เล่มที่ 29 หน้า 1

อตฺถกามวคฺควณฺณนา
______________
โลสกชาตกํ
โย อตฺถกามสฺสาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
โลสกติสฺสตฺเถรํ นาม อารพฺภ กเถสิ ฯ
โก ปเนส โลสกติสฺสตฺเถโร นามาติ ฯ โกสลรฏฺเฐ เอโก
อตฺตโน กุลวินาสโก เกวฏฺฏปุตฺโต อลาภี ภิกฺขูสุ ปพฺพชิโต ฯ
โส กิร นิพฺพตฺตฏฺฐานโต จวิตฺวา โกสลรฏฺเฐ เอกสฺมึ
กุลสหสฺสวาเส เกวฏฺฏคาเม เอกิสฺสาย เกวฏฺฏิตฺถิยา กุจฺฉิสฺมึ
ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ ตสฺส ปฏิสนฺธิคหณทิวเส ตํ กุลสหสฺสํ
ชาลหตฺถํ นทิยญฺจ ตฬากาทีสุ จ มจฺเฉ ปริเยสนฺตํ เอกํ
ขุทฺทกมจฺฉมฺปิ นาลตฺถ ฯ ตโต ปฏฺฐาย จ เต เกวฏฺฏา
ปริหายนฺติเยว ฯ ตสฺมึ หิ กุจฺฉิคเตเยว เนสํ คาโม สตฺต
วาเร อคฺคินา ทฑฺโฒ สตฺต วาเร รญฺญา ทณฺฑิโต ฯ
เอวํ อนุกฺกเมน ทุคฺคตา ชาตา ฯ เต จินฺตยึสุ ปุพฺเพ
อมฺหากํ เอวรูปํ นตฺถิ อิทานิ ปน ปริหายาม อมฺหากํ
อนฺตเร เอกาย กาฬกณฺณิยา ภวิตฺตพฺพํ เทฺวภาคา โหมาติ ฯ
ปญฺจ ปญฺจ กุลสตานิ เอกโต อเหสุํ ฯ ตโต ยตฺถ ตสฺส
มาตาปิตโร โส โกฏฺฐาโส ปริหายติ อิตโร วฑฺฒติ ฯ
เต ตมฺปิ โกฏฺฐาสํ ทฺวิธา ตมฺปิ ทฺวิธาติ เอวํ ยาว ตเมว

เล่มที่ 29 เอกนิปาเต อตฺถกามวคฺควณฺณนา หน้า 2

กุลํ เอกํ อโหสิ ตาว วิภชิตฺวา เตสํ กาฬกณฺณิภาวํ ญตฺวา
โปเถตฺวา นิกฺกฑฺฒึสุ ฯ อถสฺส มาตาปิตโร กิจฺเฉน ชีวมานา
ปริปกฺเก คพฺเภ เอกสฺมึ ฐาเน วิชายิ ฯ ปจฺฉิมภวิกสตฺตํ น
สกฺกา นาเสตุํ อนฺโตฆเฏ ทีโป วิย หิสฺส ทหเย อรหตฺตสฺส
อุปนิสฺสโย ชลติ ฯ สา ตํ ทารกํ ปฏิชคฺคิตฺวา อาธาวิตฺวา
ปริธาวิตฺวา วิจรณกาเล เอกมสฺส กปาลกํ หตฺเถ ทตฺวา
ปุตฺต เอกํ ฆรํ ปวิสาติ เปเสตฺวา ปลาตา ฯ โส ตโต
ปฏฺฐาย เอกโกว หุตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ภิกฺขํ ปริเยสิตฺวา เอกสฺมึ
ฐาเน สยติ น นฺหายติ น สรีรํ ปฏิชคฺคติ ปํสุปิสาจโก
วิย กิจฺเฉน ชีวิตํ กปฺเปสิ ฯ โส อนุกฺกเมน สตฺตวสฺสิโก
หุตฺวา เอกสฺมึ เคหทฺวาเร อุกฺขลิโธวนสฺส ฉฑฺฑิตฏฺฐาเน กาโก
วิย เอเกกํ สิตฺถกํ(1) อุจฺจินิตฺวา ขาทติ ฯ
อถ นํ ธมฺมเสนาปติ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จรมาโน
ทิสฺวา อยํ สตฺโต อติการุญฺญปฺปตฺโต กตรคามวาสิโก นุ
โขติ ตสฺมึ เมตฺตจิตฺตํ วฑฺเฒตฺวา เอหิ เรติ อาห ฯ โส
อาคนฺตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ อถ นํ เถโร
กตรคามวาสิโกสิ กหํ วา เต มาตาปิตโรติ ปุจฺฉิ ฯ อหํ
ภนฺเต นิปฺปจฺจโย มยฺหํ มาตาปิตโร ตํ(2) นิสฺสาย กิลนฺตมฺหาติ
มํ ฉฑฺเฑตฺวา ปลาตาติ ฯ อปิจ ปน ปพฺพชิสฺสสีติ ฯ ภนฺเต
# 1. ภตฺตสิตฺถํ ฯ 2. ม. มํ ฯ

เล่มที่ 29 โลสกชาตกํ หน้า 3

อหํ ตาว ปพฺพเชยฺยํ มาทิสํ ปน กปณํ โก ปพฺพาเชสฺสตีติ ฯ
เถโร อาห อหํ ปพฺพาเชสฺสามีติ ฯ สาธุ ภนฺเต ปพฺพาเชถ
มนฺติ ฯ เถโร ตสฺส ขาทนียํ โภชนียํ ทตฺวา ตํ วิหารํ
เนตฺวา สหตฺเถเนว นฺหาเปตฺวา ปพฺพาเชตฺวา ปริปุณฺณวสฺสํ
อุปสมฺปาเทสิ ฯ โส มหลฺลกกาเล โลสกติสฺสตฺเถโรติ ปญฺญายิตฺถ
นิปฺปุญฺโญ อปฺปลาโภ ฯ เตน กิร อสทิสทาเนปิ กุจฺฉิปูโร
น ลทฺธปุพฺโพ ชีวิตฆฏนมตฺตกเมว ลพฺภติ ฯ ตสฺส หิ ปตฺเต
เอกสฺมิญฺเญว ยาคุอุลุงฺเก ทินฺเน ปตฺโต สมติตฺติโก วิย หุตฺวา
ปญฺญายติ ฯ อถ มนุสฺสา อิมสฺส ปตฺโต ปูโรติ เหฏฺฐา
ยาคุํ เทนฺติ ฯ ตสฺส ปตฺเต ยาคุทานกาเล มนุสฺสานํ ภาชเน
ยาคุ อนฺตรธายตีติปิ วทนฺติ ฯ ชชฺชกาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ
โส อปเรน สมเยน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อคฺคผเล อรหตฺเต
ปติฏฺฐิโตปิ อปฺปลาโภ อโหสิ ฯ อถสฺส อนุปุพฺเพน อายุสงฺขาเรสุ
ปริหีเนสุ ปรินิพฺพานทิวโส สมฺปาปุณิ ฯ
ธมฺมเสนาปติ อาวชฺเชนฺโต ตสฺส ปรินิพฺพานภาวํ ญตฺวา
อยํ โลสกติสฺสตฺเถโร อชฺช ปรินิพฺพายิสฺสติ อชฺช มยา
เอตสฺส ยาวทตฺถํ อาหารํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ ตํ อาทาย สาวตฺถึ
ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ เถโร ตํ นิสฺสาย ตาว พหุมนุสฺสาย
สาวตฺถิยา หตฺถํ ปสาเรตฺวา วนฺทนมตฺตมฺปิ นาลตฺถ ฯ อถ
นํ เถโร คจฺฉาวุโส อาสนสาลายํ นิสีทาติ อุยฺโยเชสิ (1) ฯ
# 1. ม. อุยฺโยเชตฺวา คโต ฯ

