เมนู

ตํ สุตฺวา สกเสนาย, วินาสํ โจฬภูปติ;

สีหฬา พลวนฺโตติ, ภิยฺโย เสนํ น ปาหิณิฯ

[59]

วีโร อเสสนิหตุทฺธฏ โจฬเสฏฺโฐ;

วิญฺญู สุสาธุฏฺฐปิตาขิลราชรฏฺโฐ;

อิฏฺฐนฺนุราธปุรเสฏฺฐมตีว หฏฺโฐ;

วสฺสมฺหิ ปญฺจทสเม คมิ ราชเสฏฺโฐฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

อนุราธปุราภิคมโน นาม

ฉปฺปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโท

สตฺตปญฺญาสติม ปริจฺเฉท

สํคหกรโณนาม

[1]

ลงฺการกฺขาย สจิเว, พลิโน โยธสมฺมเต;

ปฏิปาฏิํ สมุทฺทิสฺส, สมนฺตา สนฺนิโยชยิฯ

[2]

อภิเสกมงฺคลตฺถาย, ปาสาทาทิมเนกตํ;

กิจฺจํ สมฺปาทนียนฺติ, สจิวํ สนฺนิโยชิยฯ

[3]

วนฺทนีเย’ภิวนฺทนฺโต, ปเทเสเนกเกตหิํ;

เนตฺวา มาสตฺตยํ คญฺฉิ, ปุลตฺถินครํ ปุนฯ

[4]

วิสฺสุโต อาทิมลย-นาเมน พลนายโก;

อุชุปจฺจตฺถิโก หุตฺวา, มหีปาลสฺส สพฺพโสฯ

[5]

คงฺคา มตฺถยุ’ปาคญฺฉิ, พลํ สพฺพํ สมาทิย;

อนฺทูติ วิสฺสุตํ มนฺท-ปญฺโญ คามํ ปุรนฺติเกฯ

[6]

ลํกิสฺสโร ตหิํ คนฺตฺวา, อุทฺธริตฺวา ตมุทฺธตํ;

ปุลตฺถินครํ คญฺฉิ, วเส วตฺติย ตํ พลํฯ

[7]

ยุวราชปทํเยว, สิโต สนฺโต ลิขาปยิ;

โส สตฺตรสวสฺสานิ, สปฺปญฺโญ นรสตฺตโมฯ

[8]

ตโต’นุราธนคร-มภิคมฺม ยถาวิธิํ;

อนุโภตฺวา วิธานญฺญู, อภิเสกมหุสฺสวํฯ

[9]

อฏฺฐิโต ปาปธมฺเมสุ, สุฏฺฐิโต เสฏฺฐกมฺมนิ;

โส อฏฺฐารสมํ วสฺสํ, ลิขาปยิ สุสณฺฐิโตฯ

[10]

ตโต อาคมฺม นิวสิ, ปุลตฺถินคเร วเร;

โส สิรีสงฺฆโพธี’ติ, นามเธยฺเยน วิสฺสุโตฯ

[11]

อนุชํ โส วีรพาหุ-โมปรชฺเช นิเวสิย;

ทตฺวาน ทกฺขิณํ เทสํ, ตํ สงฺคณฺหิ ยถาวิธิํฯ

[12]

กณิฏฺฐสฺสาถ ภาตุสฺส, ชยพาหุสฺส ภูภุโช;

อาทิปาทปทํ ทตฺวา, รฏฺฐํ จา’ทาสิ โรหณํฯ

[13]

ฐานนฺตรานิ สพฺเพส-มมจฺจานํ ยถารหํ;

ทตฺวา รชฺเช ยถาญายํ, กรํ โยเชสิ คณฺหิตุํฯ

[14]

จิรสฺสํ ปริหีนํ โส, ทยาวาโส มหีปติ;

ปวตฺเตสิ ยถาธมฺมํ, ฐิตธมฺโม วินิจฺฉยํฯ

[15]

เอวํ สมุทฺธฏาเนก, ริปุกณฺฏกสญฺจเย;

นิจฺจํ รชฺชํ ปสาเสนฺเต, ลงฺกํสมฺมานริสฺสเรฯ

[16]

ฉตฺตคฺคาหกนาโถ จ, ธมฺมเคหกนายโก;

ตเถว เสฏฺฐินาโถ จ, อิจฺเจเต ภาตโร ตโยฯ

[17]

รญฺโญ วิโรธิตํ ยาตา, ผลาตา ชมฺปุทีปกํ;

ลงฺกํ วีสติเม วสฺเส, เอเกนูเน สโมตรุํฯ

[18]

