เมนู

กตเมหิ ทสหิ? สมฺมาทิฏฺฐิโก โหติ, สมฺมาสงฺกปฺโป โหติ, สมฺมาวาโจ โหติ, สมฺมากมฺมนฺโต โหติ, สมฺมาอาชีโว โหติ, สมฺมาวายาโม โหติ , สมฺมาสติ โหติ, สมฺมาสมาธิ โหติ, สมฺมาญาณี โหติ, สมฺมาวิมุตฺติ โหติ – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ทสหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล พหุํ ปุญฺญํ ปสวตี’’ติฯ

ปุคฺคลวคฺโค ปฐโมฯ

(17) 2. ชาณุสฺโสณิวคฺโค

1. พฺราหฺมณปจฺโจโรหณีสุตฺตํ

[167] เตน โข ปน สมเยน ชาณุสฺโสณิ พฺราหฺมโณ ตทหุโปสเถ สีสํนฺหาโต นวํ โขมยุคํ นิวตฺโถ อลฺลกุสมุฏฺฐิํ อาทาย ภควโต อวิทูเร เอกมนฺตํ ฐิโต โหติฯ

อทฺทสา โข ภควา ชาณุสฺโสณิํ พฺราหฺมณํ ตทหุโปสเถ สีสํนฺหาตํ นวํ โขมยุคํ นิวตฺถํ อลฺลกุสมุฏฺฐิํ อาทาย เอกมนฺตํ ฐิตํฯ ทิสฺวาน ชาณุสฺโสณิํ พฺราหฺมณํ เอตทโวจ – ‘‘กิํ นุ ตฺวํ, พฺราหฺมณ, ตทหุโปสเถ สีสํนฺหาโต นวํ โขมยุคํ นิวตฺโถ อลฺลกุสมุฏฺฐิํ อาทาย เอกมนฺตํ ฐิโต? กิํ นฺวชฺช พฺราหฺมณกุลสฺสา’’ติ? ‘‘ปจฺโจโรหณี, โภ โคตม, อชฺช พฺราหฺมณกุลสฺสา’’ติ

‘‘ยถา กถํ ปน, พฺราหฺมณ, พฺราหฺมณานํ ปจฺโจโรหณี โหตี’’ติ? ‘‘อิธ, โภ โคตม, พฺราหฺมณา ตทหุโปสเถ สีสํนฺหาตา นวํ โขมยุคํ นิวตฺถา อลฺเลน โคมเยน ปถวิํ โอปุญฺชิตฺวา หริเตหิ กุเสหิ ปตฺถริตฺวา อนฺตรา จ เวลํ อนฺตรา จ อคฺยาคารํ เสยฺยํ กปฺเปนฺติฯ เต ตํ รตฺติํ ติกฺขตฺตุํ ปจฺจุฏฺฐาย ปญฺชลิกา อคฺคิํ นมสฺสนฺติ – ‘ปจฺโจโรหาม ภวนฺตํ, ปจฺโจโรหาม ภวนฺต’นฺติฯ พหุเกน จ สปฺปิเตลนวนีเตน อคฺคิํ สนฺตปฺเปนฺติฯ ตสฺสา จ รตฺติยา อจฺจเยน ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน พฺราหฺมเณ สนฺตปฺเปนฺติฯ เอวํ, โภ โคตม, พฺราหฺมณานํ ปจฺโจโรหณี โหตี’’ติฯ

‘‘อญฺญถา โข, พฺราหฺมณ, พฺราหฺมณานํ ปจฺโจโรหณี โหติ, อญฺญถา จ ปน อริยสฺส วินเย ปจฺโจโรหณี โหตี’’ติฯ

‘‘ยถา กถํ ปน, โภ โคตม, อริยสฺส วินเย ปจฺโจโรหณี โหติ? สาธุ เม ภวํ โคตโม ตถา ธมฺมํ เทเสตุ ยถา อริยสฺส วินเย ปจฺโจโรหณี โหตี’’ติฯ

‘‘เตน หิ, พฺราหฺมณ, สุณาหิ, สาธุกํ มนสิ กโรหิ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, โภ’’ติ โข ชาณุสฺโสณิ พฺราหฺมโณ ภควโต ปจฺจสฺโสสิฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘อิธ, พฺราหฺมณ, อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ – ‘ปาณาติปาตสฺส โข ปาปโก วิปาโก ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจา’ ติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย ปาณาติปาตํ ปชหติ; ปาณาติปาตา ปจฺโจโรหติฯ

…อทินฺนาทานสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย อทินฺนาทานํ ปชหติ; อทินฺนาทานา ปจฺโจโรหติฯ

…กาเมสุมิจฺฉาจารสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย กาเมสุมิจฺฉาจารํ ปชหติ; กาเมสุมิจฺฉาจารา ปจฺโจโรหติฯ

…มุสาวาทสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย มุสาวาทํ ปชหติ; มุสาวาทา ปจฺโจโรหติฯ

…ปิสุณาย วาจาย โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย ปิสุณํ วาจํ ปชหติ; ปิสุณาย วาจาย ปจฺโจโรหติฯ

…ผรุสาย วาจาย โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย ผรุสํ วาจํ ปชหติ; ผรุสาย วาจาย ปจฺโจโรหติฯ

…สมฺผปฺปลาปสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย สมฺผปฺปลาปํ ปชหติ; สมฺผปฺปลาปา ปจฺโจโรหติฯ

…อภิชฺฌาย โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย อภิชฺฌํ ปชหติ; อภิชฺฌาย ปจฺโจโรหติฯ

…พฺยาปาทสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย พฺยาปาทํ ปชหติ; พฺยาปาทา ปจฺโจโรหติฯ

…มิจฺฉาทิฏฺฐิยา โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจา’ติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย มิจฺฉาทิฏฺฐิํ ปชหติ; มิจฺฉาทิฏฺฐิยา ปจฺโจโรหติฯ เอวํ โข, พฺราหฺมณ, อริยสฺส วินเย ปจฺโจโรหณี โหตี’’ติฯ

‘‘อญฺญถา โข, โภ โคตม, พฺราหฺมณานํ ปจฺโจโรหณี โหติ, อญฺญถา จ ปน อริยสฺส วินเย ปจฺโจโรหณี โหติฯ อิมิสฺสา, โภ โคตม, อริยสฺส วินเย ปจฺโจโรหณิยา พฺราหฺมณานํ ปจฺโจโรหณี กลํ นาคฺฆติ โสฬสิํฯ อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป.… อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คต’’นฺติฯ ปฐมํฯ

2. อริยปจฺโจโรหณีสุตฺตํ

[168] ‘‘อริยํ โว, ภิกฺขเว, ปจฺโจโรหณิํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, อริยา ปจฺโจโรหณี? อิธ , ภิกฺขเว, อริยสาวโก อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ – ‘ปาณาติปาตสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจา’ติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย ปาณาติปาตํ ปชหติ; ปาณาติปาตา ปจฺโจโรหติฯ

… ‘อทินฺนาทานสฺส โข ปาปโก วิปาโก – ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจา’ติฯ โส อิติ ปฏิสงฺขาย อทินฺนาทานํ ปชหติ; อทินฺนาทานา ปจฺโจโรหติฯ

‘กาเมสุมิจฺฉาจารสฺส โข ปาปโก วิปาโก…เป.… กาเมสุมิจฺฉาจารา ปจฺโจโรหติฯ