3. พาลวคฺโค

[22] ‘‘‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, พาลาฯ กตเม ทฺเว? โย จ อจฺจยํ อจฺจยโต น ปสฺสติ, โย จ อจฺจยํ เทเสนฺตสฺส ยถาธมฺมํ นปฺปฏิคฺคณฺหาติ ฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว พาลา’ติฯ ‘ทฺเวเม , ภิกฺขเว, ปณฺฑิตาฯ กตเม ทฺเว? โย จ อจฺจยํ อจฺจยโต ปสฺสติ, โย จ อจฺจยํ เทเสนฺตสฺส ยถาธมฺมํ ปฏิคฺคณฺหาติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปณฺฑิตา’’’ติฯ

[23] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺติฯ กตเม ทฺเว? ทุฏฺโฐ วา โทสนฺตโร, สทฺโธ วา ทุคฺคหิเตน [ทุคฺคหีเตน (สี.)]ฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺตี’’ติฯ

[24] ‘‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺติฯ กตเม ทฺเว? โย จ อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตน ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนาติ ทีเปติ, โย จ ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตน อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนาติ ทีเปติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺตี’ติฯ ‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ตถาคตํ นาพฺภาจิกฺขนฺติฯ กตเม ทฺเว? โย จ อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตน อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนาติ ทีเปติ, โย จ ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตน ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนาติ ทีเปติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ตถาคตํ นาพฺภาจิกฺขนฺตี’’’ติฯ

[25] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺติฯ กตเม ทฺเว? โย จ เนยฺยตฺถํ สุตฺตนฺตํ นีตตฺโถ สุตฺตนฺโตติ ทีเปติ, โย จ นีตตฺถํ สุตฺตนฺตํ เนยฺยตฺโถ สุตฺตนฺโตติ ทีเปติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺตี’’ติฯ

[26] ‘‘ทฺเวเม, ภิกฺขเว, ตถาคตํ นาพฺภาจิกฺขนฺติฯ กตเม ทฺเว? โย จ เนยฺยตฺถํ สุตฺตนฺตํ เนยฺยตฺโถ สุตฺตนฺโตติ ทีเปติ , โย จ นีตตฺถํ สุตฺตนฺตํ นีตตฺโถ สุตฺตนฺโตติ ทีเปติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ตถาคตํ นาพฺภาจิกฺขนฺตี’’ติฯ

[27] ‘‘ปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺตสฺส , ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ คตีนํ อญฺญตรา คติ ปาฏิกงฺขา – นิรโย วา ติรจฺฉานโยนิ วาติฯ อปฺปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺตสฺส, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ คตีนํ อญฺญตรา คติ ปาฏิกงฺขา – เทวา วา มนุสฺสา วา’’ติฯ

[28] ‘‘มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส , ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ คตีนํ อญฺญตรา คติ ปาฏิกงฺขา – นิรโย วา ติรจฺฉานโยนิ วา’’ติฯ

[29] ‘‘สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ คตีนํ อญฺญตรา คติ ปาฏิกงฺขา – เทวา วา มนุสฺสา วา’’ติฯ

[30] ‘‘ทุสฺสีลสฺส, ภิกฺขเว, ทฺเว ปฏิคฺคาหา – นิรโย วา ติรจฺฉานโยนิ วาฯ สีลวโต, ภิกฺขเว, ทฺเว ปฏิคฺคาหา – เทวา วา มนุสฺสา วา’’ติ [เทโว วา มนุสฺโส วาติ (ก.)]ฯ

[31] ‘‘ทฺวาหํ, ภิกฺขเว, อตฺถวเส สมฺปสฺสมาโน อรญฺญวนปตฺถานิ [อรญฺเญ ปวนปตฺถานิ (สี. ปี.)] ปนฺตานิ เสนาสนานิ ปฏิเสวามิฯ กตเม ทฺเว? อตฺตโน จ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ สมฺปสฺสมาโน, ปจฺฉิมญฺจ ชนตํ อนุกมฺปมาโนฯ อิเม โข อหํ, ภิกฺขเว, ทฺเว อตฺถวเส สมฺปสฺสมาโน อรญฺญวนปตฺถานิ ปนฺตานิ เสนาสนานิ ปฏิเสวามี’’ติฯ

[32] ‘‘ทฺเว เม, ภิกฺขเว, ธมฺมา วิชฺชาภาคิยาฯ กตเม ทฺเว? สมโถ จ วิปสฺสนา จฯ สมโถ, ภิกฺขเว, ภาวิโต กมตฺถ [กิมตฺถ (สฺยา. กํ.), กตมตฺถ (ก.)] มนุโภติ? จิตฺตํ ภาวียติฯ จิตฺตํ ภาวิตํ กมตฺถมนุโภติ? โย ราโค โส ปหียติฯ วิปสฺสนา, ภิกฺขเว, ภาวิตา กมตฺถมนุโภติ? ปญฺญา ภาวียติฯ ปญฺญา ภาวิตา กมตฺถมนุโภติ? ยา อวิชฺชา สา ปหียติฯ ราคุปกฺกิลิฏฺฐํ วา, ภิกฺขเว, จิตฺตํ น วิมุจฺจติ, อวิชฺชุปกฺกิลิฏฺฐา วา ปญฺญา ภาวียติฯ อิติ โข, ภิกฺขเว, ราควิราคา เจโตวิมุตฺติ, อวิชฺชาวิราคา ปญฺญาวิมุตฺตี’’ติฯ

พาลวคฺโค ตติโยฯ

4. สมจิตฺตวคฺโค

[33] ‘‘อสปฺปุริสภูมิญฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ สปฺปุริสภูมิญฺจฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถฯ ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –