ฯนโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

วุตฺโตทยํ

1. สญฺญาปริภาสานิทฺเทส-ปฐมปริจฺเฉท

รตนตฺตยปฺปณาม

[1]

นม’ตฺถุ ชน สนฺตาน, ตม สนฺตาน เภทิโน;

ธมฺมุ’ชฺชลนฺต รุจิโน, มุนินฺโท’ทาต โรจิโนฯ

นิมิตฺต

[2]

ปิงฺคลา’จริยาทีหิ, ฉนฺทํ ย มุทิตํ ปุรา;

สุทฺธมาคธิกานํ ตํ, น สาเธติ ยถิจฺฉิตํ [ย’ทิจฺฉิตํ ยติ’จฺฉิตํ (ก.)]ฯ

คนฺถปริมาณ

[3]

ตโต มาคธภาสาย, มตฺตา,วณฺณ,วิเภทนํ;

ลกฺขฺย ลกฺขณ สํยุตฺตํ, ปสนฺน’ตฺถ,ปท,กฺกมํฯ

อภิธานาทิ

[4]

อิทํ วุตฺโตทยํ นาม, โลกิย’จฺฉนฺทนิสฺสิตํ;

อารภิสฺส’มหํ ทานิ, เตสํ สุขวิพุทฺธิยาฯ

คณสงฺเกตสญฺญา

[5]

สพฺพคฺลา มฺนา,’ทิคลหู, ภฺยา’,มชฺฌ’นฺต ครู ชสา;

มชฺฌ’นฺตลา ร,เต’เต’ฏฺฐ, คณา โค ครุ,โล ลหุฯ

คณนิยม

[6]

ภ,ช,สา สพฺพค,ลหู, ปญฺจิ’เม สณฺฐิตา คณา;

อริยาทิมฺหิ วิญฺเญยฺยา, คโณ อิธ จตุ’กฺกโลฯ

ครุ,ลหุสรูป

[7]

สํโยคา’ทิ จ, ทีโฆ จ, นิคฺคหีตปโร จ, โย;

ครุ, วงฺโก, ปาทนฺโต,วา, รสฺโส’ญฺโญ มตฺติโก ลุ’ชุฯ

[8]

ปเร ปาทาทิสํโยเค, โย ปุพฺโพ ครุก’กฺขโร;

ลหุ ส กฺวจิ วิญฺเญยฺโย, ตทุทาหรณํ ยถาฯ

[9]

ทสฺสนรสา’นุภาวเน, นิพทฺธเคธา ชินสฺส’ยํ ชนตา;

วิมฺหยชนนี สญฺญต, กฺริยา นุ กํ นา’นุรญฺชยติฯ

[10]

วิญฺเญยฺยา โลกโต สญฺญา, สมุทฺโท,สุ,รสาทินํ;

ปาโทเญยฺโย จตุตฺถํ’โส, ปทจฺเฉโท ยตี ภเวฯ

[11]

สม,มฑฺฒสมํ, วุตฺตํ, วิสมํ จา’ปรํ ติธา;

สมา ลกฺขณโต ปาทา, จตฺตาโร ยสฺส ตํ สมํฯ

[12]

ยสฺส’นฺติเมน ทุติโย, ตติเยนา’ทิโม สโม;

ต’ทฑฺฒสม, มญฺญํ ตุ, ภินฺน ลกฺขณ ปาทิกํฯ

[13]

ปาท’เมกกฺขรา’รพฺภ, ยาว ฉพฺพีสต’กฺขรา;

ภเว ปาเทหิ ตํ ฉนฺทํ, นานานาโม’ทิตํ ตโตฯ

[14]

ทณฺฑกา จณฺฑวุฏฺฐฺยา’ทิ, ปาเทหิ ฉหิ, ตีหิ ตุ;

‘คาถา’ติ จ ปรตฺเถ’วํ, ฉนฺโท สญฺญา ปกาสิตาฯ

[15]

อนนฺตโร’ทิตํ จ’ญฺญ, เมตํ สามญฺญ นามโต;

‘คาถา’อิจฺเจว นิทฺทิฏฺฐํ, มุนินฺทวจเน ปนฯ

[16]

วิเสสนามโต กิญฺจิ, คเหตฺวา สพฺพโถ’จิตํ;

