‘‘ทสยิมานิ , ภิกฺขเว, กถาวตฺถูนิฯ กตมานิ ทส? อปฺปิจฺฉกถา, สนฺตุฏฺฐิกถา, ปวิเวกกถา , อสํสคฺคกถา, วีริยารมฺภกถา, สีลกถา, สมาธิกถา, ปญฺญากถา, วิมุตฺติกถา, วิมุตฺติญาณทสฺสนกถาติ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ทส กถาวตฺถูนิฯ

‘‘อิเมสํ เจ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ทสนฺนํ กถาวตฺถูนํ อุปาทายุปาทาย กถํ กเถยฺยาถ, อิเมสมฺปิ จนฺทิมสูริยานํ เอวํมหิทฺธิกานํ เอวํมหานุภาวานํ เตชสา เตชํ ปริยาทิเยยฺยาถ, โก ปน วาโท อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกาน’’นฺติ! นวมํฯ

10. ทุติยกถาวตฺถุสุตฺตํ

[70] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺตา อุปฏฺฐานสาลายํ สนฺนิสินฺนา สนฺนิปติตา อเนกวิหิตํ ติรจฺฉานกถํ อนุยุตฺตา วิหรนฺติ, เสยฺยถิทํ – ราชกถํ โจรกถํ มหามตฺตกถํ…เป.… อิติภวาภวกถํ อิติ วาติฯ

‘‘ทสยิมานิ, ภิกฺขเว, ปาสํสานิ ฐานานิฯ กตมานิ ทส? อิธ , ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อตฺตนา จ อปฺปิจฺโฉ โหติ, อปฺปิจฺฉกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘อปฺปิจฺโฉ ภิกฺขุ อปฺปิจฺฉกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ สนฺตุฏฺโฐ โหติ, สนฺตุฏฺฐิกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘สนฺตุฏฺโฐ ภิกฺขุ สนฺตุฏฺฐิกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ ปวิวิตฺโต โหติ, ปวิเวกกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘ปวิวิตฺโต ภิกฺขุ ปวิเวกกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ อสํสฏฺโฐ โหติ, อสํสฏฺฐกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘อสํสฏฺโฐ ภิกฺขุ อสํสฏฺฐกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ อารทฺธวีริโย โหติ, วีริยารมฺภกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘อารทฺธวีริโย ภิกฺขุ วีริยารมฺภกถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ สีลสมฺปนฺโน โหติ, สีลสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘สีลสมฺปนฺโน ภิกฺขุ สีลสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ สมาธิสมฺปนฺโน โหติ, สมาธิสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘สมาธิสมฺปนฺโน ภิกฺขุ สมาธิสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ ปญฺญาสมฺปนฺโน โหติ, ปญฺญาสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘ปญฺญาสมฺปนฺโน ภิกฺขุ ปญฺญาสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ วิมุตฺติสมฺปนฺโน โหติ, วิมุตฺติสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘วิมุตฺติสมฺปนฺโน ภิกฺขุ วิมุตฺติสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ

‘‘อตฺตนา จ วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปนฺโน โหติ, วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา โหติฯ ‘วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปนฺโน ภิกฺขุ วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทากถญฺจ ภิกฺขูนํ กตฺตา’ติ ปาสํสเมตํ ฐานํฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ทส ปาสํสานิ ฐานานี’’ติฯ ทสมํฯ

ยมกวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อวิชฺชา ตณฺหา นิฏฺฐา จ, อเวจฺจ ทฺเว สุขานิ จ;

นฬกปาเน ทฺเว วุตฺตา, กถาวตฺถูปเร ทุเวติฯ

(8) 3. อากงฺขวคฺโค

1. อากงฺขสุตฺตํ

[71] [อ. นิ. 4.12; อิติวุ. 111] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –