เมนู

มิตฺตกถา

[113]

กตฺวาน กุสลํกมฺมํ,

กตฺวาจา กุสลํ ปุเร;

สุขิตทุกฺขิตา โหนฺติ,

โส พาโล โย นปสฺสติฯ

[114]

สยํกเตน ปาเปน,

อนิฏฺฐํ ลภเต ผลํ;

เต เม โส เม ชเนนฺตีติ,

ปุนาคุํ กุรุเต ชโฬฯ

[115]

กาลเขเปน หาเปติ,

ทานสีลาทิกํ ชโฬ;

อถิรมฺปิ ถิรํ มญฺเญ,

อตฺตานํ สสฺสตีสมํฯ

[116]

พาโลว ปาปกํ กตฺวา,

นตํฉฏฺเฏตุมุสฺสเห;

กิํ พฺยคฺฆตาทิ คจฺฉนฺโต,

ปทํ มกฺเขตุมุสฺสเหฯ

[117]

ปรนสฺสนโต นฏฺโฐ,

ปุเรว ปรนาสโก;

สีฆํวา ทสฺสนํ ยาติ,

ติณํ ปาสาทชฺฌาปกํฯ

[118]

โภชนา เมถุนา นิทฺทา,

คเว โปเสจ วิชฺชติ;

วิชฺชา วิเสโส โปสสฺส,

ตโตหีโน โคสโม ภเวฯ

[119]

มุฬฺหสิสฺโส ปเทเสน,

กุนารีภรเณนจ;

ขลสตฺถูหิสํโยคา,

ปณฺฑิโตปฺยวสีทติฯ

[120]

ทฺเวจิเมกณฺฏกา ติกฺขา,

สรีรโสภิตา กาเม;

นิธโน โยจ กาเมติ,

โยจกุปฺปตฺยนิสฺสาโรฯ

[121]

นิธโนจาปิ กาเมติ,

ทุพฺพโล กลหํปิโย;

มนฺทสตฺโถ วิวาทตฺถิ,

ติวิธํ มุฬฺหลกฺขณํฯ

[122]

อปฺปสุโต สุเต อปฺเป,

พหุํมญฺญติ มานโว;

สินฺธุทกม ปสฺสนฺโต,

กูเปโตยํว มณฺฑุโกฯ

[123]

ตทมินาปิ ชานาติ,

โสพฺเภสุ ปทเรสุจ;

สุนนฺตา ยนฺติ กุสุมฺภา,

ตุณฺหียนฺติ มโหทธิฯ

[124]

ยํ อูนกํ ตํ สุนติ,

ยํ ปูรํ สนฺตเมว ตํ;

อฑฺฒกุมฺภูปโม พาโล,

รหโต ปูโรว ปณฺฑิโตฯ

[125]

พุเธหิภาสมาโนปิ ,

ขโล พหุตเกตโว;

ฆํสิยมาโน องฺคาโร,

นิลมตฺตํ นคจฺฉติฯ

[126]

จารุตา ปรทาราย,

ธนํ โลกตปฺปติยา;

ปสุตํ สาธุนาสาย,

ขเล ขลตรา คุณาฯ

[127]

อิโต หสฺสตรํ โลเก,

กิญฺจิ ตสฺส นวิชฺชติ;

ทุชฺชโนติจ ยํอาห,

สชฺชนํ ทุชฺชโน สยํฯ

[128]

โรคณฺฑจงฺกุโร เตโช,

วิสมสฺสตโร ฆโณ;

อวินาสิย สมนฺติ,

น ขโลจ สนิสฺสยํฯ

[129]

นวินา ปรวาเทน,

รมนฺเต ทุชฺชนา ขลุ;

น สา สพฺพรเส ภุตฺวา,

วินา วจฺเจ นตุสฺสติฯ

[130]

ตปฺปเต ยาติ สนฺธานํ,

ทโว ภวติ วนตํ;

มุทุํ ทุชฺชนจิตฺตํ กิํ,

โลเหน อุปมียเตฯ

[131]

ตสฺมา ทุชฺชนสํสคฺคํ,

อาสีวิส มิโวรคํ;

อารกา ปริวชฺเชยฺย,

ภูติกาโม วิจกฺขโณฯ

[132]

ทุชฺชเนน หิ สํสคฺโค,

สตฺตุตาปิ นยุชฺชเต;

ตตฺโต ทหติ องฺคาโร,

สนฺตาตุ กาลตํกโรฯ

[133]

ทุชฺชโน วชฺชนีโยว,

วิชฺชายาลงฺกโตปิ เจ;

มณินา ลงฺกโต สนฺโต,

สปฺโป กิํ นภยงฺกโรฯ

[134]

อคฺคิโน ทหโต ทายํ,

สขาภวติ มาลุโต;

โสว ทีปํตุ นาเสติ,

ขเล นตฺเถว มิตฺตตาฯ

[135]

นสฺมเส กตปาปมฺหิ,

นสฺมเส อลิกวาทินิ;

นสฺมเสตฺตตฺถปญฺญมฺหิ,

อติสนฺเตปิ นสฺมเสฯ

[136]

มาเรตุํ กิตฺตกา สกฺกา,

ทุชฺชนา คคณูปมา;

มาริตา โกธจิตฺเตตุ,

มาริโต โหนฺติ ทุชฺชนาฯ

[137]

ภูมิ กณฺฏกสํกิณฺณา,

ฉาทิตุํ เนวสกฺยเต;

อุปาหน มตฺตเกน,

ฉนฺนา ภวติ เมทนีฯ

[138]

สตฺตา สทาปเสวนฺติ,

โสทกํ วาปิอาทิกํ;

สโภคํ สธนญฺเจวํ,

ตุจฺฉาเจ เต ชหนฺติ เตฯ

[139]

ธนหีนํ จเช มิตฺโต,

ปุตฺตทารา สโหทรา;

อตฺถวนฺตํว เสวนฺติ,

อตฺโถ โลเก มหาสขาฯ

[140]

น รูปินี น ปญฺญาโณ,

นกุลีโน ปธานตา;

กาเล วิปตฺติสมฺปตฺเต,

ธนิมาว วิเสสตาฯ

[141]

กลฺยาณมิตฺตํ กนฺตารํ,

ยุทฺธํ สภายํ ภาสิตุํ;

อสตฺถา คนฺตุ มิจฺฉนฺติ,

มุฬฺหา เตจตุโรชนาฯ

[142]

อหิตา ปฏิเสโธจ,

หิเตสุจ ปโยชนํ;

พฺยสเนสฺว ปริจฺจาโค,

สงฺเขปา มิตฺตลกฺขณํฯ

[143]

อาตุเร พฺยสเนปตฺเต,

ทุพฺภิกฺเข สตฺตุ วิคฺคเห;

ราชทฺวาเร สุสาเนจ,

โย ติฏฺฐติ สพนฺธโวฯ

[144]

โส พนฺธุ โย หิเตยุตฺโต,

โส ปิตา โย ตุ โปสโก;

โส ญาติ ยตฺร วิสาโส,

สา ภริยา ยตฺร นิพฺพูติฯ

[145]

หิเตสิโน สุมิตฺโตจ,

วิญฺญูจ ทุลฺลภา ชนา;

ยโถ สธํจ สาทุํจ,

โรคหารีจ สุชโนฯ

[146]

อครุโก อนาลสฺโส,

อสฏฺโฐจ สจฺจวา สุจิ;

อลุทฺโธ อตฺถกาโมจ,

เอทิโส สุหทุตฺตโมฯ

[147]

โย ธุวานิ ปริจฺจชฺช,

อธูวานฺยุปเสวติ;

ธุวาปิ ตสฺส นสฺสนฺติ,

อธุเวสุ กถาวกาฯ

[148]

ลุทฺธมตฺเถนคณฺเหยฺย ,

ถทฺธ มญฺชลิกมฺมุนา;

ฉนฺทานุวตฺติยา มุฬฺหํ,

ยถาภูเตน ปณฺฑิตํฯ

[149]

อุตฺตมํ ปาณิปาเตน,

สูรํ เภเทน วิชเย;

นิจํ ทพฺพปทาเนน,

วิกฺกเมน สมํ ชเยฯ

[150]

ยสฺสยสฺส หิ โยภาโว,

เตนเตน หิ ตํนรํ;

อนุปวิสฺส เมธาวี,

ขิปฺปมตฺตวสํ นเยฯ

[151]

เยน อิจฺฉติ สมฺพนฺธํ,

เตน ตีณิ นการเย;

วิวาท มตฺถสมฺพนฺธํ,

ปโรกฺเข ทารทสฺสนํฯ

[152]

อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา,

อสมฺโมสรเณนจ;

เอเตน มิตฺตา ชีรนฺติ,

อกาเล ยาจนายจฯ

[153]

ตสฺมา นาภิกฺขณํ คจฺเฉ,

นจคจฺเฉ จิราจิรํ;

กาเลน ยาจํ ยาเจยฺย,

เอวํ มิตฺตา นชีรเยฯ

[154]

เอเต ภิยฺโย สมํ ยนฺติ,

สนฺธิ เตสํ นชีรติ;

โย อธิปฺปนฺนํ สหติ,

โยจ ชานาติ เทสนํฯ

[155]

สเจ สนฺตา วิวาทนฺติ,

ขิปฺปํ สนฺธิรเย ปุน;

พาลา ปตฺตาว ภิชฺชนฺติ,

น เต สมถมชฺฌคุํฯ

[156]

เยนมิตฺเตน สํสคฺโค,

โยคกฺเขโม วิหียติ;

ปุพฺเพว ชฺฌาภวนฺตสฺส,

รกฺเข อกฺขิว ปณฺฑิโตฯ

[157]

เยนมิตฺเตน สํสคฺคา,

โยคกฺเขโม ปวฑฺฒติ;

กเรยฺยตฺตสมํ วุตฺติ,

สพฺพกิจฺเจสุ ปณฺฑิโตฯ

[158]

คุโณ สพฺพญฺญุตุลฺโยปิ,

สีทเต โก อนิสฺสโย;

อนคฺฆ มปิมาณิกฺกํ,

เหมํ นิสฺสาย โสภเตฯ

[159]

ปพฺเพปพฺเพ กเมนุจฺฉุ,

วิเสสรสิวคฺคโต;

ตถา สุมิตฺติโก สาธุ,

วิปริโตว ทุชฺชโนฯ

[160]

เตเนว มุนินา วุตฺตํ,

เยเกจิโลกิยาธมฺมา;

ตถา นิพฺพานคามีโน,

สนฺติ โลกุตฺตราธมฺมาฯ

[161]

กลฺยาณมิตฺต 1 มาคมฺม,

สพฺเพ เต โหนฺติ ปาณินํ;

ตสฺมา กลฺยาณมิตฺเตสุ,

กาตพฺโพ อาทโร สทาฯ

[162]

โย เว กตญฺญู กตเวทิโก ธิโร,

กลฺยาณมิตฺโต ทฬฺหภตฺติจ โหติ;

ทุกฺขิตสฺส สกฺกจฺจํ กเรติ กิจฺจํ,

ตถาวิธํ สปฺปุริสาติ วทนฺติฯ

[163]

ยสฺสหิ ธมฺมํ ปุริโส วิชญฺญา,

เยจสฺส กงฺขํ วินยนฺติ สนฺโต;

ตญฺหิสฺส ทีปญฺจ ปรายนญฺจ,

น เตน มิตฺตํ ชิรเยถ ปญฺโญฯ

นายกกถา

[164]

กสฺสโก วาณิโชมจฺโจ,

สมโณ สุตสีลวา;

เตสุ วิปุลชาเตสุ,

รฏฺฐํปิ วิปุลํ สิยาฯ

[165]

เตสุ ทุพฺพลชาเตสุ,

รฏฺฐํปิ ทุพฺพลํ สิยา;

ตสฺมา รฏฺฐํปิ วิปุลํ,

ธารเย รฏฺฐสารวาฯ

[166]