โอสานํ ปริโยสานํ, อุกฺกํโส’ติสโย ภเว [อวสานํ สมาปนํ (?)];

สนฺนิเวโส จ สณฺฐานํ, อถา’พฺภนฺตร มนฺตรํฯ

[772]

ปาฏิหีรํ ปาฏิเหรํ, ปาฏิหาริย มุจฺจเต;

กิจฺจํ ตุ กรณียญฺจ, สงฺขาโร วาสนา ภเวฯ

[773]

ปวนํ ปว นิปฺปาวา, ตสโร สุตฺตเวฐนํ;

สงฺกโม ทุคฺคสญฺจาโร, ปกฺกโม ตุ อุปกฺกโมฯ

[774]

ปาโฐ นิปาโฐ นิปโฐ, วิจโย มคฺคนา ปุเม;

อาลิงฺคนํ ปริสฺสงฺโค, สิเลโส อุปคูหนํฯ

[775]

อาโลกนญฺจ นิชฺฌานํ, อิกฺขณํ ทสฺสนํ ปฺยถ;

ปจฺจาเทโส นิรสนํ, ปจฺจกฺขานํ นิรากติฯ

[776]

วิปลฺลาโส’ญฺญถาภาโว, พฺยตฺตโย วิปรียโย;

วิปริยาโส’ติกฺกโม, ตฺว’ติปาโต อุปจฺจโยฯ

อิติ สํกิณฺณวคฺโคฯ

3. อเนกตฺถวคฺค

[777]

อเนกตฺเถ ปวกฺขามิ, คาถา’ทฺธปาทโต กมา;

เอตฺถ ลิงฺควิเสสตฺถ, เมกสฺส ปุนรุตฺตตาฯ

[778]

สมโย สมวาเย จ, สมูเห การเณ ขเณ;

ปฏิเวเธ สิยา กาเล, ปหาเน ลาภ ทิฏฺฐิสุฯ

[779]

วณฺโณ สณฺฐาน รูเปสุ, ชาติ,จฺฉวีสุ การเณ;

ปมาเณ จ ปสํสายํ, อกฺขเร จ ยเส คุเณฯ

[780]

อุทฺเทเส ปาติโมกฺขสฺส, ปณฺณตฺติย มุโปสโถ;

อุปวาเส จ อฏฺฐงฺเค, อุโปสถทิเน สิยาฯ

[781]

รถงฺเค ลกฺขเณ ธมฺโม, รจกฺเก’สฺวีริยาปเถ;

จกฺกํ สมฺปตฺติยํ จกฺก, รตเน มณฺฑเล พเลฯ

[782]

กุลาลภณฺเฑ อาณาย, มายุเธ ทาน ราสิสุ;

[783]

ทานสฺมิํ พฺรหฺมจริย, มปฺปมญฺญาสุ สาสเน;

เมถุนารติยํ เวยฺยา, วจฺเจ สทารตุฏฺฐิยํ;

ปญฺจสีลา’ริยมคฺโค, โปสถงฺค ธิตีสุ [ฐิตีสุ (ก.)] จฯ

[784]

ธมฺโม สภาเว ปริยตฺติปญฺญา,

ญาเยสุ สจฺจปฺปกตีสุ ปุญฺเญ;

เญยฺเย คุณา’จาร สมาธิสูปิ,

นิสฺสตฺตตา’ปตฺติสุ การณาโทฯ

[785]

อตฺโถ ปโยชเน สทฺทา, ภิเธยฺเย วุทฺธิยํ ธเน;

วตฺถุมฺหิ การเณ นาเส, หิเต ปจฺฉิมปพฺพเตฯ

[786]

เยภุยฺยตา’พฺยามิสฺเสสุ, วิสํโยเค จ เกวลํ;

ทฬฺหตฺเถ’นติเรเก จา, นวเสสมฺหิ ตํ ติสุฯ

[787]

คุโณ ปฏล ราสีสุ, อานิสํเส จ พนฺธเน;

อปฺปธาเน จ สีลาโท, สุกฺกาทิมฺหิ ชิยาย จฯ

[788]

รุกฺขาโท วิชฺชมาเน จา, รหนฺเต ขนฺธปญฺจเก;

ภูโต สตฺต มหาภูตา, มนุสฺเสสุ น นาริยํฯ

[789]

วาจฺจลิงฺโค อตีตสฺมิํ, ชาเต ปตฺเต สเม มโต;

[790]

สุนฺทเร ทฬฺหิกมฺเม จา, ยาจเน สมฺปฏิจฺฉเน;

สชฺชเน สมฺปหํสายํ, สาธฺวา’ภิเธยฺยลิงฺคิกํฯ

[791]

อนฺโต นิตฺถี สมีเป จา, วสาเน ปทปูรเณ;

เทหาวยเว โกฏฺฐาเส, นาส สีมาสุ ลามเกฯ

[792]

นิกาเย สนฺธิ สามญฺญ, ปฺปสูตีสุ กุเล ภเว;

วิเสเส สุมนายญฺจ, ชาติ สงฺขตลกฺขเณฯ

[793]

ภวเภเท ปติฏฺฐายํ, นิฏฺฐา’ชฺฌาสยพุทฺธิสุ;

วาสฏฺฐาเน จ คมเน, วิสฏตฺเต [วิสรตฺต วิสทตฺเต] คตีริตาฯ

[794]

ผเล วิปสฺสนา ทิพฺพ, จกฺขุ สพฺพญฺญุตาสุ จ;

ปจฺจเวกฺขณญาณมฺหิ, มคฺเค จ ญาณทสฺสนํฯ

[795]

กมฺมารุทฺธน องฺคาร, กปลฺล ทีปิกาสุ จ;

สุวณฺณการมูสายํ, อุกฺกา เวเค จ วายุโนฯ

[796]

เกโสหารณ, ชีวิต, วุตฺติสุ วปเน จ วาปสมกรเณ;

กถเน ปมุตฺตภาว, ชฺเฌนาโท [ชฺเฌสนาโท (สี.)] วุตฺต มปิ ตีสุฯ

[797]

คมเน วิสฺสุเต จา’ว, ธาริโต’ปจิเตสุ จ;

อนุโยเค กิลินฺเน จ, สุโต’ ภิเธยฺยลิงฺคิโกฯ

[798]

โสตวิญฺเญยฺย สตฺเถสุ, สุตํ ปุตฺเต สุโต สิยา;

[799]

กปฺโป กาเล ยุเค เลเส, ปญฺญตฺติ ปรมายุสุ;

สทิเส ตีสุ สมณ, โวหาร กปฺปพินฺทุสุ;

สมนฺตตฺเถ’นฺตรกปฺปา, ทิเก ตกฺเก วิธิมฺหิ จฯ

[800]

นิพฺพาน มคฺค วิรติ, สปเถ สจฺจภาสิเต;

ตจฺเฉ จา’ริยสจฺจมฺหิ, ทิฏฺฐิยํ สจฺจ มีริตํฯ

[801]

สญฺชาติเทเส เหตุมฺหิ, วาสฏฺฐานา’กเรสุ จ;

สโมสรณฏฺฐาเน จา, ยตนํ ปทปูรเณฯ

[802]

อนฺตรํ มชฺฌ วตฺถ’ญฺญ, ขโณ’กาโส’ธิ เหตุสุ;

พฺยวธาเน วินฏฺเฐ จ, เภเท ฉิทฺเท มนสฺย’ปิฯ

[803]

อาโรคฺเย กุสลํ อิฏฺฐ, วิปาเก กุสโล ตถา;

อนวชฺชมฺหิ เฉเก จ, กถิโต วาจฺจลิงฺคิโกฯ

[804]

ทฺรวา’จาเรสุ วีริเย, มธุราทีสุ ปารเท;

สิงฺคาราโท ธาตุเภเท, กิจฺเจ สมฺปตฺติยํ รโสฯ

[805]

โพธิ สพฺพญฺญุตญฺญาเณ, ริยมคฺเค จ นาริยํ;

ปญฺญตฺติยํ ปุเม’ สฺสตฺถ, รุกฺขมฺหิ ปุริสิตฺถิยํฯ

[806]

เสวิโต เยน โย นิจฺจํ, ตตฺถาปิ วิสโย สิยา;

รูปาทิเก ชนปเท, ตถา เทเส จ โคจเรฯ

[807]

ภาโว ปทตฺเถ สตฺตาย, มธิปฺปาย กฺริยาสุ จ;

สภาวสฺมิญฺจ ลีลายํ, ปุริสิ’ตฺถินฺทฺริเยสุ จฯ

[808]

โส พนฺธเว’ตฺตนิ จ สํ, โส ธนสฺมิ มนิตฺถิยํ;

สา ปุเม สุนเข วุตฺโต, ตฺตนิเย โส ติลิงฺคิโกฯ

[809]

สุวณฺณํ กนเก วุตฺตํ, สุวณฺโณ ครุเฬ ตถา;

ปญฺจธรณมตฺเต จ, ฉวิ สมฺปตฺติยมฺปิ จฯ

[810]

วโร เทวาทิกา [เทวาทิโต (สี.)] อิฏฺเฐ, ชามาตริ ปติมฺหิ จ,

อุตฺตเม วาจฺจลิงฺโค โส, วรํ มนฺทปฺปิเย พฺยยํฯ

[811]

มกุเล ธนราสิมฺหิ, สิยา โกส มนิตฺถิยํ;

เนตฺติํสาทิ ปิธาเน จ, ธนุปญฺจสเตปิ จฯ

[812]

ปิตามเห ชิเน เสฏฺเฐ, พฺราหฺมเณ จ ปิตูสฺวปิ;

พฺรหฺมา วุตฺโต ตถา พฺรหฺมํ, เวเท ตปสิ วุจฺจเตฯ

[813]

หตฺถีนํ มชฺฌพนฺเธ จ, ปโกฏฺเฐ กจฺฉพนฺธเน;

เมขลายํ มตา กจฺฉา, กจฺโฉ วุตฺโต ลตาย จฯ

[814]

ตเถว พาหุมูลมฺหิ, อนูปมฺหิ ติเณปิ จ;

[815]

ปมาณํ เหตุ สตฺเถสุ, มาเน จ สจฺจวาทินิ;

ปมาตริ จ นิจฺจมฺหิ, มริยาทาย มุจฺจเตฯ

[816]

สตฺตํ ทพฺพ’ตฺตภาเวสุ, ปาเณสุ จ พเล, สิยา [พเล สกฺกา (ฏี.)];

สตฺตายญฺจ, ชเนสตฺโต, อาสตฺเต โส ติลิงฺคิโกฯ

[817]

เสมฺหาโท รสรตฺตาโท, มหาภูเต ปภาทิเก;

ธาตุ ทฺวีสฺว’ฏฺฐิจกฺขา’ทิ, ภฺวา’ทีสุ เคริกาทิสุฯ

[818]

อมจฺจาโท สภาเว จ, โยนิยํ ปกตี’ริตา;

สตฺวาทิสามฺยา’วตฺถายํ, ปจฺจยา ปฐเมปิ จฯ

[819]

ปทํ ฐาเน ปริตฺตาเณ, นิพฺพานมฺหิ จ การเณ;

สทฺเท วตฺถุมฺหิ โกฏฺฐาเส, ปาเท ตลฺลญฺฉเน มตํฯ

[820]

โลหมุคฺคร เมเฆสุ, ฆโน, ตาลาทิเก ฆนํ,;

นิรนฺตเร จ กฐิเน, วาจฺจลิงฺคิก มุจฺจเตฯ

[821]

ขุทฺทา จ มกฺขิกาเภเท, มธุมฺหิ ขุทฺท, มปฺปเก;

อธเม กปเณ จาปิ, พหุมฺหิ จตูสุ ตฺติสุฯ

[822]

ตกฺเก มรณลิงฺเค จ, อริฏฺฐํ อสุเภ สุเภ,;

อริฏฺโฐ อาสเว กาเก, นิมฺเพ จ เผนิลทฺทุเมฯ

[823]

มานภณฺเฑ ปลสเต, สทิสตฺเต ตุลา ตถา;

เคหานํ ทารุพนฺธตฺถ, ปีฐิกายญฺจ ทิสฺสติฯ

[824]

มิตฺตกาเร ลญฺชทาเน, พเล ราสิ วิปตฺติสุ [พลราสิ วิปตฺติสุ (ก.)];

ยุทฺเธ เจว ปฏิญฺญายํ, สงฺคโร สมฺปกาสิโตฯ

[825]

ขนฺเธ ภเว นิมิตฺตมฺหิ, รูปํ วณฺเณ จ ปจฺจเย;

สภาว สทฺท สณฺฐาน, รูปชฺฌาน วปูสุ จฯ

[826]

วตฺถุ กิเลส กาเมสุ, อิจฺฉายํ มทเน รเต;

กาโม, กามํ นิกาเม, จา, นุญฺญายํ กาม มพฺยยํฯ

[827]

โปกฺขรํ ปทุเม เทเห, วชฺชภณฺฑมุเขปิ จ;

สุนฺทรตฺเต จ สลิเล, มาตงฺคกรโกฏิยํฯ

[828]

ราสินิจฺจล มายาสุ, ทมฺภา’สจฺเจสฺว’โยฆเน;

คิริสิงฺคมฺหิ สีรงฺเค, ยนฺเต กูฏ มนิตฺถิยํฯ

[829]

วุทฺธิยํ ชนเน กาม, ธาตฺวาทีมฺหิ จ ปตฺติยํ;

สตฺตายญฺเจว สํสาเร, ภโว สสฺสตทิฏฺฐิยํฯ

[830]

ปฏิวากฺโย’ตฺตราสงฺเค, สุ’ตฺตรํ อุตฺตโร ติสุ;

เสฏฺเฐ ทิสาทิเภเท จ, ปรสฺมิ มุปรี’ริโตฯ

[831]

เนกฺขมฺมํ ปฐมชฺฌาเน, ปพฺพชฺชายํ วิมุตฺติยํ;

วิปสฺสนาย นิสฺเสส, กุสลมฺหิ จ ทิสฺสติฯ

[832]

สงฺขาโร สงฺขเต ปุญฺญา, ภิสงฺขาราทิเกปิ จ;

ปโยเค กายสงฺขารา, ทฺย’ภิสงฺขรเณสุ จฯ

[833]

อารมฺมเณ จ สํสฏฺเฐ, โวกิณฺเณ นิสฺสเย ตถา;

ตพฺภาเว จาปฺยภิเธยฺย, ลิงฺโค สหคโต ภเวฯ

[834]

ตีสุ ฉนฺนํ ปติรูเป, ฉาทิเต จ นิคูหิเต;

นิวาสน ปารุปเน, รโห ปญฺญตฺติยํ ปุเมฯ

[835]

พุทฺธสมนฺตจกฺขูสุ, จกฺขุ ปญฺญาย มีริตํ;

ธมฺมจกฺขุมฺหิ จ มํส, ทิพฺพจกฺขุทฺวเยสุ จฯ

[836]

วาจฺจลิงฺโค อภิกฺกนฺโต, สุนฺทรมฺหิ อภิกฺกเม;

อภิรูเป ขเย วุตฺโต, ตเถว’พฺภนุโมทเนฯ

[837]

การเณ เทสนายญฺจ, วาเร เววจเนปิ จ;

ปาการสฺมิํ [ปการสฺมิํ (ก.)] อวสเร, ปริยาโย กถียติฯ

[838]

วิญฺญาเณ จิตฺตกมฺเม จ, วิจิตฺเต จิตฺต มุจฺจเต;

ปญฺญตฺติ จิตฺตมาเสสุ, จิตฺโต, ตารนฺตเร ถิยํฯ

[839]

สามํ เวทนฺตเร สานฺเตฺว, ตํ ปีเต สามเล ติสุ;

สยมตฺเถ พฺยยํ สามํ, สามา จ สาริวายปิฯ

[840]

ปุเม อาจริยาทิมฺหิ, ครุ [คุรุ (ก. ฏี.)] มาตาปิตูสฺวปิ;

ครุ ตีสุ มหนฺเต จ, ทุชฺชรา’ลหุเกสุ จฯ

[841]

อจฺจิเต วิชฺชมาเน จ, ปสตฺเถ สจฺจ สาธุสุ;

ขินฺเน จ สมิเต เจว, สนฺโตภิเธยฺยลิงฺคิโกติฯ

อิติ คาถาอเนกตฺถวคฺโคฯ

[842]

เทโว วิสุทฺธิเทวา’โท, เมฆ มจฺจุ นเภสุ จ;

อโถปิ ตรุเณ สตฺเต, โจเรปิ มาณโว ภเวฯ

[843]

อาทิ โกฏฺฐาส โกฏีสุ, ปุรโต’คฺคํวเร ตีสุ;

ปจฺจนีโก’ตฺตเมสฺว’ญฺเญ, ปจฺฉาภาเค ปโร ติสุฯ

[844]

โยนิ กาม สิริ’สฺสเร, ธมฺมุ’ยฺยาม ยเส ภคํ;

อุฬาโร ตีสุ วิปุเล, เสฏฺเฐ จ มธุเร สิยาฯ

[845]

สมฺปนฺโน ตีสุ สมฺปุณฺเณ, มธุเร จ สมงฺคินิ;

สงฺขา ตุ ญาเณ โกฏฺฐาส, ปญฺญตฺติ คณเนสุ จฯ

[846]

ฐานํ อิสฺสริโย’กาส, เหตูสุ ฐิติยมฺปิ จ;

อโถ มาเน ปกาเรจ, โกฏฺฐาเสจ วิโธ ทฺวิสุฯ

[847]

ปญฺโญ’ปวาส ขนฺตีสุ, ทโม อินฺทฺริยสํวเร;

ญาเณ จ โสมนสฺเสจ, เวโท ฉนฺทสิ โจ’จฺจเตฯ

[848]

ขนฺธโกฏฺฐาส, ปสฺสาว, มคฺค, เหตูสุ โยนิ สา [โยนิ โส (ฏี.)];

กาเล ตุ กูเล สีมายํ, เวลา ราสิมฺหิ ภาสิตาฯ

[849]

โวหาโร สทฺท ปณฺณตฺติ, วณิชฺชา เจตนาสุ จ;

นาโค ตุ’รค หตฺถีสุ, นาครุกฺเข ตถุ’ตฺตเมฯ

[850]

เสฏฺฐา’สหาย สงฺขฺยา’ญฺญ,

ตุลฺเยสฺเว’โกติลิงฺคิโก;

ราเค ตุ มานโส จิตฺตา, รหตฺเตสุ จ มานสํฯ

[851]

มูลํ เภ สนฺติเก มูล, มูเล เหตุมฺหิ ปาภเต;

รูปาทฺยํ’ส ปกณฺเฑสุ, ขนฺโธ ราสิ คุเณสุ จฯ

[852]

อารมฺโภ วีริเย กมฺเม, อาทิกมฺเม วิโกปเน;

อโถ หทยวตฺถุมฺหิ, จิตฺเต จ หทยํ อุเรฯ

[853]

ปจฺฉาตาปา’นุพนฺเธสุ, ราคาโท’นุสโย ภเว;

มาตงฺคมุทฺธปิณฺเฑ ตุ, ฆเฏ กุมฺโภ ทสมฺพเณฯ

[854]

ปริวาโร ปริชเน, ขคฺคโกเส ปริจฺฉเท;

อาลมฺพโร ตุ สารมฺเภ, เภริเภเท จ ทิสฺสติฯ

[855]

ขโณ กาลวิเสเส จ, นิพฺยาปารฏฺฐิติมฺหิ จ;

กุเล ตฺว’ภิชโน วุตฺโต, อุปฺปตฺติภูมิยมฺปิ จฯ

[856]

อาหาโร กพฬีการา, หาราทีสุ จ การเณ;

วิสฺสาเส ยาจนายญฺจ, เปเม จ ปณโย มโตฯ

[857]

ณาโท สทฺธา, จีวราทิ, เหตฺวา’ธาเรสุ ปจฺจโย;

กีฬา ทิพฺพวิหาราโท, วิหาโร สุคตาลเยฯ

[858]

สมตฺถเน มโต จิตฺเต, กคฺคตายํ สมาธิ จ;

โยโค สงฺคติ [สงฺเค จ (ฏี.)] กามาโท,

ฌาโน’ปาเยสุ ยุตฺติยํฯ

[859]

โภโค สปฺปผณ’งฺเคสุ, โกฏิลฺเล ภุญฺชเน ธเน;

ภูมิภาเค กิเลเส จ, มเล จา’งฺคณ มุจฺจเตฯ

[860]

ธนาทิทปฺเป ปญฺญาย, อภิมาโน มโต ถ จ;

อปเทโส นิมิตฺเต จ, ฉเล จ กถเน มโตฯ

[861]

จิตฺเต กาเย สภาเว จ, โส อตฺตา ปรม’ตฺตนิ;

อถ คุมฺโพ จ ถมฺพสฺมิํ [ถมฺภสฺมิํ (ฏี.)], สมูเห พลสชฺชเนฯ

[862]

อนฺโตฆเร กุสูเล จ, โกฏฺโฐ นฺโตกุจฺฉิยํ ปฺยถ;

โสปานงฺคมฺหิ อุณฺหีโส, มกุเฏ สีสเวฐเนฯ

[863]

นิยฺยาเส เสขเร ทฺวาเร, นิยฺยูโห นาคทนฺตเก;

อโถ สิขณฺเฑ ตูณีเร, กลาโป นิกเร มโตฯ

[864]

