ภาเยยฺย วา โส น วา ภาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[349] อนาปตฺติ น ภิํสาเปตุกาโม รูปํ วา สทฺทํ วา คนฺธํ วา รสํ วา โผฏฺฐพฺพํ วา อุปสํหรติ, โจรกนฺตารํ วา วาฬกนฺตารํ วา ปิสาจกนฺตารํ วา อาจิกฺขติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

ภิํสาปนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ปญฺจมํฯ

6. โชติกสิกฺขาปทํ

[350] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา ภคฺเคสุ วิหรติ สุํสุมารคิเร [สุํสุมารคิเร (สี. สฺยา.) สํสุมารคิเร (ก.)] เภสกฬาวเน มิคทาเยฯ เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู เหมนฺติเก กาเล อญฺญตรํ มหนฺตํ สุสิรกฏฺฐํ โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสุํฯ ตสฺมิญฺจ สุสิเร กณฺหสปฺโป อคฺคินา สนฺตตฺโต นิกฺขมิตฺวา ภิกฺขู ปริปาเตสิฯ ภิกฺขู ตหํ ตหํ อุปธาวิํสุฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขู โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสฺสนฺตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขู โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว , โมฆปุริสา โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

‘‘โย ปน ภิกฺขุ วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[351] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู คิลานา โหนฺติฯ คิลานปุจฺฉกา ภิกฺขู คิลาเน ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘กจฺจาวุโส, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนีย’’นฺติ? ‘‘ปุพฺเพ มยํ, อาวุโส, โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพม; เตน โน ผาสุ โหติฯ

อิทานิ ปน ‘‘ภควตา ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ กุกฺกุจฺจายนฺตา น วิสิพฺเพม, เตน โน น ผาสุ โหตี’’ติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลาเนน ภิกฺขุนา โชติํ สมาทหิตฺวา วา สมาทหาเปตฺวา วา วิสิพฺเพตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

‘‘โย ปน ภิกฺขุ อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[352] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ปทีเปปิ โชติเกปิ ชนฺตาฆเรปิ กุกฺกุจฺจายนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ตถารูปปฺปจฺจยา โชติํ สมาทหิตุํ สมาทหาเปตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[353] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[354] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

อคิลาโน นาม ยสฺส วินา อคฺคินา ผาสุ โหติฯ

คิลาโน นาม ยสฺส วินา อคฺคินา น ผาสุ โหติฯ

วิสิพฺพนาเปกฺโขติ ตปฺปิตุกาโมฯ

โชติ นาม อคฺคิ วุจฺจติฯ

สมาทเหยฺยาติ สยํ สมาทหติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

สมาทหาเปยฺยาติ อญฺญํ อาณาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ สกิํ อาณตฺโต พหุกมฺปิ สมาทหติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อญฺญตฺร ตถา รูปปฺปจฺจยาติ ฐเปตฺวา ตถารูปปฺปจฺจยํฯ

[355] อคิลาโน อคิลานสญฺญี วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทหติ วา สมาทหาเปติ วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อคิลาโน เวมติโก วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทหติ วา สมาทหาเปติ วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อคิลาโน คิลานสญฺญี วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทหติ วา สมาทหาเปติ วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

ปฏิลาตํ อุกฺขิปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ คิลาโน อคิลานสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ คิลาโน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ คิลาโน คิลานสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[356] อนาปตฺติ คิลานสฺส, อญฺเญน กตํ วิสิพฺเพติ, วีตจฺจิตงฺคารํ วิสิพฺเพติ, ปทีเป โชติเก ชนฺตาฆเร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

โชติกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฉฏฺฐํฯ

7. นหานสิกฺขาปทํ

[357] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ตโปเท นหายนฺติฯ เตน โข ปน สมเยน [อถ โข (สี. สฺยา.)] ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร ‘‘สีสํ นหายิสฺสามี’’ติ ตโปทํ คนฺตฺวา – ‘‘ยาวายฺยา นหายนฺตี’’ติ เอกมนฺตํ ปฏิมาเนสิฯ ภิกฺขู ยาว สมนฺธการา นหายิํสุฯ อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร วิกาเล สีสํ นหายิตฺวา, นครทฺวาเร ถกิเต พหินคเร วสิตฺวา, กาลสฺเสว อสมฺภินฺเนน วิเลปเนน เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ราชานํ มาคธํ เสนิยํ พิมฺพิสารํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘กิสฺส ตฺวํ, มหาราช, กาลสฺเสว อาคโต อสมฺภินฺเนน วิเลปเนนา’’ติ? อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ อถ โข ภควา ราชานํ มาคธํ เสนิยํ พิมฺพิสารํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิฯ อถ โข ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร ภควตา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต สมาทปิโต สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิฯ อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ – ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ราชานมฺปิ ปสฺสิตฺวา น มตฺตํ ชานิตฺวา นหายนฺตี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา ราชานมฺปิ ปสฺสิตฺวา น มตฺตํ ชานิตฺวา นหายิสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

‘‘โย ปน ภิกฺขุ โอเรนทฺธมาสํ นหาเยยฺย, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[358] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู อุณฺหสมเย ปริฬาหสมเย กุกฺกุจฺจายนฺตา น นหายนฺติ, เสทคเตน คตฺเตน สยนฺติฯ จีวรมฺปิ เสนาสนมฺปิ ทุสฺสติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุณฺหสมเย ปริฬาหสมเย โอเรนทฺธมาสํ นหายิตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

‘‘โย ปน ภิกฺขุ โอเรนทฺธมาสํ นหาเยยฺย, อญฺญตฺร สมยา, ปาจิตฺติยํฯ ตตฺถายํ สมโยฯ ทิยฑฺโฒ มาโส เสโส คิมฺหานนฺติ [คิมฺหานํ (อิติปิ)] วสฺสานสฺส ปฐโม มาโส อิจฺเจเต อฑฺฒเตยฺยมาสา อุณฺหสมโย ปริฬาหสมโย – อยํ ตตฺถ สมโย’’ติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[359] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู คิลานา โหนฺติฯ คิลานปุจฺฉกา ภิกฺขู คิลาเน ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘กจฺจาวุโส, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนีย’’นฺติ? ‘‘ปุพฺเพ มยํ, อาวุโส, โอเรนทฺธมาสํ นหายาม, เตน โน ผาสุ โหติ; อิทานิ ปน ‘‘ภควตา ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ กุกฺกุจฺจายนฺตา น นหายาม, เตน โน น ผาสุ โหตี’’ติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลาเนน ภิกฺขุนา โอเรนทฺธมาสํ นหายิตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

‘‘โย ปน ภิกฺขุ โอเรนทฺธมาสํ นหาเยยฺย, อญฺญตฺร สมยา, ปาจิตฺติยํฯ ตตฺถายํ สมโยฯ