เมนู

กตฺวา ติํส สหสฺสสฺส, สงฺฆสฺส’ทา ฉจีวรํ;

อาฬมฺพคามวาปิํโส, เชฏฺฐติสฺโส อการยิฯ

[132]

เอวํ โส วิวิธํ ปุญฺญํ, ปาสาทกรณาทิกํ;

กาเรนฺโต ทสวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิฯ

[133]

อิติ พหุวิธ ปุญฺญ เหตุ ภูตา,

นรปติตา พหุปาปเหตุ จาติ;

มธุรมิว วิเสนมิสฺสมนฺนํ,

สุชนมโน ภชเต น ตํ กทาปิฯ

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ตโยทสราชโกนาม

ฉตฺติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ

สตฺตติํสติม ปริจฺเฉท

ปญฺจราชโก

[1]

เชฏฺฐติสฺสจฺจเย ตสฺส, มหาเสโน กนิฏฺฐโก;

สตฺตวีสติวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิฯ

[2]

ตสฺส รชฺชาภิเสกํ ตํ,

กาเรตุํ ปรตีรโต;

โส สงฺฆมิตฺตตฺเถโร ตุ,

กาลํ ญตฺวา อิธาคโตฯ

[3]

ตสฺสาภิเสกํ กาเรตฺวา, อญฺญํ กิจฺจญฺจเนกธา;

มหาวิหาร วิทฺธํสํ, กาตุกาโม อสญฺญโตฯ

[4]

อวินยวาทิโน เอเต, มหาวิหารวาสิโน;

วินยวาที มยํ ราช, อิติ คาหิย ภูปภิํฯ

[5]

มหาวิหารวาสิสฺส , อาหารํ เทติ ภิกฺขุโน;

โย โส สตํ ทณฺฑิโย’ติ, รญฺญา ทณฺฑํ ฐปาปยิฯ

[6]

อุปทฺทุตา เตหิ ภิกฺขู, มหาวิหารวาสิโน;

มหาวิหารํ ฉฑฺเฑตฺวา, มลยํ โรหณํ อคุํฯ

[7]

เตน มหาวิหาโร’ยํ, นววสฺสานิ ฉฑฺฑิโต;

มหาวิหารวาสีหิ, ภิกฺขูหิ อาสิ สุญฺญโกฯ

[8]

‘‘โหติ อสฺสามิกํ วตฺถุ, ปุตุวิสามิโน’’อิติ;

ราชานํ สญฺญาเปตฺวา โส, เถโร ทุมฺมติ ทุมฺมติํฯ

[9]

มหาวิหารํ นาเสตุํ, ลทฺธานุมติ ราชโต;

ตถา กาตุํ มนุสฺเส โส, โยเชสิ ทุฏฺฐมานโสฯ

[10]

สงฺฆมิตฺตสฺส เถรสฺส, เสวโก ราชวลฺลโภ;

โสณามจฺโจ ทารโณ จ, ภิกฺขโว จ อลชฺชิโนฯ

[11]

ภินฺทิตฺวา โลหปาสาทํ, สตฺตภูมก มุตฺตมํ;

ฆเร นานปฺปกาเร จ, อิโต’ภยคิริํ นยุํฯ

[12]

มหาวิหารา นีเตหิ, ปาสาเทหิ พหูหิ จ;

อภยคิริวิหาโรยํ, พหุปาสาทโก อหุฯ

[13]

สงฺฆมิตฺตํ ปาปมิตฺตํ, เถรํ โสณญฺจ เสวกํ;

อาคมฺม สุพหุํ ปาปํ, อกาสิ โส มหีปติฯ

[14]

มหาสิลาปฏิมํ โส, ปาจินติสฺสปพฺพตา;

อาเนตฺวา’ภยคิริมฺหิ, ปติฏฺฐาเปสิ ภูปติฯ

[15]

ปฏิมาฆรํ โพธิฆรํ, ธาตุสาลํ มโนรมํ;

จตุสาลญฺจ กาเรสี, สงฺขรี กุกฺกุฏวฺหยํฯ

[16]

สงฺฆมิตฺเตน เถเรน, เตน ทารุณกมฺมุนา;

วิหาโร โส’ภยคิริ, ทสฺสเนยฺโย อหุ ตทาฯ

[17]

เมฆวณฺณาภโย นาม, รญฺโญ สพฺพตฺถ สาขโก;

สขา อมจฺโจ กุชฺฌิตฺวา, มหาวิหารนาสเนฯ

[18]

โจโร หุตฺวาน มลยํ, คนฺตฺวา ลทฺธมหพฺพโล;

ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, ทุรติสฺสกวาปิยํฯ

[19]

ตตฺรา’คตํ ตํ สุตฺวา, สหายํ โส มหีปติ;

ยุทฺธาห ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน, ขนฺธาวารํ นิเวสยิฯ

[20]

สาธุํ ปานญฺจ มํสญฺจ, ลภิตฺวา มลยาคตํ;

‘‘น เสวิสฺสํ สหาเยน, วินา รญฺญา’’ติ จินฺติยฯ

[21]

อาทาย ตํ สยํเยว, รตฺติํ นิกฺขมฺม เอกโก;

รญฺโญ สนฺติกมาคมฺม, ตมตฺถํ ปฏิเวทยิฯ

[22]

เตนา’ภตํ เตน สห, วิสฺสตฺโถ ปริภุญฺชิย;

‘‘กสฺมา โจโร อหุ เม ตฺวํ, ‘‘อิติ ราชา อปุจฺฉิตํฯ

[23]

‘‘ตยา มหาวิหารสฺส, นาสิตตฺตา’’ติ อพฺรุวิ;

‘‘วิหารํ วาสยิสฺสามิ, เขมเมตํ มมจฺจยํฯ

[24]

อิจฺเฉว มพฺรวี ราชา, ราชานํ โส ขมาปยิ;

เตน สญฺญาปิโต ราชา, นครํเยว อาคมิฯ

[25]

ราชานํ สญฺญเปตฺวา โส, เมฆวณฺณาภโย ปน;

รญฺญา สห น อาคญฺฉิ, ทพฺพสมฺภารการณาฯ

[26]

วลภา ภริยา รญฺโญ, เอกํ เลขกธีติกา;

มหาวิหารนาสมฺหิ, ทุกฺขิตํ ตํ วินาสกํฯ

[27]

เถรํ มาราปยิ กุทฺธา, สํคเหตฺวาน วฑฺฒกิํ;

ถูปารามํ วินาเสตุํ, อาคตํ ทุฏฺฐมานสํฯ

[28]

มาราเปตฺวา สงฺฆมิตฺต-ตฺเถรํ ทารุณการกํ;

โสณามจฺจทารณญฺจ, ฆาตยิํสุ อสญฺญกาฯ

[29]

อาเนตฺวา ทพฺพสมฺภารํ, เมฆวณฺณาภโย ตุ โส;

มหาวิหาเรเนกานิ, ปริเวณานิ การยิฯ

[30]

อภเยนภโย ตสฺมิํ, วูปสนฺเต ตุ ภิกฺขโว;

มหาวิหารํ วาเสสุํ, อาคนฺตฺวาน ตโต ตโตฯ

[31]

ราชา มหาโพธิฆเร, ปจฺฉิมาย ทิสาย ตุ;

กาเรตฺวา โลหรูปานิ, ฐปาเปสิ ทุเว ตุ โสฯ

[32]

ทกฺขิณารามวาสิมฺหิ, กุหเก ชิมฺหมานเส;

ปสีทิตฺวา ปาปมิตฺเต, ติสฺสตฺเถเร อสญฺญเตฯ

[33]

มหาวิหารสีมนฺเต , อุยฺยาเน โชตินามเก;

เชตวนวิหารํ โส, วารยนฺโตปิ การยิฯ

[34]

ตโต สีมํ สมุคฺฆาตุํ, ภิกฺขุสงฺฆมยาจิโส;

อทาตุกามา ตํ ภิกฺขู, วิหารมฺหา อปกฺกมุํฯ

[35]

อิธ สีมาสมุคฺฆาตํ, ปเรหิ กริยมานกํ;

โกเปตุํ ภิกฺขโว เกจิ, นิลียิํสุ ตหิํ ตหิํฯ

[36]

มหาวิหาโร นวมาเส, เอวํ ภิกฺขูหิ วชฺชิโต;

‘‘สมุคฺฆาตํ กริมฺหา’’ติ-ปเร ภิกฺขู อมญฺญิสุํฯ

[37]

ตโต สีมาสมุคฺฆาเต, พฺยาปาเร ปรินิฏฺฐิเต;

มหาวิหารํ วาเสสุํ, อิธาคนฺตฺวาน ภิกฺขโวฯ

[38]

ตสฺส วิหารคาหิสฺส, ติสฺสตฺเถรสฺส โจทนา;

อนฺติมวตฺถุนา อาสิ, ภูตตฺถํ สงฺฆมชฺฌคาฯ

[39]

วินิจฺฉิย มหามจฺโจ, ตถา ธมฺมิกสมฺมโต;

อุปฺปพฺพาเชสิ ธมฺเมน, ตํ อนิจฺฉาย ราชิโนฯ

[40]

โสเยว ราชา กาเรสิ, วิหารํ มณิหีรกํ;

ตโย วิหาเร กาเรสิ, เทวาลยํ วินาสิยฯ

[41]

โคกณฺณํ เอรกาปิลฺลํ, กลนฺทพฺราหฺมณคามเก;

มิคคามวิหารญฺจ, คงฺคเสนกปพฺพตํฯ

[42]

ปจฺฉิมาย ทิสายาถ, ธาตุเสนญฺจ ปพฺพตํ;

ราชา มหาวิหารญฺจ, โกกวาตมฺหิ การยิฯ

[43]

รูปารมฺมวิหารญฺจ, จูฬวิฏฺฏญฺจ การยิ;

อุตฺตราภยสวฺเห จ, ทุเว ภิกฺขูนุปสฺสเยฯ

[44]

กาลเวฬกยกฺขสฺส, ฐาเน ถูปญฺจ การยิ;

ทีปมฺหิ ชิณฺณกาวาเส, พหู จ ปฏิสงฺขริฯ

[45]

สงฺฆตฺเถรสหสฺสสฺส, สหสฺสคฺฆมทาสิ โส;

เถรทานญฺจ สพฺเพสํ, อนุวสฺสญฺจ จีวรํฯ

[46]

อนฺนปานาทิทานสฺส, ปริจฺเฉโท น วิชฺชติ;

สุภิกฺขตฺถาย กาเรสิ, โส’ว โสฬส วาปิโยฯ

[47]

มณิหีรมหาวาปิํ , ชลฺลุรํ ขาณุนามกํ;

มหามณิํ โกกวาตํ, โมรกปรกวาปิกํฯ

[48]

กุพฺพาหกํ วาหกญฺจ, รตฺตมาลกณฺฑกมฺปิ จ;

ติสฺสวฑฺฒมานกญฺจ, เวฬงฺควิฏฺฐิกมฺปิ จฯ

[49]

มหาคลฺลจีรวาปิํ, มหาทารคลฺลกมฺปิ จ;

กาฬปาสาณวาปิญฺจ, อิมา โสฬส วาปิโยฯ

[50]

คงฺคาย ปพฺพววฺหํโส, มหามาติญฺจ การยิ;

เอวํ ปุญฺญมปุญฺญญฺจ, สุพหุํ โส อุปาจินีติฯ

[51]

อสาธุสงฺคเมเนวํ, ยาวชีวํ สุภาสุภํ;

กตฺวา คโต ยถากมฺมํ, โส มหาเสนภูปติฯ

[52]

ตสฺมา อสาธุสํสคฺคํ, อารกา ปริวชฺชิย;

อหิํ วา’สิ วิสํ ขิปฺปํ, กเรยฺย’ตฺถหิตํ พุโธฯ

[53]

อหุ ราชา สิริเมฆ-วณฺโณ ตสฺส สุโต ตโต;

วนฺธาตา วิย โลกสฺส, สพฺพสมฺปตฺติทายโกฯ

[54]

มหาเสเนน ปาปานํ, วสเคน วินาสิเต;

มหาวิหาเร สพฺเพปิ, สนฺนิปาติย ภิกฺขโวฯ

[55]

อุปสงฺกมฺม วนฺทิตฺวา, นิสินฺโน ปุจฺฉิ สาทโร;

‘‘ปิตรา สงฺฆมิตฺตสฺส, สหาเยน วินาสิตํฯ

[56]

กิํ กิเมวา’’ติ อาหํสุ, ภิกฺขโว ตํ นริสฺสรํ;

‘‘สีมายุคฺฆาฏนํ กาตุํ, วายมิตฺวาปิ เต ปิตาฯ

[57]

นาสกฺขิ อนฺโตสีมายํ, ภิกฺขูนํ วิชฺชมานโต;

ภูมิคพฺภนิลีนาหิ, สตฺตาสุํ เอตฺถ ภิกฺขโวฯ

[58]

อมจฺโจ โสณามจฺโจ จ, สงฺฆมิตฺโต จ ปาปิโย;

ราชานํ สญฺญาเปตฺวาน, อปุญฺญํ เตน การยุํฯ

[59]

ภินฺทิตฺวา โลหปาสาทํ, สตฺตภูมกมุตฺตมํ;

ฆเร นานปฺปกาเร จ, อิโต’ภยคิริํ นยุํฯ

[60]

มาสเก จตุพุทฺเธหิ, นิวุตฺเถ เจติยงฺคเณ;

วปาเปสุญฺจ ทุปฺปญฺญา, ปสฺส พาลสมาคมํ’’ฯ

[61]

ตํ สุตฺวา ปิตุกมฺมํ โส, นิพฺพินฺโน พาลสงฺคเม;

ปิตรา นาสิตํ ตตฺถ, สพฺพํ ปากติกํ อกาฯ

[62]

โลหปาสาทมคโท’ว, กาสิ ปาสาทมุตฺตมํ;

รญฺโญ มหาปนาทสฺส, ทสฺเสนฺโต วิย ภูตเลฯ

[63]

ปริเวณานิ สพฺพานิ, นาสิตานิ นิเวสยิ;

โภเค อารามิกานญฺจ, ยถาฐาเน ฐเปสิ โสฯ

[64]

ปิตรา ปจฺจยานญฺจ, ปจฺฉินฺนตฺตา วิพุทฺธินา;

ฉิทฺทาวาสํ ฆนาวาสํ, วิหารํ’กาสิ พุทฺธิมาฯ

[65]

การิเต ปิตรา โชติ วเนเจ’โส วิหารเก;

กมฺมํ วิปฺปกตํ สพฺพํ, นิฏฺฐาเปสิ นริสฺสโรฯ

[66]

เถรสฺสา’ถ มหินฺทสฺส, สมณินฺทสฺส สุนุโน;

สุตฺวาน มนุชินฺโท โส, ปวตฺติํ สพฺพมาทิโตฯ

[67]

ปสีทิตฺวา คุเณ ตสฺส, ราชา ทิปฺปปสาทเก;

‘‘อิสฺสโร วต ทีปสฺส, เถโร’’ อิติ วิจินฺติยฯ

[68]

ปฏิพิมฺพํ สุวณฺณสฺส, กตฺวา ตมฺมาณ นิสฺสิตํ;

ปุพฺพกตฺติกมาสสฺส, ปพฺพปกฺเข ตุ สตฺตเมฯ

[69]

ทิเน เนตฺวา เจติยมฺพ-ถเล เถรมฺพสญฺญิเต;

ตตฺรฏฺฐเม นิวาเสตฺวา, ตโต ตุ นวเม ปนฯ

[70]

มหาเสนํ คเหตฺวา โส, เทวเสนา สมูปมํ;

โอโรเธ นคเร เจว, เคหรกฺขณเก วินาฯ

[71]

ลํกาทีเป จ สกเล, สพฺเพ อาทาย ภิกฺขโว;

วิสฺสชฺเชตฺวา มนุสฺเส จ, นคเร จารกฏฺฐิเตฯ

[72]

ปฏฺฐเปตฺวา มหาทานํ, อยญฺจาขิลปาณินํ;

ปูชํ สพฺโพปหาเรหิ, กโรนฺโต จ อนูปมํฯ

[73]

ปจฺจุคฺคมนเมตสฺส, ทีปสตฺถุสฺส สตฺถุโน;

วรปุตฺตสฺส โส กตฺวา, เทวราชา’ว สตฺถุโนฯ

[74]

เจติยมฺพถลา ยาว, นครํ สาธุสชฺชยิ;

มคฺคํ เวสาลิโต ยาว, สาวตฺถินครํ ยถาฯ

[75]

วิสฺสชฺเชตฺวา ตหิํ โภคํ, สพฺพํ เถรสฺส โส ปิตา;

ราชา โมคฺคลิปุตฺตสฺส, เถรสฺสา’คมเน วิยฯ

[76]

ทตฺวา ตตฺถ มหาทานํ, กปณทฺธิวนิพฺพเก;

ภิกฺขโวปิ จ โตเสตฺวา, ปจฺจเยหิ จตูหิ’ปิฯ

[77]

เถรสฺสา’คมเน เอวํ, ปสฺสตูติ มหาชเน;

คเหตฺวา ตํมหนฺเตน, สกฺกาเรน มหายโสฯ

[78]

ตมฺหา โอรุยฺห โส มหา, สยํ หุตฺวา ปุเรจโร;

ภิกฺขโว จาปิ กตฺวาน, ปริวาเร สมนฺตโตฯ

[79]

เถรสฺส พิมฺพํ โสวณฺณํ, ขิรสาครมชฺฌโค;

สญฺฌา ฆนปริกฺขิตฺโต, เหมเมรุ’ว โสภถฯ

[80]

เวสาลินครํ สุตฺตํ, เทเสตุํ โลกนายโก;

อคมา เอวเมวาติ, ทสฺเสสิ จ มหาชนํฯ

[81]

เอวํ กโรนฺโต สกฺการ-สมฺมานํ โส นราสโภ;

นครสฺส’สฺส ปาจิน-ทฺวารปสฺเส สยํกตํฯ

[82]

อุปสงฺกมฺม สายณฺเห, วิหารํ โสตฺถิยา กรํ;

ตีหํ ตตฺถาปิ วาเสสิ, พิมฺพํ ตํ ชินสุนุโนฯ

[83]

นครํ สาธุสชฺเชตฺวา, ตโต ทฺวาทสเม ทิเน;

สตฺถุสฺสา’ทิปฺปเวสมฺหิ, ปุรํ ราชคหํ ยถาฯ

[84]

ปฏิมํ นีหริตฺวา ตํ, วิหารํ โสตฺถิยา กรํ;

นคเร สาครากาเร, วตฺตมาเน มหามเหฯ

[85]

มหาวิหารํ เนตฺวาน, เตมาสํ โพธิยงฺคเณ;

นิวาเสตฺวา ปเวเสตฺวา, เตเนว วิธินา ปุรํฯ

[86]

ราชเคหสมีปมฺหิ, ปุพฺพทกฺขิณโกณเก;

ปฏิพิมฺพสฺส กาเรสิ, ตสฺส สาธุนิเวสนํฯ

[87]

กาเรตฺวา อิทฺธิยาทีนํ, ปฏิมาโย วิสารโท;

เถเรน สห ตตฺเถ’ว, นิเวเสสิ มหาปติฯ

[88]

อารกฺขํ ปฏฺฐเปตฺวา, ปูชาย จ ปริพฺพยํ;

อนุสํวจฺฉรํ กาตุํ, เอวเมว นิโยชยิฯ

[89]

ตสฺสาณมนุรกฺขนฺตา , ราชา ตพฺพํสิกา อิธ;

ยาว’ชฺชปริรกฺขนฺติ, ตํ วิธิํ น วินาสิยฯ

[90]

ปวารณาทิเน เนตฺวา, วิหารํ นครา ตโต;

กาตุํ เตรสิยํ ปูชํ, อนุวสฺสํ นิโยชยิฯ

[91]

วิหาเร อภเย ติสฺส-วสเภ โพธิปาทเป;

สิลาเวทิญฺจ กาเรสิ, ปาการญฺจ มโนหรํฯ

[92]

นวเม ตสฺส วสฺสมฺหิ, ทาฐาธาตุํ มเหสิโน;

พฺราหฺมณีกาจิ อาทิย, กาลิงฺคมฺหา อิธานยิฯ

[93]

ทาฐาธาตุสฺส วํสมฺหิ, วุตฺเตน วิธสนํ;

คเหตฺวา พหุมาเนน, กตฺวา สมฺมา น มุตฺตมํฯ

[94]

ปกฺขิปฺตฺวา กรณฺฑมฺหิ, วิสุทฺธผลิกุมฺภวฺเห;

เทวานํปิยติสฺเสน, ราชวตฺถุมฺหิ การิเตฯ

[95]

ธมฺมจกฺกวฺหเย เคเห, วฑฺฒยิตฺถ มหีปติ;

ตโต ปฏฺฐาย ตํ เคหํ, ทาฐาธาตุฆรํ อหุฯ

[96]

ราชา สตสหสฺสานํ, นวกํ ปุณฺนมานโส;

วิสฺสชฺเชตฺวา ตโต’กาสิ, ทาฐาธาตุ มหามหํฯ

[97]

อนุสํวจฺฉรํ เนตฺวา, วิหารมภยุตฺตรํ;

ตสฺส ปูชาวิธิํ กาตุ, เมว รูปํ นิโยชยิฯ

[98]

อฏฺฐารส วิหาเร จ, การาเปสิ มหีปติ;

อนุกมฺปาย ปาณีนํ, วาปิโย จ ถิโรทิกาฯ

[99]

โพธิ ปูชาทิ ปุญฺญานิ, อปฺปเมยฺยานิ การิย;

อฏฺฐวีสติเม วสฺเส, คโภ โส ตสฺส ยา คติฯ

[100]

กุมาโร เชฏฺฐติโส’ถ, ภาตา ตสฺส กนิฏฺฐโก;

ฉตฺตํ ลงฺเฆสิ สํกายํ, ทนฺตสิปฺปมฺหิ โกวิโทฯ

[101]

กตฺวา กมฺมานิ จตฺรานิ, ทุกฺกรานิ มหีปติ;

สิปฺปายตน เมตํ โส, ติกฺขาเปสิ พหูชเนฯ

[102]

อณตฺโต ปิตุนา’กาสิ, อิทฺธิหิ วิย นิมฺมิตํ;

โพธิสตฺต สรูปญฺจ, รูปํ สาธุ มโนหรํฯ

[103]

อปสยญฺจ ปลฺลงฺกํ, ฉตฺตํ รตนมณฺฑปํ;

จิตฺรทนฺตมยํ กิญฺจิ, ตสฺส กมฺมํ ตหิํ ตหิํฯ

[104]

กตฺวา โส นววสฺสานิ, ลํกาทีปานุสาสนํ;

อเนกานิ จ ปุญฺญานิ, ยถากมฺมมุปาคมิฯ

[105]

พุทฺธทาโส ตโต ตสฺส, ปุตฺโต อาสิ มหีปติ;

คุณานํ อากโร สพฺพ-รตนานํ’ว สาคโรฯ

[106]

สุขํ สพฺพปโยเคหิ, กโรนฺโต ทีปวาสินํ;

รกฺขมาลกมนฺทํ’ว, ปุรํ วสฺสวโณ ธนีฯ

[107]

ปญฺญา ปุญฺญคุณูเปโต, วิสุทฺธฺกรุณาลโย;

ตถา ทสหิ ราชูนํ, ธมฺเมหิ สมุคาคโตฯ

[108]

จตสฺโส อคติ หิตฺวา, การยนฺโต วินิจฺฉยํ;

ชนํ สงฺคหวตฺถูหิ, สงฺคเหสิ จตูหิปิฯ

[109]

จริยํ โพธิสตฺตานํ, ทสฺเสนฺโต สกฺขิปาณินํ;

ปิตา’ว ปุตฺเต โส สตฺเต, อนุกมฺปิตฺถ ภูปติฯ

[110]

ทฬิทฺเท ธนทาเนนา-กาสิ ปุณฺณมโนรเถ;

สุขิเต สพฺพโภคานํ, ชีวิตสฺส จ คุตฺติยาฯ

[111]

สาธโว สงฺคเหนา’ถ, นิคฺคเหน อสาธโว;

คิลาเน เวชฺชกมฺเมน, สงฺคเหสิ มหาปติฯ

[112]

อเถก ทิวสํ ราชา, หตฺถิกฺขนฺธวรํ คโต;

ติสฺสวาปิํ นหานตฺตํ, คจฺฉมาโน มหาปเถฯ

[113]

อทฺทเส’กํ มหานาคํ, กุจฺฉิโรค สมปฺปิตํ;

ปุตฺตภาค วิหารสฺส, ปสฺเส วมฺมิกมตฺถเกฯ

[114]

อุตฺตาน มุทเร โรคํ, ทสฺเสตุํ คณฺฑสญฺญิตํ;

นิปนฺนํโส’ถ จินฺเตสิ, ตโต โรคีติ นิจฺฉยํฯ

[115]

อโถ’รุยฺห มหานาคํ, มหานาค สมีปโค;

เอวมาห มหานาโค, มหานาคมนาควาฯ

[116]

‘‘การณํ เต มหานาค, ญาตมาคมเน มยา;

กุมฺเห ขลุ มหาเตชา, ขิปฺปํ กุปฺปิตสีลิโนฯ

[117]

ตสฺมา ผุสิตฺวา ตํ กมฺมํ, กาตุํ สกฺกา น เต มยา;

อผุสิตฺวาปิ โน สกฺกา, กินฺนุกาตพฺพเมตฺถี’ติฯ

[118]

เอวํ ปุตฺเต ผณินฺโท โส, เกวลํ ผณมตฺตโน;

พิลสฺส’นฺโต ปเวเสตฺวา, นิปฺปชฺชิตฺถ สมาหิโตฯ

[119]

อเถ’น มุปสงฺกมฺม, อุจฺฉงฺคคตมตฺตโน

สตฺถํ คเหตฺวา ผาเลตฺวา, อุทรํ ตสฺส โภคิโนฯ

[120]

นีหริตฺวา ตโต โทสํ, กตฺวา เภสชฺช มุตฺตมํ;

สปฺปํ ตํ ตงฺขเณเนว, อกาสิ สุขิตํ ตทาฯ

[121]

อตฺตาน เมวํ โถเมสิ, ‘‘มหาการุญฺญตํ มม;

ติรจฺฉานาปิ ชานิํสุ, สาธุ รชฺชนฺติ เม กตํฯ

[122]

ทิสฺวา สุขิตมตฺตานํ, ปนฺนโคโส มหีปติํ;

ปูเชตุํ ตสฺส ปาทาสิ, มหคฺฆํ มณิมตฺตโนฯ

[123]

สิลามยาย สมฺพุทฺธ-ปฏิมาย อการยิ;

มิณิํ ตํ นยนํ ราชา, วิหาเร อภยุตฺตเรฯ

[124]

เอโกปิ ภิกฺขุ ภิกฺขนฺโต, คามมฺหิ ถุสวิตฺถิเก;

สุกฺขํ ภิกฺขํ ลภิตฺวาน, ขีรภิกฺขาย สญฺจรํฯ

[125]

ขีรํ สปฺปาณกํ ลทฺธา, ปริภุญฺชิตฺถ กุจฺฉิยํ;

ปาณกา พลโว หุตฺวา, อุทรํ ตสฺส ขาทิสุํฯ

[126]

ตโต โส อุปสงฺกมฺม, ตํ นิเวเทสิ ราชิโน;

ราห ‘‘ชาโต สุโล’ยํ, กทา หาเรสิ กีทิสํฯ

[127]

โส อาห’’ ถุสวิตฺถิมฺหิ, คาเม ขีเรน โภชเน;

ภุตฺเต’ติ ราชา อญฺญาสิ, ขีรํ สปฺปาณกํ’’อิติฯ

[128]

ตเทว อสฺโส เอโกปิ, สิราเวธ ติกิจฺฉิโย;

ราชา ตสฺส สิราเวธํ, กตฺวา อาทาย โลหิตํฯ

[129]

ปาเยตฺวา สมณํ อาห, มุหุตฺตํ วีตินามย;

‘‘อสฺสโลหิตมณ’’นฺติ, ตํ สุตฺวา สมโณวมิฯ

[130]

ปาณกา โลหิเตเนว, นิกฺขมิํภุ สุขี อหุ;

ภิกฺขุํ ราชา นิเวเทสิ, กุจฺฉิเมวํ ปนตฺตโนฯ

[131]

‘‘เอกสตฺถปหาเรน , ปาณกา สมโณ หโย;

กตา อโรคา สมฺมเม, เวชฺชกมฺม มโห’’อิติฯ

[132]

ปิวนฺโต โตยเมโก หิ,

เทฑฺฑุภณฺฑํ มชานิย;

อชฺโฌหริตทา อาสิ,

ตโต ชาโต’ติ เทฑฺฑุโภฯ

[133]

อนฺโต ตุ ทิตฺถตุณฺเฑน, เตน ทุกฺเขน ปีฬิโต;

ราชานํ มคมา ราชา, นิทานํ ตสฺส ปุจฺฉิยฯ

[133]

อนฺโต ตุ ทิตฺถตุณฺเฑน, เตน ทุกฺเขน ปีฬิโต;

ราชานํ มคมา ราชา, นิทานํ ตสฺส ปุจฺฉิยฯ

[134]

อเอนฺตา สปฺโป’ติ วิญฺญาย, สตฺตาหมุปวาสิย;

สุนฺหาตสุ วิลิตฺตญฺจ, สยเน สาธุ สนฺถเตฯ

[135]

สยาเปสิ ตโต โส’ติ, นิทฺทาย มุขมตฺตโน;

วิวริตฺวา ตทา สุตฺโต, ตโต ตสฺส มุขนฺติเกฯ

[136]

มํสเปสิํ ฐปาเปสิ, สรชฺชุํ ตสฺส นิคฺคโต;

คนฺเธน ตํ ฑํสิตฺวาน, อนฺโต วิสิตุมารภิฯ

[137]

รชฺชุยา’ถ คเหตฺวาน, สมากฑฺฒิก ปาณิยํ;

อุทเก ปาตยิตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิฯ

[138]

‘‘เวชฺโช อโหสิ สมฺมาส-มฺพุทฺธสฺส กิร ชีวโก;

กมฺมํ วิชฺชติ โลกสฺส, กตํ กิํเตน ทุกฺกรํฯ

[139]

อีทิสํ กสิราโส’ปิ, กมฺมํ นตฺเถ’ตฺถ สํสโย;

สพฺพาทเรน กุพฺพนฺโต, อโห ปุญฺโญ ทโย มมฯ

[140]

ตถา เหลฺโลลิคามมฺหิ, จณฺฑาลิ มุฬฺหคพฺภินิํ;

ชาตํ สตฺตสุ วาเรสุ, สคพฺภํ สุขิตํ อกาฯ

[141]

วาตโพเธน เอโก’ปิ, ภิกฺขุ อุฏฺฐาปิโต อหุ;

โคปานสี คเตตมฺหิ, ทุกฺขาโมเจสิ พุทฺธิมาฯ

[142]

ปิวนฺตสฺสาปิ มณฺฑูก, ชีพยุตฺตํ ชลํ ลหุํ;

นาสิกา พิลโต คนฺตฺวา, พีชมารุยฺห มตฺถกํฯ

[143]

ภิชฺชิตฺวา อาสิ มณฺฑูโก, โส วุทฺโธ ตตฺถ คจฺฉติ;

เมฆสฺสา’คมเน เตน, โส’นิพฺพชฺชติ มาณโวฯ

[144]

ผาเลตฺวา มตฺถกํ ราชา, มณฺฑูกมปนีย โส;

กปาลานิ ฆเฏตฺวาน-กาสิ ปากติกํ ขเณฯ

[145]

หิตตฺถํ ทีปาวาสินํ, คาเม คาเม มหีปติ;

กาเรตฺวา เวชฺชสาลาโย, วชฺเช ตตฺถ นิโยชยิฯ

[146]

สพฺเพสํ วชฺชสตฺถานํ, กตฺวา สารตฺถสงฺคหํ;

ฐเปสิ เวชฺเช ทีปสฺส, ติกิจฺฉตฺถมนาคเต;

โยเชสิ เวชฺช เมเกกํ, ราชา คาม ทฺวิปญฺจเกฯ

[147]

อทา วิสทฺธ เขตฺตานํ, เวชฺชานมุปชีวนํ;

เวชฺเชหตฺถีนมสฺสานํ, พลสฺส จ นิโยชยิฯ

[148]

ปิฏฺฐสปฺปินมนฺวานํ, สาลาโย จ ตหิํ ตหิํ;

กาเรสิ สห โภเคน, สาลาโย จ มหาปเถฯ

[149]

นิจฺจมสฺโสสิ สทฺธมฺมํ, สกฺกตฺวา ธมฺมภาณเก;

ธมฺมภาณกวฏฺฏญฺจ, ปฏฺฐเปสิ ตหิํ ตหิํฯ

[150]

สาฏกนฺตรโต กตฺวา, สตฺถ วฏฺฏิํ มหาทโย;

ทิฏฺเฐ ทิฏฺเฐ ปโมเจสิ, ทุกฺขมฺหา ทุกฺขิเต ชเนฯ

[151]

อเถก ทิวสํ ราชา, ราชาภรณ มณฺฑิโต;

สทฺธิํ คจฺฉติ เสนาย, เทเวหิ วิย วาสโวฯ

[152]

ตํ ทิสฺวา สิริโสภคฺค-มคฺคํ ปตฺตํ มหี ปติํ;

ราชิทฺธิหิ วิราชนฺตํ, พทฺธเวโร ภวนฺตเรฯ

[153]

กุฏฺฐิ เอโก ปกุปฺปิตฺวา, หฏฺเฐนาหนิยา’วติํ;

โปเถนฺโต ตญฺจ โปเถนฺโต, ภูมิํ กตฺตรยฏฺฐิยาฯ

[154]

อกฺโกเสสิ อเนเกหิ, อกฺโกสวจเนหิ จ;

วิปฺปการํมิมํ ทิสฺวา, ทูรโต’ว มหีปติฯ

[155]

‘‘นาหํ สรามิ สตฺตสฺส, กสฺสา’ปิ กตมปฺปิยํ;

ปุพฺพเวรี อยํ ชาตุ, นิพฺพาเปสฺสามิตํ’’ อิติฯ

[156]

อณาเปสิ สมีปฏฺฐํ, ปุริสํ ‘‘คจฺฉ กุฏฺฐิโน;

อมุกสฺสา’ภิชานาหิ, จิตฺตาจาร’’นฺติ โส ตโตฯ

[157]

สหาโย วิย กุฏฺฐิสฺส, สมีปมฺหิ นิสีทิย;

‘‘รุฏฺโฐ กิมตฺถํ โภ ตฺว’’นฺติ, ปุจฺฉิ สพฺพมโวจ โสฯ

[158]

‘‘ทาโส เม พุทฺธทาโส’ยํ, ราชาหุ ปุญฺญกมฺมุนา;

อวมญฺญาย มํ มยฺหํ, ปรโต โต ยาติ หตฺถินาฯ

[159]

ชานาเปสฺสามิ อตฺตานํ, กติปาเหน โสยทิ;

หตฺถํ เม เอติ กาเรตฺวา, สพฺพํ ทาสาน นิคฺคหํฯ

[160]

โน เจ หตฺถํ มมา’ยาติ, มาเรตฺวา คลโลหิตํ;

ปิวิสฺสามิ น สนฺเทโห, น จิเรเนว ปสฺสสิ’’ฯ

[161]

โส คนฺตฺวา นรปาลสฺส, ปวตฺติํ ตํ นิเวทยิ;

‘‘ปุพฺพเวริ มมายนฺติ, นิจฺฉินิตฺวา มหามติฯ

[162]

วิโน เทตุมุปาเยน, ปุตฺตํเวรนฺติ เวริโน;

‘‘สาธุ สงฺคณุตํ ตฺว’’นฺติ, ปุริสํ ตํ นิเยชยิฯ

[163]

โส กุฏฺฐิมุปสงฺกมฺม, สหาโย ปิย อาหตํ;

‘‘ราชานํ ตํ วินาเสตุํ, เจเตตฺวา กาลเมตฺตกํฯ

[164]

อลภนฺโต สหายํ เม, นาสกฺขิ ตสฺส ฆาตเน;

ลทฺธาตุมฺเห นยิสฺสามิ, มตฺถกํ เม มโนรถํฯ

[165]

เอถ เคเห วสิตฺวา เม, โหถ เม อนุวตฺตกา;

อหเมว’สฺส นาเสมิ, กติปาเหน ชีวิตํฯ

[166]

อิติ วตฺวาน ตํ กุฏฺฐํ, เนตฺวา โส ฆรมตฺตโน;

สุนฺหาต สุวิลิตฺตญฺจ, นิวตฺถสุขุมมฺพรํฯ

[167]

สุภุตฺตมธุราหารํ, โยพฺพนิตฺถิกถาทรํ;

สยาเปสิ มนุญฺญมฺหิ, สยเน สาธุ สนฺถเตฯ

[168]

เอเต เนว นิยาเมน, กติปาหํ นีวาสิย;

ญตฺวา ตํ ชาตวิสฺสาสํ, สุขิตํ ปิณิตินฺทฺริยํฯ

[169]

‘‘รญฺโญ ทินฺน’’นฺติ วตฺวาน, ขชฺชโภชฺชาทิกํ อทา;

ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ นิเสเธตฺวา, เตน’ชฺฌิฏฺโฐ นมคฺคหิฯ

[170]

ภูปาเลน กเมนา’สิ, วิสฺสตฺโถ’ติว ภูมิโป;

มโตติ สุตฺวา ตสฺสา-สิ หทยํ ผลิตํ ทฺวิธาฯ

[171]

เอวํ โรเค ติกิจฺเฉสิ, ราชา สารีรมานเส;

ฐเปสิ เวชฺเช ทีปสฺส, ติกจฺฉตฺถ มนาคเตฯ

[172]

ปญฺจวีสติหตฺเถน, ปาสาเท โนปโสภิตํ;

มหาวิหาเรโมรวฺห-ปริเวณมการยิฯ

[173]

สมณํ โคฬปานุญฺจ, อทา คามทฺวยํ ตหิํ;

ธมฺมฆาสก ภิกฺขูนํ, โภเค กปฺปิยการเกฯ

[174]

วิหาเร ปริเวเณ จ, สมฺปนฺน จตุปจฺจเย;

วาปิโย ทานสาลาโย, ปฏิมาโยจ การยิฯ

[175]

ตสฺเสว รญฺโญ รชฺชมฺหิ, มหาธมฺมกถียติ;

สุตฺตานิ ปริวตฺเตสิ, สีหฬายนิรุตฺติยาฯ

[176]

อภีติ ปุตฺตา ตสฺสา’สุํ, สูราวิรงฺครูปิโน;

อสีติยา สาวกานํ, นามกายิปทสฺสนาฯ

[177]

สาริปุตฺตาทินาเมหิ, ปุตฺเตหิ ปริวาริโต;

พุทฺธทาโส สสมฺพุทฺธ-ราชาวิย วิโรจถฯ

[178]

เอวํ กตฺวา หิตํทีป-วีสีนํ ติทิวํ คโต;

วสฺเส เอกูนติํสมฺหิ, พุทฺธทาโส นราธิโปฯ

[179]

ตโต เชฏฺฐสุโต ตสฺส, อุปติสฺโส’สิ ภูปติ;

สพฺพราชคุโณเปโส, นิจฺจสีโล มหาทโยฯ

[180]

ทสาปุญฺญกฺริยาหิตฺวา, ทสปุญฺญกฺริยา’ทียิ;

ราชธมฺเมจ ปูเรสิ, ราชปารมิตา ทสฯ

[181]

คณฺหิ สงฺคหวตฺถูหิ, จถูหิ จ จตุทฺทิสํ;

มหาปาฬิมฺหิ ทาเปสิ, ราชาราชานุโภชนํฯ

[182]

อุตฺตรมฺหิ ทิสาภาเค, เจติยมฺหา ตุ มงฺคลา;

ถูปญฺจ ปฏิมาเคหํ, ปฏิมญฺจา’ปิ การยิฯ

[184]

กโรนฺโต ตญฺจ โส ราชา, มาขิชฺชนฺตุ ชนา อิติ;

การาเปสิ กุมาเรหิ, ทาเปตฺวา คุฬกณฺฑุลํฯ

[185]

ราชุปฺปลวฺหยํ คิชฺฌ-กูฏํ โปกฺขรปาสยํ;

วาลาหสฺสญฺจ อมฺพุฏฺฐิํ, โคณฺฑิโคมมฺหิ วาปิกํฯ

[186]

วิหารํ ขณฺฑราชิญฺจ, วาปิโย จ ถิโรทิกา;

อปฺปมาณานิ ปุญฺญานิ, การาเปสิ ตหิํ ตหิํฯ

[187]

วสฺสามาเนปิ โส วสฺเส, สยเน สนฺนิสินฺนโก;

เกวลํ ปริณาเมสิ, รตฺติํ ‘‘เขโท ชนสฺสี’’ติฯ

[188]

ญตฺวา อมจฺโจ ตํ เนตฺวา, อุยฺยานํ ชาทยีฆรํ;

เอวํ ปฏิจฺจ อตฺตานํ, ทุกฺขํ นากาสิ ปาณินํฯ

[189]

กาเล ตสฺสา’สี ทุกฺขิตฺต-โรคทุกฺเขหิ ปีฬิโต;

