เมนู

[325] อนาปตฺติ อาราเม ฐิโต ปสฺสติ, ภิกฺขุสฺส ฐิโตกาสํ วา นิสินฺโนกาสํ วา นิปนฺโนกาสํ วา อาคนฺตฺวา สมฺปหาโร ทิสฺสติ, ปฏิปถํ คจฺฉนฺโต ปสฺสติ, สติ กรณีเย คนฺตฺวา ปสฺสติ , อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

อุยฺโยธิกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทสมํฯ

อเจลกวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ปูวํ กโถปนนฺทสฺส, ตยํปฏฺฐากเมว จ;

มหานาโม ปเสนทิ, เสนาวิทฺโธ อิเม ทสาติ [อเจลกํ อุยฺโยชญฺจ, สโภชนํ ทุเว รโห; สภตฺตกญฺจ เภสชฺชํ, อุยฺยุตฺตํ เสนุยฺโยธิกํ]

6. สุราปานวคฺโค

1. สุราปานสิกฺขาปทํ

[326] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เจติเยสุ จาริกํ จรมาโน เยน ภทฺทวติกา เตน ปายาสิฯ อทฺทสํสุ โข โคปาลกา ปสุปาลกา กสฺสกา ปถาวิโน ภควนฺตํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํฯ ทิสฺวาน ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘มา โข, ภนฺเต, ภควา อมฺพติตฺถํ อคมาสิฯ อมฺพติตฺเถ, ภนฺเต, ชฏิลสฺส อสฺสเม นาโค ปฏิวสติ อิทฺธิมา อาสิวิโส [อาสีวิโส (สี. สฺยา.)] โฆรวิโสฯ โส ภควนฺตํ มา วิเหเฐสี’’ติฯ เอวํ วุตฺเต ภควา ตุณฺหี อโหสิฯ ทุติยมฺปิ โข…เป.… ตติยมฺปิ โข โคปาลกา ปสุปาลกา กสฺสกา ปถาวิโน ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘มา โข, ภนฺเต, ภควา อมฺพติตฺถํ อคมาสิฯ อมฺพติตฺเถ, ภนฺเต, ชฏิลสฺส อสฺสเม นาโค ปฏิวสติ อิทฺธิมา อาสิวิโส โฆรวิโสฯ โส ภควนฺตํ มา วิเหเฐสี’’ติฯ ตติยมฺปิ โข ภควา ตุณฺหี อโหสิฯ

อถ โข ภควา อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน ภทฺทวติกา ตทวสริฯ ตตฺร สุทํ ภควา ภทฺทวติกายํ วิหรติ

อถ โข อายสฺมา สาคโต เยน อมฺพติตฺถสฺส [อมฺพติตฺถกสฺส (สี.), อมฺพติตฺถํ (สฺยา.)] ชฏิลสฺส อสฺสโม เตนุปสงฺกมิ ; อุปสงฺกมิตฺวา อคฺยาคารํ ปวิสิตฺวา ติณสนฺถารกํ ปญฺญเปตฺวา นิสีทิ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย ปริมุขํ สติํ อุปฏฺฐเปตฺวาฯ อทฺทสา โข โส นาโค อายสฺมนฺตํ สาคตํ ปวิฏฺฐํ ฯ ทิสฺวาน ทุมฺมโน [ทุกฺขี ทุมฺมโน (สี. สฺยา.)] ปธูปายิ [ปธูปาสิ (สฺยา. ก.)]ฯ อายสฺมาปิ สาคโต ปธูปายิ [ปธูปาสิ (สฺยา. ก.)]ฯ อถ โข โส นาโค มกฺขํ อสหมาโน ปชฺชลิฯ อายสฺมาปิ สาคโต เตโชธาตุํ สมาปชฺชิตฺวา ปชฺชลิฯ อถ โข อายสฺมา สาคโต ตสฺส นาคสฺส เตชสา เตชํ ปริยาทิยิตฺวา เยน ภทฺทวติกา เตนุปสงฺกมิฯ อถ โข ภควา ภทฺทวติกายํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน โกสมฺพี เตน จาริกํ ปกฺกามิฯ อสฺโสสุํ โข โกสมฺพิกา อุปาสกา – ‘‘อยฺโย กิร สาคโต อมฺพติตฺถิเกน นาเคน สทฺธิํ สงฺคาเมสี’’ติฯ

