เมนู

3. ทุติยวิวาทมูลสุตฺตํ

[43] ‘‘กติ นุ โข, ภนฺเต, วิวาทมูลานี’’ติ? ‘‘ทส โข, อุปาลิ, วิวาทมูลานิฯ กตมานิ ทส? อิธุปาลิ, ภิกฺขู อนาปตฺติํ อาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, อาปตฺติํ อนาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, ลหุกํ อาปตฺติํ ครุกาปตฺตีติ ทีเปนฺติ , ครุกํ อาปตฺติํ ลหุกาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อทุฏฺฐุลฺลาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, อทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ ทุฏฺฐุลฺลาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, สาวเสสํ อาปตฺติํ อนวเสสาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, อนวเสสํ อาปตฺติํ สาวเสสาปตฺตีติ ทีเปนฺติ , สปฺปฏิกมฺมํ อาปตฺติํ อปฺปฏิกมฺมาปตฺตีติ ทีเปนฺติ, อปฺปฏิกมฺมํ อาปตฺติํ สปฺปฏิกมฺมาปตฺตีติ ทีเปนฺติฯ อิมานิ โข, อุปาลิ, ทส วิวาทมูลานี’’ติฯ ตติยํฯ

4. กุสินารสุตฺตํ

[44] เอกํ สมยํ ภควา กุสินารายํ วิหรติ พลิหรเณ วนสณฺเฑฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

[จูฬว. 399; ปริ. 436] ‘‘โจทเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน ปญฺจ ธมฺเม อชฺฌตฺตํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปญฺจ ธมฺเม อชฺฌตฺตํ อุปฏฺฐาเปตฺวา ปโร โจเทตพฺโพฯ กตเม ปญฺจ ธมฺมา อชฺฌตฺตํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพา? โจทเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน เอวํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ – ‘ปริสุทฺธกายสมาจาโร นุ โขมฺหิ, ปริสุทฺเธนมฺหิ กายสมาจาเรน สมนฺนาคโต อจฺฉิทฺเทน อปฺปฏิมํเสนฯ สํวิชฺชติ นุ โข เม เอโส ธมฺโม อุทาหุ โน’ติ? โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปริสุทฺธกายสมาจาโร โหติ ปริสุทฺเธน กายสมาจาเรน สมนฺนาคโต อจฺฉิทฺเทน อปฺปฏิมํเสน, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร – ‘อิงฺฆ ตาว อายสฺมา กายิกํ สิกฺขสฺสู’ติ, อิติสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, โจทเกน ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน เอวํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ – ‘ปริสุทฺธวจีสมาจาโร นุ โขมฺหิ, ปริสุทฺเธนมฺหิ วจีสมาจาเรน สมนฺนาคโต อจฺฉิทฺเทน อปฺปฏิมํเสนฯ สํวิชฺชติ นุ โข เม เอโส ธมฺโม อุทาหุ โน’ติ? โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปริสุทฺธวจีสมาจาโร โหติ ปริสุทฺเธน วจีสมาจาเรน สมนฺนาคโต อจฺฉิทฺเทน อปฺปฏิมํเสน, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร – ‘อิงฺฆ ตาว อายสฺมา วาจสิกํ สิกฺขสฺสู’ติ, อิติสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, โจทเกน ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน เอวํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ – ‘เมตฺตํ นุ โข เม จิตฺตํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ สพฺรหฺมจารีสุ อนาฆาตํฯ

สํวิชฺชติ นุ โข เม เอโส ธมฺโม อุทาหุ โน’ติ? โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน เมตฺตํ จิตฺตํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อนาฆาตํ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร – ‘อิงฺฆ ตาว อายสฺมา สพฺรหฺมจารีสุ เมตฺตํ จิตฺตํ อุปฏฺฐาเปหี’ติ, อิติสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, โจทเกน ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน เอวํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ – ‘พหุสฺสุโต นุ โขมฺหิ สุตธโร สุตสนฺนิจโย, เย เต ธมฺมา อาทิกลฺยาณา มชฺเฌกลฺยาณา ปริโยสานกลฺยาณา สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ อภิวทนฺติ, ตถารูปา เม ธมฺมา พหุสฺสุตา โหนฺติ ธาตา วจสา ปริจิตา มนสานุเปกฺขิตา ทิฏฺฐิยา สุปฺปฏิวิทฺธาฯ สํวิชฺชติ นุ โข เม เอโส ธมฺโม อุทาหุ โน’ติ? โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ พหุสฺสุโต โหติ สุตธโร สุตสนฺนิจโย, เย เต ธมฺมา อาทิกลฺยาณา มชฺเฌกลฺยาณา ปริโยสานกลฺยาณา สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ อภิวทนฺติ, ตถารูปาสฺส ธมฺมา พหุสฺสุตา โหนฺติ ธาตา วจสา ปริจิตา มนสานุเปกฺขิตา ทิฏฺฐิยา สุปฺปฏิวิทฺธา, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร – ‘อิงฺฆ ตาว อายสฺมา อาคมํ ปริยาปุณสฺสู’ติ, อิติสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, โจทเกน ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน เอวํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ – ‘อุภยานิ โข ปน เม ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยญฺชนโสฯ สํวิชฺชติ นุ โข เม เอโส ธมฺโม อุทาหุ โน’ติ? โน เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อุภยานิ ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยญฺชนโส, ‘อิทํ ปนายสฺมา, กตฺถ วุตฺตํ ภควตา’ติ, อิติ ปุฏฺโฐ น สมฺปายิสฺสติฯ ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร – ‘อิงฺฆ ตาว อายสฺมา วินยํ สิกฺขสฺสู’ติ, อิติสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ อิเม ปญฺจ ธมฺมา อชฺฌตฺตํ ปจฺจเวกฺขิตพฺพาฯ

