9. มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทํ

[134] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต ฉนฺนสฺส อุปฏฺฐาโก มหามตฺโต อายสฺมโต ฉนฺนสฺส วิหารํ การาเปติฯ อถ โข อายสฺมา ฉนฺโน กตปริโยสิตํ วิหารํ ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปติ, ปุนปฺปุนํ เลปาเปติฯ อติภาริโต วิหาโร ปริปติฯ อถ โข อายสฺมา ฉนฺโน ติณญฺจ กฏฺฐญฺจ สํกฑฺฒนฺโต อญฺญตรสฺส พฺราหฺมณสฺส ยวเขตฺตํ ทูเสสิฯ อถ โข โส พฺราหฺมโณ อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภทนฺตา อมฺหากํ ยวเขตฺตํ ทูเสสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู ตสฺส พฺราหฺมณสฺส อุชฺฌายนฺตสฺส ขิยฺยนฺตสฺส วิปาเจนฺตสฺสฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน กตปริโยสิตํ วิหารํ ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสฺสติ, ปุนปฺปุนํ เลปาเปสฺสติ, อติภาริโต วิหาโร ปริปตี’’ติ! อถ โข เต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร ตฺวํ, ฉนฺน, กตปริโยสิตํ วิหารํ ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสิ, ปุนปฺปุนํ เลปาเปสิ, อติภาริโต วิหาโร ปริปตี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, กตปริโยสิตํ วิหารํ ปุนปฺปุนํ ฉาทาเปสฺสสิ, ปุนปฺปุนํ เลปาเปสฺสสิ , อติภาริโต วิหาโร ปริปติ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[135] ‘‘มหลฺลกํ ปน ภิกฺขุนา วิหารํ การยมาเนน ยาวทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺฐปนาย อาโลกสนฺธิปริกมฺมาย ทฺวตฺติจฺฉทนสฺส ปริยาย อปฺปหริเต ฐิเตน อธิฏฺฐาตพฺพํฯ ตโต เจ อุตฺตริํ อปฺปหริเตปิ ฐิโต อธิฏฺฐเหยฺย ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[136] มหลฺลโก นาม วิหาโร สสฺสามิโก วุจฺจติฯ

วิหาโร นาม อุลฺลิตฺโต วา โหติ อวลิตฺโต วา อุลฺลิตฺตาวลิตฺโต วาฯ

การยมาเนนาติ กโรนฺโต วา การาเปนฺโต วาฯ

ยาว ทฺวารโกสาติ ปิฏฺฐสงฺฆาฏสฺส [ปีฐสํฆาฏสฺส (อิติปิ), ปิฏฺฐิสงฺฆาฏสฺส (สฺยา.)] สมนฺตา หตฺถปาสาฯ

อคฺคฬฏฺฐปนายาติ ทฺวารฏฺฐปนายฯ

อาโลกสนฺธิปริกมฺมายาติ วาตปานปริกมฺมาย เสตวณฺณํ กาฬวณฺณํ เครุกปริกมฺมํ มาลากมฺมํ ลตากมฺมํ มกรทนฺตกํ ปญฺจปฏิกํฯ

ทฺวตฺติจฺฉทนสฺส ปริยายํ อปฺปหริเต ฐิเตน อธิฏฺฐาตพฺพนฺติ – หริตํ นาม ปุพฺพณฺณํ อปรณฺณํฯ สเจ หริเต ฐิโต อธิฏฺฐาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ มคฺเคน ฉาเทนฺตสฺส ทฺเว มคฺเค อธิฏฺฐหิตฺวา ตติยํ มคฺคํ อาณาเปตฺวา ปกฺกมิตพฺพํฯ ปริยาเยน ฉาเทนฺตสฺส ทฺเว ปริยาเย อธิฏฺฐหิตฺวา ตติยํ ปริยายํ อาณาเปตฺวา ปกฺกมิตพฺพํฯ

[137] ตโต เจ อุตฺตริ อปฺปหริเตปิ ฐิโต อธิฏฺฐเหยฺยาติ อิฏฺฐกาย 2.0262 ฉาเทนฺตสฺส อิฏฺฐกิฏฺฐกาย อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ สิลาย ฉาเทนฺตสฺส สิลาย สิลาย อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ สุธาย ฉาเทนฺตสฺส ปิณฺเฑ ปิณฺเฑ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ ติเณน ฉาเทนฺตสฺส กรเฬ กรเฬ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ ปณฺเณน ฉาเทนฺตสฺส ปณฺเณ ปณฺเณ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อติเรกทฺวตฺติปริยาเย อติเรกสญฺญี อธิฏฺฐาติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อติเรกทฺวตฺติปริยาเย เวมติโก อธิฏฺฐาติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อติเรกทฺวตฺติปริยาเย อูนกสญฺญี อธิฏฺฐาติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อูนกทฺวตฺติปริยาเย อติเรกสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อูนกทฺวตฺติปริยาเย เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อูนกทฺวตฺติปริยาเย อูนกสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[138] อนาปตฺติ ทฺวตฺติปริยาเย, อูนกทฺวตฺติปริยาเย, เลเณ, คุหาย, ติณกุฏิกาย, อญฺญสฺสตฺถาย, อตฺตโน ธเนน, วาสาคารํ ฐเปตฺวา สพฺพตฺถ อนาปตฺติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ

10. สปฺปาณกสิกฺขาปทํ

[139] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อคฺคาฬเว เจติเยฯ เตน โข ปน สมเยน อาฬวกา ภิกฺขู นวกมฺมํ กโรนฺตา ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณมฺปิ มตฺติกมฺปิ สิญฺจนฺติปิ สิญฺจาเปนฺติปิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อาฬวกา ภิกฺขู ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณมฺปิ มตฺติกมฺปิ สิญฺจิสฺสนฺติปิ สิญฺจาเปสฺสนฺติปี’’ติ! อถ โข เต ภิกฺขู อาฬวเก ภิกฺขู อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณมฺปิ มตฺติกมฺปิ สิญฺจถปิ สิญฺจาเปถปี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณมฺปิ มตฺติกมฺปิ สิญฺจิสฺสถปิ สิญฺจาเปสฺสถปิ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[140] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณํ วา มตฺติกํ วา สิญฺเจยฺย วา สิญฺจาเปยฺย วา, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[141] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ชานาติ นาม [ชานํ นาม (สฺยา.)] สามํ วา ชานาติ อญฺเญ วา ตสฺส อาโรเจนฺติฯ

สิญฺเจยฺยาติ สยํ สิญฺจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

สิญฺจาเปยฺยาติ อญฺญํ อาณาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส [อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส (กตฺถจิ)]ฯ สกิํ อาณตฺโต พหุกมฺปิ สิญฺจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[142] สปฺปาณเก สปฺปาณกสญฺญี ติณํ วา มตฺติกํ วา สิญฺจติ วา สิญฺจาเปติ วา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ สปฺปาณเก เวมติโก ติณํ วา มตฺติกํ วา สิญฺจติ วา สิญฺจาเปติ วา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ สปฺปาณเก อปฺปาณกสญฺญี ติณํ วา มตฺติกํ วา สิญฺจติ วา สิญฺจาเปติ วา, อนาปตฺติฯ อปฺปาณเก สปฺปาณกสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อปฺปาณเก เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อปฺปาณเก อปฺปาณกสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[143] อนาปตฺติ อสญฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺตสฺส, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

สปฺปาณกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทสมํฯ

ภูตคามวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –