ทฺวิราชโก

[1]

มหานาคนรินฺทสฺส , ภาคิเนยฺโย สุภาคิโย;

โส อคฺคโพธิราชาสิ, อคฺคโพธิคตาสโยฯ

[2]

เตเชน พาหุํ โสมฺเมน, จนฺทํ สมฺปุณฺณมณฺฑลํ;

สุเมรุมจลนฺเตน, คมฺภิเรน มโหทธิํฯ

[3]

วสุนฺธรา ปกมฺเปน, มารุตํ สมฺปวุตฺติยา;

พุทฺธิยามรมนฺตารํ, สุทฺธิยา สรทมฺพรํฯ

[4]

กามโภเคน เทวินฺท, มตฺเถน จ นริสฺสรํ;

ธมฺเมน สุทฺธวาเสฏฺฐํ, วิกฺกเมน มิคาธิปํฯ

[5]

ราชธมฺเมหิ รชฺเชหิ, จกฺกวตฺตินริสฺสรํ;

เวสฺสนฺตรญฺจ ทาเนน, อนุคนฺตฺวา ชเน สุโตฯ

[6]

มาตุลํ อุปราชวฺเห, ภาตรํ ยุวราชเก;

ภาคิเนยฺยญฺจ มลย-ราชฐาเน ฐเปสิ โสฯ

[7]

ฐานนฺตเร ยถาโยคํ-เสฏฺฐามจฺเจ ฐเปสิ จ;

ชนํ สงฺคหวตฺถูหี, ราชธมฺเมหิ จคฺคหิฯ

[8]

เทสํ สโยคฺคํ ปาทาสิ, ยุวราชสฺส ทกฺขิณํ;

วสํ ตตฺถ สิรีวฑฺฒ-มานวาปิํ สคาหยิฯ

[9]

กตฺวา คิริวิหารญฺจ, สงฺฆิกํ ตสฺส ทาปยิ;

เขตฺตานํ ทฺวิสตํ สงฺฆ-โภคตฺถาย มหามติฯ

[10]

อทา มลยราชสฺส, ทาฐานามํ สธีตรํ;

ปริเวณํ สีริสงฺฆ-โพธินามญฺจ การยิฯ

[11]

มหาสิวสฺส กาเรสิ, ปริเวณํ สนามกํ;

ปริวาโร’ปิ ตสฺสาสิ, เอวํ ปุญฺญปรายโนฯ

[12]

กตฺวา สาธุปจาเรน, โปราณํ สงฺคหํ วิธิํ;

อนฺตรายํ วิโสเธตุํ, ชิณฺณญฺจ ปฏิสงฺขริฯ

[13]

กวโย ตสฺส รชฺชมฺหิ, สีหฬาย นิรุตฺติยา;

กาเวยฺเย พหุเก’กาสุํ, วิจิตฺรนยาสาลิโนฯ

[14]

วิหาเร ทกฺขิเณ กาสิ, ปาสาทํ สุมโนหรํ;

อกา นวหิ วสฺเสหิ, ทิเป กณฺฏกโสธนํฯ

[15]

กุรุนฺทนามํ กาเรตฺวา, วิหารํ สพฺพสงฺฆิกํ;

วาปิํ ตนฺนามกํ นาฬิ-เกรารามํ ติโยชนํฯ

[16]

มหาสิววฺหเย เจว, สสฺสํ การยิตุํ อทา;

ลาภสกฺการสมฺมาน-มารามิกสตํ ตทาฯ

[17]

วิหารํ ตํ สมีปมฺหิ, กตฺวา อมฺพิลปสฺสวํ;

คามํ ตนฺนามกํ จาทา, เถริยานํ ตปสฺสีนํฯ

[18]

อุตฺตรวลฺลิวิหารสฺส, รตนํ ทีฆวณฺณิตํ;

ทตฺวา คามํ ปติฏฺเฐสิ, สตฺถุพิมฺพํ สิลามยํฯ

[19]

เกฬิวาเต จ กาเรสิ, สุมนํ นาม ปพฺพตํ;

มหาเตลวฏํโพธิ-ฆเร ปาสาณเวทิกํฯ

[20]

กาเรตฺวา โลหปาสาทํ, ปาสาทมหเน อทา;

ฉตฺติํสานํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนํ โส ติจีวรํฯ

[21]

คามํ ทตฺวา นิโยเชสิ, อารกฺขํ ธีตุ นามกํ;

หตฺถิกุจฺฉิวิหาเรปิ, ปาสาทํ กาสิ พุทฺธิมาฯ

[22]

ทาฐา สิวสฺส ฐตฺวาน, โอวาเท สาธุ ภิกฺขุโน;

สมาจรนฺโต ธมฺเมน, สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺฐหิฯ

[23]

มูคเสนาปติํ จากา, วิหารํ โส วิสาลกํ;

คามํ ลชฺชิกเมตสฺส, ทาส โภคาย’ทาสิ จฯ

[24]

มหานาคสฺส ปุญฺญตฺถํ, รญฺโญ ตํนามกํ อกา;

มหาเถรสฺส ตญฺจา’ทา, ราชา เตปิฏกสฺส โสฯ

[25]

อตฺตโน สทิสานญฺจ, โยคีนํ วิคตาลโย;

ภิกฺขูนํ จตุสฏฺฐีนํ, วิหารํ ตํ ตทา อทาฯ

[26]

กตฺวา ตสฺเสว มหา-ปริเวณนิวาสิโน;

ภินฺโนรุทีปํ ทตฺวาน, วฏฺฏกาการปิฏฺฐิโตฯ

[27]

ทกฺขิณคีริทฬฺหวฺเห, มหานาเค จ ปพฺพเต;

กาฬวาปาทิเก จา’กา, วิหาเร โปสถาลเยฯ

[28]

วิหาเร อภเย’กาสิ, มหาโปกฺขรณิํ ตถา;

เจติยปพฺพเต จากา, นาคโสณฺฑิํ ถิโรทิกํฯ

[29]

มหินฺทตฏวาวิญฺจ, การาเปตฺวาน สาธุกํ;

เอติสฺสา มริยาทาย, เถรํ เนตุํ นิโยชยิฯ

[30]

มหามหินฺท เถรมฺหิ, ตํฐานสมุปาคโต;

ตรจฺฉา เอว เนตุนฺติ, กติกญฺเจว การยิฯ

[31]

ฉตฺตํ โสณฺณญฺจ กาเรสิ, นิกาเยสุปิ ตีสุ โส;

สตฺตาฏฺฐนว วาเรสุ, มหคฺฆรตเนหิ จฯ

[32]

มหาตูเป จตุพฺพีส-ภารํ ฉตฺตํ สุวณฺณยํ;

ตตฺถ ตตฺถ จ ปูเชสิ, มหคฺฆํ รตนุตฺตมํฯ

[33]

ทาฐาธาตุฆรํ กตฺวา, วิจิตฺรรตนุชฺชลํ;

กาสิ เหมกรณฺฑญฺจ, โลหนาวญฺจ ปาฬิยํฯ

[34]

มณิเมขลนามญฺจ, พนฺธาเปสิ สพนฺธนํ;

มหามาติญฺจ คณฺเหสิ, มณิหีรกวาปิยํฯ

[35]

ตทา เอโก มหาเถโร, โชติปาลกนามโก;

ปราเชสิ วิวาเทน, ทีเป เวตุลฺลวาทิโนฯ

[36]

ทาฐาปภุตินาโม’ถ, อาทิปาโท’ติลชฺชิโต;

หตฺถมุกฺขิปฺปิ ตํ หนฺตุํ, คณฺโฑ สญฺชายิ ตํขเณฯ

[37]

ราชา ตสฺมิํ ปสีทิตฺวา, วิหาเรเยว วาสยิ;

มาเนน ตํ อนาคมฺม, ทาฐาปภูมโต กิรฯ

[38]

ทตฺวา มหาทิปาทตฺตํ, ภาคิเนยฺยคฺคโพธิโน;

รกฺขิตุํ ตํ นิโยเชสิ, เถรํ โสปิ ตมาจริฯ

[39]

นีลเคหปริจฺเฉทํ, กตฺวา ตสฺเสว โส อทา;

กตฺเววํ พหุธา ปุญฺญํ, จตุตฺติํเส สเม มโตฯ

[40]

อคฺคโพธิ ตโต อาสิ, ราชา ปุพฺพสฺส ราชิโน;

มหลฺลกตฺตานํ ขุทฺท-นาเมน ปริทีปยุํฯ

[41]

โส ทีปํ ปริปาเลสิ, ปุพฺพจาริตฺตโกวิโท;

อกาสิ จ มเหสิํ โส, มาตุลธีตุมตฺตโนฯ

[42]

สงฺฆภทฺทํ อสิคฺคาหํ, กาสิ พนฺธุํ มเหสิยา;

ยถารหมทา เจว, ฐานนฺตรมนาลโยฯ

[43]

กตฺวา เวฬุวนํ ราชา, สาคลีนํ นิโยชยี;

ชมฺพุรนฺตรคลฺลญฺจ, กาสิ มาติกปิฏฺฐิกํฯ

[44]

รญฺโญ ตสฺเส’ว รชฺชมฺหิ, กาลิงฺเคสุ มหีปติ;

สตฺตานํ มรณํ ยุทฺเธ, ทิสฺวา สํวิคฺคมานโสฯ

[45]

อิมํ ทีปมุปาคมฺม, ปพฺพชฺชา กตนิจฺฉโย;

โชติปาลมฺหิ ปพฺพชิ, ราชา สกฺกาสิ ตํ จิรํฯ

[46]

ปธานฐานํ ตสฺส’กา, วิหาเร มตฺตปพฺพเต;

ตสฺสามจฺโจ มเหสี จ, ตเถวา’คมฺม ปพฺพชุํฯ

[47]

รญฺโญ มเหสี สุตฺวาน, ตสฺส ปพฺพชฺชมุตฺตมํ;

สกฺกจฺจํ ตมุปฏฺฐาสิ, รตนวฺหญฺจ การยิฯ

[48]

อทา ราชา อมจฺจสฺส, ปาจีนกณฺฑราชิยํ;

เวตฺตวาสวิหารญฺจ, โส’ทา สงฺฆสฺส ตํ ยติฯ

[49]

ราชตฺเถเรมเต ราชา, โสจิตฺวา ปริเทวิย;

ปธานฐานํ กาเรสิ, จูฬคลฺลวิหารเกฯ

[50]

ปลํนครคญฺเจว, ตสฺส ฐานญฺหิ การยิ;

เอวํ ตทตฺถํ ปุญฺญานิ, พหูนิ’ปิ มหีปติฯ

[51]

โชติปาลิต เถรมฺหิ, ตูปารามมฺหิ เจติยํ;

วนฺทมาเน ปภิชฺชิตฺวา, ภาโค ตํ ปุรโต ปติฯ

[52]

ปกฺโกสิตฺวาน ราชานํ, เถโร ทสฺเสสิ ทุกฺขิโต;

ราชา ทิสฺวาว สํวิคฺโค, กมฺมํ ปฏฺฐปิ ตํขเณฯ

[53]

ทกฺขิณกฺขกธาตุํ โส, โลหปาสาทกุจฺฉิยํ;

สารกฺขํ ฐปยิตฺวาน, รตฺตินฺทิวมปูชยิฯ

[54]

นวกมฺเม จิรายนฺเต, ถูปารามมฺหิ เทวตา;

สุปินํ ตสฺส ทสฺเสสุํ, รตฺติมารามิกา วิยฯ

[55]

สเจ ราชา ปปญฺเจติ, กาตุํ ธาตุฆรํ มยํ;

ธาตุํ คเหตฺวา คจฺฉาม, ยตฺถตตฺถา’ติ ตํขเณฯ

[56]

ราชา ปพุทฺโธ สํวิคฺโค, น จิเรเนว การยิ;

กมฺมํ ธาตุฆเรสพฺพํ, จิตฺตกมฺมาทิสญฺญุตฺตํฯ

[57]

จตสฺโส ปฏิมาโย จ, ปลฺลงฺเก จ สิลามเย;

เหมจฺฉตฺตํ สิลาทนฺต-กมฺมํ เคหมฺหิ สพฺพโสฯ

[58]

มหามจฺจาทโย’กํสุ , กรณฺฑานํ สตํ นว;

เทวานํปิยติสฺสสฺส, กมฺมญฺจ นิขิลํ นวํฯ

[59]

สพฺพุสฺสาเหน กาเรตฺวา, มหาปูชํ ยถารหํ;

อาเนตฺวา โลหปาสาทา, ธาตุํ สพฺพาทเรน โสฯ

[60]

โชติปาลํ มหาเถรํ, สสงฺฆํ ปริวาริย;

ปริหาเรน วฑฺเฒสิ, ธาตุํ ธาตุกรณฺฑเกฯ

[61]

ธาตุเคหสฺส ปาทาสิ, ลงฺกาทีปํ สหตฺตนา;

ลาภคฺคาม-มทา ตสฺสา, รกฺขกานํ มเหสิยาฯ

[62]

นาคทีปมฺหิ เคหญฺจ, ราชายตนธาตุยา;

อุณฺณโลมฆรญฺเจว, ฉตฺตมามลเจติเยฯ

[63]

ตตฺถ คามํ วิหารสฺส, ยาคุทานาย’ทาสิ จ;

วิหารสฺส’ภยสฺสา’ทา, คามมงฺคณสาลกํฯ

[64]

นามํ กตฺวาน โส’กาสิ, อตฺตโน จ มเหสิยา;

ทาฐคฺคโพธิมาวาสํ, วิหาเร อตยุตฺตเรฯ

[65]

เทวี กปาลนาคํ สา, วิหารํ สาธุการิย;

ตสฺเส’วาทา วิหารสฺส, สมฺปนฺนจตุปจฺจยํฯ

[66]

เคหํ เชตวเน กาสิ, ราชา ราชตจุมฺพฏํ;

อุทปานํ มณาเปสิ, โสว โพธิฆรนฺติเกฯ

[67]

คงฺคาตฏํ วลาหสฺสํ, วาปิํ คิริตฏญฺจกา;

มหาปาฬิํปิ วฑฺเฒสิ, ภตนาวญฺจ การยิฯ

[68]

ภิกฺขูนีนํ มเหสี จ, ภตฺตวํสํ สมาทิสิ;

เอวํ ปุญฺญานิ กตฺวา โส, ทิวํ’คา ทสเม สเมฯ

[69]

เอวํ ปุญฺญรตา นราธิปตโย สมฺปนฺนโภคา คมุํ;

มจฺจุสฺเสว วสํ ตโตหิ มติมา สมฺมา ภวสฺสีทิสํ;

ปสฺสนฺโต นิยมํ วิหาย วิธินา สพฺพํ ภเว สงฺคติํ;

นิพฺพานาภิมุโข จเรยฺย ธิติมา ปพฺพชฺชมชฺฌูปโคฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทฺวิราชโก นาม

เอกจตฺตาลีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

ทฺวิจตฺตาลีสติม ปริจฺเฉท