โคม อุปเลปเนฯ โคเมติ, โคมยติฯ สาม สฺวานฺตเน อามนฺตเนฯ สฺวานฺตนํ สามปฺปโยโคฯ อามนฺตนํ อวฺหายนํ ปกฺโกสนํฯ สาเมติ, สามยติฯ สงฺคาม ยุทฺเธฯ สงฺคาเมติ, สงฺคามยติฯ ทฺเว ราชาโน สงฺคาเมสุํฯ สงฺคาโมฯ อาโต คมุ อีสมธิวาสเนฯ อาคเมติ, อาคมยติ, กามาวจรธมฺเม นิสฺสาย รูปารูปธมฺโม สมุทาคเมติ, สมุทาคมยติฯ อุปาสโก ธมฺมสวนนฺตรายํ อนิจฺฉนฺโต ‘‘อาคเมถ อาคเมถา’’ติ อาหฯ สมุทาคมนํ, อาคมนํฯ อาคเมนฺโต, อาคมยมาโนฯ ตตฺร อาคเมตีติ อีสกํ อธิวาเสติฯ สมุทาคเมตีติ สมฺปวตฺตติฯ ภูวาทิคเณ ‘‘คมยตี’’ติ เหตุกตฺตุวเสน วุตฺตํ, อิธ ปน อุปสคฺคนิปาตปุพฺพกานิ กตฺวา ‘‘อาคเมตี’’ติอาทีนิ สุทฺธกตฺตุวเสน วุตฺตานีติ ทฏฺฐพฺพํฯ มการนฺตธาตุรูปานิฯ อิติ จุ ราทิคเณ ปวคฺคนฺตธาตุรูปานิ สมตฺตานิฯ ยการนฺตธาตุ ยุ ชิคุจฺฉายํฯ ยาเวติ, ยาวยติฯ ยโวฯ พฺยย ขเยฯ พฺยเยติ, พฺยยยติฯ อพฺยยีภาโวฯ พฺยย จิตฺตสมุสฺสคฺเคฯ ตาทิสํเยว รูปํฯ ยการนฺตธาตุรูปานิฯ รการนฺตธาตุ ปร คติยํฯ ปเรติ, ปรยติฯ เอตฺถ จ ‘‘อิติ โข อานนฺท กุสลานิ สีลานิ อนุปุพฺเพน อคฺคาย ปเรนฺตี’’ติ ปาฬิ นิทสฺสนํฯ ตตฺถ อคฺคาย ปเรนฺตีติ อรหตฺตตฺถาย คจฺฉนฺติฯ คร อุคฺคเมฯ คเรติ, ครยติฯ ครุฯ จร อสํสเยฯ จเรติ, จรยติฯ ปูริ อปฺปายเนฯ ปูเรติ, ปูรยติฯ วร อิจฺฉายํฯ วเรติ, วรยติฯ วโร, วรํ, วรนฺโตฯ เอเต วรานํ จตุโร วเรมิฯ เอตํ สกฺก วรํ วเรฯ ตตฺถ วโรติ วริยเต วริตพฺโพติ วโรฯ วรนฺติ วเรตีติ วรํ, อิจฺฉนฺโต ปตฺเถนฺโตติ อตฺโถฯ ‘‘มหามหารหํ สกฺย-มุนิ นีวรณา รณา; มุตฺตํ มุตฺตํ สุทสฺสนํ, วนฺเท โพธิวรํ วร’’นฺติ ปุราณกวิรจนายํ ‘‘วร’’นฺติ ปทสฺส วิยฯ เอวํ วเรตีติ วรนฺโตฯ วเรติ วเรมิ อิจฺฉามิ ยาจามิฯ การิเต ‘‘ปวาเรตี’’ติ รูปํ, อิจฺฉาเปตีติ อตฺโถฯ นิเสธนตฺเถ ปนิทํ การิตํ น โหติฯ สร อกฺเขเปฯ สเรติ, สรยติฯ สโรฯ สโรติ สทฺโทฯ สาร ทุพฺพลฺเยฯ สาเรติ, สารยติฯ ทุพฺพโล ภวตีติ อตฺโถฯ กุมาร กีฬายํฯ กุมาเรติ, กุมารยติฯ กุมาโร, กุมารโกฯ กุมารี, กุมาริกาฯ |