กมฺมธารยสมาส

อถ กมฺมธารยสมาโส วุจฺจเตฯ

โส จ นววิโธ วิเสสนปุพฺพปโท วิเสสนุตฺตรปโท วิเสสโนภยปโท อุปมานุตฺตรปโท สมฺภาวนาปุพฺพปโท อวธารณปุพฺพปโท นนิปาตปุพฺพปโท กุปุพฺพปโท ปาทิปุพฺพปโท จาติฯ

ตตฺถ วิเสสนปุพฺพปโท ตาว – ‘‘มหนฺต ปุริส’’อิตีธ อุภยตฺถ ปฐเมกวจนํ สิ, ตุลฺยาธิกรณภาวปฺปสิทฺธตฺถํ จสทฺท ตสทฺทปฺปโยโค, มหนฺโต จ โส ปุริโส จาติ วิคฺคเห –

อิโต ปรํ ‘‘วิภาสา รุกฺขติณ’’อิจฺจาทิโต ‘‘วิภาสา’’ติ สมาสวิธาเน สพฺพตฺถ วตฺตเตฯ

[339] ทฺวิปเท ตุลฺยาธิกรเณ กมฺมธารโยฯ

ทฺเว ปทานิ นามิกานิ ตุลฺยาธิกรณานิ อญฺญมญฺเญน สห วิภาสา สมสฺยนฺเต, ตสฺมิํ ทฺวิปเท ตุลฺยาธิกรเณ สติ โส สมาโส กมฺมธารยสญฺโญ จ โหติฯ

ทฺเว ปทานิ ทฺวิปทํ, ตุลฺยํ สมานํ อธิกรณํ อตฺโถ ยสฺส ปททฺวยสฺส ตํ ตุลฺยาธิกรณํ, ตสฺมิํ ทฺวิปเท ตุลฺยาธิกรเณฯ ภินฺนปฺปวตฺตินิมิตฺตานํ ทฺวินฺนํ ปทานํ วิเสสนวิเสสิตพฺพภาเวน เอกสฺมิํ อตฺเถ ปวตฺติ ตุลฺยาธิกรณตาฯ กมฺมมิว ทฺวยํ ธารยตีติ กมฺมธารโยฯ ยถา หิ กมฺมํ กฺริยญฺจ ปโยชนญฺจ ทฺวยํ ธารยติ, กมฺเม สติ กฺริยาย, ปโยชนสฺส จ สมฺภวโต, ตถา อยํ สมาโส เอกสฺส อตฺถสฺส ทฺเว นามานิ ธารยติ, ตสฺมิํ สมาเส สติ เอกตฺถโชตกสฺส นามทฺวยสฺส สมฺภวโตฯ