เมนู

6. เถยฺยสตฺถสิกฺขาปทํ

[407] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร สตฺโถ ราชคหา ปฏิยาโลกํ คนฺตุกาโม โหติฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ เต มนุสฺเส เอตทโวจ – ‘‘อหมฺปายสฺมนฺเตหิ สทฺธิํ คมิสฺสามี’’ติฯ ‘‘มยํ โข, ภนฺเต, สุงฺกํ ปริหริสฺสามา’’ติฯ ‘‘ปชานาถาวุโส’’ติฯ อสฺโสสุํ โข กมฺมิยา [กมฺมิกา (สี. สฺยา.)] – ‘‘สตฺโถ กิร สุงฺกํ ปริหริสฺสตี’’ติฯ เต มคฺเค ปริยุฏฺฐิํสุฯ อถ โข เต กมฺมิกา ตํ สตฺถํ คเหตฺวา อจฺฉินฺทิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ – ‘‘กิสฺส ตฺวํ, ภนฺเต, ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธิํ คจฺฉสี’’ติ? ปลิพุนฺเธตฺวา มุญฺจิํสุฯ อถ โข โส ภิกฺขุ สาวตฺถิํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุ ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, ภิกฺขุ, ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชสีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสสิ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[408] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺเชยฺย, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[409] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ชานาติ นาม สามํ วา ชานาติ, อญฺเญ วา ตสฺส อาโรเจนฺติ, โส วา อาโรเจติฯ

เถยฺยสตฺโถ นาม โจรา กตกมฺมา วา โหนฺติ อกตกมฺมา วา, ราชานํ วา เถยฺยํ คจฺฉนฺติ สุงฺกํ วา ปริหรนฺติฯ

สทฺธินฺติ เอกโตฯ

สํวิธายาติ – ‘‘คจฺฉามาวุโส, คจฺฉาม ภนฺเต; คจฺฉาม ภนฺเต, คจฺฉามาวุโส, อชฺช วา หิยฺโย วา ปเร วา คจฺฉามา’’ติ สํวิทหติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อนฺตมโส คามนฺตรมฺปีติ กุกฺกุฏสมฺปาเต คาเม คามนฺตเร คามนฺตเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อคามเก อรญฺเญ อทฺธโยชเน อทฺธโยชเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[410] เถยฺยสตฺเถ เถยฺยสตฺถสญฺญี สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ เถยฺยสตฺเถ เวมติโก สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ เถยฺยสตฺเถ อเถยฺยสตฺถสญฺญี สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อนาปตฺติฯ

ภิกฺขุ สํวิทหติ, มนุสฺสา น สํวิทหนฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อเถยฺยสตฺเถ เถยฺยสตฺถสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อเถยฺยสตฺเถ เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อเถยฺยสตฺเถ อเถยฺยสตฺถสญฺญี อนาปตฺติฯ

[411] อนาปตฺติ อสํวิทหิตฺวา คจฺฉติ, มนุสฺสา สํวิทหนฺติ ภิกฺขุ น สํวิทหติ, วิสงฺเกเตน คจฺฉติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

เถยฺยสตฺถสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฉฏฺฐํฯ

7. สํวิธานสิกฺขาปทํ

[412] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ โกสเลสุ ชนปเท สาวตฺถิํ คจฺฉนฺโต อญฺญตเรน คามทฺวาเรน อติกฺกมติฯ อญฺญตรา อิตฺถี สามิเกน สห ภณฺฑิตฺวา คามโต นิกฺขมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ ปสฺสิตฺวา เอตทโวจ – ‘‘กหํ, ภนฺเต, อยฺโย คมิสฺสตี’’ติ? ‘‘สาวตฺถิํ โข อหํ, ภคินิ, คมิสฺสามี’’ติฯ ‘‘อหํ อยฺเยน สทฺธิํ คมิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอยฺยาสิ, ภคินี’’ติฯ อถ โข ตสฺสา อิตฺถิยา สามิโก คามโต นิกฺขมิตฺวา มนุสฺเส ปุจฺฉิ – ‘‘อปายฺโย [อปยฺยา (สี. สฺยา.)] เอวรูปิํ อิตฺถิํ ปสฺเสยฺยาถา’’ติ? ‘‘เอสายฺโย, ปพฺพชิเตน สห คจฺฉตี’’ติฯ อถ โข โส ปุริโส อนุพนฺธิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ คเหตฺวา อาโกเฏตฺวา มุญฺจิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล ปธูเปนฺโต นิสีทิฯ อถ โข สา อิตฺถี ตํ ปุริสํ เอตทโวจ – ‘‘นายฺโย โส ภิกฺขุ มํ นิปฺปาเตสิ; อปิจ, อหเมว เตน ภิกฺขุนา สทฺธิํ คจฺฉามิ; อการโก โส ภิกฺขุ; คจฺฉ, นํ ขมาเปหี’’ติฯ อถ โข โส ปุริโส ตํ ภิกฺขุํ ขมาเปสิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ สาวตฺถิํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, ภิกฺขุ, มาตุคาเมน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชสีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, มาตุคาเมน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิสฺสสิ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ, อุทฺทิเสยฺยาถ –

[413] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺเชยฺย, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[414] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี, น ยกฺขี น เปตี น ติรจฺฉานคตา วิญฺญู ปฏิพลา สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐุลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ อาชานิตุํฯ

สทฺธินฺติ เอกโตฯ

สํวิธายาติ – ‘‘คจฺฉาม ภคินิ, คจฺฉามายฺย, คจฺฉามายฺย, คจฺฉาม ภคินิ, อชฺช วา หิยฺโย วา ปเร วา คจฺฉามา’’ติ สํวิทหติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อนฺตมโส คามนฺตรมฺปีติ กุกฺกุฏสมฺปาเต คาเม คามนฺตเร คามนฺตเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อคามเก อรญฺเญ อทฺธโยชเน อทฺธโยชเน อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[415] มาตุคาเม มาตุคามสญฺญี สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ มาตุคาเม เวมติโก สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ มาตุคาเม อมาตุคามสญฺญี สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

ภิกฺขุ สํวิทหติ มาตุคาโม น สํวิทหติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ยกฺขิยา วา เปติยา ปณฺฑเกน วา ติรจฺฉานคตมนุสฺสวิคฺคหิตฺถิยา วา สทฺธิํ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชติ, อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อมาตุคาเม มาตุคามสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อมาตุคาเม เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อมาตุคาเม อมาตุคามสญฺญี, อนาปตฺติฯ