เมนู

ปญฺจราชโก

[1]

อจฺจเย ปิตุโน ราชา, อุปราชา อโหสิ โส;

สมตฺโถ สกฺกุมิตฺตานํ, กาตุํ นิคฺคห สํคเหฯ

[2]

เสนา นามสิ สปฺปญฺญา, มเหสี ตสฺส ราชิโน;

ขุทฺทปุตฺตา ปียา’ตีว, รญฺโญ กลฺยาณทสฺสนาฯ

[3]

อทาสิ ยุวราชตฺตํ, เชฏฺฐปุตฺตสฺส อตฺตโน;

อาทิปาเท’ปเรกาสิ, ราชินีปิ จ ธีตโรฯ

[4]

ทตฺวา ฐานนฺตรํ ราชา, เตสํ เตสํ ยถารหํ;

ชนํ สงฺคหวตฺถูหิ, สงฺคเหสิ จตูหิปิฯ

[5]

อถ เกนาปิ โส คนฺตฺวา, เหตุนา มณิหีรกํ;

วสนฺโต กิร อสฺโสสิ, ปจฺจนฺโต กุปิโต อิติฯ

[6]

ตโต เสนาปติญฺเจว, เชฏฺฐปุตฺตญฺจ อตฺตโน;

คนฺตฺวา สาเธถ ตํ เทส-มีติ เปเสสิ สชฺชุกํฯ

[7]

เตสุ ตตฺโถปยาเตสุ, ปิสุนา เภทจินฺตกา;

วตฺวา ยํกิญฺจิ ภินฺทิํสุ, เต อุโภปิ นราธิเปฯ

[8]

ตโต ทฺเว เวริโน หุตฺวา, เทสํ คณฺหิตุมารภุํ;

ราชา สุตฺวา ขเณเนว, ทุรติสฺส มุปาคมิฯ

[9]

เต อุโภ ตตฺถ ฆาเตตฺวา, เตสํ สพฺพํ สมาทิย;

หนฺตฺวา ตํ ปกฺขิเย สพฺเพ, ปุฬตฺถินครํ คมิฯ

[10]

ตทา โรหณเทสมฺหิ, โภคาธิปติโน สุโต;

ทาฐาสิวาทิปาทสฺส, มหินฺโท นาม ขตฺติโยฯ

[11]

ปิตุโน โส’ปริชฺฌิตฺวา, รญฺโญ สนฺติกมาคมา;

ทิสฺวา ราชาปิ สนฺตุฏฺโฐ, ตํ สงฺคณฺหิ ยถารหํฯ

[12]

เตน เมตฺติํ ถิรํ กาตุํ, ธีตรํ เทว นามิกํ;

ตสฺส ทตฺวาน ปาเหสิ, พลํ โรหณเมวโสฯ

[13]

โส คนฺตฺวา ราชเสนาย, มทฺทาเปตฺวาน โรหณํ;

ชมฺพุทีปํ ปลาเปตฺวา, ปิตรํ โรหณํ ลภิฯ

[14]

มหาวิหาเร กาเรสิ, สลากคฺคํ ถิรํ สุภํ;

โขลกฺขิยมุนินฺทสฺส, ปริหาราย ทาปยิฯ

[15]

มหานามวฺหยํ คามํ, ปูชยิตฺวา ยถาพลํ;

วฑฺฒมานทุมินฺทสฺส, ชิณฺณํ เคหญฺจ การิยฯ

[16]

รุกฺขณตฺถาย ตสฺสา;ทา, โกฏฺฐาคามํ พหุทยํ;

นีลารามสฺส ปาทาสิ, กาฬุสฺสํ นาม คามกํฯ

[17]

โลหรูปสฺส ปาทาสิ, อารามสฺส จ คามกํ;

ชิณฺณญฺจ ปฏิสงฺขาสิ, ปฏิมาโย จ การยิฯ

[18]

ปาสาเท เจติโย เจว, วิหาเร จ อนปฺปเก;

ปุฬตฺถินคเร’กาสิ, เวชฺชสาลํ มหาทโยฯ

[19]

ตถา ปณฺฑา วิยญฺเจว, โภคคามสมายุตํ;

ปิฏฺฐสปฺปินมนฺธานํ, สาลาโย จ ตหิํ ตหิํฯ

[20]

โปตฺถเกสุ ลิขาเปตฺวา, อฏฺเฏ สมฺมา วินิจฺฉิเต;

ราชเคเห ฐปาเปสิ, อุกฺโกฏนภเยน โสฯ

[21]

นาควฑฺฒนนามสฺส, โภคคาเม พหู อทา;

เลเข’ปุพฺเพ น วาเรตฺวา, ปาเลตฺวา ปุพฺพสาสนํฯ

[22]

ปิตรา จ มหาทานํ, ปุญฺญมญฺญมฺปิ วา กตํ;

สพฺพํ ตมวินาเสตฺวา, นิจฺจํ โส รกฺขิ สาทโรฯ

[23]

มเหสี จ มหารญฺโญ, ปุญฺญานิ พหุการยิ;

กณฺฏกํ เจติยํ กาสิ, เทวี เจติยปพฺพเตฯ

[24]

กาเรตฺวา ชยเสนญฺจ, ปพฺพตํ คามิกสฺสทา;

ภิกฺขุสงฺฆสฺส สา คามํ, มหุมฺมารญฺจ ตสฺส ทาฯ

[25]

สิลาเมฆวฺหยํ กตฺวา, ภิกฺขุนีนมุปสฺสยํ;

สิลาเมฆวฺหเย ทาสิ, ภิกฺขุนีนญฺจ ปจฺจเยฯ

[26]

คามาเย’สุํ ปุรากีตา, วิหาโร ตตฺถ สาธนํ;

ทตฺวา เต เม จยิตฺวาน, วิหารสฺเสว ทาปยิฯ

[27]

ฉาทยิตฺวา มหารุกฺเข, สพฺเพ เจติยปพฺพเต;

นานาราเค ธเช เจว, ปฏากาโย จ ปูชยิฯ

[28]

ปุพฺพารามกภาคมฺปิ, ปาสาทํ ปฏิสงฺขริ;

อุสฺสานวิฏฺฐิํ ทุพฺโภคํ, สุโภคํ ตสฺส การยิฯ

[29]

วิหารํ คิริภณฺฑญฺจ, นฏฺฐํ ปากติกํ กริ;

โภคคาเม จ ทาเปสิ, ภิกฺขูนํ ตนฺนิวาสินํฯ

[30]

อมฺพุยฺยานมฺหิ อาวาสํ, กตฺวา ทปฺปุฬปพฺพตํ;

ภิกฺขูนํ ติสตสฺสา’ทา, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํฯ

[31]

กาเรตฺวา นีลคลฺลญฺจ, อารามํ โส มโนรมํ;

ทกวารํ พหุปฺปาทํ, ตสฺส ทาเปสิ การิยฯ

[32]

อริการิ วิหาเร จ, ปฏิสงฺขาสิ ชิณฺณกํ;

สลากคฺคญฺจ ปาสาทํ, อปุพฺพํเยว การยิฯ

[33]

วาหทีเป สกาเรสิ, เสนคฺคโพธิปพฺพตํ;

ธมฺมํ ตีสุ นิกาเยสุ, วาจยิตฺถ พหุสฺสุเตฯ

[34]

คณฺหาเปสิ จ ภิกฺขูนํ, อโยปตฺเตสุ คณฺฐิเก;

ปุญฺญนฺติ วุตฺตํ สพฺพํ โส, น กิญฺจิ ปริวชฺชยิฯ

[35]

กุลีนานมนาถานํ, อิตฺถีนํ’ทา ปิฬนฺธนํ;

โภชนํ โภชนตฺถีนํ, พหุ โส ทาสิ รตฺติยํฯ

[36]

คุนฺนํ สสฺสานิ ปาทาสิ, กากาทีนญฺจ ภตฺตกํ;

ตณฺฑุลญฺจ กุมารานํ, มธุผาณิตสํยุตฺตํฯ

[37]

เอวํ ปุญฺญานิ กตฺวาน, นรินฺโท โส สปาริโส;

ภุตฺวา ปญฺจสุ วสฺเสสุ, เมทินิํ สมฺปริจฺจชิฯ

[38]

ตโต ตสฺส สุโต อาสิ, สีหฬานํ รเถสโต;

สพฺพรูปคุโณเปโต, มหินฺโท นาม ขตฺติโยฯ

[39]

