คณ สงฺขฺยาเน, ‘‘ฆฏาทีนํ วา’’ติ น วุทฺธิ, คเณติ, คณยติ อิจฺจาทิ, สพฺพตฺถ สุโพธํฯ

จุราทิคโณฯ

ภูวาที จ รุธาที จ, ทิวาที สฺวาทโย คณา;

กิยาที จ ตนาที จ, จุราที จิธ สตฺตธาฯ

วิกรณวิธานํ สมตฺตํฯ

ธาตุปฺปจฺจยนฺตนย

อถ ธาตุปฺปจฺจยนฺตา วุจฺจนฺเตฯ

ตตฺถ ธาตฺวตฺเถ นิทฺทิฏฺฐา ขาทิการิตนฺตา ปจฺจยา ธาตุปฺปจฺจยา นามฯ

ติช นิสาน พนฺธนขมาสุ, ธาตุสญฺญาทิฯ

‘‘ธาตุลิงฺเคหิ ปรา ปจฺจยา’’ติ อิโต ธาตุคฺคหณํ อนุวตฺตเต, ‘‘ปรา, ปจฺจยา’’ติ จ อธิกาโรฯ

[528] ติช คุป กิต มาเนหิ ข ฉ สา วาฯ

ติช คุป กิต มาน อิจฺเจเตหิ ธาตูหิ ข ฉ ส อิจฺเจเต ปจฺจยา ปรา โหนฺติ วาฯ

ติชโต ขนฺติยํ โขว, นินฺทายํ คุปโต ตุ โฉ;

กิตา โฉ โสว มานมฺหา, ววตฺถิตวิภาสโตฯ

‘‘กฺวจาทิวณฺณานเมกสฺสรานํ ทฺเวภาโว’’ติ ธาตฺวาทิสฺส ทฺวิภาโวฯ

‘‘พฺยญฺชนนฺตสฺสา’’ติ วตฺตมาเน –

[529] โก เข จฯ