เล่มที่ 29 เอกนิปาเต อตฺถกามวคฺควณฺณนา หน้า 4

ตโต อาคตเมว มนุสฺสา อยฺโย อาคโตติ อาสเน นิสีทาเปตฺวา
โภเชนฺติ ฯ เถโรปิ อิมํ ภตฺตํ โลสกติสฺสตฺเถรสฺส เทถาติ
ลทฺธาหารํ เปเสสิ ฯ ตํ คเหตฺวา(1) คตา โลสกติสฺสตฺเถรํ
อสฺสริตฺวา สยเมว ภุญฺชึสุ ฯ อถ เถรสฺส อุฏฺฐาย วิหารํ
คมนกาเล โลสกติสฺสตฺเถโร คนฺตฺวา เถรํ วนฺทิ ฯ เถโร
นิวตฺติตฺวา ฐิตโกว ลทฺธนฺเต อาวุโส ภตฺตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ
ลภิสฺสาม โน ภนฺเตติ ฯ เถโร สํเวคปฺปตฺโต กาลํ โอโลเกสิ ฯ
กาโล อนติกฺกนฺโต(2) ฯ เถโร โหตาวุโส อิเธว นิสีทาติ
โลสกติสฺสตฺเถรํ อาสนสาลายํ นิสีทาเปตฺวา โกสลรญฺโญ นิเวสนํ
อคมาสิ ฯ ราชา เถรสฺส ปตฺตํ คาหาเปตฺวา ภตฺตสฺส อกาโลติ
ปตฺตปูรํ จตุมฺมธุรํ ทาเปสิ ฯ เถโร ตํ อาทาย คนฺตฺวา เอหาวุโส
ติสฺส อิมํ จตุมฺมธุรํ ปริภุญฺชาติ วตฺวา ปตฺตํ คเหตฺวาว
อฏฺฐาสิ ฯ โส เถรสฺส (3) คารเวน ลชฺชิโต น ปริภุญฺชติ ฯ
อถ นํ เถโร เอหาวุโส ติสฺส อหํ ปตฺตํ คเหตฺวาว
ฐสฺสามิ ตฺวํ นิสีทิตวา ปริภุญฺช สเจ อหํ ปตฺตํ หตฺถโต
มุญฺเจยฺยํ กิญฺจิ น ภเวยฺยาติ อาห ฯ อถายสฺมา
โลสกติสฺสตฺเถโร อคฺคสาวเก ธมฺมเสนาปติมฺหิ ปตฺตํ คเหตฺวา
ฐิเต จตุมฺมธุรํ ปริภุญฺชิ ฯ ตํ เถรสฺส อริยิทฺธิพเลน น ปริกฺขยํ
อคมาสิ ฯ ตทา โลสกติสฺสตฺเถโร ยาวทตฺถํ อุทรปูรํ กตฺวา
# 1. ม. อาคนฺตฺวา ฯ 2. ม. อติกฺกนฺโต ฯ 3. ม. เถเร ฯ

เล่มที่ 29 โลสกชาตกํ หน้า 5

ปริภุญฺชิ ตํ ทิวสเมว อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา
ปรินิพฺพายิ ฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ตสฺส สนฺติเก ฐตฺวา สรีรนิกฺเขปํ
กาเรสิ ฯ ธาตุโย คเหตฺวา เจติยํ กรึสุ ฯ
ตทา ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิปติตฺวา อาวุโส อโห
โลสกติสฺสตฺเถโร อปฺปปุญฺโญ อปฺปลาภี เอวรูเปน นาม
อปฺปปุญฺเญน อปฺปลาภินา กถํ อริยธมฺโม ลทฺโธติ กเถนฺตา
นิสีทึสุ ฯ สตฺถา ธมฺมสภายํ คนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว
เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิ ฯ เต อิมาย นาม
ภนฺเตติ อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา ภิกฺขเว เอโส ภิกฺขุ อตฺตโน
อปฺปลาภิภาวญฺจ(1) อริยธมฺมลาภิภาวญฺจ อตฺตนาว อกาสิ อยญฺหิ
ปุพฺเพ ปเรสํ ลาภนฺตรายํ กตฺวา อปฺปลาภี ชาโต อนิจฺจํ
ทุกฺขํ อนตฺตาติ วิปสฺสนาย ยุตฺตภาวสฺส ผเลน (2) อริยธมฺมลาภี
ชาโตติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
อตีเต กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล อญฺญตโร ภิกฺขุ
เอกํ กุฏุมฺพิกํ นิสฺสาย คามกาวาเส วสติ ปกตตฺโต สีลวา
วิปสฺสนาย ยุตฺตปฺปยุตฺโต ฯ อเถโก ขีณาสวตฺเถโร หิมวนฺเต (3)
วสมาโน อนุปุพฺเพน ตสฺส ภิกฺขุโน อุปฏฺฐากกุฏุมฺพิกสฺส
วสนคามํ สมฺปตฺโต ฯ กุฏุมฺพิโก เถรสฺส อิริยาปเถเยว ปสีทิตฺวา
ปตฺตํ อาทาย ฆรํ ปเวเสตฺวา สกฺกจฺจํ โภเชตฺวา โถกํ
# 1. ม. อลาภิภาวญฺจ ฯ 2. ม. พเลน ฯ 3. ม. สมวตฺตมาสํ ฯ

เล่มที่ 29 เอกนิปาเต อตฺถกามวคฺควณฺณนา หน้า 6

ธมฺมกถํ สุตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา ภนฺเต อมฺหากํ ธูรวิหารเมว
คจฺฉถ มยํ สายณฺหสมเย คนฺตฺวา ปสฺสิสฺสามาติ อาห ฯ
เถโร วิหารํ คนฺตฺวา เนวาสิกตฺเถรํ วนฺทิตฺวา อาปุจฺฉิตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ โสปิ เตน สทฺธึ ปฏิสนฺฐารํ กตฺวา ลทฺโธ
เต อาวุโส ภิกฺขาหาโรติ ปุจฺฉิ ฯ อาม ลทฺโธติ ฯ กหํ นาม
ลทฺโธติ ฯ ตุมฺหากํ ธูรคาเม กุฏุมฺพิกฆเรติ ฯ เอวญฺจ ปน
วตฺวา อตฺตโน เสนาสนํ ปุจฺฉิตฺวา ปฏิชคฺคิตฺวา ปตฺตจีวรํ
ปฏิสาเมตฺวา ฌานสุเขน ผลสุเขน วีตินาเมนฺโต นิสีทิ ฯ
โส กุฏุมฺพิโก สายณฺเห คนฺธมาลญฺจ ปทีปเตลญฺจ คาหาเปตฺวา
วิหารํ คนฺตฺวา เนวาสิกตฺเถรํ วนฺทิตฺวา ภนฺเต เอโก
อาคนฺตุกตฺเถโร อตฺถิ อาคโต นุ โขติ ปุจฺฉิ ฯ อาม
อาคโตติ ฯ อิทานิ กหญฺติ ฯ อสุกเสนาสเน นามาติ ฯ โส
ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน ธมฺมกถํ
สุตฺวา สีตลเวลาย เจติยญฺจ โพธิยญฺจ ปูเชตฺวา ทีเป ชาเลตฺวา
อุโภปิ ชเน นิมนฺเตตฺวา คโต ฯ เนวาสิกตฺเถโรปิ โข อยํ
กุฏุมฺพิโก ปริภินฺโน สจายํ ภิกฺขุ อิมสฺมึ วิหาเร วสิสฺสติ
น มํ เอส กิสฺมิญฺจิ คณยิสฺสตีติ เถเร อนตฺตมนตํ อาปชฺชิตฺวา
อิมสฺมึ วิหาเร เอตสฺส อวสนากาโร มยา กาตุํ วฏฺฏตีติ
เตน อุปฏฺฐานเวลาย อาคเตน สทฺธึ กิญฺจิ น กเถสิ ฯ
ขีณาสวตฺเถโร ตสฺส อชฺฌาสยํ ชานิตฺวา อยํ เถโร มม