โส ธมฺมิกสีลาเมโฆ, อิจฺจาสิ ธรณีตเล;

ธมฺมทีโป ธมฺมธโช, สุทฺธธมฺมปรายโนฯ

[40]

ปุพฺพเกหิ นรินฺเทหิ, กตํ ธมฺมปถานุคํ;

สพฺพํ กาสิ อหาเปตฺวา, อธมฺมํ ตุ วิวชฺชยิฯ

[41]

ราชารตนปาสาเท, กาตุํ โส นวกมฺมกํ;

สพฺพกาเลสุ ทาเปสิ, เคฏฺฐุมฺพทกวารกํฯ

[42]

ชิณฺณญฺจ ปฏิสงฺขาสิ, ปุญฺญกมฺมมกาสิ จ;

รชฺชํ กตฺวาน จตูสุ, วสฺเสสุ นิธนํ คโตฯ

[43]

อคฺคโพธิ ตโต ราชา, ฉตฺตํ อุสฺสาปยิ ปุเร;

กาเรนฺโต สพฺพสตฺตานํ, หิตํ สุขมเสสโตฯ

[44]

ธาตุปูชํ สกาเรสิ, สตฺถุสพฺพคุณารหํ;

ปิตามหกตสฺสา’ปิ, สมฺพุทฺธสฺส มหามหํฯ

[45]

อุทยคฺคาทิโพธิญฺจ, ปริเวณํ สการยิ;

นามํ คเหตฺวา ปิตุโน, อตฺตโน จ นราธิโปฯ

[46]

สโภคํ ปริเวณญฺจ, กตฺวา ตํ ภูตนามกํ;

สกาจริยกสฺสา’ทา, ภิกฺขูนํ ติสตสฺส จฯ

[47]

ราชสาลาย ทาเปสิ, จูฬวาปิยคามกํ;

คามทฺวยญฺจ ทาเปสิ, กาฬูลมลฺลวาตเกฯ

[48]

ปเวสํ วินิวาเรสิ, อุโปสถทิเนสุ โส;

มจฺฉมํสสุราทีนํ, อนฺโตนครมตฺตโนฯ

[49]

ภิกฺขู วา เจติเย วา โส, วนฺทิตฺวา นิกฺขมํ ตโต;

วาลุกา หา วินสฺสนฺตุ, อิติ ปาเทสุ โวธยีฯ

[50]

ยํ ยํ โสวคฺคิยํ กมฺมํ, กมฺมํ นิสฺสรณวหํ;

วตฺถุตฺตเย ปสนฺโน โส, กมฺมํ ตํ สพฺพมาจริฯ

[51]

มาตุปฏฺฐานนิรโต, รตฺตินฺทิวมโหสิโส;

คนฺตฺวา ตสฺสา อุปฏฺฐานํ, ปาโตว กิร ภูปติฯ

[52]

สีสํ เตเลน มกฺเขตฺวา, อุพฺพฏฺเฏตฺวาน ชลฺลิกํ;

นเข วิสุทฺเธ กตฺวาน, นหาเปตฺวาน สาทรํฯ

[53]

อจฺฉาเทตฺวา นวํ วตฺถํ, สุขสมฺผสฺสมตฺตโน;

วตฺถํ ฉฑฺฑิตมาทาย, เปลฺเลตฺวา สยเมว ตํฯ

[54]

ตสฺส โตเยน สิญฺจิตฺวา, สีสํ สมกุฏํ สกํ;

คนฺธมาลาหิ ตํ สมฺมา, เจติยํ วิห ปูชิยฯ

[55]

นมสฺสิตฺวาน ติกฺขตฺตุํ, กตฺวา ตํ โส ปทกฺขิณํ;

ทาเปตฺวา ปริสาย’สฺสา, วตฺถาทีนิ ยถารุจิํฯ

[56]

สหตฺเถเนว โภเชตฺวา, โภชนํ ตํ มหารหํ;

ภุตฺถาวเสสํ ภุญฺชิตฺวา, สมากิริยมตฺถเกฯ

[57]

โภเชตฺวา ปริสํ ตสฺสา, ราชโภชนมุตฺตมํ;

สชฺเชตฺวา วาสเคหญฺจ, สุคนฺธปริวาสิตํฯ

[58]