ทสฺสยิสฺสาม’หํ เต’ตฺถ, นามานา’วิ ภวิสฺสเรฯ

อิติ วุตฺโตทเย ฉนฺทสิ สญฺญาปริภาสา นิทฺเทโส นาม

ปฐโม ปริจฺเฉโทฯ

2. มตฺตาวุตฺตินิทฺเทส-ทุติยปริจฺเฉท

คณนิยม

[17]

ฉฏฺโฐ’ขิลลหุ,โช วา,

คยุตา’ญฺเญ,ฉ’คฺคณา,น โช วิสเม,;

อริยาย’นฺตฑฺเฒ โล, ฉฏฺโฐ,’นฺเต โค,คณา ฉ’ญฺเญฯ

ยตินิยม

[18]

ปฐมฑฺเฒ ฉฏฺโฐ เจ,

สพฺพลเห,’ตฺถา’ทิลหุนิ ภวติยติ;

ตปฺปรโก,นฺเตปิ, สเจ, จริเมปิ, ภวติ จตุตฺโถ’นฺเตฯ

[19] อริยาสามญฺญํ เจ, ปุพฺโพ’ทิต ลกฺขณํ ภเว ยสฺสาฯ

[20] อาทิม’มถ ปาทยุคํ, ยสฺสา ตฺยํ’เสหิ สา ปถฺยาฯ

[21]

ยตฺถ คณตฺตย มุลฺลงฺฆิ,

โย’ภยตฺถา’ทิโม ภเว วิปุลาฯ

[22] ครุมชฺฌโค ชกาโร, จตุตฺถโก ทุติยโก จปลาฯ

[23]

จปลา’คตา’ขิลํ เจ, ทลา’ทิมํ ลกฺขณํ ภชติ ยสฺสา;

ปถฺยาลกฺขณ’มญฺญํ, มุขจปลา นาม สา ภวติฯ

[24]

ปถฺยาย ลกฺขณํ เจ, ปฐมฑฺเฒ ลกฺขณํ ตุ จปลาย;

ทุติเย ทเล’ถ ยสฺสา, ปกิตฺติตา สา ชฆนจปลาฯ

อริยาชาติโยฯ

[25]

สพฺพํปฐมทเล ยทิ, ลกฺขณ’มริยาย วุตฺต’มุภเยสุ;

ยสฺสา ทเลสุ ยุตฺตํ,

วุตฺตา สา คีติ วุตฺต ยติ ลลิตาฯ

[26]

อริยายํ ทุติย’ฑฺเฒ, คทิตา’ขิลลกฺขณํ ยํ ตํ;

ภวติ ทเลสุ’ภเยสุปิ,

ยทิ ยสฺสา สา’ย มุปคีติฯ

[27]

อริยาย’ฑฺฒทฺวิตยํ, ปุพฺโพทิต ลกฺขโณ’เปตํ;

วิปริยเยนา’ภิหิตํ,

ยสฺสา สมฺภวติ เจ’ห โส’คฺคีติฯ

[28]

อริยาปุพฺพ’ฑฺฒํ ยทิ, ครุเน’เกนา’ธิเกน นิธเน ยุตฺตํ;

ยทิ ปุพฺพ’ฑฺฒสมานํ, ทล มิตรํ โจ’ทิตา’ย’มริยาคีติฯ

คีติชาติโยฯ

[29]

วิสเม ฉ สิยุํ กลา มุเข,

สเม ตฺว’ฏฺฐ, ร,ล,คา, ตโต’ปริ;

เวตาลียํ ต มุจฺจเต, ลหุ ฉกฺกํ น นิรนฺตรํ สเมฯ

[30]

เวตาลีโยปมํ มุเข ตํ,

โอปจฺฉนฺทสกํ ร,ยา ย’ทนฺเตฯ

[31] อาปาตลิกา กถิตา’ยํ, ภคคา’นฺเต ยทิ ปุพฺพมิว’ญฺญํฯ

[32]

ยทา’ทิโต ทกฺขิณนฺติกา,

ฐิเต’ตฺถ ปาเทสฺวา’ขิเลสุ โชฯ

[33]

‘อุทิจฺจวุตฺตี’ติ วุจฺจเต,

โช จา’โท วิสเมสุ สณฺฐิโตฯ

[34] ปุพฺพตฺถ, สเมสุ เจ ค, ชา, ‘ปจฺจวุตฺติ’ รุทิตา’ติ สณฺฐิตาฯ

[35]

สมาสมา’ตฺรา’ทินํ สมา,

สํยุตา ภวติ ตํ ปวตฺตกํฯ

[36] อสฺส สา สม กตา’ ปรนฺติกาฯ

[37] ตท’ญฺญชา จารุหาสินีฯ

เวตาลียชาติโยฯ

[38] ทฺวิก วิหต วสุ ลหุ อจลธิติ ริ’หฯ

[39] มตฺตาสมกํ นวโม ลฺค’นฺเตฯ

[40] โช นฺลา’ ถวา’ณฺณวา วิสิโลโกฯ

[41] ตทฺวยโต วานวาสิกา’ขฺยาฯ

[42] ปญฺจ,ฏฺฐ,นวสุ ยทิ โล จิตฺราฯ

[43] ค,ลฺยา’ฏฺฐหิ เจ’สา วุ’ปจิตฺราฯ

[44]

ย’มตีต ลกฺขณ วิเสส ยุตํ, (จิตฺรา)

มตฺตา สมา’ทิ ปาทา’ภิหิตํ; (วิสิโลก)

อนิยต วุตฺต ปริมาณ สหิตํ, (วานวาสิกา)

ปถิตํ ชเนสุ ปาทากุลกํฯ (วิสิโลก)

มตฺตาสมก ชาติโยฯ

[45]

วินา วณฺเณหิ มตฺตา คา, วินา วณฺณา ครูหิ ตุ;

วินา ลหูหิ ครโว, ทเล ปถฺยาทิโน มตาฯ

อิติ วุตฺโตทเย ฉนฺทสิ มตฺตาวุตฺตินิทฺเทโส นาม

ทุติโย ปริจฺเฉโทฯ

3. สมวุตฺตินิทฺเทส-ตติยปริจฺเฉท

[46] ตฺยา’ เจ ตนุมชฺฌาฯ

คายตฺตีฯ

[47] กุมาร ลลิตา ชฺสฺคาฯ

อุณฺหิกาฯ

[48] จิตฺรปทา ยทิ ภา คาฯ

[49] โม โม โค โค วิชฺชุมฺมาลาฯ

[50] ภา ต, ล, คา มาณวกํฯ

[51] คฺลา สมานิกา ร,ชา จฯ

[52] ปมาณิกา ช, รา ล, คาฯ

อนุฏฺฐุภาฯ

[53] รา น,สา ยทิ หลมุขีฯ

[54] ภุชค สุสุ สฏา นา โมฯ

พฺรหตีฯ

[55] มฺสาชฺคา สุทฺธวิราชิตํ มตํฯ

[56] มฺนา โย โค ยทิ ปณโว ขฺยาโตฯ

[57] มฺภา ส,คยุตฺตา รุมฺมวตี สาฯ

[58] เญยฺยา มตฺตา ม, ภ, ส, คยุตฺตาฯ

[59] จมฺปกมาลา เจ ภ, ม, สา โค [อิทํ นามนฺตรญาปนตฺถเมว ปุน วุตฺตํ (ฏี.)]ฯ

[60] น, ร, ช, เคหิ สา มโนรมาฯ

[61] อุพฺภาสกํ ตํ เจ โต ม, รา ลฺจฯ

[62] โต ชา ครุนา’ย’มุปฏฺฐิตาฯ

ปนฺติฯ

[63] อินฺทาทิกา ตา วชิรา ช, คา โคฯ

[64] อุปาทิกา สา’ว ช,ตา ช,คา โคฯ

[65]

อนนฺตโร’ทีริต ลกฺขณา เจ, (อุเปนฺทวชิร)

ปาทา วิมิสฺสา อุปชาติโย ตา; (อินฺทวชิร)

เอวํ กิล’ญฺญาสุปิ มิสฺสิตาสุ, (อินฺทวชิร)

วทนฺติ ชาติสฺวิท’ เมว นามํฯ (อุเปนฺทวชิร)