‘‘กตเม ปญฺจ ธมฺมา อชฺฌตฺตํ อุปฏฺฐาเปตพฺพา? ‘กาเลน วกฺขามิ, โน อกาเลน; ภูเตน วกฺขามิ, โน อภูเตน; สณฺเหน วกฺขามิ, โน ผรุเสน; อตฺถสํหิเตน วกฺขามิ, โน อนตฺถสํหิเตน; เมตฺตจิตฺโต วกฺขามิ, โน โทสนฺตโร’ติ – อิเม ปญฺจ ธมฺมา อชฺฌตฺตํ อุปฏฺฐาเปตพฺพาฯ โจทเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ปรํ โจเทตุกาเมน อิเม ปญฺจ ธมฺเม อชฺฌตฺตํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อิเม ปญฺจ ธมฺเม อชฺฌตฺตํ อุปฏฺฐาเปตฺวา ปโร โจเทตพฺโพ’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. ราชนฺเตปุรปฺปเวสนสุตฺตํ

[45] [ปาจิ. 497] ‘‘ทสยิเม , ภิกฺขเว, อาทีนวา ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ กตเม ทส? อิธ, ภิกฺขเว, ราชา มเหสิยา สทฺธิํ นิสินฺโน โหติฯ ตตฺร ภิกฺขุ ปวิสติฯ มเหสี วา ภิกฺขุํ ทิสฺวา สิตํ ปาตุกโรติ, ภิกฺขุ วา มเหสิํ ทิสฺวา สิตํ ปาตุกโรติฯ ตตฺถ รญฺโญ เอวํ โหติ – ‘อทฺธา อิเมสํ กตํ วา กริสฺสนฺติ วา’ติ! อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม อาทีนโว ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ราชา พหุกิจฺโจ พหุกรณีโย อญฺญตรํ อิตฺถิํ คนฺตฺวา น สรติ – ‘สา เตน คพฺภํ คณฺหาติ’ฯ ตตฺถ รญฺโญ เอวํ โหติ – ‘น โข อิธ อญฺโญ โกจิ ปวิสติ, อญฺญตฺร ปพฺพชิเตนฯ สิยา นุ โข ปพฺพชิตสฺส กมฺม’นฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย อาทีนโว ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ อนฺเตปุเร อญฺญตรํ รตนํ นสฺสติฯ ตตฺถ รญฺโญ เอวํ โหติ – ‘น โข อิธ อญฺโญ โกจิ ปวิสติ, อญฺญตฺร ปพฺพชิเตนฯ สิยา นุ โข ปพฺพชิตสฺส กมฺม’นฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย อาทีนโว ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ อนฺเตปุเร อพฺภนฺตรา คุยฺหมนฺตา พหิทฺธา สมฺเภทํ คจฺฉนฺติฯ ตตฺถ รญฺโญ เอวํ โหติ – ‘น โข อิธ อญฺโญ โกจิ ปวิสติ, อญฺญตฺร ปพฺพชิเตน ฯ สิยา นุ โข ปพฺพชิตสฺส กมฺม’นฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ อาทีนโว ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ อนฺเตปุเร ปิตา วา ปุตฺตํ ปตฺเถติ ปุตฺโต วา ปิตรํ ปตฺเถติฯ เตสํ เอวํ โหติ – ‘น โข อิธ อญฺโญ โกจิ ปวิสติ, อญฺญตฺร ปพฺพชิเตนฯ สิยา นุ โข ปพฺพชิตสฺส กมฺม’นฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปญฺจโม อาทีนโว ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ราชา นีจฏฺฐานิยํ อุจฺเจ ฐาเน ฐเปติฯ เยสํ ตํ อมนาปํ เตสํ เอวํ โหติ – ‘ราชา โข ปพฺพชิเตน สํสฏฺโฐฯ สิยา นุ โข ปพฺพชิตสฺส กมฺม’นฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ฉฏฺโฐ อาทีนโว ราชนฺเตปุรปฺปเวสเนฯ