จูฬา สํยตเกเสสุ, มกุเฏ โมฬิ จ ทฺวิสุ;

สงฺโข ตฺว’นิตฺถิยํ กมฺพุ, นลาฏ’ฏฺฐีสุ [ลลาฏฏฺฐีสุ (สี.)] โคปฺผเกฯ

[865]

ปกฺโข กาเล พเล สาธฺเย, สขี วาเชสุ ปงฺคุเล;

เทเส’ณฺณเว ปุเม สินฺธุ, สริตายํ ส นาริยํฯ

[866]

คเช กเรณุ ปุริเส, โส หตฺถินิย มิตฺถิยํ;

รตเน วชิโร นิตฺถี, มณิเวธิ’นฺทเหติสุฯ

[867]

วิสาณํ ตีสุ มาตงฺค, ทนฺเต จ ปสุสิงฺคเก;

โกฏิยํ ตุ มโต โกโณ, ตถา วาทิตฺตวาทเนฯ

[868]

วณิปฺปเถ จ นคเร, เวเท จ นิคโม ถ จ;

วิวาทาโท’ ธิกรณํ, สิยา’ธาเร จ การเณฯ

[869]

ปสุมฺหิ วสุธายญฺจ, วาจาโท โค ปุมิตฺถิยํ;

หริเต ตุ สุวณฺเณ จ, วาสุเทเว หรี’ริโตฯ

[870]

อายตฺเต ปริวาเร จ, ภริยายํ ปริคฺคโห;

อุตฺตํโส ตฺว’ วตํโส จ, กณฺณปูเร จ เสขเรฯ

[871]

วิชฺชุยํ วชิเร เจวา, สนิ’ตฺถิปุริเส ปฺยถ;

โกเณ สงฺขฺยาวิเสสสฺมิํ, อุกฺกํเส โกฏิ นาริยํฯ

[872]

จูฬา ชาลา ปธาน’คฺค, โมรจูฬาสุ สา สิขา;

สปฺปทาฐาย มาสี’ตฺถี, อิฏฺฐสฺสา’สีสนายปิฯ

[873]

วสา วิลีน เตลสฺมิํ, วสคา วญฺฌคาวิสุ;

อภิลาเส ตุ กิรเณ, อภิสงฺเค รุจิ’ตฺถิยํฯ

[874]

สญฺญา สญฺชานเน นาเม, เจตนายญฺจ ทิสฺสติ;

อํเส สิปฺเป กลา กาเล, ภาเค จนฺทสฺส โสฬเสฯ

[875]

พีชโกเส ฆรกูเฏ, กณฺณภูสาย กณฺณิกา;

อาคามิกาเล ทีฆตฺเต, ปภาเว จ มตา’ยติฯ

[876]

อุณฺณา เมสาทิโลเม, จ, ภูมชฺเฌ โรมธาตุยํ;

วารุณี ตฺวิตฺถิยํ วุตฺตา, นฏฺฏกี มทิราทิสุฯ

[877]

กฺริยจิตฺเต จ กรเณ, กิริยํ กมฺมนิ กฺริยา;

สุนิสายํ ตุ กญฺญาย, ชายาย จ วธู มตาฯ

[878]

ปมาณิ’สฺสริเย มตฺตา, อกฺขราวยเว’ปฺปเก;

สุตฺตํ ปาวจเน ริฏฺเฐ [สิทฺเธ (ฏี.)], ตนฺเต ตํ สุปิเต ติสุฯ

[879]

ราชลิงฺโค’สภงฺเคสุ, รุกฺเข จ กกุโท [กกุโธ (ฏี. สี.)] ปฺยถ;

นิมิตฺต’กฺขร สูเปสุ, พฺยญฺชนํ จิหเน ปเทฯ

[880]

โวหาเร เชตุ มิจฺฉายํ, กีฬาโท จาปิ เทวนํ;

ภริยายํ ตุ เกทาเร, สรีเร เขตฺต มีริตํฯ

[881]

สุสฺสูสายญฺจ วิญฺเญยฺยํ, อิสฺสาภฺยาเส ปฺยุ’ปาสนํ;

สูลํ ตุ นิตฺถิยํ เหติ, เภเท สํกุ รุชาสุ จฯ

[882]

ตนฺติ วีณาคุเณ, ตนฺตํ, มุขฺยสิทฺธนฺต ตนฺตุสุ;

รถาทฺยงฺเค ตุ จ ยุโค, กปฺปมฺหิ ยุคเล ยุคํฯ

[883]

อิตฺถิปุปฺเผ จ เรณุมฺหิ, รโช ปกติเช คุเณ;

นฺยาสปฺปเณ ตุ ทานมฺหิ, นิยฺยาตน มุทีริตํฯ

[884]

ครุ’ปายา’วตาเรสุ, ติตฺถํ ปูตมฺพุ ทิฏฺฐิสุ;

ปณฺฑเก โชติ นกฺขตฺต, รํสีสฺว’คฺคิมฺหิ โชติ โสฯ

[885]

กณฺโฑ นิตฺถี สเร ทณฺเฑ, วคฺเค จาวสเร ปฺยถ;

อุทฺธํพาหุทฺวยมาเน [พาหุทฺวยุมฺมาเน (สี. ก.)], สูรตฺเตปิ จ โปริสํฯ

[886]

อุฏฺฐานํ โปริเส’หาสุ, นิสินฺนาทฺยุ’คฺคเม ปฺยถ;

อนิสฺสยมหีภาเค, ตฺวิ’รีณํ อูสเร สิยาฯ

[887]

อาราธนํ สาธเน จ, ปตฺติยํ ปริโตสเน;

ปธาเน ตุ จ สานุมฺหิ, วิสาเณ สิงฺค มุจฺจเตฯ

[888]

ทิฏฺฐา’ทิมคฺเค ญาณ’กฺขิ, กฺขณ ลทฺธีสุ ทสฺสนํ;

เหเม ปญฺจสุวณฺเณ จ, นิกฺโข นิตฺถี ปสาธเนฯ

[889]

ติถิเภเท จ สาขาทิ, ผฬุมฺหิ ปพฺพ มุจฺจเต;

นาคโลเก ตุ ปาตาลํ, ภาสิตํ พลวามุเขฯ

[890]

กามเช โกปเช โทเส, พฺยสนญฺจ วิปตฺติยํ;

อโถ’ปกรเณ สิทฺธิ, การเกสุ จ สาธนํฯ

[891]

ตีสฺวีริโต [ตีสฺวิโต (ฏี.)] ทานสีเล, วทญฺญู วคฺคุวาทินิ;

ปุรกฺขโต ภิสิตฺเต จ, ปูชิเต ปุรโตกเตฯ

[892]

มนฺโท ภาคฺยวิหีเน จา, ปฺปเก มูฬฺหา’ปฏูสฺวปิ;

วุทฺธิยุตฺเต สมุนฺนทฺเธ, อุปฺปนฺเน อุสฺสิตํ ภเวฯ

[893]

รถงฺเค’กฺโข สุวณฺณสฺมิํ, ปาสเก, อกฺข มินฺทฺริเย;

สสฺสเต จ ธุโว ตีสุ, ธุวํ ตกฺเก จ นิจฺฉิเตฯ

[894]

หเร สิโว, สิวํ ภทฺท, โมกฺเขสุ, ชมฺพุเก สิวา;

เสนายํ สตฺติยญฺเจว, ถูลตฺเต จ พลํ ภเวฯ

[895]

สงฺขฺยา นรกเภเทสุ, ปทุมํ วาริเช ปฺยถ;

เทวเภเท วสุ ปุเม, ปณฺฑกํ รตเน ธเนฯ

[896]

นิพฺพานํ อตฺถคมเน, อปวคฺเค สิยา ถ จ;

เสตมฺพุเช ปุณฺฑรีกํ, พฺยคฺเฆ รุกฺขนฺตเร ปุเมฯ

[897]

อุปหาเร พลิ ปุเม, กรสฺมิํจา’สุรนฺตเร;

สุกฺกํ ตุ สมฺภเว, สุกฺโก, ธวเล, กุสเล ติสุฯ

[898]

ทาโย ทาเน วิภตฺตพฺพ, ธเน จ ปิตุนํ วเน [ธเน (ฏี.)];

ปภุตฺตา’ยตฺตตา’ยตฺตา’, ภิลาเสสุ วโส ภเวฯ

[899]

ปริภาสน มกฺโกเส, นิยเม ภาสเน ถ จ,

ธนมฺหิ เสฬนํ โยธ, สีหนาทมฺหิ ทิสฺสติฯ

[900]

ปภโว ชาติเหตุมฺหิ, ฐาเน จาทฺยุปลทฺธิยํ;

อโถ’ตุ นาริปุปฺผสฺมิํ, เหมนฺตาทิมฺหิ จ ทฺวิสุฯ

[901]

กรณํ สาธกตเม, กฺริยา คตฺเตสุ อินฺทฺริเย;

ตาโต [ตาโฬ (สี.)] ตุ กุญฺจิกายญฺจ, ตูริยงฺเค ทุมนฺตเรฯ

[902]

ปุปฺเผ ผเล จ ปสโว, อุปฺปาเท คพฺภโมจเน;

คายเน คายเก อสฺเส, คนฺธพฺโพ เทวตานฺตเรฯ

[903]

วินา ปุปฺผํ ผลคฺคาหิ, รุกฺเข วนปฺปติ;

อาหเต เหมรชเต, รูปิยํ รชเตปิ จฯ

[904]

ขคาทิพนฺธเน ปาโส, เกสปุพฺโพ จเย ปฺยถ;

ตารา’กฺขิมชฺเฌ นกฺขตฺเต, ตาโร อุจฺจตรสฺสเรฯ

[905]

ปตฺเต จ โลหเภทสฺมิํ, กํโส จตุกหาปเณ;

มชฺฌิโม เทหมชฺฌสฺมิํ, มชฺฌภเว จ โส ติสุฯ

[906]

อาเวสนํภูตาเวเส, สิปฺปสาลา ฆเรสุ จ;

โสภา สมฺปตฺตีสุ สิรี, ลกฺขีตฺถี เทวตาย จฯ

[907]

กุมาโร ยุวราเช จ, ขนฺเท วุตฺโต สุสุมฺหิ จ;

อถา’นิตฺถี ปวาโฬ จ, มณิเภเท ตถา’งฺกุเรฯ

[908]

ปโณ เวตน มูเลสุ, โวหาเร จ ธเน มโต;

ปฏิคฺคโห ตุ คหเณ, กถิโต ภาชนนฺตเรฯ

[909]

อสุเภ จ สุเภ กมฺเม, ภาคฺยํ วุตฺตํ ทฺวเย ปฺยถ;

ปิปฺผลํ ตรุเภเท จ, วตฺถจฺเฉทนสตฺถเกฯ

[910]

อปวคฺโค ปริจฺจาคา’, วสาเนสุ วิมุตฺติยํ;

ลิงฺคํ ตุ องฺคชาตสฺมิํ, ปุมตฺตาทิมฺหิ ลกฺขเณฯ

[911]

จาเค สภาเว นิมฺมาเน, สคฺโค ชฺฌาเย ทิเวปฺยถ;

โรหิโต โลหิเต มจฺฉ, เภเท เจว มิคนฺตเรฯ

[912]

นิฏฺฐา นิปฺผตฺติยํ เจวา, วสานมฺหิ อทสฺสเน;

กณฺฏโก ตุ สปตฺตสฺมิํ, รุกฺขงฺเค โลมหํสเนฯ

[913]

มุขฺโย’ปาเยสุ วทเน, อาทิสฺมิํ มุข มีริตํ;

ทพฺพํ ภพฺเพ คุณาธาเร, วิตฺเต จ พุธ ทารุสุฯ

[914]

มานํ ปมาเณ ปตฺถาโท, มาโน วุตฺโต วิธาย จ;

อโถ ปริสฺสเม วุตฺโต, วายาโม วีริเยปิ จฯ

[915]

สโรรุเห สตปตฺตํ, สตปตฺโต ขคนฺตเร;

ฉิทฺเท ตุ ฉิทฺทวนฺเต จ, สุสิรํ ตูริยนฺตเรฯ

[916]

เอกสฺมิํ สทิเส สนฺเต, สมานํ วาจฺจลิงฺคิกํ;

อโถ คารว ภีตีสุ, สํเวเค สมฺภโม มโตฯ

[917]

ชุณฺหา จนฺทปฺปภายญฺจ, ตทุเปตนิสาย จ;

วิมานํ เทวตาวาเส, สตฺตภูมิฆรมฺหิ จฯ

[918]

มาเส เชฏฺโฐ, ติวุทฺธา’ติ, ปฺปสตฺเถสุ จ ตีสุ โส;

ธมฺเม จ มงฺคเล เสยฺโย, โส ปสตฺถตเร ติสุฯ

[919]

อาทิจฺจาทิมฺหิ คหเณ, นิพนฺเธ จ ฆเร คโห;

กาโจ ตุ มตฺติกาเภเท, สิกฺกายํ นยนามเยฯ

[920]

ตีสุ คามณิ เสฏฺฐสฺมิํ, อธิเป คามเชฏฺฐเก;

พิมฺพํ ตุ ปฏิพิมฺเพ จ, มณฺฑเล พิมฺพิกาผเลฯ

[921]

ภาชนาทิ ปริกฺขาเร, ภณฺฑํ มูลธเนปิ จ;

มคฺโค ตฺวริยมคฺเค จ, สมฺมาทิฏฺฐาทิเก, ปเถฯ

[922]

สมา วสฺเส, สโม เขท, สนฺตีสุ, โส นิเภ ติสุ;

จาเปตฺวิสฺสาส, มุสุโน, อิสฺสาโส เขปกมฺหิ จฯ

[923]

พาโล ตีสฺวา’ทิวยสา, สมงฺคินิ อปณฺฑิเต;

รตฺตํ ตุ โสณิเต, ตมฺพา, นุรตฺต, รญฺชิเต ติสุฯ

[924]

ตเจ กาเย จ ตนฺวิตฺถี, ตีสฺว’ปฺเป วิรเฬ กิเส;

อุตุเภเท ตุ สิสิโร, หิเม โส สีตเล ติสุฯ

[925]

สกฺขรา คุฬเภเท จ, กถเลปิ จ ทิสฺสติ;

อนุคฺคเห ตุ สงฺเขเป, คหเณ สงฺคโห มโตฯ

[926]

ทกฺเข จ ติขิเณ พฺยตฺเต, โรคมุตฺเต ปฏุตฺติสุ;

ราชา ตุ ขตฺติเย วุตฺโต, นรนาเถ ปภุมฺหิ จฯ

[927]

ขลญฺจ ธญฺญกรเณ, กกฺเก นีเจ ขโล ภเว;

อถุ’ปฺปาเท สมุทโย, สมูเห ปจฺจเยปิ จฯ

[928]

พฺรหฺมจารี คหฏฺฐาโท, อสฺสโม จ ตโปวเน;

ภยงฺกเร ตุ กฐิเน, กุรูโร ตีสุ นิทฺทเยฯ

[929]

กนิฏฺโฐ กนิโย ตีสุ, อตฺยปฺเป’ติยุเว ปฺยถ;

สีฆมฺหิ ลหุ ตํ, อิฏฺฐ, นิสฺสารา’ครุสุตฺติสุฯ

[930]

อธโร ตีสฺวโธ หีเน, ปุเม ทนฺตจฺฉเท ปฺยถ;

สุสฺสุสา โสตุ มิจฺฉาย, สา ปาริจริยาย จฯ

[931]

หตฺโถ ปาณิมฺหิ รตเน, คเณ โสณฺฑาย ภนฺตเร;

อาวาเฏ อุทปาเน จ, กูโป กุมฺเภ จ ทิสฺสติฯ

[932]

อาโท ปธาเน ปฐมํ, ปมุขญฺจ ติลิงฺคิกํ;

วชฺชเภเท จ วิต ตํ, ตํ วิตฺถาเร ติลิงฺคิกํฯ

[933]

สาโร พเล ถิรํเส จ, อุตฺตเม โส ติลิงฺคิโก;

ภาโร ตุ ขนฺธภาราโท, ทฺวิสหสฺสปเลปิ จฯ

[934]

มนฺทิเร โรคเภเท จ, ขโย อปจยมฺหิ จ;

วาโฬ ตุ สาปเท สปฺเป, กุรูเร โส ติลิงฺคิโกฯ

[935]

สาโล สชฺชทฺทุเม รุกฺเข, สาลาเคเห จ ทิสฺสติ;

โสเต ตุ สวนํ วุตฺตํ, ยชเน สุติยมฺปิ จฯ

[936]

ตีสุ ปโต ปเรโต จ, มเต จ เปตโยนิเช;

ขฺยาเต ตุ หฏฺเฐ วิญฺญาเต, ปตีตํ วาจฺจลิงฺคิกํฯ

[937]

อธิปฺปาเย จ อาธาเร, อาสโย กถิโต ถ จ;

ปตฺตํ ปกฺเข ทเล, ปตฺโต, ภาชเน โส คเต ติสุฯ

[938]

กุสเล สุกตํ, สุฏฺฐุ, กเต จ สุกโต ติสุ;

ตปสฺสี ตฺว’นุกมฺปายา, รเห วุตฺโต ตโปธเนฯ

[939]

ตีสุ สุราทิโลลสฺมิํ, โสณฺโฑ หตฺถิกเร ทฺวิสุ;

อสฺสาทเน ตุ รสนํ, ชิวฺหายญฺจ ธนิมฺหิ จฯ

[940]

ปณีโต ตีสุ มธุเร, อุตฺตเม วิหิเต ปฺยถ;

อญฺชเส วิสิขายญฺจ, ปนฺติยํ วีถิ นาริยํฯ

[941]

ปาปสฺมิํ คคเน ทุกฺเข, พฺยสเน จา’ฆ มุจฺจเต;

สมูเห ปฏลํ เนตฺต, โรเค วุตฺตํ ฉทิมฺหิ จฯ

[942]

สนฺธิ สงฺฆฏฺฏเน วุตฺโต, สนฺธิ’ตฺถิ ปฏิสนฺธิยํ;

สตฺตนฺนํ ปูรเณ เสฏฺเฐ, ติสนฺเต สตฺตโม ติสุฯ

[943]

โอชา ตุ ยาปนายญฺจ, โอโช ทิตฺติ พเลสุ จ;

อโถ นิสามนํ วุตฺตํ, ทสฺสเน สวเนปิ จฯ

[944]

คพฺโภ กุจฺฉิฏฺฐสตฺเต จ, กุจฺฉิ โอวรเกสุ จ;

ขณฺฑเน ตฺว’ปทานญฺจ, อิติวุตฺเต จ กมฺมนิฯ

[945]

จิตฺตเก รุกฺขเภเท จ, ติลโก ติลกาฬเก;

สีลาโท ปฏิปตฺติ’ตฺถี, โพเธ ปตฺติ ปวตฺติสุฯ

[946]

อสุมฺหิ [อายุมฺหิ (ฏี.), 407-คาถา ปสฺสิตพฺพา] จ พเล ปาโณ, สตฺเต หทยคา’นิเล;

ฉนฺโท วเส อธิปฺปาเย, เวเท’จฺฉา’นุฏฺฐุภาทิสุฯ

[947]

กาโมฆาโท, สมูหสฺมิํ, โอโฆเวเค ชลสฺส จ;

กปาลํ สิรสฏฺฐิมฺหิ, ฆฏาทิ สกเลปิ จฯ

[948]

เวณฺวาทิสาขาชาลสฺมิํ, ลคฺคเกเส ชฏา’ลเย;

สรณํ ตุ วเธ เคเห, รกฺขิตสฺมิญฺจ รกฺขเณฯ

[949]

ถิยํ กนฺตา ปิเย, กนฺโต, มนุญฺเญ, โส ติลิงฺคิโก;

ควกฺเข ตุ สมูเห จ, ชาลํ มจฺฉาทิพนฺธเนฯ

[950]

ปุจฺฉายํ ครหายญฺจา, นิยเม กิํ ติลิงฺคิกํ;

สสทฺเธ ตีสุ นิวาเป, สทฺธํ, สทฺธา จ ปจฺจเยฯ

[951]

พีชํ เหตุมฺหิ อฏฺฐิสฺมิํ, องฺคชาเต จ ทิสฺสติ;

ปุพฺโพ ปูเย’คฺคโต [อคฺคเต (ฏี.)] อาโท,

โส ทิสาโท ติลิงฺคิโกฯ

[952]

ผลจิตฺเต เหตุกเต, ลาเภ ธญฺญาทิเก ผลํ;

อาคมเน ตุ ทีฆาทิ, นิกาเยสุ จ อาคโมฯ

[953]

สนฺตาโน เทวรุกฺเข จ, วุตฺโต สนฺตติยํ ปฺยถ;

อุตฺตรวิปรีเต จ, เสฏฺเฐ จา’นุตฺตรํ ติสุฯ

[954]

สตฺติสมฺปตฺติยํ วุตฺโต, กนฺติมตฺเต จ วิกฺกโม;

ฉายา ตุ อาตปาภาเว, ปฏิพิมฺเพ ปภาย จฯ

[955]

คิมฺเห ฆมฺโม นิทาโฆ จ, อุณฺเห เสทชเล ปฺยถ;

กปฺปนํ กนฺตเน วุตฺตํ, วิกปฺเป สชฺชเน’ตฺถิยํฯ

[956]

องฺคา เทเส พหุมฺห’งฺคํ, องฺโค เทเส วปุมฺห’[งฺค (ฏี.)] ตถา’วยวเหตุสุ;

เทวาลเย จ ถูปสฺมิํ, เจติยํ เจติย’ทฺทุเมฯ

[957]

สชฺชโน สาธุปุริเส, สชฺชนํ กปฺปเน ปฺยถ;

สุปินํ สุปิเน สุตฺต, วิญฺญาเณ ต มนิตฺถิยํฯ

[958]

ปจฺจกฺเข สนฺนิธาเน จ, สนฺนิธิ ปริกิตฺติโต;

ภิยฺโย พหุตรตฺเถ โส, ปุนรตฺเถ’พฺยยํ ภเวฯ

[959]

วิสลิตฺตสเร ทิทฺโธ, ทิทฺโธ ลิตฺเต ติลิงฺคิโก;

วาเส ธูมาทิสงฺขาเร, ธิวาโส สมฺปฏิจฺฉเนฯ

[960]

วุตฺโต วิสารโท ตีสุ, สุปฺปคพฺเภ จ ปณฺฑิเต;

อถ สิตฺถํ มธุจฺฉิฏฺเฐ, วุตฺตํ โอทนสมฺภเวฯ

[961]

ทฺรเว วณฺเณ รสเภเท, กสาโย สุรภิมฺหิ จ;

อโถ อุคฺคมนํ วุตฺตํ, อุปฺปตฺตุ’ทฺธคตีสุ จฯ

[962]

ลูเข นิฏฺฐุรวาจายํ, ผรุสํ วาจฺจลิงฺคิกํ;

ปวาโห ตฺว’มฺพุเวเค จ, สนฺทิสฺสติ ปวตฺติยํฯ

[963]

นิสฺสเย ตปฺปเร อิฏฺเฐ, ปรายณปทํ ติสุ;

กวเจ วารวาเณ จ, นิมฺโมเกปิ จ กญฺจุโกฯ

[964]

โลหเภเท มตํ ตมฺพํ, ตมฺโพ รตฺเต ติลิงฺคิโก;

ตีสุ ตฺว’วสิตํ ญาเต, อวสานคเต มตํฯ

[965]

โพธเน จ ปทาเน จ, วิญฺเญยฺยํ ปฏิปาทนํ;

เสเล นิชฺชลเทเส จ, เทวตาสุ มรู’ริโตฯ

[966]

สตฺถํ อายุธ คนฺเถสุ, โลเห, สตฺโถ จ สญฺจเย;

ชีวิกายํ วิวรเณ, วตฺตเน วุตฺติ นาริยํฯ

[967]

วีริเย สูรภาเว จ, กถียติ ปรกฺกโม;

อถ กมฺพุ มโต สงฺเข, สุวณฺเณ วลเยปิ จฯ

[968]

สโร กณฺเฑ อการาโท, สทฺเท วาปิมฺหิ’นิตฺถิยํ;

ทุปฺผสฺเส ติขิเณ ตีสุ, คทฺรเภ กกเจ ขโรฯ

[969]

สุรายุ’ปทฺทเว กามา, สวาทิมฺหิ จ อาสโว;

เทเห วุตฺโต รถงฺเค จ, จตุโร’ปธิสู’ปธิฯ

[970]

วตฺถุ’ตฺตํ การเณ ทพฺเพ, ภูเภเท รตนตฺตเย;

ยกฺโข เทเว มหาราเช, กุเวรา’นุจเร นเรฯ

[971]

ทารุกฺขนฺเธ ปีฐิกายํ, อาปเณ ปีฐ มาสเน;

ปริวาเร ปริกฺขาโร, สมฺภาเร จ วิภูสเนฯ

[972]

โวหารสฺมิญฺจ ฐปเน, ปญฺญตฺติ’ตฺถี ปกาสเน;

ปฏิภานํ ตุ ปญฺญายํ, อุปฏฺฐิต คิราย จฯ

[973]

วจนาวยเว มูเล, กถิโต เหตุ การเณ;

อุทเร ตุ ตถา ปาจา, นลสฺมิํ คหณี’ตฺถิยํฯ

[974]

ปิโย ภตฺตริ, ชายายํ, ปิยา, อิฏฺเฐ ปิโย ติสุ;

ยมราเช ตุ ยุคเฬ, สํยเม จ ยโม ภเวฯ

[975]

มุทฺทิกสฺส จ ปุปฺผสฺส, รเส ขุทฺเท มธู’ริตํ;

อุลฺโลเจ ตุ จ วิตฺถาเร, วิตานํ ปุนฺนปุํสเกฯ

[976]

อปวคฺเค จ สลิเล, สุธายํ อมตํ มตํ;

โมเห ตุ ติมิเร สงฺขฺยา, คุเณ ตม มนิตฺถิยํฯ

[977]

ขเร จา’การิเย ตีสุ, รสมฺหิ ปุริเส กฏุ;

ปณฺฑเก สุกเต, ปุญฺญํ, มนุญฺเญ ปวเน ติสุฯ

[978]

รุกฺโข ทุมมฺหิ, ผรุสา, สินิทฺเธสุ จ โส ติสุ;

อุปฺปตฺติยํ ตุ เหตุมฺหิ, สงฺเค สุกฺเก จ สมฺภโวฯ

[979]

นิมิตฺตํ การเณ วุตฺตํ, องฺคชาเต จ ลญฺฉเน;

อาทิ สีมาปกาเรสุ, สมีเป’วยเว มโตฯ

[980]

เวเท จ มนฺตเน มนฺโต, มนฺตา ปญฺญาย มุจฺจเต;

อนโย พฺยสเน เจว, สนฺทิสฺสติ วิปตฺติยํฯ

[981]

อรุโณ รํสิเภเท จา, พฺยตฺตราเค จ โลหิเต;

อนุพนฺโธ ตุ ปกตา, นิวตฺเต นสฺสนกฺขเรฯ

[982]

อวตาโร’วตรเณ, ติตฺถมฺหิ วิวเร ปฺยถ;

อากาโร การเณ วุตฺโต, สณฺฐาเน อิงฺคิเตปิ จฯ

[983]

สุทฺทิตฺถิ ตนเย ขตฺตา, อุคฺโค, ติพฺพมฺหิ โส ติสุ;

ปธานํ ตุ มหามตฺเต, ปกตฺย’คฺค’ธิตีสุ จฯ

[984]

กลฺลํ ปภาเต, นิโรค, สชฺชทกฺเขสุ [ยุตฺตทกฺเขสุ (ก.)] ตีสุ ตํ;

กุหนา กูฏจริยายํ, กุหโน กุหเก ติสุฯ

[985]

กโปโต ปกฺขิเภเท จ, ทิฏฺโฐ ปาราวเต ถ จ;

สารโท สารทพฺภูเต, อปคพฺเภ มโต ติสุฯ

[986]

ตีสุ ขเร จ กฐิเน, กกฺกโส สาหสปฺปิเย [สาหสปฺปิเย=สาหส+อปฺปิเย (ฏี.)];

อการิเย ตุ คุยฺหงฺเค, จีเร โกปีน มุจฺจเตฯ

[987]

มิคเภเท ปฏากายํ, โมเจ จ กทลี’ตฺถิยํ;

ทกฺขิณา ทานเภทสฺมิํ, วามโต’ญฺญมฺหิ ทกฺขิโณฯ

[988]

ทุติยา ภริยายญฺจ, ทฺวินฺนํ ปูรณิยํ มตา;

อถุปฺปาเท สิยา ธูม, เกตุ เวสฺสานเรปิ จฯ

[989]

ภวนิคฺคมเน ยาเน, ทฺวาเร นิสฺสรณํ สิยา;

นิยามโก โปตวาเห, ติลิงฺโค โส นิยนฺตริฯ

[990]

อปวคฺเค วินาเส จ, นิโรโธ โรธเน ปฺยถ;

ภเย ปฏิภยํ วุตฺตํ, ติลิงฺคํ ตํ ภยํกเรฯ

[991]

ปิฏกํ ภาชเน วุตฺตํ, ตเถว ปริยตฺติยํ;

ชราสิถิลจมฺมสฺมิํ, อุทรงฺเค มตา วลิฯ

[992]

ภินฺนํ วิทาริเต’ญฺญสฺมิํ, นิสฺสิเต วาจฺจลิงฺคิกํ;

อุปชาเป มโต เภโท, วิเสเส จ วิทารเณฯ

[993]

มณฺฑลํ คามสนฺโทเห, พิมฺเพ ปริธิราสิสุ;

อาณาย มาคเม เลเข; สาสนํ อนุสาสเนฯ

[994]

อคฺเค ตุ สิขรํ จา’โย, มยวิชฺฌนกณฺฏเก;

คุณุกฺกํเส จ วิภเว, สมฺปตฺติ เจว สมฺปทาฯ

[995]

ภูขนฺตีสุ ขมา, โยคฺเย, หิเต สกฺเก [ยุตฺเต (ฏี.) 1001-คาถา ปสฺสิตพฺพา] ขโม ติสุ;

อทฺโธ ภาเค ปเถ กาเล, เอกํเส’ทฺโธ’พฺยยํ ภเว;

อโถ กรีสํ วจฺจสฺมิํ, วุจฺจเต จตุรมฺพเณฯ

[996]

อุสโภ’สธ โค [อุสโภ อุสเภ (ฏี.)] เสฏฺเฐ, สู’สภํ วีสยฏฺฐิยํ;

เสตุสฺมิํ ตนฺติ ปนฺตีสุ, นาริยํ ปาฬิ กถฺยเตฯ

[997]

กโฏ ชเย’ตฺถินิมิตฺเต, กิลญฺเช โส กเต ติสุ;

มหิยํ ชคตี วุตฺตา, มนฺทิราลินฺทวตฺถุมฺหิฯ

[998]

วิตกฺเก มถิเต ตกฺโก, ตถา สูจิผเล มโต;

สุทสฺสนํ สกฺกปุเร, ตีสุ ตํ ทุทฺทเส’ตเรฯ

[999]

ทีโป’นฺตรีป ปชฺโชต, ปติฏฺฐา นิพฺพุตีสุ จ;

พทฺธนิสฺสิต เสเตสุ, ตีสุ ตํ มิหิเต สิตํฯ

[1000]

ถิยํ ปชาปติ ทาเร, พฺรหฺเม มาเร สุเร ปุเม;

วาสุเทเว’นฺตเก กณฺโห, โส ปาเป อสิเต ติสุฯ

[1001]

อุปจาโร อุปฏฺฐาเน, อาสนฺเน อญฺญโรปเน;

สกฺโก อินฺเท ชนปเท, สากิเย, โส ขเม ติสุฯ

[1002]

วชฺชเน ปริหาโร จ, สกฺกาเร เจว รกฺขเณ;

โสตาปนฺนาทิเก อคฺเค, อริโย ตีสุ, ทฺวิเช ปุเมฯ

[1003]

สุสุโก สุสุมาเร จ, พาลเก จ อุลูปินิ;

อินฺทีวรํ มตํ นีลุ, ปฺปเล อุทฺทาลปาทเปฯ

[1004]

อสโน ปิยเก กณฺเฑ, ภกฺขเณ ขิปเน’ สนํ;

ยุเค’ธิกาเร [วิกาเร (ฏี.)] วีริเย, ปธาเน จา’นฺติเก ธุโรฯ

[1005]

กาเฬ จ ภกฺขิเต ตีสุ, ลวิตฺเต อสิโต ปุเม;

ปวารณา ปฏิกฺเขเป, กถิตา’ชฺเฌสนาย จฯ

[1006]

อุมฺมาเร เอสิกตฺถมฺเภ, อินฺทขีโล มโต ถ จ;

โปตฺถกํ มกจิวตฺเถ, คนฺเถ เลปฺยาทิ กมฺมนิฯ

[1007]

ธญฺญํ สาลฺยาทิเก วุตฺตํ, ธญฺโญ ปุญฺญวติ ตฺติสุ;

ปาณิ หตฺเถ จ สตฺเต ภู, สณฺหกรณิยํ มโตฯ

[1008]

ตีสุ ปีตํ หลิทฺยาเภ, หฏฺเฐ จ ปายิเต สิยา;

พฺยูโห นิพฺพิทฺธรจฺฉายํ, พลนฺยาเส คเณ มโตฯ

[1009]

โลหิตาทิมฺหิ โลเภ จ, ราโค จ รญฺชเน มโต;

ปทโร ผลเก ภงฺเค, ปวุทฺธ ทริยํ ปิจฯ

[1010]

สิงฺฆาฏกํ กเสรุสฺส, ผเล, มคฺคสมาคเม;

พหุลายญฺจ เขฬมฺหิ, เอฬา, โทเส’ฬ มีริตํฯ

[1011]

อาธาโร จา’ธิกรเณ, ปตฺตาธาเร’ ลวาลเก;

กาโร’ คเภเท สกฺกาเร, การา ตุ พนฺธนาลเยฯ

[1012]

กรกา เมฆปาสาเณ, กรโก กุณฺฑิกาย จ;

ปาปเน จ ปทาติสฺมิํ, คมเน ปตฺติ นาริยํฯ

[1013]

ฉิทฺทํ รนฺธญฺจ วิวรํ, สุสิเร ทูสเนปิ จ;

มุตฺตา ตุ มุตฺติเก, มุตฺตํ, ปสฺสาเว, มุจฺจิเต ติสุฯ

[1014]

นิเสเธ วารณํ, หตฺถิ, ลิงฺค หตฺถีสุ วารโณ;

ทานํ จาเค มเท สุทฺเธ, ขณฺฑเน ลวเน ขเยฯ

[1015]

มโนโตเส จ นิพฺพาเน, ตฺถงฺคเม นิพฺพุติ’ตฺถิยํ;

เนคโม นิคมุพฺภูเต, ตถา’ปโณปชีวินิฯ

[1016]

หริตสฺมิญฺจ ปณฺเณ จ, ปลาโส กิํ สุกทฺทุเม;

ปกาโส ปากเฏตีสุ, อาโลกสฺมิํ ปุเม มโตฯ

[1017]

ปกฺกํ ผลมฺหิ, ตํ นาสุ, มฺมุเข [นาสมุเข (ก.)] ปริณเต ติสุ;

ปิณฺโฑ อาชีวเน เทเห, ปิณฺฑเน โคฬเก มโตฯ

[1018]

วฏฺโฏ ปริพฺพเย กมฺมา, ทิเก, โส วฏฺฏุเล ติสุ;

ปจฺจาหาเร ปฏิหาโร, ทฺวาเร จ ทฺวารปาลเกฯ

[1019]

นาริยํ ภีรุ กถิตา, ภีรุเก โส ติลิงฺคิโก;

วิกฏํ คูถมุตฺตาโท, วิกโฏ วิกเต ติสุฯ

[1020]

วามํ สพฺยมฺหิ, ตํ จารุ, วิปรีเตสุ ตีสฺว’ถ;

สงฺขฺยาเภเท สรพฺเย จ, จิหเณ ลกฺข มุจฺจเตฯ

[1021]

เสณี’ตฺถี สมสิปฺปีนํ, คเณ จา’วลิยํ ปิจ;

สุธายํ ธูลิยํ จุณฺโณ, จุณฺณญฺจ วาสจุณฺณเกฯ

[1022]

เชตพฺเพ’ติปฺปสตฺเถ’ติ, วุทฺเธ เชยฺยํ ติสู’ริตํ;

ตกฺเก ตุ มถิตํ โหตฺยา,

โลลิเต มถิโต ติสุฯ

[1023]

อพฺภุโต’จฺฉริเย ตีสุ, ปเณ เจวา’พฺภุโต ปุเม;

เมจโก ปุจฺฉมูลมฺหิ, กณฺเหปิ เมจโก ติสุฯ

[1024]

วสวตฺตี ปุเม มาเร, วสวตฺตาปเก ติสุ;

สมฺภเว จา’สุจิ ปุเม, อเมชฺเฌ ตีสุ ทิสฺสติฯ

[1025]

อจฺโฉ อิกฺเก ปุเม วุตฺโต, ปสนฺนมฺหิ ติลิงฺคิโก;

พฬิเส เสลเภเท จ, วงฺโก, โส กุฏิเล ติสุฯ

[1026]

กุณปมฺหิ ฉโว เญยฺโย,

ลามเก โส ติลิงฺคิโก;

สพฺพสฺมิํ สกโล ตีสุ, อทฺธมฺหิ ปุริเส สิยาฯ

[1027]

จนฺทคฺคาหาทิเก เจวุ, ปฺปาโท อุปฺปตฺติยํ ปิจ;

ปทุสฺสเน ปโทโส จ, กถิโต สํวรีมุเขฯ

[1028]

รุธิเร โลหิตํ วุตฺตํ, รตฺตมฺหิ โลหิโต ติสุ;

อุตฺตมงฺเค ปุเม มุทฺธา, มุทฺโธ มูฬฺเห ติลิงฺคิโกฯ

[1029]

รฏฺฐมฺหิ วิชิตํ วุตฺตํ, ชิเต จ วิชิโต ติสุ;

ปริตฺตํ ตุ ปริตฺตาเณ, ปริตฺโต ตีสุ อปฺปเกฯ

[1030]

กุมฺภณฺโฑ เทวเภเท จ, ทิสฺสติ วลฺลิชาติยํ;

จตุตฺถํเส ปเท ปาโท, ปจฺจนฺตเสลรํสิสุฯ

[1031]

วงฺโค โลหนฺตเร วงฺคา, เทเส ปุเม พหุมฺหิ จ;

กมฺมารภณฺฑเภเท จ, ขฏเก มุฏฺฐิ จ ทฺวิสุฯ

[1032]

อมฺพณํ โทณิยํ เจ’กา, ทสโทณปฺปมาณเก;

อธิฏฺฐิติย มาธาเร, ฐาเน’ธิฏฺฐาน มุจฺจเตฯ

[1033]

ปุเม มเหสี สุคเต, เทวิยํ นาริยํ มตา;

อุปทฺทเว อุปสคฺโค, ทิสฺสติ ปาทิเกปิ จฯ

[1034]

วกฺกํ โกฏฺฐาสเภทสฺมิํ, วกฺโก วงฺเก ติสุ’จฺจเต;

วิชฺชา เวเท จ สิปฺเป จ, ติวิชฺชาโท จ พุทฺธิยํฯ

[1035]

สมาธิมฺหิ ปุเม’กคฺโค, นากุเล วาจฺจลิงฺคิโก;

ปชฺชํ สิโลเก, ปชฺโช’ทฺเธ, ปชฺโช ปาทหิเต ติสุฯ

[1036]

กตโก รุกฺขเภทสฺมิํ, กตโก กิตฺติเม ติสุ;

วิเธยฺเย อสฺสโว ตีสุ, ปุพฺพมฺหี ปุริเส สิยาฯ

[1037]

กลฺยาเณ กถิตํ เขมํ, ตีสุ ลทฺธตฺถรกฺขเณ;

อโถ นิโยชเน วุตฺตํ, การิเยปิ ปโยชนํฯ

[1038]

อสฺสตฺโถ ตีสุ อสฺสาส, ปฺปตฺเต, โพธิทฺทุเม ปุเม;

ตีสุ ลุทฺโท กุรูเร จ, เนสาทมฺหิ ปุเม สิยาฯ

[1039]

วิลคฺโค ตีสุ ลคฺคสฺมิํ, ปุเม มชฺฌมฺหิ ทิสฺสติ;

อฑฺโฒ ตฺวนิตฺถิยํ ภาเค, ธนิมฺหิ วาจฺจลิงฺคิโกฯ

[1040]

กฏฺฐํ ทารุมฺหิ, ตํ กิจฺเฉ, คหเน กสิเต ติสุ;

สสนฺตาเน จ วิสเย, โคจเร’ ชฺฌตฺต มุจฺจเตติฯ

อิติ อทฺธาเนกตฺถวคฺโคฯ

[1041]

ภุวเน จ ชเน โลโก, โมเรตฺวคฺคิมฺหิ โส สิขี;

สิโลโก ตุ ยเส ปชฺเช,

รุกฺเข ตุ สามิเก ธโวฯ

[1042]

วฏพฺยาเมสุ นิคฺโรโธ, ธงฺโก ตุ วายเส พเก;

วาโร ตฺว’วสรา’เหสุ, กุเจตฺวพฺเภ ปโยธโรฯ

[1043]

อุจฺฉงฺเค ลกฺขเณ จา’งฺโก, รสฺมิ’ตฺถี ชุติ รชฺชุสุ;

ทิฏฺโฐ’ภาเสสุ อาโลโก,

พุทฺโธ ตุ ปณฺฑิเต ชิเนฯ

[1044]

สูรํ’สูสุ ปุเม ภานู, ทณฺโฑ ตุ มุคฺคเร ทเม;

เทวมจฺเฉสฺว’นิมิโส, ปตฺโถ ตุ มานสานุสุฯ

[1045]

อาตงฺโก โรค ตาเปสุ,

มาตงฺโค สปเจ คเช;

มิโค ปสุ กุรุงฺเคสุ, อุลูกิ’นฺเทสุ โกสิโยฯ

[1046]

วิคฺคโห กลเห กาเย, ปุริโส มาณว’ตฺตสุ;

ทายาโท พนฺธเว ปุตฺเต, สิเร สีสํ ติปุมฺหิ จฯ

[1047]

พลิหตฺถํ’สูสุ กโร, ทนฺเต วิปฺเป’ณฺฑเช ทฺวิโช;

วตฺตํ ปชฺชา’นนา’จาเร, ธญฺญงฺเค สุขุเม กโณฯ

[1048]

ถมฺโภ ถูณ ชฬตฺเตสุ, สูโป กุมฺมาส พฺยญฺชเน;

คณฺโฑ โผเฏ กโปลมฺหิ, อคฺโฆ มูลฺเย จ ปูชเนฯ

[1049]

ปกาโร ตุลฺย เภเทสุ, สกุนฺโต ภาสปกฺขิสุ;

ภาคฺเย วิธิ วิธาเน จ, สเร ขคฺเค จ สายโกฯ

[1050]

สารงฺโค จาตเก เอเณ, ปตฺตี ตุ สรปกฺขิสุ;

เสเท ปาโก วิปาเก ถ,

ภิกฺขุเภเท จเย คโณฯ

[1051]

ราสิ ปุญฺเช จ เมสา’โท,

อสฺเส โลเณ จ สินฺธโว;

สํวฏฺเฏ ปลโย นาเส, ปูโค กมุกราสิสุฯ

[1052]

อมเต ตุ สุธา เลเป, อภิขฺยา นาม รํสิสุ;

สตฺติ สามตฺถิเย สตฺเถ, มหี นชฺชนฺตเร ภุวิ;

ลีลา กฺริยา วิลาเสสุ,

สตฺเต ตุ อตฺรเช ปชาฯ

[1053]

ญาเณ ลาเภ อุปลทฺธิ, ปเวณี กุถเวณิสุ;

ปวตฺติ วุตฺติ วตฺตาสุ, เวตเน ภรเณ ภติฯ

[1054]

อาจาเรปิ มริยาทา, ภูติ สตฺตา สมิทฺธิสุ;

โสปฺเป ปมาเท ตนฺที จ, ยาตฺรา คมน วุตฺติสุฯ

[1055]

นินฺทา กุจฺฉา’ปวาเทสุ, กงฺคุ ธญฺญ ปิยงฺคุสุ;

โมกฺเขสิเว สเมสนฺติ, วิภาเค ภตฺติ เสวเนฯ

[1056]

อิจฺฉายํ ชุติยํ กนฺติ, รญฺชเน สูรเต รติ;

เคเห วสติ วาเส ถ, นที เสนาสุ วาหินีฯ

[1057]

ปตฺเถ นาเฬ จ นาฬิ’ตฺถี, คเณ สมิติ สงฺคเม;

ตณฺหา โลเภ ปิปาสายํ, มคฺค วุตฺตีสุ วตฺตนีฯ

[1058]

ปาณฺยงฺเค นาภิ จกฺกนฺเต, ยาเจ วิญฺญตฺติ ญาปเน;

วิตฺติ โตเส เวทนายํ, ฐาเน ตุ ชีวิเต ฐิติฯ

[1059]

ตรงฺเค จา’นฺตเร วีจิ, ธีรตฺเต ธารเณ ธิติ;

ภู ภูมิยญฺจ ภมุเก, สทฺเท เวเท สเว สุติฯ

[1060]

โคตฺตํ นาเม จ วํเส ถ, นคเร จ ฆเร ปุรํ;

โอกํ ตุ นิสฺสเย เคเห, กุลํ ตุ โคตฺตราสิสุฯ

[1061]

เหเม วิตฺเต หิรญฺญญฺจ, ปญฺญาณํ ตฺว’งฺก วุทฺธิสุ;

อถา’มฺพรญฺจ เข วตฺเถ, คุยฺหํ ลิงฺเค รหสฺย’ปิฯ

[1062]

ตโป ธมฺเม วเต เจว, ปาเป ตฺวา’คุมฺหิ กิพฺพิสํ;

รตนํ มณิ เสฏฺเฐสุ, วสฺสํ หายน วุฏฺฐิสุฯ

[1063]

วนํ อรญฺญ วารีสุ, ขีรมฺหิ ตุ ชเล ปโย;

อกฺขรํ ลิปิ โมกฺเขสุ, เมถูนํ สงฺคเม รเตฯ

[1064]

โสตํ กณฺเณ ปโยเวเค, ริฏฺฐํ ปาปา’สุเภสุ จ;

อาคุ ปาปา’ปราเธสุ, เกตุมฺหิ จิหเน ธโชฯ

[1065]

โคปุรํ ทฺวารมตฺเตปิ, มนฺทิรํ นคเร ฆเร;

วาจฺจลิงฺคา ปรมิโต, พฺยตฺโต ตุ ปณฺฑิเต ผุเฏฯ

[1066]

วลฺลโภ ทยิเต’ชฺฌกฺเข, ชเล ถูโล มหตฺยปิ;

กุรูเร เภรเว ภีโม,

โลโล ตุ โลลุเป จเลฯ

[1067]

พีภจฺโฉ วิกเต ภีเม, โกมเล ติขิเณ มุทุ;

อิฏฺเฐ จ มธุเร สาทุ, สาทุมฺหิ มธุโร ปิเยฯ

[1068]

สิเต ตุ สุทฺเธ โอทาโต, ทฺวิชิวฺโห สูจกา’หิสุ;

สกฺเก สมตฺโถ สมฺพนฺเธ, สมตฺตํ นิฏฺฐิตา’ขิเลฯ

[1069]

สุทฺโธ เกวล ปูเตสุ, ชิฆญฺโญ’นฺตา’ธเมสุ จ;

โปโณ’ปนต นินฺเนสุ, อญฺญ นีเจสุ เจ’ตโรฯ

[1070]

สุจิ สุทฺเธ สิเต ปูเต, เปสโล ทกฺขจารุสุ;

อธโม กุจฺฉิเต อูเน, อปฺปิเย ปฺย’ลิโก ภเวฯ

[1071]

พฺยาเป อสุทฺเธ สํกิณฺโณ, ภพฺพํ โยคฺเย จ ภาวินิ;

สุขุโม อปฺปกา’ณูสุ, วุทฺโธ เถเร จ ปณฺฑิเตฯ

[1072]

สุเภ สาธุมฺหิ ภทฺโท ถ, ตฺยา’โท จ วิปุเล พหุ;

ธีโร พุเธ ธิติมนฺเต, เวลฺลิตํ กุฏิเล ธุเตฯ

[1073]

วิสโท พฺยตฺต เสเตสุ, ตรุโณ ตุ ยุเว นเว;

โยคฺคํ ยาเน, ขเม โยคฺโค,

ปิณฺฑิตํ คณิเต ฆเนฯ

[1074]

พุเธ’ภิชาโต กุลเช, วุทฺโธ’รูสุ มหลฺลโก;

กลฺยาณํ สุนฺทเร จาปิ, หิโม ตุ สีตเลปิ จฯ

[1075]

โลเล ตุ สีเฆ จปโล, วุตฺเต อุทิต มุคฺคเต;

อาทิตฺเต คพฺพิเต ทิตฺโต, ปิฏฺฐํ ตุ จุณฺณิเตปิ จฯ

[1076]

วิคเต วายิเต [วายเน (ก.)] วีตํ, ภาวิตํ วฑฺฒิเตปิ จ;

ภชฺชิเต ปติเต ภฏฺโฐ, ปุฏฺโฐ ปุจฺฉิต โปสิเตฯ

[1077]

ชาโต ภูเต จเย ชาตํ,

ปฏิภาโค สมา’ริสุ;

สูโร วีเร รวิสูเร, ทุฏฺโฐ กุทฺเธ จ ทูสิเตฯ

[1078]

ทิฏฺโฐ’ริมฺหิ’กฺขิเต ทิฏฺโฐ [ทิฏฺฐํ (ก.)],

มูฬฺเห โปเต จ พาลิโส;

นินฺทายํ เขปเน เขโป, นิยโม นิจฺฉเย วเตฯ

[1079]

สลากายํ กุโส ทพฺเภ,

พาลฺยาโท ตุ ขเย วโย;

เลป คพฺเพสฺว’วเลโป, อณฺฑโช มีนปกฺขิสุฯ

[1080]

พิลาเล นกุเล พพฺพุ, มนฺโถ มนฺถนสตฺตุสุ;

วาโล เกเส’สฺสาทิโลเม,

สงฺฆาโต ฆาตราสิสุฯ

[1081]

โคปคาเม รเว โฆโส, สูโต สารถิวนฺทิสุ;

มาลฺยํ ตุ ปุปฺเผ ตทฺทาเม, วาโห ตุ สกเฏ หเยฯ

[1082]

ขเย’จฺจเน จา’ปจโย, กาโล สมย มจฺจุสุ;

เภ ตารกา เนตฺตมชฺเฌ, สีมา’ วธิ, ฏฺฐิตีสุ จฯ

[1083]

อาโภโค ปุณฺณตา’วชฺเช-

สฺวา’ฬิ’ตฺถี สขิ เสตุสุ;

สตฺเต ถูเล ตีสุ ทฬฺโห, ลตา สาขาย วลฺลิยํฯ

[1084]

มุตฺติ’ตฺถี โมจเน โมกฺเข,

กาโย ตุ เทห ราสิสุ;

นีเจ ปุถุชฺชโน มูฬฺเห, ภตฺตา สามินิ ธารเกฯ

[1085]

สิขา, ปิญฺเฉสุ สิขณฺโฑ, สตฺเต ตฺว’ตฺตนิ ปุคฺคโล;

สมฺพาโธ สํกเฏ คุยฺเห,

นาเส เขเป ปราภโวฯ

[1086]

วจฺโจ รูเป กรีเส ถ, ชุติ’ตฺถี กนฺติรํสิสุ;

[1087]

ลพฺภํ ยุตฺเต จ ลทฺธพฺเพ, ขณฺเฑ ปณฺเณ ทลํ มตํ;

สลฺลํ กณฺเฑ สลากายํ, สุจิตฺเต ธาวนํ คเต;

ภนฺตตฺเถ วิพฺภโม หาเว, โมโห’วิชฺชาย มุจฺฉเนฯ

[1088]

เสโท ฆมฺมชเล ปาเก,

โคเฬ อุจฺฉุมเย คุโฬ;

มิตฺเต สหาเย จ สขา, วิภู นิจฺจปฺปภูสุ โสฯ

[1089]

ขคฺเค กุรูเร เนตฺติํโส, ปรสฺมิํ อตฺร ตีสฺว’มุ;

กลงฺโก’งฺกา’ปวาเทสุ,

เทเส ชนปโท ชเนฯ

[1090]

ปชฺเช คาถา วจีเภเท, วํโส ตฺว’นฺวยเวณุสุ;

ยานํ รถาโท คมเน, สรูปสฺมิํ อโธ ตลํฯ

[1091]

มชฺโฌ วิลคฺเค เวมชฺเฌ, ปุปฺผํ ตุ กุสุโม’ตุสุ;

สีลํ สภาเว สุพฺพเต, ปุงฺคโว อุสเภ วเรฯ

[1092]

โกเส ขคาทิพีเช’ณฺฑํ, กุหรํ คพฺภเร พิเล;

เนตฺติํเส คณฺฑเก ขคฺโค, กทมฺโพ ตุ ทุเม จเยฯ

[1093]

เภ’เธนุยํ โรหิณี’ตฺถี, วรงฺคํ โยนิยํ สิเร;

อกฺโกเส สปเถ สาโป, ปงฺกํ ปาเป จ กทฺทเมฯ

[1094]

โภควตฺยุ’รเค โภคี, สฺสโร ตุ สิวสามิสุ;

พเล ปภาเว วีริยํ, เตโช เตสุ จ ทิตฺติยํฯ

[1095]

ธารา สนฺตติ ขคฺคงฺเค, วานํ ตณฺหาย สิพฺพเน;

ขตฺตา สูเต ปฏิหาเร, วิตฺติ ปีฬาสุ เวทนาฯ

[1096]

ถิยํ มติ’จฺฉาปญฺญาสุ, ปาเป ยุทฺเธ รเว รโณ;

ลโวตุ พินฺทุ’จฺเฉเทสุ, ปลาเล’ [ปลาเส (ฏี.), ปลาเป-ฏี (453-1124) คาถา ปสฺสิตพฺพา] ติสเย ภุสํฯ

[1097]

พาธา ทุกฺเข นิเสเธ จ, มูลปเทปิ มาติกา;

สฺเนโห เตเล’ธิกปฺเปเม,

ฆรา’เปกฺขาสุ อาลโยฯ

[1098]

เกตุสฺมิํ เกตนํ เคเห, ฐาเน ภูมิ’ตฺถิยํ ภุวิ;

เลขฺเย เลโข ราชิ เลขา, ปูชิเต ภควา ชิเนฯ

[1099]

คทา สตฺเถ คโท โรเค, นิสชฺชา ปีเฐสฺวา’สนํ;

ตถาคโต ชิเน สตฺเต,

จเย เทเห สมุสฺสโยฯ

[1100]

พิลํ โกฏฺฐาส ฉิทฺเทสุ, วชฺชํ โทเส จ เภริยํ;

กาเล ทีฆญฺชเส’ทฺธานํ, อาลิยํ เสตุ การเณฯ

[1101]

โอกาโส การเณ เทเส,

สภา เคเห จ สํสเท;

ยูโป ถมฺเภ จ ปาสาเท, อยนํ คมเน ปเถฯ

[1102]

อกฺโก รุกฺขนฺตเร สูเร,

อสฺโส โกเณ หเยปิ จ;

อํโส ขนฺเธ จ โกฏฺฐาเส,

ชาลํ สูสฺว’จฺจิ โน ปุเมฯ

[1103]

นาสา’สตฺเตสฺว’ ภาโว ถ,

อนฺน โมทน ภุตฺติสุ;

ชีวํ ปาเน ชเน ชีโว,

ฆาโส ตฺว’นฺเน จ ภกฺขเณฯ

[1104]

ฉทเน’จฺฉาทนํ วตฺเถ, นิกาโย เคหราสิสุ;

อนฺนาโท อามิสํ มํเส; ทิกฺขา ตุ ยชเน’จฺจเนฯ

[1105]

กฺริยายํ การิกา ปชฺเช,

เกตุ ตุ จิหเน ธเช;

กุสุมํ ถีรเช ปุปฺเผ, วานเร ตุ พุเธ กวิฯ

[1106]

อธเร ขรเภ โอฏฺโฐ, ลุทฺโท ตุ ลุทฺทเกปิ จ;

กลุสํ ตฺวา’วิเล ปาเป, ปาเป กลิ ปราชเยฯ

[1107]

กนฺตาโร วน, ทุคฺเคสุ, จโร จารมฺหิ จญฺจเล;

ชนาวาเส คเณ คาโม, จมฺมํ ตุ ผลเก ตเจฯ

[1108]

อาโมโท หาส คนฺเธสุ,

จารุ ตุ กนเกปิ จ;

สตฺตายํ ภวนํ เคเห, เลเส ตุ ขลิเต ฉลํฯ

[1109]

เวรํ ปาเป จ ปฏิเฆ, ตโจ จมฺมนิ วกฺกเล;

อุจฺเจ’ธิโรเห อาโรโห, เนตฺตํ วตฺถนฺตร’กฺขิสุฯ

[1110]

ปฏิหาเร มุเข ทฺวารํ, เปเต ญาเต มโต ติสุ;

มาโส ปรณฺณ กาเลสุ, นคฺโค ตฺว’เจลเกปิ จฯ

[1111]

โทเส ฆาเต จ ปฏิโฆ, มิคาโท ฉคเล ปสุ;

อรูเป จา’วฺหเย นามํ, ทโร ทรถ ภีติสุฯ

[1112]

ยาจเน โภชเน ภิกฺขา,

ภาเร ตฺว’ติสเย ภโร;

ทพฺพิ’นฺทชายาสุ สุชา, เมเฆ ตฺว’พฺภํ วิหายเสฯ

[1113]

โมทโก ขชฺชเภเทปิ, มณิเก รตเน มณิ;

เสลา’ราเมสุ มลโย,

สภาว’งฺเกสุ ลกฺขณํฯ

[1114]

หวิ สปฺปิมฺหิ โหตพฺเพ, สิโร เสฏฺเฐ จ มุทฺธนิ;

วิจาเรปิ วิเวโก ถ, สิขรี ปพฺพเต ทุเมฯ

[1115]

เวโค ชเว ปวาเห จ, สงฺกุ ตุ ขิลเหติสุ;

นิคฺคหีเต กเณ พินฺทุ, วราโห สูกเร คเชฯ

[1116]

เนตฺตนฺเต จิตฺตเก’ปางฺคํ, สิทฺธตฺโถ สาสเป ชิเน;

หาโร มุตฺตาคุเณ คาเห,

ขารโก มกุเฬ รเสฯ

[1117]

อจฺจโย’ ติกฺกเม โทเส,

เสลรุกฺเขสฺว’โค นโค;

สฺวปฺเป’วธารเณ มตฺตํ, อปจิตฺย’จฺจเน ขเยฯ

[1118]

ฉิทฺโท’ตรเณสฺโว’ตาโร,

พฺรหฺเม จ ชนเก ปิตา;

ปิตามโห’ยฺยเก พฺรหฺเม,

โปโต นาวาย พาลเกฯ

[1119]

รุกฺเข วณฺเณ สุเน โสโณ,

สคฺเค ตุ คคเน ทิโว;

วตฺเถ คนฺเธ ฆเร วาโส, จุลฺโล ขุทฺเท จ อุทฺธเนฯ

[1120]

กณฺโณ โกเณ จ สวเณ,

มาลา ปุปฺเผ จ ปนฺติยํ;

ภาโค ภาคฺเย’กเทเสสุ,

กุฏฺฐํ โรเค’ ชปาลเกฯ

[1121]

เสยฺยา เสนาสเน เสเน, จุนฺทภณฺฑมฺหิ จ’พฺภโม;

วตฺถาทิโลมํ’สุ กเร, นิปาโต ปตเน’พฺยเยฯ

[1122]

สาขายํ วิฏโป ถมฺเภ, สตฺตุ ขชฺชนฺตเร ทิเส;

สามิโก ปติ’ยิเรสุ, ปฏฺฐานํ คติ เหตุสุฯ

[1123]

ราเค รงฺโค นจฺจฏฺฐาเน, ปานํ เปยฺเย จ ปีติยํ;

อิณุ’กฺเขเปสุ อุทฺธาโร, อุมฺมาเร เอฬโก อเชฯ

[1124]

ปหาโร โปถเน ยาเม,

สรโท หายโน’ตุสุ;

กุณฺฑิกายา’ฬฺหเก ตุมฺโพ,

ปลาโล [ปลาโป (ก.) 453-คาถา ปสฺสิตพฺพา] ตุ ภุสมฺหิ จฯ

[1125]

มตา’วาเฏ จเย กาสุ, ปนิสา การเณ รโห;

กาโส โปฏคเล โรเค,

โทโส โกเธ คุเณ’ตเรฯ

[1126]

ยุตฺย’ฏฺฏาล’ฏฺฏิเตสฺว’ฏฺโฏ, กีฬายํ กานเน ทโว;

อุปฺปตฺติยํ โจ’ปฺปตนํ, อุยฺยานํ คมเน วเนฯ

[1127]

โวกาโร ลามเก ขนฺเธ, มูโล’ปทาสุ ปาภตํ;

ทสา’ วตฺถา ปฏนฺเตสุ, การณํ ฆาต, เหตุสุฯ

[1128]

หตฺถิทาเน มโท คพฺเพ, ฆฏา ฆฏน ราสิสุ;

อุปหาโร’ภิหาเรปิ, จโย พนฺธน ราสิสุฯ

[1129]

คนฺโธ โถเก ฆายนีเย,

จาโค ตุ ทานหานิสุ;

ปาเน ปโมเท ปีติ’ตฺถี, อิเณ คิวา คเลปิ จฯ

[1130]

ปติฏฺฐา นิสฺสเย ฐาเน, พลกฺกาเรปิ สาหสํ;

ภงฺโค เภเท ปเฏ ภงฺคํ, ฉตฺตํ ตุ ฉวเกปิ จฯ

[1131]

ญาเณ ภุวิ จ ภูริ’ตฺตี, อนงฺเค มทโน ทุเม;

ปมาตริปิ มาตา ถ, เวฐุ’ณีเสสุ เวฐนํฯ

[1132]

มาริโส ตณฺฑุเลยฺเย’ยฺเย,

โมกฺโข นิพฺพาน มุตฺติสุ;

อินฺโท’ธิปติ สกฺเกสฺวา, รมฺมณํ เหตุ โคจเรฯ

[1133]

องฺเก สณฺฐาน มากาเร,

เขตฺเต [วปฺเป (ปาการมูเล เนตฺตชเล อุสุเม จ วปฺโป-ฏี)] วปฺโป ตเฏปิ จ;

สมฺมุตฺย’นุญฺญา โวหาเร, สฺว’ถ ลาชาสุ จา’กฺขตํฯ

[1134]

สตฺรํ ยาเค สทาทาเน,

โสโม ตุ โอสธิ’นฺทุสุ;

สงฺฆาโต ยุคเคหงฺเค, ขาโร อูเส จ ภสฺมนิฯ

[1135]

อาตาโป วีริเย ตาเป,

ภาเค สีมาย โอธิ จาติฯ

อิติ ปาทาเนกตฺถวคฺโคฯ

อเนกตฺถวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

3. สามญฺญกณฺฑ

4. อพฺยยวคฺค

[1136]

อพฺยยํ วุจฺจเต ทานิ, จิรสฺสํ ตุ จิรํ ตถา;

จิเรน จิรรตฺตาย, สห สทฺธิํ สมํ อมาฯ

[1137]