ฯนโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
วุตฺโตทยํ
1. สญฺญาปริภาสานิทฺเทส-ปฐมปริจฺเฉท
รตนตฺตยปฺปณาม
[1]
นม’ตฺถุ ชน สนฺตาน, ตม สนฺตาน เภทิโน;
ธมฺมุ’ชฺชลนฺต รุจิโน, มุนินฺโท’ทาต โรจิโนฯ
นิมิตฺต
[2]
ปิงฺคลา’จริยาทีหิ, ฉนฺทํ ย มุทิตํ ปุรา;
สุทฺธมาคธิกานํ ตํ, น สาเธติ ยถิจฺฉิตํ [ย’ทิจฺฉิตํ ยติ’จฺฉิตํ (ก.)]ฯ
คนฺถปริมาณ
[3]
ตโต มาคธภาสาย, มตฺตา,วณฺณ,วิเภทนํ;
ลกฺขฺย ลกฺขณ สํยุตฺตํ, ปสนฺน’ตฺถ,ปท,กฺกมํฯ
อภิธานาทิ
[4]
อิทํ วุตฺโตทยํ นาม, โลกิย’จฺฉนฺทนิสฺสิตํ;
อารภิสฺส’มหํ ทานิ, เตสํ สุขวิพุทฺธิยาฯ
คณสงฺเกตสญฺญา
[5]
สพฺพคฺลา มฺนา,’ทิคลหู, ภฺยา’,มชฺฌ’นฺต ครู ชสา;
มชฺฌ’นฺตลา ร,เต’เต’ฏฺฐ, คณา โค ครุ,โล ลหุฯ
คณนิยม
[6]
ภ,ช,สา สพฺพค,ลหู, ปญฺจิ’เม สณฺฐิตา คณา;
อริยาทิมฺหิ วิญฺเญยฺยา, คโณ อิธ จตุ’กฺกโลฯ
ครุ,ลหุสรูป
[7]
สํโยคา’ทิ จ, ทีโฆ จ, นิคฺคหีตปโร จ, โย;
ครุ, วงฺโก, ปาทนฺโต,วา, รสฺโส’ญฺโญ มตฺติโก ลุ’ชุฯ
[8]
ปเร ปาทาทิสํโยเค, โย ปุพฺโพ ครุก’กฺขโร;
ลหุ ส กฺวจิ วิญฺเญยฺโย, ตทุทาหรณํ ยถาฯ
[9]
ทสฺสนรสา’นุภาวเน, นิพทฺธเคธา ชินสฺส’ยํ ชนตา;
วิมฺหยชนนี สญฺญต, กฺริยา นุ กํ นา’นุรญฺชยติฯ
[10]
วิญฺเญยฺยา โลกโต สญฺญา, สมุทฺโท,สุ,รสาทินํ;
ปาโทเญยฺโย จตุตฺถํ’โส, ปทจฺเฉโท ยตี ภเวฯ
[11]
สม,มฑฺฒสมํ, วุตฺตํ, วิสมํ จา’ปรํ ติธา;
สมา ลกฺขณโต ปาทา, จตฺตาโร ยสฺส ตํ สมํฯ
[12]
ยสฺส’นฺติเมน ทุติโย, ตติเยนา’ทิโม สโม;
ต’ทฑฺฒสม, มญฺญํ ตุ, ภินฺน ลกฺขณ ปาทิกํฯ
[13]
ปาท’เมกกฺขรา’รพฺภ, ยาว ฉพฺพีสต’กฺขรา;
ภเว ปาเทหิ ตํ ฉนฺทํ, นานานาโม’ทิตํ ตโตฯ
[14]
ทณฺฑกา จณฺฑวุฏฺฐฺยา’ทิ, ปาเทหิ ฉหิ, ตีหิ ตุ;
‘คาถา’ติ จ ปรตฺเถ’วํ, ฉนฺโท สญฺญา ปกาสิตาฯ
[15]
อนนฺตโร’ทิตํ จ’ญฺญ, เมตํ สามญฺญ นามโต;
‘คาถา’อิจฺเจว นิทฺทิฏฺฐํ, มุนินฺทวจเน ปนฯ
[16]
วิเสสนามโต กิญฺจิ, คเหตฺวา สพฺพโถ’จิตํ;
ทสฺสยิสฺสาม’หํ เต’ตฺถ, นามานา’วิ ภวิสฺสเรฯ
อิติ วุตฺโตทเย ฉนฺทสิ สญฺญาปริภาสา นิทฺเทโส นาม
ปฐโม ปริจฺเฉโทฯ
2. มตฺตาวุตฺตินิทฺเทส-ทุติยปริจฺเฉท
คณนิยม
[17]
ฉฏฺโฐ’ขิลลหุ,โช วา,
คยุตา’ญฺเญ,ฉ’คฺคณา,น โช วิสเม,;
อริยาย’นฺตฑฺเฒ โล, ฉฏฺโฐ,’นฺเต โค,คณา ฉ’ญฺเญฯ
ยตินิยม
[18]
ปฐมฑฺเฒ ฉฏฺโฐ เจ,
สพฺพลเห,’ตฺถา’ทิลหุนิ ภวติยติ;
ตปฺปรโก,นฺเตปิ, สเจ, จริเมปิ, ภวติ จตุตฺโถ’นฺเตฯ
[19] อริยาสามญฺญํ เจ, ปุพฺโพ’ทิต ลกฺขณํ ภเว ยสฺสาฯ
[20] อาทิม’มถ ปาทยุคํ, ยสฺสา ตฺยํ’เสหิ สา ปถฺยาฯ
[21]
ยตฺถ คณตฺตย มุลฺลงฺฆิ,
โย’ภยตฺถา’ทิโม ภเว วิปุลาฯ
[22] ครุมชฺฌโค ชกาโร, จตุตฺถโก ทุติยโก จปลาฯ
[23]
จปลา’คตา’ขิลํ เจ, ทลา’ทิมํ ลกฺขณํ ภชติ ยสฺสา;
ปถฺยาลกฺขณ’มญฺญํ, มุขจปลา นาม สา ภวติฯ
[24]
ปถฺยาย ลกฺขณํ เจ, ปฐมฑฺเฒ ลกฺขณํ ตุ จปลาย;
ทุติเย ทเล’ถ ยสฺสา, ปกิตฺติตา สา ชฆนจปลาฯ
อริยาชาติโยฯ
[25]
สพฺพํปฐมทเล ยทิ, ลกฺขณ’มริยาย วุตฺต’มุภเยสุ;
ยสฺสา ทเลสุ ยุตฺตํ,
วุตฺตา สา คีติ วุตฺต ยติ ลลิตาฯ
[26]
อริยายํ ทุติย’ฑฺเฒ, คทิตา’ขิลลกฺขณํ ยํ ตํ;
ภวติ ทเลสุ’ภเยสุปิ,
ยทิ ยสฺสา สา’ย มุปคีติฯ
[27]
อริยาย’ฑฺฒทฺวิตยํ, ปุพฺโพทิต ลกฺขโณ’เปตํ;
วิปริยเยนา’ภิหิตํ,
ยสฺสา สมฺภวติ เจ’ห โส’คฺคีติฯ
[28]
อริยาปุพฺพ’ฑฺฒํ ยทิ, ครุเน’เกนา’ธิเกน นิธเน ยุตฺตํ;
ยทิ ปุพฺพ’ฑฺฒสมานํ, ทล มิตรํ โจ’ทิตา’ย’มริยาคีติฯ
คีติชาติโยฯ
[29]
วิสเม ฉ สิยุํ กลา มุเข,
สเม ตฺว’ฏฺฐ, ร,ล,คา, ตโต’ปริ;
เวตาลียํ ต มุจฺจเต, ลหุ ฉกฺกํ น นิรนฺตรํ สเมฯ
[30]
เวตาลีโยปมํ มุเข ตํ,
โอปจฺฉนฺทสกํ ร,ยา ย’ทนฺเตฯ
[31] อาปาตลิกา กถิตา’ยํ, ภคคา’นฺเต ยทิ ปุพฺพมิว’ญฺญํฯ
[32]
ยทา’ทิโต ทกฺขิณนฺติกา,
ฐิเต’ตฺถ ปาเทสฺวา’ขิเลสุ โชฯ
[33]
‘อุทิจฺจวุตฺตี’ติ วุจฺจเต,
โช จา’โท วิสเมสุ สณฺฐิโตฯ
[34] ปุพฺพตฺถ, สเมสุ เจ ค, ชา, ‘ปจฺจวุตฺติ’ รุทิตา’ติ สณฺฐิตาฯ
[35]
สมาสมา’ตฺรา’ทินํ สมา,
สํยุตา ภวติ ตํ ปวตฺตกํฯ
[36] อสฺส สา สม กตา’ ปรนฺติกาฯ
[37] ตท’ญฺญชา จารุหาสินีฯ
เวตาลียชาติโยฯ
[38] ทฺวิก วิหต วสุ ลหุ อจลธิติ ริ’หฯ
[39] มตฺตาสมกํ นวโม ลฺค’นฺเตฯ
[40] โช นฺลา’ ถวา’ณฺณวา วิสิโลโกฯ
[41] ตทฺวยโต วานวาสิกา’ขฺยาฯ
[42] ปญฺจ,ฏฺฐ,นวสุ ยทิ โล จิตฺราฯ
[43] ค,ลฺยา’ฏฺฐหิ เจ’สา วุ’ปจิตฺราฯ
[44]
ย’มตีต ลกฺขณ วิเสส ยุตํ, (จิตฺรา)
มตฺตา สมา’ทิ ปาทา’ภิหิตํ; (วิสิโลก)
อนิยต วุตฺต ปริมาณ สหิตํ, (วานวาสิกา)
ปถิตํ ชเนสุ ปาทากุลกํฯ (วิสิโลก)
มตฺตาสมก ชาติโยฯ
[45]
วินา วณฺเณหิ มตฺตา คา, วินา วณฺณา ครูหิ ตุ;
วินา ลหูหิ ครโว, ทเล ปถฺยาทิโน มตาฯ
อิติ วุตฺโตทเย ฉนฺทสิ มตฺตาวุตฺตินิทฺเทโส นาม
ทุติโย ปริจฺเฉโทฯ
3. สมวุตฺตินิทฺเทส-ตติยปริจฺเฉท
[46] ตฺยา’ เจ ตนุมชฺฌาฯ
คายตฺตีฯ
[47] กุมาร ลลิตา ชฺสฺคาฯ
อุณฺหิกาฯ
[48] จิตฺรปทา ยทิ ภา คาฯ
[49] โม โม โค โค วิชฺชุมฺมาลาฯ
[50] ภา ต, ล, คา มาณวกํฯ
[51] คฺลา สมานิกา ร,ชา จฯ
[52] ปมาณิกา ช, รา ล, คาฯ
อนุฏฺฐุภาฯ
[53] รา น,สา ยทิ หลมุขีฯ
[54] ภุชค สุสุ สฏา นา โมฯ
พฺรหตีฯ
[55] มฺสาชฺคา สุทฺธวิราชิตํ มตํฯ
[56] มฺนา โย โค ยทิ ปณโว ขฺยาโตฯ
[57] มฺภา ส,คยุตฺตา รุมฺมวตี สาฯ
[58] เญยฺยา มตฺตา ม, ภ, ส, คยุตฺตาฯ
[59] จมฺปกมาลา เจ ภ, ม, สา โค [อิทํ นามนฺตรญาปนตฺถเมว ปุน วุตฺตํ (ฏี.)]ฯ
[60] น, ร, ช, เคหิ สา มโนรมาฯ
[61] อุพฺภาสกํ ตํ เจ โต ม, รา ลฺจฯ
[62] โต ชา ครุนา’ย’มุปฏฺฐิตาฯ
ปนฺติฯ
[63] อินฺทาทิกา ตา วชิรา ช, คา โคฯ
[64] อุปาทิกา สา’ว ช,ตา ช,คา โคฯ
[65]
อนนฺตโร’ทีริต ลกฺขณา เจ, (อุเปนฺทวชิร)
ปาทา วิมิสฺสา อุปชาติโย ตา; (อินฺทวชิร)
เอวํ กิล’ญฺญาสุปิ มิสฺสิตาสุ, (อินฺทวชิร)
วทนฺติ ชาติสฺวิท’ เมว นามํฯ (อุเปนฺทวชิร)
[66] น, ช, ช, ล, คา คทิตา สุมุขีฯ
[67] โทธก มิจฺฉติ เจ ภ,ภ,ภา คาฯ
[68] เวท,สฺเสหิ,ธฺตา ตฺคคา,สาลินี สาฯ
[69] วาโตมฺมี สา, ยติ สา มฺภา ต, คา โคฯ
[70] ภา ต, น, คา โค’สุ, รส สิรี สาฯ
[71] โร น, รา อิห รโถทฺธตา ล, คาฯ
[72] สฺวาคเต’ติ ร, น, ภา ครุกา ทฺเวฯ
[73] น,น,ร,ลหุ,ครูหิ ภทฺทิกาฯ
ติฏฺฐุภาฯ
[74] วทนฺติ วํสฏฺฐมิ’ทํ ช, ตา ช, ราฯ
[75] สา อินฺทวํสา ขลุ ยตฺถ ตา ช,ราฯ
[76] อิธ โตฏก มมฺพุธิ,เสหิ มิตํฯ
[77] ทุตวิลมฺพิต มาห น, ภา ภ,ราฯ
[78] วสุ ยุค วิรตี นา,มฺยา’ ปุโฏ’ยํฯ
[79] น, ย, สหิตา นฺยา’ กุสุมวิจิตฺตาฯ
[80] ภุชงฺค’ปฺปยาตํ ภเว เวท, เยหิฯ
[81] น, ภ, ช, เรหิ ภวติ’ปฺปิยํวทาฯ
[82] วุตฺตา สุธีหิ ลลิตา ต, ภา ช, ราฯ
[83] ปมิตกฺขรา ส, ช, ส,เสหุ’ทิตาฯ
[84] น,น,ภ,ร,สหิตา’ภิหิตุ’ชฺชลาฯ
[85] ปญฺจ’สฺส’จฺฉินฺนา, เวสฺสเทวี ม,มา ยาฯ
[86] ภวติ หิ ตามรสํ น, ช, ชา โยฯ
[87] ‘กมลา’ติ เญยฺยา ส,ย,เสหิ โย เจฯ
ชคตีฯ
[88] มฺนา ชฺรา โค, ติทสยติ’ปฺปหสฺสิณี สาฯ
[89] จตุ,คฺคเห,หิ’ห รุจิรา, ช,ภา สฺช,คาฯ
อติชคตีฯ
[90] น,น,ร,ส,ลหุ,คา,สเรหิ’ปราชิตาฯ
[91] น,น,ภ,น,ล,คิ’ติ,ปฺปหรณกลิกาฯ
[92] วุตฺตา วสนฺตติลกา ต,ภ,ชา ช,คา โคฯ
สกฺกรีฯ
[93] ทฺวิหต หย ลหุ ร’ถ คิ’ติ สสิกลาฯ
[94] วสุ,หย,ยติ ริ’ห,มณิคุณนิกโรฯ
[95] น,น,ม,ย,ย,ยุตา’ยํ,มาลินี โภคิ’สีหิฯ
[96] ภวติ น,ชา,ภ,ชา รสหิตา ปภทฺทกํฯ
อติสกฺกรีฯ
[97] น,ช,ภ,ช,รา สทา ภวติ วาณินี ค, ยุตฺตาฯ
อฏฺฐิฯ
[98] ย, มา โน โส ภลฺคา, รส, หรวิรามา สิขรณีฯ
[99] รส, ยุคิ, สิโต, โน โส มฺรา สฺลา, คฺย’ทา หริณี ตทาฯ
[100] มนฺทกฺกนฺตา, ม,ภ,น,ต,ต,คา, โค ยุคุ,ตฺว,สฺสเกหิฯ
อจฺจฏฺฐิฯ
[101] โม โต โน โย ยา, กุสุมิตลตา, เวลฺลิตา’ กฺขุ,ตฺวิ,สีหิฯ
ธุติฯ
[102] รสุ,ตฺว,สฺเสหิ ยฺมา, น,ส,ร,ร,ครู, เมฆวิปฺผุชฺชิตา สาฯ
[103] อกฺกสฺเสหิ ยติ มฺส,ชาส,ต,ต,คา, สทฺทูลวิกฺกีฬิตํฯ
อติธุติฯ