เต สพฺเพ โรหณํ รฏฺฐํ, สพฺพํ มลยมณฺฑลํ;

สพฺพํ ทกฺขิณปสฺสญฺจ, สหสา ปริวตฺตยุํฯ

[19]

นิปุโณ โรหณํ คนฺตฺวา, ตถา มลยมณฺฑลํ;

นิฆาเตนฺโต พหู ตตฺถ, ตตฺถ ปจฺจตฺถิเก ชเนฯ

[20]

สมฺมาวุปสเมตฺวา ตํ, ฐเปตฺวา สจิเว ตหิํ;

ทกฺขิโณ ทกฺขิณํ เทสํ, สยํ คนฺตฺวา มหพฺพโลฯ

[21]

เปเสตฺวา สมณีภาตุ-วํสชํ สจิวํ ตทา;

คาเหตฺวา สมเรโฆเร, วีโร เต สกเวริโนฯ

[22]

สมาโรปิยสูลมฺหิ, ลงฺกํ วิคตกณฺฏกํ;

กาเรตฺวาน นิราตงฺกํ, ปุลตฺถิปุรมาคมิฯ

[23]

วสนฺตี โจฬวิสเย, ชคติปาลราชินี;

โจฬหตฺถา ปมุญฺจิตฺวา, สทฺธิํ ธีตุ กุมาริยาฯ

[24]

ลีลาวตฺยาภิธานาย, นาวามารุยฺห เวคสา;

ลํกาทีปมฺหิ โอติณฺณา, ปสฺสิ ลํกิสฺสรํ ตทาฯ

[25]

สุตฺวา วํสกฺกมํ ตสฺสา, โส ญตฺวา สุทฺธวํสตํ;

ลีลาวติํ มหิสิตฺเต, อภิสิญฺจิ นริสฺสโรฯ

[26]

สา ตํ ปฏิจฺจ ราชานํ, มเหสี ธีตรํ ลภิ;

นามํ ยโสธราติ’สฺสา, อกาสิ ธรณี ปติฯ

[27]

เมรุกนฺทรรฏฺเฐน, สทฺธิํ ราชา สธีตรํ;

วีรวมฺมสฺส ปาทาสิ, สา ลภิ ธีตโร ทุเวฯ

[28]

สมานนามิกา เชฏฺฐา, สา มาตา มหิยา อหุ;

สุคลา นามิกา อาสิ, ตาสุ ทฺวีสุ กณิฏฺฐิกาฯ

[29]

กาลิงฺคธรณีปาล-วํสชํ จารุทสฺสนํ;

ติโลกสุนฺทรํ นาม, สุกุมารํ กุมาริกํฯ

[30]

กาลิงฺครฏฺฐโต ราชา, อาณาเปตฺวา จิรฏฺฐิติํ;

นิชวํสสฺส อิจฺฉนฺโต, มเหสิตฺเต’ภิ เสจยิฯ

[31]

สุภทฺทา จ สุมิตฺตา จ, โลกนาถวฺหยาปิ จ;

รตนาวลี รูปวตี, อิติมา ปญฺจ ธีตโรฯ

[32]

ปุตฺตํ วิกฺกมพาหุญฺจ, สา ลภี ธญฺญลกฺขณํ;

สมฺปตฺตา สา ปชวุทฺธิํ, หรนฺติ ราชิโน มตํฯ

[33]

อิตฺถาคาเรสุ เสเสสุ, วีตา สมกุลงฺคนา;

คพฺโภ ชาตุมหีปาลํ, ตํ ปฏิจฺจ น สณฺฐหิฯ

[34]

อเถกทิวสํ ราชา, อมจฺจคณมชฺฌโค;

ปิโลกิยฐิภา สพฺพา, ธีตโร ปฏิปาฏิยาฯ

[35]

ธีตุ นวมวเสสานํ, ฐเปตฺวา รตนาวลิํ;

ธญฺญลกฺขณสมฺปนฺน-ปุตฺตสฺสุปฺปตฺติสุจกํฯ

[36]

ลกฺขณํ ลกฺขณญฺญู โส, อปสฺสํ เปมเจควา;

รตนาวลิมาหูย, ตสฺสา มุทฺธนิ จุมฺพิยฯ

[37]

เตโชคุเณหิ จาเคหิ, ธิยา สูรตฺตเนน จ;

ภูเต จ ภาวิโน เจว, สพฺเพ ภูเป’ติสายิโนฯ

[38]

นิจฺจํ ลงฺกํ นิราสงฺก-เมกจฺฉตฺตกเมว จ;

ปวิธาตุํ สมตฺถสฺส, สมฺมาสาสนตายิโนฯ

[39]

โสภนาเนกวตฺตสฺส, อิมิสฺสา กุจฺฉิเหสฺสติ;

ปุตฺตสฺสุปฺปตฺติฐานนฺติ, มุทุโต โส สมพฺรวิฯ

[40]

ยาวนฺตสฺสาปิโขโจฬ-มหีปาลสฺส เนกโส;

กุลาภิมานี ราชา โส, อทตฺวาน กณียสิํฯ

[41]

อาณาเปตฺวา ปณฺฑุราชํ, วิสุทฺธตฺวยสมฺภวํ;

อนุชํ ราชินิํ วสฺส, มิตฺตวฺหยมทาสิโสฯ

[42]

สามาณภรณํ กิตฺติ, สิรี เมฆาภิธานกํ;

สิริวลฺลภนามญฺจ, ชเนสิ ตนเย ตโยฯ

[43]

สุภทฺท วีรพาหุสฺส, สุมิตฺตํ ชยพาหุโน;

มหตา ปริหาเรน, ปาทาสิ ธรณี ปติฯ

[44]

อทาสิ มาณาภรเณ, ธีตรํ รตนาวลิํ;

โลกนาถวฺหยํ กิตฺติ สิริเมฆสฺส’ทาสิโสฯ

[45]

รูปตฺยภิธานาย, ธีตุโย ปรตายหิ;

สรีริวลฺลภสาทา, สุคลวฺห กุมาริกํฯ

[46]

มธุกณฺณวภีมราช, พลกฺการ สนามเก;

มเหสี พนฺธเวราช-ปุตฺเต สีหปุราคเตฯ

[47]

ปสฺสิตฺวาน ปหีปาโล, ตทา สญฺชาตปีติโก;

เตสํ ปาทาสิ ปจฺเจกํ, วุตฺติํ โส อนุรูปกํฯ

[48]

เต สพฺเพ ลทฺธสกฺการ สมฺมานาธรณีปติํ;

อาราธยนฺตา สสตํ, นิวสิํสุ ยถารุจิํฯ

[49]

เอเตสํ ราชปุตฺตานํ, สุนฺทริวฺหํ กณิฏฺฐกํ;

อทา วิกฺกมพาหุสฺส, นิชวํสฐิตฏฺฐิโกฯ

[50]

ภิยฺโย วิกฺกมพาหุสฺส, ตโต ลีลาวติํ สติํ;

สห โภเคน ปาทาสิ, ตทา พนฺธุ หิเตรโตฯ

[51]

วิธาย เอวํ สชเน ชนินฺโท;

นิสฺเสสโต โภคสมปฺปิโต;

ทยาปโร ญาติชนาตมตฺถํ;

สมาจรี นีติปถานุรูปํฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

สํคหกรโณ นาม

สตฺตปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโท

อฏฺฐปญฺญาสติม ปริจฺเฉท

โลกสาสน สํคหกรโณ

[1]

วิจินิตฺวา กุลีเน โส, ชเน สพฺเพ สมาทิย;

สการกฺขาย โยเชสิ, ยถาจารํ มหีปติฯ

[2]

อุจฺจํ ปุลตฺถินคเร, ปาการํ การยี ถิรํ;

เนกโคปุรสํยุตฺตํ, ยุธากมฺมสุรญฺชิตํฯ

[3]

สมนฺตายตวิตฺถิณฺณ-คมฺภีรปริขายุตํ;

อุจฺจปตฺถณฺฑิโลเปตํ, ทุปฺปธํสมราติหิฯ

[4]

อุปสมฺปทกมฺมสฺส, คณปูรกภิกฺขูนํ;

อปฺปโหเนกภาเวน, สาสนฐิติมานโสฯ

[5]

อนุรุทฺธนรินฺทสฺส, สหายสฺสาถ สนฺติกํ;

รามญฺญวิสยํ ทูเต, เปเสตฺวา สหปาภเตฯ

[6]

ตโต อาณาปยิตฺวาน, ปิฏกตฺตยปารเค;

โส สีลาทิคุณาวาเส, ภิกฺขโว เถรสมฺมเตฯ

[7]

เต อุฬาราหิ ปูชาหิ, ปูชยิตฺวา นริสฺสโร;

ปพฺพชฺชา อุปสมฺปตฺติ, การยิตฺวา อเนกโสฯ

[8]

ปิฏกตฺตยญฺจ พหุโส, กถาเปตฺวา สวณฺณนํ;

ลงฺกาโย’สกฺกมานํ โส, โชตยี ชินสาสนํฯ

[9]