สหตฺถา ปญฺญเปตฺวาน, สยนํ ตตฺถ สาธุกํ;

ปาเท โธวิย มกฺเขตฺวา, คนฺธเตเลน สณฺหกํฯ

[59]

สมฺพาเหนฺโต นิสีทิตฺวา, กตฺวา นิทฺทมุเปตกํ;

กตฺวา ปทกฺขิณํ มญฺจํ, ติกฺขตฺตุํ สาธุวนฺทิยฯ

[60]

อารกฺขเก นิโยเชตฺวา, ทาเสกมฺมกเรปิ จ;

ตสฺสา ปิฏฺฐิมกตฺวาน, อปกฺกเมว ปิฏฺฐิโตฯ

[61]

ฐตฺวา อทสฺสเน ฐาเน, ติกฺขตฺตุํ ปุน วนฺทิย;

สนฺตุฏฺโฐ เตน กมฺเมน, สรนฺโต ตํ ปุนปฺปุนํฯ

[62]

เคหํ ยาติ สชีวนฺตํ, เอวเมว อุปฏฺฐหิ;

เอกทา ทาสวาเทน, วนฺทิตฺวา ทาสมตฺตโนฯ

[63]

เตนตฺตโน กถาเปสิ, ขมาเปตุํ สยํ วโจ;

อตฺตานํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส, ทาปยิตฺวาน มาตราฯ

[64]

ธนมตฺถคฺฆนํ ญตฺวา, ภุชิสฺโส อาสิ พุทฺธิมา;

เอวํ ปุญฺญปโร หุตฺวา, กตฺวา ทีปสฺส สงฺคหํฯ

[65]

เอกาทสหิ วสฺเสหิ, เทวโลกมุปาคมิ;

ตสฺสานุโช ทปฺปุโฬ’ถ, ราชา โหสิ ตทจฺจเยฯ

[66]

สพฺพํ ปุพฺพกราชูนํ, จริยํ โส สมาจริ;

ตทา มหินฺทนามสฺส, ปุตฺตาโรหณสามิโนฯ

[67]

ปิตรา นิหฏา’คญฺฉุํ, ราชานํ มาตุลํ สกํ;

โส เต ทิสฺวา ปวตฺติํ ตํ, สุตฺวา ทตฺวา มหาพลํฯ

[68]

ปาเหสิ ปิตรา ยุทฺธํ, กาตุํ พนฺธุ หิเต รเต;

มหินฺโทปิ ตถาภาวํ, วิทิตฺวา โรหณาธิโปฯ

[69]

ยุทฺธํ ปฏิปเทเยว, เตสํ’กาสิ มหาพโล;

เต อุโภปิ ปลายิํสุ, ทตฺวา เสนาย นายกํฯ

[70]

ปุนาคนฺตฺวา มหีปาลํ, เสวมานา อิธา’วสุํ;

ปิตาปิ เตน สนฺตุฏฺโฐ, อญฺเญน สกพนฺธุนาฯ

[71]

ยุชฺฌนฺโต มรณํ คญฺฉิ, ญาติโสปิ มโต กิร;

ตทา’ทา ภาคิเนยฺยสฺส, ราชา กิตฺตคฺคโพธิโนฯ

[72]

สพฺพรูปคุโณเปตํ, ธิตรํ เทว นามิกํ;

โส ทปฺปุฬํ ฐเปตฺวาน, เสวตฺถํ ตสฺส ราชิโนฯ

[73]

สยํ เสนงฺคมาทาย, โรหณํ สมุปาคมิ;

โรหณาธิปติ หุตฺวา, สพฺพาการสมปฺปิโตฯ

[74]

ปุตฺตธีตาหิ วฑฺเฒนฺโต, วาสํ ตตฺเถว กปฺปยิ;

ราชากาสิ ทุมินฺทสฺส, ฆรํ ชิณฺณํ นวํ ถิรํฯ

[75]

โสวณฺณขจิตํ กมฺมํ, มงฺคเลน จ ตสฺส โส;

อตฺตโน ราชภาวสฺส, สตฺถุปารมิตาย จฯ

[76]

สมฺมานุจฺฉวิกํ กตฺวา, มหาปูชํ ปวตฺตยิ;

ชิณฺณํ กาเรสิ ปาสาทํ, หตฺถิกุจฺฉิวิหารเกฯ

[77]

วาหทีปสฺส อารามํ, ลาวราวญฺจ ปพฺพตํ;

วิหาเร เชตนาเม จ, กตฺวา โสวณฺณยํ มุนิํฯ

[78]

วฑฺเฒตฺวา โพธิเคหมฺหิ, ปูชํกาสิ อจินฺติยํ;

อนุสํวจฺฉรํ ทีเป, วตฺถทานํ ปวตฺตยิฯ

[79]

มหาปาฬิญฺจ วฑฺเฒสิ, ภตฺตคฺคมวโลกยี;

ตุลาภารญฺจ ทาเปสิ, ชิณฺณญฺจ ปฏิสงฺขริฯ

[80]

จาริตฺตํ ปุพฺพราชูนํ, ปาเลสิ มนวชฺชิยํ;

ตสฺสา’สิ วชิโร นาม, เสนาปติ มหาปติฯ

[81]

กจฺฉวาลํ สกาเรสิ, อารามํ ปํสุกูลินํ;

ถูปารามมฺหิ ถูปสฺส, ฆรํ ฉาเทสิ สาธุกํฯ

[82]

อิฏฺฐกาหิ สุวณฺณาหิ, เหมทฺวาเร จ การยิ;

เอวํ โสฬสวสฺสานิ, กตฺวา รชฺชํ นราธิโปฯ

[83]

อคมา สพฺพสตฺตานํ, คนฺตพฺพํ เทสเมว โส;

ตสฺมิํ ราชินิ สมฺปตฺเต, เทวโลกํ ตทา อหุฯ

[84]

อคฺคโพธิสนาโม’ถ, อาณาเภริํ จราปยิ;

ปิตา ตสฺส สภาตุสฺส, ปุตฺตํ มหินฺทนามกํฯ

[85]

รชฺชตฺถํ สกปุตฺตานํ, อาทิปาทํ น การยี;

อาทรํ โส สพนฺธูนํ, กนิฏฺฐานมฺปิ กาตเวฯ

[86]

อสหนฺโต ปลายิตฺถ, ปรตีรํ สมากุโล;

เต สมาคมนํ สุตฺวา, เปสยิตฺวา มหาพลํฯ

[87]

กาเรตฺวา ยุทฺธเมเตหิ, สีสํ เตสํ สคณฺหยิ;

นิกาเยสุ วิจาเรตฺวา, กตฺตพฺพํ สพฺพเมว โสฯ

[88]

ทีเป’ปิ สกเล กาสิ, ปาปาจารนิวารณํ;

ภิกฺขู จูฬวิหาเรสุ, ยาคุํ คณฺหนฺติ สพฺพทาฯ

[89]

มหาวิหาเร ตํ สุตฺวา, ราชา นิพฺพินฺนมานโส;

กณฺฐปิฏฺฐิมหาคามํ ตถา ยาพาลคามกํฯ

[90]

เตลคามํ พหุทญฺจ, ทกวารํ ปทาปิย;

ยาคุํ คเหตุํ โยเชสิ, วิหาเรสุ’ปิ ภิกฺขโวฯ

[91]

ตโต ปฏฺฐาย ตํ ยาคุํ, สพฺเพ คณฺหิํสุ สาทรา;

ทีเป เภริํจ ราเปตฺวา, สนฺนิปาติย ยาจเกฯ

[92]

สุวณฺณํ โสปทาเปสิ, ยถิจฺฉํ ทิวสตฺตยํ;

เอวมาทิํ ส กตฺวาน, ปุญฺญวํ วสฺเสหิ ตีหิ จฯ

[93]

วตฺถุตฺตยปสาทสฺส, ผลํ ปสฺสิตุมตฺตโน;

ราชา ทิพฺเพน ยาเนน, คจฺฉนฺโต วิย โส มริฯ

[94]

เอวํ อนิจฺจา วต สพฺพเทหิโน;

สพฺพญฺญูโนเปว มุเปติ มจฺจุํ;

ปหาย ตสฺมา ภวราคชาตํ;

พุโธ สุพุทฺธิวิภเว ภเวยฺยฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปญฺจราชโก นาม

สตฺตจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

อฏฺฐจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท