อุพฺภติ อุพฺเภติ ปูเรตีติ อุพฺภํ, ปูรณนฺติ อตฺโถฯ จริยาปิฏเกปิ หิ อีทิสี สทฺทคติ ทิสฺสติ, ตํ ยถา? ‘‘มหาทานํ ปวตฺเตสิ, อจฺจุพฺภํ สาครูปม’’นฺติฯ ตตฺถ จ อจฺจุพฺภนฺติ อติวิย ยาจกานํ อชฺฌาสยํ ปูรณํฯ อกฺขุมฺภนฺติปิ ปาโฐฯ กุมฺโภติ กํ วุจฺจติ อุทกํ, เตน อุพฺเภตพฺโพติ กุมฺโภ, โส เอว อิตฺถิลิงฺควเสน กุมฺภีฯ เอตฺถ จ ‘‘กุมฺภี โธวติ โอนโต’’ติ ปโยโคฯ
กุมฺภสทฺโท ฆเฏ หตฺถิ-สิโรปิณฺเฑ ทสมฺพเณ;
ปวตฺตตีติ วิญฺเญยฺโย, วิญฺญุนา นยทสฺสินาฯ
ภการนฺตธาตุรูปานิฯ
มการนฺตธาตุ
มา มาเน สทฺเท จฯ มาติฯ มาตาฯ เอตฺถ มาตาติ ชนิกา วา จูฬมาตา วา มหามาตา วาฯ
มู พนฺธเนฯ มวติฯ กิยาทิคณสฺส ปนสฺส ‘‘มุนาตี’’ติ รูปํฯ
เม ปฏิทานอาทาเนสุฯ เมติ, มยติฯ เมธาฯ
เอตฺถ เมธาติ ปญฺญาฯ สา หิ สุขุมมฺปิ อตฺถํ ธมฺมญฺจ ขิปฺปเมว เมติ จ ธาเรติ จาติ เมธาติ วุจฺจติฯ เอตฺถ ปน เมตีติ คณฺหาติฯ ตถา หิ อฏฺฐสาลินิยํ วุตฺตํ ‘‘อสนิ วิย สิลุจฺจเย กิเลเส เมธติ หิํสตีติ เมธา, ขิปฺปํ คหณธารณฏฺเฐน วา เมธา’’ติฯ สงฺคมตฺถวาจกสฺส ปน เมธธาตุสฺส วเสน เมธติ สีลสมาธิอาทีหิ สทฺธมฺเมหิ สิริยา จ สงฺคจฺฉตีติ เมธาติ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ เอตฺเถตํ วุจฺจติ –
