9. กมฺมปฏิพาหนสิกฺขาปทํ

[474] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู อนาจารํ อาจริตฺวา เอกเมกสฺส กมฺเม กยิรมาเน ปฏิกฺโกสนฺติฯ เตน โข ปน สมเยน สงฺโฆ สนฺนิปติโต โหติ เกนจิเทว กรณีเยนฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู จีวรกมฺมํ กโรนฺตา เอกสฺส ฉนฺทํ อทํสุฯ อถ โข สงฺโฆ – ‘‘อยํ, อาวุโส, ฉพฺพคฺคิโย ภิกฺขุ เอกโก อาคโต, หนฺทสฺส มยํ กมฺมํ กโรมา’’ติ ตสฺส กมฺมํ อกาสิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ เยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ – ‘‘กิํ, อาวุโส, สงฺโฆ อกาสี’’ติ? ‘‘สงฺโฆ เม, อาวุโส, กมฺมํ อกาสี’’ติฯ ‘‘น มยํ, อาวุโส, เอตทตฺถาย ฉนฺทํ อทมฺหา – ‘‘ตุยฺหํ กมฺมํ กริสฺสตี’’ติฯ สเจ จ มยํ ชาเนยฺยาม ‘‘ตุยฺหํ กมฺมํ กริสฺสตี’’ติ, น มยํ ฉนฺทํ ทเทยฺยามา’’ติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ [ขิยฺยธมฺมํ (อิติปิ)] อาปชฺชิสฺสนฺตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ [ขิยฺยธมฺมํ (อิติปิ)] อาปชฺชถาติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ [ขิยฺยธมฺมํ (อิติปิ)] อาปชฺชิสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[475] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺเชยฺย, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[476] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ธมฺมิกํ นาม กมฺมํ อปโลกนกมฺมํ ญตฺติกมฺมํ ญตฺติทุติยกมฺมํ ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน กตํ, เอตํ ธมฺมิกํ นาม กมฺมํฯ ฉนฺทํ ทตฺวา ขิยฺยติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[477] ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี ฉนฺทํ ทตฺวา ขิยฺยติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ ธมฺมกมฺเม เวมติโก ฉนฺทํ ทตฺวา ขิยฺยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญี ฉนฺทํ ทตฺวา ขิยฺยติ, อนาปตฺติฯ อธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อธมฺมกมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[478] อนาปตฺติ – ‘‘อธมฺเมน วา วคฺเคน วา น กมฺมารหสฺส วา กมฺมํ กต’’นฺติ ชานนฺโต ขิยฺยติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

กมฺมปฏิพาหนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ

10. ฉนฺทํอทตฺวาคมนสิกฺขาปทํ

[479] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน สงฺโฆ สนฺนิปติโต โหติ เกนจิเทว กรณีเยนฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู จีวรกมฺมํ กโรนฺตา เอกสฺส ฉนฺทํ อทํสุฯ อถ โข สงฺโฆ ‘‘ยสฺสตฺถาย สนฺนิปติโต ตํ กมฺมํ กริสฺสามี’’ติ ญตฺติํ ฐเปสิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ – ‘‘เอวเมวิเม เอกเมกสฺส กมฺมํ กโรนฺติ, กสฺส ตุมฺเห กมฺมํ กริสฺสถา’’ติ ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุ สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกมิสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, ภิกฺขุ, สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกมสีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกมิสฺสสิ ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[480] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกเมยฺย, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