อธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อธมฺมกมฺเม เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[732] อนาปตฺติ อสมนุภาสนฺติยา, ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติฯ

ทสมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํฯ

อุทฺทิฏฺฐา โข, อยฺยาโย, สตฺตรส สงฺฆาทิเสสา ธมฺมา – นว ปฐมาปตฺติกา, อฏฺฐ ยาวตติยกาฯ เยสํ ภิกฺขุนี อญฺญตรํ วา อญฺญตรํ วา อาปชฺชติ, ตาย ภิกฺขุนิยา อุภโตสงฺเฆ ปกฺขมานตฺตํ จริตพฺพํฯ จิณฺณมานตฺตา ภิกฺขุนี ยตฺถ สิยา วีสติคโณ ภิกฺขุนิสงฺโฆ ตตฺถ (สา ภิกฺขุนี) [( ) (กตฺถปิ นตฺถิ)] อพฺเภตพฺพาฯ เอกายปิ เจ อูโน วีสติคโณ ภิกฺขุนิสงฺโฆ ตํ ภิกฺขุนิํ อพฺเภยฺยฯ สา จ ภิกฺขุนี อนพฺภิตา, ตา จ ภิกฺขุนิโย คารยฺหา, อยํ ตตฺถ สามีจิฯ

ตตฺถายฺยาโย ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ปริสุทฺเธตฺถายฺยาโย, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ

สตฺตรสกํ นิฏฺฐิตํฯ

ภิกฺขุนิวิภงฺเค สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ นิฏฺฐิตํฯ

3. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ (ภิกฺขุนีวิภงฺโค)

1. ปตฺตวคฺโค

1. ปฐมสิกฺขาปทํ

อิเม โข ปนายฺยาโย ติํส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา

ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติฯ

[733] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย พหู ปตฺเต สนฺนิจยํ กโรนฺติฯ มนุสฺสา วิหารจาริกํ อาหิณฺฑนฺตา ปสฺสิตฺวา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย พหู ปตฺเต สนฺนิจยํ กริสฺสนฺติ, ปตฺตวาณิชฺชํ วา ภิกฺขุนิโย กริสฺสนฺติ, อามตฺติกาปณํ วา ปสาเรสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ กริสฺสนฺตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ กริสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –

[734] ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ปตฺตสนฺนิจยํ กเรยฺย , นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[735] ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป.… ภิกฺขุนีติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติฯ

ปตฺโต นาม ทฺเว ปตฺตา – อโยปตฺโต, มตฺติกาปตฺโตฯ ตโย ปตฺตสฺส วณฺณา – อุกฺกฏฺโฐ ปตฺโต, มชฺฌิโม ปตฺโต, โอมโก ปตฺโตฯ อุกฺกฏฺโฐ นาม ปตฺโต อฑฺฒาฬฺหโกทนํ คณฺหาติ จตุภาคํ ขาทนํ ตทุปิยํ พฺยญฺชนํฯ มชฺฌิโม นาม ปตฺโต นาฬิโกทนํ คณฺหาติ จตุภาคํ ขาทนํ ตทุปิยํ พฺยญฺชนํฯ โอมโก นาม ปตฺโต ปตฺโถทนํ คณฺหาติ จตุภาคํ ขาทนํ ตทุปิยํ พฺยญฺชนํฯ ตโต อุกฺกฏฺโฐ อปตฺโต โอมโก อปตฺโตฯ

สนฺนิจยํ กเรยฺยาติ อนธิฏฺฐิโต อวิกปฺปิโตฯ

นิสฺสคฺคิโย โหตีติ สห อรุณุคฺคมนา นิสฺสคฺคิโย โหติฯ นิสฺสชฺชิตพฺโพ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วาฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺโพฯ ตาย ภิกฺขุนิยา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อยํ เม, อยฺเย, ปตฺโต รตฺตาติกฺกนฺโต นิสฺสคฺคิโย, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติฯ นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ นิสฺสฏฺฐปตฺโต ทาตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อยํ ปตฺโต อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา นิสฺสคฺคิโย สงฺฆสฺส นิสฺสฏฺโฐฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิมํ ปตฺตํ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทเทยฺยา’’ติฯ

ตาย ภิกฺขุนิยา สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อยํ เม, อยฺยาโย, ปตฺโต รตฺตาติกฺกนฺโต นิสฺสคฺคิโย, อิมาหํ อยฺยานํ นิสฺสชฺชามี’’ติฯ นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ นิสฺสฏฺฐปตฺโต ทาตพฺโพ –

‘‘สุณนฺตุ เม อยฺยาโยฯ อยํ ปตฺโต อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา นิสฺสคฺคิโย อยฺยานํ นิสฺสฏฺโฐฯ ยทิ อยฺยานํ ปตฺตกลฺลํ, อยฺยาโย อิมํ ปตฺตํ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทเทยฺยุ’’นฺติฯ

ตาย ภิกฺขุนิยา เอกํ ภิกฺขุนิํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนียา – ‘‘อยํ เม, อยฺเย, ปตฺโต รตฺตาติกฺกนฺโต นิสฺสคฺคิโยฯ อิมาหํ อยฺยาย นิสฺสชฺชามี’’ติฯ นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ ตาย ภิกฺขุนิยา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ นิสฺสฏฺฐปตฺโต ทาตพฺโพ – ‘‘อิมํ ปตฺตํ อยฺยาย ทมฺมี’’ติฯ

[736] รตฺตาติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสญฺญา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ รตฺตาติกฺกนฺเต เวมติกา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ รตฺตาติกฺกนฺเต อนติกฺกนฺตสญฺญา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อนธิฏฺฐิเต อธิฏฺฐิตสญฺญา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อวิกปฺปิเต วิกปฺปิตสญฺญา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อวิสฺสชฺชิเต วิสฺสชฺชิตสญฺญา , นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อนฏฺเฐ นฏฺฐสญฺญา… อวินฏฺเฐ วินฏฺฐสญฺญา… อภินฺเน ภินฺนสญฺญา… อวิลุตฺเต วิลุตฺตสญฺญา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

นิสฺสคฺคิยํ ปตฺตํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ รตฺตานติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสญฺญา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ รตฺตานติกฺกนฺเต เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ รตฺตานติกฺกนฺเต อนติกฺกนฺตสญฺญา อนาปตฺติฯ

[737] อนาปตฺติ อนฺโตอรุเณ อธิฏฺเฐติ, วิกปฺเปติ, วิสฺสชฺเชติ, นสฺสติ, วินสฺสติ, ภิชฺชติ, อจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหนฺติ, วิสฺสาสํ คณฺหนฺติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติฯ

เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย นิสฺสฏฺฐปตฺตํ น เทนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ น, ภิกฺขเว, นิสฺสฏฺฐปตฺโต น ทาตพฺโพฯ ยา น ทเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติฯ

ปฐมสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํฯ

2. ทุติยสิกฺขาปทํ

[738] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คามกาวาเส วสฺสํวุฏฺฐา [วสฺสํวุตฺถา (สี. สฺยา.)] สาวตฺถิํ อคมํสุ วตฺตสมฺปนฺนา อิริยาปถสมฺปนฺนา ทุจฺโจฬา ลูขจีวราฯ อุปาสกา ตา ภิกฺขุนิโย ปสฺสิตฺวา – ‘‘อิมา ภิกฺขุนิโย วตฺตสมฺปนฺนา อิริยาปถสมฺปนฺนา ทุจฺโจฬา ลูขจีวรา, อิมา ภิกฺขุนิโย อจฺฉินฺนา ภวิสฺสนฺตี’’ติ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อกาลจีวรํ อทํสุฯ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘อมฺหากํ กถินํ อตฺถตํ กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปสิฯ อุปาสกา ตา ภิกฺขุนิโย ปสฺสิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘อปยฺยาหิ จีวรํ ลทฺธ’’นฺติ? ‘‘น มยํ, อาวุโส, จีวรํ ลภามฯ อยฺยา ถุลฺลนนฺทา – ‘อมฺหากํ กถินํ อตฺถตํ กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปสี’’ติฯ อุปาสกา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อกาลจีวรํ ‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปสฺสตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ อุปาสกานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อกาลจีวรํ ‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปสฺสตี’’ติ! อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว , ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปตีติ [ภาชาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –

[739] ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[740] ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป.… ภิกฺขุนีติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติฯ

อกาลจีวรํ นาม อนตฺถเต กถิเน เอกาทสมาเส อุปฺปนฺนํ, อตฺถเต กถิเน สตฺตมาเส อุปฺปนฺนํ, กาเลปิ อาทิสฺส ทินฺนํ, เอตํ อกาลจีวรํ นามฯ

อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํฯ ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วาฯ เอวญฺจ ปน , ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป.… อิทํ เม, อยฺเย, อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป.… ทเทยฺยาติ…เป.… ทเทยฺยุนฺติ…เป.… อยฺยาย ทมฺมีติฯ

[741] อกาลจีวเร อกาลจีวรสญฺญา ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อกาลจีวเร เวมติกา ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