กตฺตร เสถิลฺเลฯ กตฺตเรติ, กตฺตรยติฯ กตฺตโรฯ กตฺตรทณฺโฑ, กตฺตรสุปฺปํฯ

ตตฺถ กตฺตโรติ ชิณฺโณฯ มหลฺลโกติ วุตฺตํ โหติฯ เกนฏฺเฐน? กตฺตรยติ องฺคานํ สิถิลภาเวน สิถิโล ภวตีติ อตฺเถนฯ กตฺตรทณฺโฑติ กตฺตเรหิ ชิณฺณมนุสฺเสหิ เอกนฺตโต คเหตพฺพตาย กตฺตรานํ ทณฺโฑ กตฺตรทณฺโฑฯ เตนาหุ อฏฺฐกถาจริยา ‘‘กตฺตรทณฺโฑติ ชิณฺณกาเล คเหตพฺพทณฺโฑ’’ติฯ กตฺตรสุปฺปนฺติ ชิณฺณสุปฺปํฯ กตฺตรญฺจ ตํ สุปฺปญฺจาติ กตฺตรสุปฺปนฺติ สมาโสฯ

จิตฺต จิตฺตกรเณ, กทาจิ ทสฺสเนปิฯ จิตฺตกรณํ วิจิตฺตภาวกรณํฯ จิตฺเตติ, จิตฺตยติฯ จิตฺตํฯ

ตการนฺตธาตุรูปานิฯ

ถการนฺตธาตุ

กถ กถเนฯ กเถติ, กถยติฯ ธมฺมํ สากจฺฉติฯ สากจฺฉา, กถา, ปริกถา, อฏฺฐกถาฯ

ตตฺถ สากจฺฉตีติ สห กถยติฯ อตฺโถ กถิยติ เอตายาติ อฏฺฐกถา, ตฺถการสฺส ฏฺฐการตฺตํฯ

ยาย’ตฺถมภิวณฺเณนฺติ, พฺยญฺชนตฺถปทานุคํ;

นิทานวตฺถุสมฺพนฺธํ, เอสา อฏฺฐกถา มตาฯ

‘‘อฏฺฐกถา’’ติ จ ‘‘อตฺถสํวณฺณนา’’ติ จ นินฺนานากรณํฯ

ปถิ คติยํฯ ปนฺเถนฺติ, ปนฺถยนฺติฯ ปนฺโถฯ

ภูวาทิคเณ ‘‘ปถ คติย’’นฺติ อการนฺตวเสน กถิตสฺส ‘‘ปถติ, ปโถ’’ติ นิคฺคหีตาคมวชฺชิตานิ รูปานิ ภวนฺติ, อิธ ปน อิการนฺตวเสน กถิตสฺส สนิคฺคหีตาคมานิ รูปานิ นิจฺจํ ภวนฺตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ปุตฺถ อาทรานาทเรสุฯ ปุตฺเถติ, ปุตฺถยติฯ

มุตฺถ สงฺฆาเตฯ มุตฺเถติ, มุตฺถยติฯ

วตฺถ อทฺทเนฯ วตฺเถติ, วตฺถยติฯ

ปุถ ภาสายํฯ โปเถติ, โปถยติฯ กเถตีติ อตฺโถฯ

ปุถ ปหาเรฯ โปเถติ, โปถยติฯ กุมาเร โปเถตฺวา อคมาสิฯ

กถ วากฺยปพนฺเธฯ กเถติ, กถยติฯ กถาฯ

สถ ทุพฺพลฺเยฯ สเถติ, สถยติฯ

อตฺถ ปตฺถ ยาจนายํฯ อตฺเถติ, อตฺถยติฯ อตฺโถฯ ปตฺเถติ, ปตฺถยติฯ ปตฺถนาฯ ปฏิปกฺขํ อตฺถยนฺติ อิจฺฉนฺตีติ ปจฺจตฺถิกาฯ

โถม สิลาฆายํฯ โถเมติ, โถมยติฯ โถมนาฯ

กาถ หิํสายํฯ กาเถติ, กาถยติฯ

สถ พนฺธเนฯ สเถติ, สถยติฯ

สนฺถ คนฺถ สนฺถมฺเภฯ สนฺเถติ, สนฺถยติฯ คนฺเถติ, คนฺถยติฯ คนฺโถฯ

ถการนฺตธาตุรูปานิฯ

ทการนฺตธาตุ

หท กรีสุสฺสคฺเคฯ กรีสุสฺสคฺโค กรีสสฺส อุสฺสคฺโค วิสฺสชฺชนํฯ หเทติ, หทยติฯ โอหเทติ, โอหทยติฯ

วิท ลาเภฯ อิมสฺมิํ ฐาเน ลาโภ นาม อนุภวนํ, ตสฺมา วิทธาตุ อนุภวเน วตฺตตีติ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ สุขํ เวทนํ เวเทติฯ ทุกฺขํ เวทนํ เวเทติฯ เวทยติฯ เวทนา, วิตฺติฯ เวทยิตํฯ สุขํ เวทนํ เวทยมาโนฯ

กุทิ อนตภาสเนฯ กุนฺเทติ, กุนฺทยติฯ

มิท สิเนหเนฯ อตฺร สิเนโห นาม ปีติฯ เมเทติ, เมทยติฯ

ฉท สํวรเณฯ เคหํ ฉาเทติ, ฉาทยติฯ โทสํ ฉาเทติ, ฉาทยติฯ ปฏิจฺฉาเทติ, ปฏิจฺฉาทยติฯ ฉตฺตํฯ ฉนฺนา กุฏิฯ

ตตฺร ฉตฺตนฺติ อาตปตฺตํฯ อาตปํ ฉาเทตีติ ฉตฺตํฯ ปฏิจฺฉาทิยเตติ ฉนฺนาฯ

จุท สญฺโจทเน อาณตฺติยญฺจฯ โจเทติ, โจทยติฯ โจทโก, จุทิตโก, โจทนาฯ อานนฺโท พุทฺธโจทิโตฯ

ตตฺร โจทนาติ จาลนาฯ จาลนาติ โทสาโรปนาติ อตฺโถฯ

ฉทฺท วมเนฯ ฉทฺเทติ, ฉทฺทยติฯ

มท วิตฺติโยเคฯ มเทติ, มทยติฯ

วิท เจหนาขฺยานนิวาเสสุฯ เจหนา สญฺญาณํฯ อาขฺยานํ กถนํฯ นิวาโส นิวสนํฯ เวเทติ, เวทยติฯ ปฏิเวเทติ, ปฏิเวทยติฯ ปฏิเวทยามิ เต มหาราชฯ