อถ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ตํ ทารกํ เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ เต, ทารก, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ น กิญฺจิ ทุกฺข’’นฺติ? ‘‘กุโต เม, ภนฺเต สาริปุตฺต, ขมนียํ, กุโต ยาปนียํ! สตฺต เม วสฺสานิ โลหิตกุมฺภิยํ วุตฺตานี’’ติฯ

อถ โข สุปฺปวาสา โกลิยธีตา – ‘‘ปุตฺโต เม ธมฺมเสนาปตินา สทฺธิํ มนฺเตตี’’ติ อตฺตมนา ปมุทิตา ปีติโสมนสฺสชาตา อโหสิฯ อถ โข ภควา (สุปฺปวาสํ โกลียธีตรํ อตฺตมนํ ปมุทิตํ ปีติโสมนสฺสชาตํ วิทิตฺวา [ทิสฺวา (สี.)]) [( ) นตฺถิ อิงฺคลิสโปตฺถเก] สุปฺปวาสํ โกลิยธีตรํ เอตทโวจ – ‘‘อิจฺเฉยฺยาสิ ตฺวํ, สุปฺปวาเส, อญฺญมฺปิ เอวรูปํ ปุตฺต’’นฺติ? ‘‘อิจฺเฉยฺยามหํ, ภควา, อญฺญานิปิ เอวรูปานิ สตฺต ปุตฺตานี’’ติ ฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘อสาตํ สาตรูเปน, ปิยรูเปน อปฺปิยํ;

ทุกฺขํ สุขสฺส รูเปน, ปมตฺตมติวตฺตตี’’ติฯ อฏฺฐมํ;

9. วิสาขาสุตฺตํ

[19] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ ปุพฺพาราเม มิคารมาตุปาสาเทฯ เตน โข ปน สมเยน วิสาขาย มิคารมาตุยา โกจิเทว อตฺโถ รญฺเญ ปเสนทิมฺหิ โกสเล ปฏิพทฺโธ [ปฏิพนฺโธ (ปี. ก.)] โหติฯ ตํ ราชา ปเสนทิ โกสโล น ยถาธิปฺปายํ ตีเรติ ฯ

อถ โข วิสาขา มิคารมาตา ทิวา ทิวสฺส [ทิวาทิวสฺเสว (สฺยา.), ทิวาทิวสฺเสเยว (ปี.), ทิวา ทิวสฺสเยว (ก.)] เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข วิสาขํ มิคารมาตรํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘หนฺท กุโต นุ ตฺวํ, วิสาเข, อาคจฺฉสิ ทิวา ทิวสฺสา’’ติ? ‘‘อิธ เม, ภนฺเต, โกจิเทว อตฺโถ รญฺเญ ปเสนทิมฺหิ โกสเล ปฏิพทฺโธ; ตํ ราชา ปเสนทิ โกสโล น ยถาธิปฺปายํ ตีเรตี’’ติฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘สพฺพํ ปรวสํ ทุกฺขํ, สพฺพํ อิสฺสริยํ สุขํ;

สาธารเณ วิหญฺญนฺติ, โยคา หิ ทุรติกฺกมา’’ติฯ นวมํ;

10. ภทฺทิยสุตฺตํ

[20] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา อนุปิยายํ วิหรติ อมฺพวเนฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ภทฺทิโย กาฬีโคธาย ปุตฺโต อรญฺญคโตปิ รุกฺขมูลคโตปิ สุญฺญาคารคโตปิ อภิกฺขณํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘‘อโห สุขํ, อโห สุข’’นฺติ!

อสฺโสสุํ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู อายสฺมโต ภทฺทิยสฺส กาฬีโคธาย ปุตฺตสฺส อรญฺญคตสฺสปิ รุกฺขมูลคตสฺสปิ สุญฺญาคารคตสฺสปิ อภิกฺขณํ อุทานํ อุทาเนนฺตสฺส – ‘‘อโห สุขํ, อโห สุข’’นฺติ! สุตฺวาน เนสํ เอตทโหสิ – ‘‘นิสฺสํสยํ โข, อาวุโส, อายสฺมา ภทฺทิโย กาฬีโคธาย ปุตฺโต อนภิรโต พฺรหฺมจริยํ จรติ, ยํส ปุพฺเพ อคาริยภูตสฺส [อคาริกภูตสฺส (สฺยา.)] รชฺชสุขํ, โส ตมนุสฺสรมาโน อรญฺญคโตปิ รุกฺขมูลคโตปิ สุญฺญาคารคโตปิ อภิกฺขณํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘อโห สุขํ, อโห สุข’’’นฺติ!

อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อายสฺมา, ภนฺเต, ภทฺทิโย กาฬีโคธาย ปุตฺโต อรญฺญคโตปิ รุกฺขมูลคโตปิ สุญฺญาคารคโตปิ อภิกฺขณํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘อโห สุขํ, อโห สุข’นฺติ! นิสฺสํสยํ โข, ภนฺเต, อายสฺมา ภทฺทิโย กาฬีโคธาย ปุตฺโต อนภิรโต พฺรหฺมจริยํ จรติฯ ยํส ปุพฺเพ อคาริยภูตสฺส รชฺชสุขํ, โส ตมนุสฺสรมาโน อรญฺญคโตปิ รุกฺขมูลคโตปิ สุญฺญาคารคโตปิ อภิกฺขณํ อุทานํ อุทาเนสิ – ‘อโห สุขํ, อโห สุข’’’นฺติ!