เมนู

‘‘มิจฺฉาสงฺกปฺโป, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาสงฺกปฺโป ธมฺโม… มิจฺฉาวาจา, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาวาจา ธมฺโม… มิจฺฉากมฺมนฺโต, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมากมฺมนฺโต ธมฺโม… มิจฺฉาอาชีโว, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาอาชีโว ธมฺโม … มิจฺฉาวายาโม, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาวายาโม ธมฺโม… มิจฺฉาสติ, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาสติ ธมฺโม… มิจฺฉาสมาธิ, ภิกฺขเว อธมฺโม; สมฺมาสมาธิ ธมฺโม… มิจฺฉาญาณํ, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาญาณํ ธมฺโม

‘‘มิจฺฉาวิมุตฺติ, ภิกฺขเว, อธมฺโม; สมฺมาวิมุตฺติ ธมฺโม; เย จ มิจฺฉาวิมุตฺติปจฺจยา อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ, อยํ อนตฺโถ; สมฺมาวิมุตฺติปจฺจยา จ อเนเก กุสลา ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติ, อยํ อตฺโถฯ

‘‘‘อธมฺโม จ, ภิกฺขเว, เวทิตพฺโพ ธมฺโม จ; อนตฺโถ จ เวทิตพฺโพ อตฺโถ จฯ อธมฺมญฺจ วิทิตฺวา ธมฺมญฺจ , อนตฺถญฺจ วิทิตฺวา อตฺถญฺจ ยถา ธมฺโม ยถา อตฺโถ ตถา ปฏิปชฺชิตพฺพ’นฺติ, อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ, อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺต’’นฺติฯ จตุตฺถํฯ

5. สงฺคารวสุตฺตํ

[117] [อ. นิ. 10.169] อถ โข สงฺคารโว พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข สงฺคารโว พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, โอริมํ ตีรํ, กิํ ปาริมํ ตีร’’นฺติ? ‘‘มิจฺฉาทิฏฺฐิ โข, พฺราหฺมณ, โอริมํ ตีรํ, สมฺมาทิฏฺฐิ ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาสงฺกปฺโป โอริมํ ตีรํ, สมฺมาสงฺกปฺโป ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาวาจา โอริมํ ตีรํ, สมฺมาวาจา ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉากมฺมนฺโต โอริมํ ตีรํ, สมฺมากมฺมนฺโต ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาอาชีโว โอริมํ ตีรํ, สมฺมาอาชีโว ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาวายาโม โอริมํ ตีรํ, สมฺมาวายาโม ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาสติ โอริมํ ตีรํ, สมฺมาสติ ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาสมาธิ โอริมํ ตีรํ, สมฺมาสมาธิ ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาญาณํ โอริมํ ตีรํ, สมฺมาญาณํ ปาริมํ ตีรํ; มิจฺฉาวิมุตฺติ โอริมํ ตีรํ, สมฺมาวิมุตฺติ ปาริมํ ตีรนฺติฯ อิทํ โข, พฺราหฺมณ, โอริมํ ตีรํ, อิทํ ปาริมํ ตีรนฺติฯ

‘‘อปฺปกา เต มนุสฺเสสุ, เย ชนา ปารคามิโน;

อถายํ อิตรา ปชา, ตีรเมวานุธาวติฯ

‘‘เย จ โข สมฺมทกฺขาเต, ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน;

เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ, มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํฯ

‘‘กณฺหํ ธมฺมํ วิปฺปหาย, สุกฺกํ ภาเวถ ปณฺฑิโต;

โอกา อโนกมาคมฺม, วิเวเก ยตฺถ ทูรมํฯ

‘‘ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺย, หิตฺวา กาเม อกิญฺจโน;

ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ, จิตฺตกฺเลเสหิ ปณฺฑิโตฯ

‘‘เยสํ สมฺโพธิยงฺเคสุ, สมฺมา จิตฺตํ สุภาวิตํ;

อาทานปฏินิสฺสคฺเค, อนุปาทาย เย รตา;

ขีณาสวา ชุติมนฺโต [ชุตีมนฺโต (สี.)], เต โลเก ปรินิพฺพุตา’’ติฯ ปญฺจมํ;

6. โอริมตีรสุตฺตํ

[118] ‘‘โอริมญฺจ, ภิกฺขเว, ตีรํ เทเสสฺสามิ ปาริมญฺจ ตีรํฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, โอริมํ ตีรํ, กตมญฺจ ปาริมํ ตีรํ? มิจฺฉาทิฏฺฐิ โอริมํ ตีรํ , สมฺมาทิฏฺฐิ ปาริมํ ตีรํ…เป.… มิจฺฉาวิมุตฺติ โอริมํ ตีรํ, สมฺมาวิมุตฺติ ปาริมํ ตีรํฯ อิทํ โข, ภิกฺขเว, โอริมํ ตีรํ, อิทํ ปาริมํ ตีรนฺติฯ

‘‘อปฺปกา เต มนุสฺเสสุ, เย ชนา ปารคามิโน;

อถายํ อิตรา ปชา, ตีรเมวานุธาวติฯ

‘‘เย จ โข สมฺมทกฺขาเต, ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน;

เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ, มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํฯ

‘‘กณฺหํ ธมฺมํ วิปฺปหาย, สุกฺกํ ภาเวถ ปณฺฑิโต;

โอกา อโนก มาคมฺม, วิเวเก ยตฺถ ทูรมํฯ

‘‘ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺย, หิตฺวา กาเม อกิญฺจโน;

ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ, จิตฺตกฺเลเสหิ ปณฺฑิโตฯ

‘‘เยสํ สมฺโพธิยงฺเคสุ, สมฺมา จิตฺตํ สุภาวิตํ;

อาทานปฏินิสฺสคฺเค, อนุปาทาย เย รตา;

ขีณาสวา ชุติมนฺโต, เต โลเก ปรินิพฺพุตา’’ติฯ ฉฏฺฐํ;