ติราชโก

[1]

อจฺจเย หตฺถทาฐสฺส, อคฺคโพธิกุมารโก;

กณิฏฺโฐ ราชิโน อาสิ, สิริสงฺฆาทิ โพธิโกฯ

[2]

ธมฺมราชา อยํ อาสิ, สมฺมา ทสฺสนสญฺญุโต;

ตสฺมา โส ปุญฺญกมฺมานิ, อปฺปเมยฺยานิ วตฺตยิฯ

[3]

นิกายตฺตยวาสีนํ, ภตฺตคฺคมวโลกยิ;

มหาปาฬิญฺจ วฑฺเฒสิ, มาฆาตญฺเจว การยิฯ

[4]

ฐานนฺตรญฺจ ทาเปสิ, ยถารห มนาลโย;

สิปโคตฺตาทิโยคฺเคหิ, สํคเตหิ จ สํคหิฯ

[5]

ยตฺถ กตฺถจิ ทิสฺวาปิ, ภิกฺขโว โส มหามติ;

สกฺกตฺวา โสภณาเปสิ, ปริตฺตํ สาสโนคธํฯ

[6]

เถรํ โส อุปสงฺกมฺม, นาคสาลนิวาสินํ;

ทาฐาสิวํ มหาปญฺญํ, สีลวนฺตํ พหุสฺสุตํฯ

[7]

สกฺกจฺจ นํ ตโต สุตฺวา, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ;

ธมฺเม’ตีวปสีทิตฺวา, สพฺพสนฺติกโร อิติฯ

[8]

สุตฺวา เถริยวาทานํ, ปุพฺพญาตีนมตฺตโน;

ปาปานํ ทุฏฺฐจิตฺตานํ, อปกาเร กเต พหูฯ

[9]

วิหาเร ปริเวเณ จ, ชิณฺเณปากติเก อกา;

โภคคาเม จ ทาเปสิ, ตตฺถ ตตฺถ พหูทเยฯ

[10]

วิจฺฉินฺนปจฺจเย จากา, ตทาตฺยํ กุริเต วิย;

ทาสเกปิ จ สงฺฆสฺส, ยถาฐาเน ฐปาปยิฯ

[11]

ปธานฆร เมตสฺส, เถรสฺส’กาสนามกํ;

ปฏิคฺคเหตฺวา ตํ โส’ปิ, สงฺฆสฺสา’ทา มหามตีฯ

[12]

โภคคาเม จ ตสฺสา’ทา, ภรตฺตาลํ กิหิมฺพิลํ;

กตกญฺจ ตุลาธารํ, อนฺธการกเมว จฯ

[13]

อนฺธการํ อนฺตุเรฬิํ, พาลวํ ทฺวารนายกํ;

มหานิกฑฺฒิกญฺเจว, เปฬหาฬํ ตถาปรํฯ

[14]

เอเต อญฺเญ จ โส ทตฺวา, โภคคาเม นริสฺสโร;

ทาสิ อารามิเก เจว, อตฺตโน กิร ญาตเกฯ

[15]

ตถา ทฺวินฺนํ นิกายานํ, วิหาเร มนฺทปจฺจเย;

ทิสฺวาปิ จ สุตฺวา วา, โภคคาเม พหู อทาฯ

[16]

พหุนา กินฺตุวุตฺเตน, นิกาเยสุ’ปิ ตีสุ’ปิ;

อทา คามสหสฺสํ โส, พหุปฺปาทํ นิรากุลํฯ

[17]

อนุสฺสรนฺโต โส ติณฺณํ, รตนานํ คุเณ วเร;

เอกาวลิํ คเหตฺวาน, อกฺขมาล มกา กิรฯ

[18]

เอวํ สพฺพปฺปโยเคหิ, โส’หุ ธมฺมปรายโน;

สพฺเพ ตมนุสิกฺขนฺตา, เหสุ ธมฺมกรา นราฯ

[19]

ทมิโฬ โปตฺถกุฏฺฐโว, ตสฺส กมฺมกโร ตทา;

มาฏมฺพิยวฺหํ กาเรสิ, ปธานฆรมพฺภุตํฯ

[20]

พูกกลฺเล อมฺพวาปิํ, ตนฺตวายิกจาฏิกํ;

คามํ นิฏฺฐิลเวฏฺฐิญฺจ, ตสฺสา’ทา โส สทา สกํฯ

[21]

กปฺปูรปริเวเณ จ, กุรุนฺทปิลฺลเก ตถา;

มหาราชฆเร เจว, ปาสาเท โส’ว การยิฯ

[22]

อญฺญตฺถา’ทา ตโย คาเม, วิหาเรสุ มหาธโน;

โปตฺถสาตวฺหโย ปญฺโญ, วิหาเร เชตนามเกฯ

[23]

เสนาปติราชนามํ, ปริเวณํ สมาปยิ;

มหากนฺโท จ ทมิโฬ, ปริเวณํ สนามกํฯ

[24]

จุลฺลปนฺถํ ตถา เอโก, เสหาลอุปราชกํ;

อุปราชา สกาเรสิ, สงฺฆติสฺโส’ปิ ราชิโนฯ

[25]

อญฺเญสุ พหโว อาสุํ, วิหาเร เอวมาทิเก;

ภสฺส รญฺโญ’ นุวตฺตนฺตา, เอวํ ธมฺมีหิ ปาณิโนฯ

[26]

ปาปํ วาปิ หิ ปุญฺญํ วา,

ปธาโนยํ กโรติ โย;

โล โก ตํ ตํ กโรเตว,

ตํ วิชเนยฺย ปณฺฑิโตฯ

[27]

เชฏฺฐนามา มหาปุญฺญา, มเหสี ตสฺส ราชิโน;

เชฏฺฐารามญฺจ กาเรสิ, ภิกฺขูนีนมุปสฺสยํฯ

[28]

ตสฺสา’ทาสิ จ ทฺเว คาเม, ปกฺกปาสาณภูมิยํ;

ตมฺพุทฺธํ เภลคามญฺจ, อารามิกสตํ ตถาฯ

[29]

อกา มลยราชาปิ, ธาตุเคหํ มหารหํ;

มณฺฑลคิริวิหารมฺหิ, เจติยสฺส มหาธโนฯ

[30]

โลหปาสาทเก โส’ว, ฉาเทสิ มชฺฌกูฏกํ;

โพธิติสฺสวิหารญฺจ, โพธิตสฺโส มหายโสฯ

[31]

ทีเป มณฺฑลิกา สพฺเพ, ตตฺถ ตตฺถ ยถาพลํ;

วิหาเร ปริเวเณ จ, การยิํสุ อนปฺปเกฯ

[32]

ตสฺส กาโล นรินฺทสฺส, ปุญฺญกมฺมมโย อิธ;

อติวิตฺถารภีเตน, สพฺพโส น วิจาริตํฯ

[33]

ปุพฺพโกปิ กถามคฺโค, อากุโล วิย ภาติเม;

ยถาปธานํ กถิตํ, เหตูนํ อุปลกฺขณํฯ

[34]

อถาปเรน กาเลน, ปุลตฺถินครํ คโต;

วาสํ ตตฺเถว กปฺเปสิ, กโรนฺโต ปุญฺญสญฺจยํฯ

[35]

อเตกิจฺฉิยโรเคน, สมฺผุฏฺโฐ กาลมตฺตโน;

มรณสฺส วิทิตฺวาน, ตมาหุยมหาชนํฯ

[36]

โอวทิตฺวาน ธมฺเมน, มรณํ โส อุปาคมิ;

มหาชโน มเต ตสฺมิํ, พาฬฺหโสโก ปโรทิยฯ

[37]

กตฺวา อาฬหเณ ตสฺส, กิจฺจํ สพฺพมเสสโต;

ตสฺสาฬาหณภสฺมมฺปิ, กตฺวา เภสชฺชมตฺตโนฯ

[38]

ราชา ภณฺฑญฺจ ตํ สพฺพํ, สพฺพญฺจ พลวาหนํ;

สมฺมา อาทาย โคเปตฺวา, นครํ สมุปาคมิฯ

[39]

เอวํ โสฬสเม วสฺเส, ราชา อาสิ ทิวงฺคโต;

โปตฺถกุฏฺโฐปิ ทมิโฬ, รชฺชํ ตสฺส วิจารยิฯ

[40]

อุปราชํ คเหตฺวาน, ทาฐาสิวํ ขิปาปยิ;

จารโก วิหิตุํ สมฺมา, รกฺขาวรณ มาทิสิฯ

[41]

วินา รญฺญา น สกฺกาติ, เมทินิํ ปริภุญฺชิตุํ;

อาเนตฺวา ทตฺตนามกํ, ธนปิฏฺฐปฺปธานกํฯ

[42]

อุปฺปนฺนํ ราชวํสมฺหิ, รชฺเช ตํ อภิสิญฺจิย;

ตสฺส นามํ ฐเปตฺวาน, สยํ สพฺพํ วิจารยิฯ

[43]

ทนฺโต โส ธนปิฏฺฐิมฺหิ, วิหารํ สกนามกํ;

การยิตฺวาน ปุญฺญานิ, อญฺญานิปิ สมาจินิฯ

[44]

สมกนฺตุ โส ฐตฺวา’ว, วสฺสทฺวย มหุมโต;

โปตฺถกุฏฺโฐ มเตตสฺมิํ, ปุน อญฺญมฺปิ มาณวํฯ

[45]

หตฺถทาฐํ สมาหูย, อุณฺหา นครสมฺภวํ;

ตมฺปิ รชฺเช ภิสิญฺจิตฺวา, ยถา ปุพฺพํ สยํวสีฯ

[46]

กาฬทีฆาวิกํ กตฺวา, ปธานฆรกํ ตถา;

ปุญฺญมญฺญํ ฉมาเสหิ, โส’ปิ มจฺจุวสํ คโตฯ

[47]

เอวํ วิทิตฺวา พหุปทฺทวานิ;

ธนานิ ธญฺญานิ จ วาหนานิ;

วิหาย รชฺเชสุ รติํสปฺปญฺญา;

มนุญฺญปุญฺญาภิรตา ภเวยฺยุํฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ติราชโก นาม

จตุจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

ปญฺจจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท

[1]

รญฺโญ ตสฺสจฺจเย ราชา, มาณวมฺโม อโหสิ โส;

กิํ โคตฺโต กสฺส ปุตฺโต จ, กถํ รชฺชมปาปุณิฯ

[2]

มหาสมฺมตวํสมฺหิ, ชาโต ชาติคุณาวโห;

ปุตฺโต กสฺสปนามสฺส, ถูปารามสฺส เภทิโนฯ

[3]

ธีตา มลยราชสฺส, สงฺฆนามสฺส ราชิโน;

ตํ ลภิตฺวา วสํ เทเส, อุตฺตเร ลีนวุตฺติโกฯ

[4]

หตฺถทาฐนรินฺเทน, ตสฺมิํ อตฺเถว ธาริเต;

ชมฺพุทีปมุปาคมฺม, นรสีหํ มหีปติฯ

[5]