เล่มที่ 10 หน้า 1
นมตฺถุ รตนตฺตยสฺส
สารตฺถปฺปกาสินี นาม สํยุตฺตนิกายฏฺฐกถา
สํยุตฺตนิกายสฺส สคาถาวคฺควณฺณนา

อารมฺภกถา
กรุณาสีตลหทยํ ปญฺญาปชฺโชตวิหตโมหตมํ
สนรามรโลกครุํ วนฺเท สุคตํ คติวิมุตฺตํ ฯ
พุทฺโธปิ พุทฺธภาวญฺจ ภาเวตฺวา เจว สจฺฉิกตฺวา จ
ยํ อุปคโต คตมลํ วนฺเท ตมนุตฺตรํ ธมฺมํ ฯ
สุคตสฺส โอรสานํ ปุตฺตานํ มารเสนมถนานํ
อฏฺฐนฺนมฺปิ จ สมูหํ สิรสา วนฺเท อริยสงฺฆํ ฯ
อิติ เม ปสนฺนมติโน รตนตฺตยวนฺทนามยํ ปุญฺญํ ยํ สุวิหตนฺตราโย หุตฺวา
ตสฺสานุภาเวน สํยุตฺตวคฺคปฏิมณฺฑิตสฺส สํยุตฺตอาคมวรสฺส พุทฺธานุพุทฺธสํวณฺณิตสฺส
ญาณปฺปเภทชนนสฺส อตฺถปฺปกาสนตฺถํ อฏฺฐกถา อาทิโต วสีสเตหิ ปญฺจหิ ยา
สงฺคีตา อนุสงฺคีตา จ ปจฺฉาปิ สีหลทีปมฺปน อาภตาถ วสินา มหามหินฺเทน
ฐปิตา สีหลภาสาย ทีปวาสีนมตฺถาย อปเนตฺวาน ตโตหํ สีหลภาสํ มโนรมํ
ภาสํ ตนฺตินยานุจฺฉวิกํ อาโรเปนฺโต วิคตโทสํ สมยํ อวิโลเมนฺโต เถรานํ
เถรวํสปฺปทีปานํ (1) สุนิปุณวินิจฺฉยานํ มหาวิหาราธิวาสีนํ (2) หิตฺวา
ปุนปฺปุนาคตมตฺถํ อตฺถํ
# 1 ม. เถรวํสทีปานํ ฯ 2 ม. มหาวิหาเร นิวาสีนํ ฯ

เล่มที่ 10 สารตฺถปฺปกาสินิยา สคาถาวคฺเค หน้า 2

ปกาสยิสฺสามิ สุชนสฺส จ ตุฏฺฐตฺถํ จิรฏฺฐิตตฺถญฺจ ธมฺมสฺส ฯ สาวตฺถิปฺปภูตีนํ
นครานํ วณฺณนา กตา เหฏฺฐา สงฺคีตีนํ ทฺวินฺนํ ยา เม อตฺถํ วทนฺเตน วิตฺถารวเสน
สุทํ วตฺถูนิ จ ยานิ ตตฺถ วุตฺตานิ เตสมฺปิ น อิธ ภิยฺโย วิตฺถารกถํ กริสฺสามิ
สุตฺตานํ ปน อตฺถา น วินา วตฺถูหิ เย ปกาเสนฺติ (1) เตสํ ปกาสนตฺถํ วตฺถูนิปิ
ทสฺสยิสฺสามิ ฯ สีลกถา ธุตธมฺมา กมฺมฏฺฐานานิ เจว สพฺพานิ จริยาวิธานสหิโต
ฌานสมาปตฺติวิตฺถาโร สพฺพา จ อภิญฺญาโย ปญฺญาสงฺกลนนิจฺฉโย (2) เจว
ขนฺธธาตายตนินฺทฺริยานิ อริยานิ เจว จตฺตาริ สจฺจานิ ปจฺจยาการเทสนา
สุปริสุทฺธนิปุณนยา อวิมุตฺตตนฺติมคฺคา วิปสฺสนาภาวนา เจว อิติ ปน สพฺพํ
ยสฺมา วิสุทฺธิมคฺเค มยา สุปริสุทฺธํ วุตฺตํ ตสฺมา ภิยฺโย เนตํ อิธ วิจารยิสฺสามิ ฯ
มชฺเฌ วิสุทฺธิมคฺโค เอส จตุนฺนมฺปิ อาคมานญฺ หิ ฐตฺวา ปกาสยิสฺสติ ตตฺถ
ยถาภาสิตมตฺถํ อิจฺเจว กโต ตสฺมา ตมฺปิ คเหตฺวาน สทฺธิเมตาย อฏฺฐกถาย
วิชานถ สํยุตฺตวินิสฺสิตํ อตฺถนฺติ ฯ
ตตฺถ สํยุตฺตาคโม นาม สคาถาวคฺโค นิทานวคฺโค ขนฺธกวคฺโค
สฬายตนวคฺโค มหาวคฺโคติ ปญฺจ (3) วคฺคา
# 1 ม. ปกาสนฺติ ฯ 2 ม. ปญฺญาสงฺกลนนิจฺฉโย ฯ 3 ปญฺจวคฺโค โหตีติ
# สุนฺทรตรํ ฯ ตญฺจ โข ตตฺถ ปญฺจวคฺโค เอตสฺสาติ ปญฺจวคฺโคติ ฏีกายํ
# วิคฺคเหน สเมติ ฯ

เล่มที่ 10 เทวตาสํยุตฺตวณฺณนา หน้า 3

โหนฺติ ฯ สุตฺตโต สตฺต สุตฺตสหสฺสานิ สตฺต สุตฺตสตานิ จ ทฺวาสฏฺฐี เจว
สุตฺตานิ เอโส สํยุตฺตสงฺคโห ฯ ภาณวารโต ภาณวารสตํ โหติ ฯ ตสฺส วคฺเคสุ
สคาถาวคฺโค อาทิ สุตฺเตสุ โอฆตรณสุตฺตํ ฯ ตสฺสาปิ เอวมฺเม สุตนฺติอาทิกํ
อายสฺมตา อานนฺเทน ปฐมมหาสงฺคีติกาเล วุตฺตํ นิทานมาทิ ฯ สา ปเนสา
ปฐมมหาสงฺคีติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถาย อาทิมฺหิ วิตฺถาริตา
ตสฺมา สา ตตฺถ วิตฺถาริตนเยเนว เวทิตพฺพา ฯ

เทวตาสํยุตฺตวณฺณนา

นฬวคฺคสฺส ปฐเม โอฆตรณสุตฺเต วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ ฯ
ยํ ปเนตํ เอวมฺเม สุตนฺติอาทิกํ นิทานํ ตตฺถ เอวนฺติ นิปาตปทํ ฯ
เมติอาทีนิ นามปทานิ ฯ สาวตฺถิยํ วิหรตีติ เอตฺถ วีติ อุปสคฺคปทํ
หรตีติ อาขฺยาตปทนฺติ อิมินา ตาว นเยน ปทวิภาโค เวทิตพฺโพ ฯ
อตฺถโต ปน เอวํสทฺโท ตาว อุปมูปเทสสมฺปหํสนครหนวจนสมฺปฏิคฺคหาการ-
นิทสฺสนา วธารณาทิอเนกตฺถปฺปเภโท ฯ
ตถา เหส เอวํ ชาเตน มจฺเจน กตฺตพฺพํ กุสลํ พหุนฺติ เอวมาทีสุ อุปมายํ
อาคโต ฯ
เอวนฺเต อภิกฺกมิตพฺพํ เอวนฺเต ปฏิกฺกมิตพฺพนฺติอาทีสุ อุปเทเส ฯ
เอวเมตํ ภควา เอวเมตํ สุคตาติอาทีสุ สมฺปหํสเน ฯ

เล่มที่ 10 สารตฺถปฺปกาสินิยา สคาถาวคฺเค หน้า 4

เอวเมว ปนายํ วสลี ยสฺมึ วา ตสฺมึ วา ตสฺส มุณฺฑกสฺส สมณสฺส วณฺณํ
ภาสตีติอาทีสุ ครหเน ฯ
เอวมภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุนฺติอาทีสุ วจนสมฺปฏิคฺคเห ฯ
เอวํ พฺยาโข(1) อหํ ภนฺเต ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามีติ อาทีสุ อากาเร ฯ
เอหิ ตฺวํ มาณวก เยน สมโณ อานนฺโท เตนุปสงฺกม อุปสงฺกมิตฺวา มม
วจเนน สมณํ อานนฺทํ อปฺปาพาธํ อปฺปาตงฺกํ ลหุฏฐานํ พลํ ผาสุวิหารํ ปุจฺฉ
สุโภ มาณโว โตเทยฺยปุตฺโต ภวนฺตํ อานนฺทํ อปฺปาพาธํ อปฺปาตงฺกํ
ลหุฏฐานํ พลํ ผาสุวิหารํ ปุจฺฉตีติ เอวญฺจ วเทหิ สาธุ กิร ภวํ อานนฺโท
เยน สุภสฺส มาณวสฺส โตเทยฺยปุตฺตสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมตุ อนุกมฺปํ
อุปาทายาติ อาทีสุ นิทสฺสเน ฯ
ตํ กึ มญฺญถ กาลามา อิเม ธมฺมา กุสลา วา อกุสลา วาติ ฯ อกุสลา ภนฺเต ฯ
สาวชฺชา วา อนวชฺชา วาติ ฯ สาวชฺชา ภนฺเต ฯ วิญฺญุครหิตา วา
วิญฺญุปฺปสตฺถา วาติ ฯ วิญฺญุครหิตา ภนฺเต ฯ สมตฺตา สมาทินฺนา อหิตาย
ทุกฺขาย สํวตฺตนฺติ วา โน วา กถํ โว เอตฺถ โหตีติ ฯ สมตฺตา ภนฺเต สมาทินฺนา
อหิตาย ทุกฺขาย สํวตฺตนฺติ เอวนฺโน เอตฺถ

เล่มที่ 10 เทวตาสํยุตฺตวณฺณนา หน้า 5

โหตีติอาทีสุ อวธารเณ ฯ
สฺวายมิธ อาการนิทสฺสนาวธารเณสุ ทฏฺฐพฺโพ ฯ ตตฺถ อาการตฺเถน
เอวํสทฺเทน เอตมตฺถํ ทีเปติ นานานยนิปุณมเนกชฺฌาสยสมุฏฐานํ
อตฺถพฺยญฺชนสมฺปนฺนํ วิวิธปาฏิหาริยํ ธมฺมตฺถเทสนาปฏิเวธคมฺภีรํ
สพฺพสตฺตานํ สกสกภาสานุรูปโต โสตปถมาคจฺฉนฺตํ ตสฺส ภควโต วจนํ
สพฺพปฺปกาเรน โก สมตฺโถ วิญฺญาตุํ สพฺพถาเมน ปน โสตุกามตํ
ชเนตฺวาปิ เอวมฺเม สุตํ มยาปิ เอเกนากาเรน สุตนฺติ ฯ
นิทสฺสนตฺเถน นาหํ สยมฺภู น มยา อิทํ สจฺฉิกตนฺติ อตฺตานํ
ปริโมเจนฺโต เอวมฺเม สุตํ มยาปิ เอวํ สุตนฺติ อิทานิ วตฺตพฺพํ สกลสุตฺตํ
นิทสฺเสติ ฯ
อวธารณตฺเถน เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ พหุสฺสสุตานํ
ยทิทํ อานนฺโท คติมนฺตานํ สติมนฺตานํ ธิติมนฺตานํ อุปฏฐากานํ ยทิทํ
อานนฺโทติ เอวํ ภควตา อายสฺมา อานนฺโท อตฺถกุสโล ธมฺมกุสโล
พฺยญฺชนกุสโล นิรุตฺติกุสโล ปุพฺพาปรกุสโลติ เอวํ ธมฺมเสนาปตินา จ
ปสฏฺฐภาวานุรูปํ อตฺตโน ธารณพลํ ทสฺเสนฺโต สตฺตานํ โสตุกมฺยตํ ชเนติ
เอวมฺเม สุตํ ตญฺจ โข อตฺถโต วา พฺยญฺชนโต วา อนูนมนธิกํ เอวเมว
น อญฺญถา ทฏฺฐพฺพนฺติ ฯ
เมสทฺโท ตีสุ อตฺเถสุ ทิสฺสติ ฯ ตถา หิสฺส คาถาภิคีตมฺเม

เล่มที่ 10 สารตฺถปฺปกาสินิยา สคาถาวคฺเค หน้า 6

อโภชเนยฺยนฺติอาทีสุ มยาติ อตฺโถ ฯ สาธุเม ภนฺเต ภควา สงฺขิตฺเตน ธมฺมํ
เทเสตูติอาทีสุ มยฺหนฺติ อตฺโถ ฯ ธมฺมทายาทา เม ภิกฺขเว ภวถาติอาทีสุ
มมาติ อตฺโถ ฯ อิธ ปน มยา สุตนฺติ จ มม สุตนติ จ อตฺถทฺวเย ยุชฺชติ ฯ
สุตนฺติ อยํ สุตสทฺโท สอุปสคฺโค อนุปสคฺโค จ คมนวิสฺสุต-
กิลินฺนูปจิตานุโยคโสตวิญฺเญยฺยโสตทฺวารานุสารวิญฺญาตาทิอเนกตฺถปฺปเภโท ฯ
ตถา หิสฺส เสนาย ปสุโตติอาทีสุ คจฺฉนฺโตติ อตฺโถ ฯ สุตธมฺมสฺส
ปสฺสโตติอาทีสุ วิสฺสุตธมฺมสฺสาติ อตฺโถ ฯ อวสฺสุตา
อวสฺสุตานวสฺสุตสฺสาติอาทีสุ กิลินฺนากิลินฺนสฺสาติ อตฺโถ ฯ ตุเมหหิ ปุญฺญํ
ปสุตํ อนปฺปกนฺติอาทีสุ อุปจิตนฺติ อตฺโถ ฯ เย ฌานปสุตา ธีราติอาทีสุ
ฌานานุยุตฺตาติ อตฺโถ ฯ ทิฏฐํ สุตํ มุตนฺติอาทีสุ โสตวิญฺเญยฺยนฺติ อตฺโถ ฯ
สุตธโร สุตสนฺนิจโยติอาทีสุ โสตทฺวารานุสารวิญฺญาตธโรติ อตฺโถ ฯ อิธ
ปนสฺส โสตทฺวารานุสาเรน อุปธาริตนฺติ วา อุปธารณนฺติ วา อตฺโถ ฯ
เมสทฺทสฺส หิ มยาติ อตฺเถ สติ เอวํ มยา สุตํ โสตทฺวารานุสาเรน
อุปธาริตนฺติ อตฺโถ ยุชฺชติ ฯ มมาติ อตฺเถ สติ เอวํ มม สุตํ
โสตทฺวารานุสาเรน อุปธารณนฺติ อตฺโถ ยุชฺชติ ฯ เอวเมเตสุ ตีสุ ปเทสุ
เอวนฺติ โสตวิญฺญาณาทิวิญฺญาณกิจฺจนิทสฺสนํ ฯ เมติ
วุตฺตวิญฺญาณสมงฺคิปุคฺคลนิทสฺสนํ ฯ สุตนฺติ อสฺสวนภาวปฏิกฺเขปโต
อนูนาธิกาวิปรีตคหณนิทสฺสนํ ฯ