มนุสฺสานํ เอตทโหสิ – ‘‘อการกา อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยาฯ นยิเมหิ กตํฯ สปนฺติเม สมณา สกฺยปุตฺติยา’’ติฯ เนว โส สทฺโท จิรํ อโหสิฯ สตฺตาหเมว อโหสิฯ สตฺตาหสฺส อจฺจเยน อนฺตรธายิฯ

อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตทโวจุํ –

‘‘อจฺฉริยํ, ภนฺเต, อพฺภุตํ, ภนฺเต! ยาว สุภาสิตํ จิทํ ภนฺเต ภควตา – ‘เนโส, ภิกฺขเว, สทฺโท จิรํ ภวิสฺสติฯ สตฺตาหเมว ภวิสฺสติฯ สตฺตาหสฺส อจฺจเยน อนฺตรธายิสฺสตี’ติฯ อนฺตรหิโต โส, ภนฺเต, สทฺโท’’ติฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘ตุทนฺติ วาจาย ชนา อสญฺญตา,

สเรหิ สงฺคามคตํว กุญฺชรํ;

สุตฺวาน วากฺยํ ผรุสํ อุทีริตํ,

อธิวาสเย ภิกฺขุ อทุฏฺฐจิตฺโต’’ติฯ อฏฺฐมํ;

9. อุปเสนสุตฺตํ

[39] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ อถ โข อายสฺมโต อุปเสนสฺส วงฺคนฺตปุตฺตสฺส รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ – ‘‘ลาภา วต เม, สุลทฺธํ วต เม, สตฺถา จ เม ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ; สฺวากฺขาเต จมฺหิ ธมฺมวินเย อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต; สพฺรหฺมจาริโน จ เม สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมา; สีเลสุ จมฺหิ ปริปูรการี; สุสมาหิโต จมฺหิ เอกคฺคจิตฺโต; อรหา จมฺหิ ขีณาสโว; มหิทฺธิโก จมฺหิ มหานุภาโวฯ ภทฺทกํ เม ชีวิตํ, ภทฺทกํ มรณ’’นฺติฯ

อถ โข ภควา อายสฺมโต อุปเสนสฺส วงฺคนฺตปุตฺตสฺส เจตสา เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘ยํ ชีวิตํ น ตปติ, มรณนฺเต น โสจติ;

ส เว ทิฏฺฐปโท ธีโร, โสกมชฺเฌ น โสจติฯ

‘‘อุจฺฉินฺนภวตณฺหสฺส , สนฺตจิตฺตสฺส ภิกฺขุโน;

วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ตสฺส ปุนพฺภโว’’ติฯ นวมํ;

10. สาริปุตฺตอุปสมสุตฺตํ

[40] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สาริปุตฺโต ภควโต อวิทูเร นิสินฺโน โหติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย อตฺตโน อุปสมํ ปจฺจเวกฺขมาโนฯ

อทฺทสา โข ภควา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อวิทูเร นิสินฺนํ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย อตฺตโน อุปสมํ ปจฺจเวกฺขมานํฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘อุปสนฺตสนฺตจิตฺตสฺส, เนตฺติจฺฉินฺนสฺส ภิกฺขุโน;

วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, มุตฺโต โส มารพนฺธนา’’ติฯ ทสมํ;

เมฆิยวคฺโค จตุตฺโถ นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

เมฆิโย อุทฺธตา โคปาโล, ยกฺโข [ชุณฺหา (สี. สฺยา. ปี.), ชุณฺหํ (ก.)] นาเคน ปญฺจมํ;

ปิณฺโฑโล สาริปุตฺโต จ, สุนฺทรี ภวติ อฏฺฐมํ;

อุปเสโน วงฺคนฺตปุตฺโต, สาริปุตฺโต จ เต ทสาติฯ