[66] น, ช, ช, ล, คา คทิตา สุมุขีฯ

[67] โทธก มิจฺฉติ เจ ภ,ภ,ภา คาฯ

[68] เวท,สฺเสหิ,ธฺตา ตฺคคา,สาลินี สาฯ

[69] วาโตมฺมี สา, ยติ สา มฺภา ต, คา โคฯ

[70] ภา ต, น, คา โค’สุ, รส สิรี สาฯ

[71] โร น, รา อิห รโถทฺธตา ล, คาฯ

[72] สฺวาคเต’ติ ร, น, ภา ครุกา ทฺเวฯ

[73] น,น,ร,ลหุ,ครูหิ ภทฺทิกาฯ

ติฏฺฐุภาฯ

[74] วทนฺติ วํสฏฺฐมิ’ทํ ช, ตา ช, ราฯ

[75] สา อินฺทวํสา ขลุ ยตฺถ ตา ช,ราฯ

[76] อิธ โตฏก มมฺพุธิ,เสหิ มิตํฯ

[77] ทุตวิลมฺพิต มาห น, ภา ภ,ราฯ

[78] วสุ ยุค วิรตี นา,มฺยา’ ปุโฏ’ยํฯ

[79] น, ย, สหิตา นฺยา’ กุสุมวิจิตฺตาฯ

[80] ภุชงฺค’ปฺปยาตํ ภเว เวท, เยหิฯ

[81] น, ภ, ช, เรหิ ภวติ’ปฺปิยํวทาฯ

[82] วุตฺตา สุธีหิ ลลิตา ต, ภา ช, ราฯ

[83] ปมิตกฺขรา ส, ช, ส,เสหุ’ทิตาฯ

[84] น,น,ภ,ร,สหิตา’ภิหิตุ’ชฺชลาฯ

[85] ปญฺจ’สฺส’จฺฉินฺนา, เวสฺสเทวี ม,มา ยาฯ

[86] ภวติ หิ ตามรสํ น, ช, ชา โยฯ

[87] ‘กมลา’ติ เญยฺยา ส,ย,เสหิ โย เจฯ

ชคตีฯ

[88] มฺนา ชฺรา โค, ติทสยติ’ปฺปหสฺสิณี สาฯ

[89] จตุ,คฺคเห,หิ’ห รุจิรา, ช,ภา สฺช,คาฯ

อติชคตีฯ

[90] น,น,ร,ส,ลหุ,คา,สเรหิ’ปราชิตาฯ

[91] น,น,ภ,น,ล,คิ’ติ,ปฺปหรณกลิกาฯ

[92] วุตฺตา วสนฺตติลกา ต,ภ,ชา ช,คา โคฯ

สกฺกรีฯ

[93] ทฺวิหต หย ลหุ ร’ถ คิ’ติ สสิกลาฯ

[94] วสุ,หย,ยติ ริ’ห,มณิคุณนิกโรฯ

[95] น,น,ม,ย,ย,ยุตา’ยํ,มาลินี โภคิ’สีหิฯ

[96] ภวติ น,ชา,ภ,ชา รสหิตา ปภทฺทกํฯ

อติสกฺกรีฯ

[97] น,ช,ภ,ช,รา สทา ภวติ วาณินี ค, ยุตฺตาฯ

อฏฺฐิฯ

[98] ย, มา โน โส ภลฺคา, รส, หรวิรามา สิขรณีฯ

[99] รส, ยุคิ, สิโต, โน โส มฺรา สฺลา, คฺย’ทา หริณี ตทาฯ

[100] มนฺทกฺกนฺตา, ม,ภ,น,ต,ต,คา, โค ยุคุ,ตฺว,สฺสเกหิฯ

อจฺจฏฺฐิฯ

[101] โม โต โน โย ยา, กุสุมิตลตา, เวลฺลิตา’ กฺขุ,ตฺวิ,สีหิฯ

ธุติฯ

[102] รสุ,ตฺว,สฺเสหิ ยฺมา, น,ส,ร,ร,ครู, เมฆวิปฺผุชฺชิตา สาฯ

[103] อกฺกสฺเสหิ ยติ มฺส,ชาส,ต,ต,คา, สทฺทูลวิกฺกีฬิตํฯ

อติธุติฯ