อถ โข ภควา อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน โกสมฺพี ตทวสริฯ อถ โข โกสมฺพิกา อุปาสกา ภควโต ปจฺจุคฺคมนํ กริตฺวา เยนายสฺมา สาคโต เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ สาคตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข โกสมฺพิกา อุปาสกา อายสฺมนฺตํ สาคตํ เอตทโวจุํ – ‘‘กิํ, ภนฺเต, อยฺยานํ ทุลฺลภญฺจ มนาปญฺจ, กิํ ปฏิยาเทมา’’ติ? เอวํ วุตฺเต ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โกสมฺพิเก อุปาสเก เอตทโวจุํ – ‘‘อตฺถาวุโส, กาโปติกา นาม ปสนฺนา ภิกฺขูนํ ทุลฺลภา จ มนาปา จ, ตํ ปฏิยาเทถา’’ติฯ อถ โข โกสมฺพิกา อุปาสกา ฆเร ฆเร กาโปติกํ ปสนฺนํ ปฏิยาเทตฺวา อายสฺมนฺตํ สาคตํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺฐํ ทิสฺวาน อายสฺมนฺตํ สาคตํ เอตทโวจุํ – ‘‘ปิวตุ, ภนฺเต, อยฺโย สาคโต กาโปติกํ ปสนฺนํ, ปิวตุ , ภนฺเต, อยฺโย สาคโต กาโปติกํ ปสนฺน’’นฺติฯ อถ โข อายสฺมา สาคโต ฆเร ฆเร กาโปติกํ ปสนฺนํ ปิวิตฺวา นครมฺหา นิกฺขมนฺโต นครทฺวาเร ปริปติฯ

อถ โข ภควา สมฺพหุเลหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ นครมฺหา นิกฺขมนฺโต อทฺทส อายสฺมนฺตํ สาคตํ นครทฺวาเร ปริปตนฺตํฯ ทิสฺวาน ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘คณฺหถ, ภิกฺขเว, สาคต’’นฺติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา อายสฺมนฺตํ สาคตํ อารามํ เนตฺวา เยน ภควา เตน สีสํ กตฺวา นิปาเตสุํฯ

อถ โข อายสฺมา สาคโต ปริวตฺติตฺวา เยน ภควา เตน ปาเท กริตฺวา เสยฺยํ กปฺเปสิ ฯ อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘นนุ, ภิกฺขเว, ปุพฺเพ สาคโต ตถาคเต สคารโว อโหสิ สปฺปติสฺโส’’ติ ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อปิ นุ โข, ภิกฺขเว, สาคโต เอตรหิ ตถาคเต สคารโว สปฺปติสฺโส’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘นนุ, ภิกฺขเว, สาคโต อมฺพติตฺถิเกน นาเคน [เฑฑฺฑุเภนาปิ (สี. สฺยา.)] สทฺธิํ สงฺคาเมสี’’ติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อปิ นุ โข, ภิกฺขเว, สาคโต เอตรหิ ปโหติ นาเคน สทฺธิํ สงฺคาเมตุ’’นฺติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อปิ นุ โข, ภิกฺขเว, ตํ ปาตพฺพํ ยํ ปิวิตฺวา วิสญฺญี อสฺสา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อนนุจฺฉวิกํ, ภิกฺขเว, สาคตสฺส อนนุโลมิกํ อปฺปติรูปํ อสฺสามณกํ อกปฺปิยํ อกรณียํฯ กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, สาคโต มชฺชํ ปิวิสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[327] ‘‘สุราเมรยปาเน ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[328] สุรา นาม ปิฏฺฐสุรา ปูวสุรา โอทนสุรา กิณฺณปกฺขิตฺตา สมฺภารสํยุตฺตาฯ

เมรโย นาม ปุปฺผาสโว ผลาสโว มธฺวาสโว คุฬาสโว สมฺภารสํยุตฺโตฯ

ปิเวยฺยาติ อนฺตมโส กุสคฺเคนปิ ปิวติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

มชฺเช มชฺชสญฺญี ปิวติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ มชฺเช เวมติโก ปิวติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ มชฺเช อมชฺชสญฺญี ปิวติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อมชฺเช มชฺชสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อมชฺเช เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อมชฺเช อมชฺชสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[329] อนาปตฺติ อมชฺชญฺจ โหติ มชฺชวณฺณํ มชฺชคนฺธํ มชฺชรสํ ตํ ปิวติ, สูปสมฺปาเก, มํสสมฺปาเก, เตลสมฺปาเก, อามลกผาณิเต, อมชฺชํ อริฏฺฐํ ปิวติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

สุราปานสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ปฐมํฯ

2. องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทํ

[330] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สตฺตรสวคฺคิยํ ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสสุํฯ โส ภิกฺขุ อุตฺตนฺโต อนสฺสาสโก กาลมกาสิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสสฺสนฺตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสถาติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ภิกฺขุํ องฺคุลิปโตทเกน หาเสสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[331] ‘‘องฺคุลิปโตทเก ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[332] องฺคุลิปโตทโก นาม [องฺคุลิปโตทโก นาม องฺคุลิยาปิ ตุทนฺติ (สฺยา.)] อุปสมฺปนฺโน อุปสมฺปนฺนํ หสาธิปฺปาโย [หสฺสาธิปฺปาโย (สี. สฺยา.)] กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี องฺคุลิปโตทเกน หาเสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุปสมฺปนฺเน เวมติโก องฺคุลิปโตทเกน หาเสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี องฺคุลิปโตทเกน หาเสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[333] อนุปสมฺปนฺนํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