ทีโป ทีโป ปโมปาป-ตมโส โส สุมานโสฯ

[190]

ภิกฺขู ปุจฺฉิตฺถ’’กิํภนฺเต, ทุพฺภิกฺขาทิภยทฺทิเต;

โลเก โลกหิตํ นตฺถิ, กตํ กิญฺจิ มเหสีนาฯ

[191]

คหฺฆาโรหณสุตฺตสฺส, อุปฺปตฺติํตสฺส นิทฺทิสุํ;

สุตฺวา ตํ สพฺพโสวณฺณํ, พิมฺพํ สมฺพุทฺธธาตุโนฯ

[192]

กตฺวา สตฺถุสิลาปตฺตํ, โสทกํ ปาณิสมฺปุเฏ;

ฐเปตฺวา ตสฺส เต รูป-มาโรเปตฺวา มหารถํฯ

[193]

สยํ สีลํ สมาทาย, สมาเทตฺวา มหาชนํ;

มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา, อภยํ ตมฺพปาณินํฯ

[194]

อลงฺกตฺวา จ นครํ, เทวโลกมโนหรํ;

ทีปวาสีหิ สพฺเพหิ, ภิกฺขูหิ ปริวาริโตฯ

[195]

โอตริตฺถ มหาวีถิํ, ภิกฺขู ตตฺถ สมาคตา;

ภณนฺตา รตนํ สุตฺตํ, สิญฺจมานา ชลํ ตถาฯ

[196]

ราชเคหนฺติเก วีติ-มคฺเค ปาการสนฺติเก;

วิจริํสุ ติยามนฺเต, กุรุมานา ปทกฺขิณํฯ

[197]

ภิชฺชมาเน’รุเณ วสฺสิ, มหาเมโฆ มหีตเล;

โรคาตุราจ สพฺเพปิ, สุขิตากํสุ อุสฺสวํฯ

[198]

‘‘ยทา ทุพฺภิกฺขโรคาทิ-ภยํ ทีปมฺหิ เหสฺสติ;

เอวเมว กโรนฺตู’’ติ, นิโยเชสิ นราธิโปฯ

[199]

อารุฬฺโห เจติยํ กุนฺต-กิปิลฺลาทิมเวกฺขิย;

ปุจฺฉิตฺวา โมรปิญฺเจน, ‘‘สณิกํ ยนฺตุวนํติ จฯ

[200]

สงฺขํ โสทกมาทาย, จรตา’สนโธวเน;

ทกฺขิณปริโตณมฺหิ, กาเรตฺวา ราชเคหโตฯ

[201]

อุโปสถฆรํ พุทฺธ-ปฏิมาเคห เมว จ;

ปากาเรน ปริกฺขิตฺตํ, อุยฺยานญฺจ มโนรมํฯ

[202]

จาตุทฺทสิํปญฺจทสิํ, ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี;

ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ, อฏฺฐงฺคสมุปาคตํฯ

[203]

อุโปสถํสมาทาย, สาปทานํ ตหํ วสี;

ยาวชีวญฺจ โส ภุญฺชิ, มหาปาฬิมฺหิ โภชนํฯ

[204]

จรนฺโตจกลนฺทาน มุยฺยาเน ภตฺตมตฺตโน;

กตฺวา นิวาปํ ทาเปสิ, ตทชฺชาปิ จ วตฺตติฯ

[205]

โจรํ วชฺชมุปนีตํ, ทิสฺวา สํวิคฺคมานโส;

ฉวํ สุสานํ อาเนตฺวา, ขิปิตฺวา โลหกุมฺภิยํฯ

[206]

ทตฺวา ธมํ ปลาเปตฺวา, โจรํ รตฺติยมุคฺคเต;

สูริเย กุชฺฌิโต โจรํ-วิยฌาปยิ ตํ ฉวํฯ

[207]

อกา ทีปมฺหิ สพฺเพสํ, เจติยานํ มหามหํ;

ถูปาราเม จ ถูปสฺส, เหมจุมฺพฏกญฺจุกํฯ

[208]

ทฺวาจตฺตาลีสวสฺสานิ, กตฺวา วญฺจุํขณมฺปิโส;

กตฺวา ปุญฺญมุปาคญฺฉิ, เทวราชสหพฺยตํฯ

[209]

รญฺโญ ตสฺส กนิฏฺเฐน, มหานาเมน วลฺลภา;

เทวี สตฺถํ นิปาเตตฺวา, ตมฐานมฺหิ มารยิฯ

[210]

ปพฺพชิตฺกา กนิฏฺโฐ โส, ชีวมานมฺหิ ภาตริ;

หเต ราชินิ ภีตาย, อาวตฺติตฺวา’สิ ภูปติฯ

[211]

มเหสิํอตฺตโน’กาสิ, มเหสิํ ภาตุฆาตินิํ;

คิลานสาลา กาเรสิ, มหาปาฬิญฺจ วฑฺฒยิฯ

[212]

โลหทฺวาร รลคฺคาม-โกฏิปสฺสวนวฺหเย;

ตโย วิหาเร กตฺวา’ทา, ภิกฺขูนมภยุตฺตเรฯ

[213]

วิหารํ การยิตฺวาน, ธุมรกฺขมฺหิ ปพฺพเต;

มเหสิยา นเยนา’ทา, ภิกฺขูนํ เถรวาทีนํฯ

[214]

นวกมฺมญฺจ ชิณฺเณสุ, วิหาเรสุ สการยิ;

ทานสีลรโต วตฺถุ-ปูชโก จ อหุ สทาฯ

[215]

โพธิมณฺฑสมีปมฺหิ, ชาโต พฺโรหฺมณมาณโว;

วิชฺชาสิปฺปกลาเวที, ตีสุ เวเทสุ ปารโคฯ

[216]

สมฺมาวิญฺญาตสมโย, สพฺพวาทวิสารโท;

วาทตฺถิ ชมฺพุทีปมฺหิ, อาหิณฺฑนฺโต ปวาทิโกฯ

[217]

วิหารเมกํ อาคมฺม, รตฺติํ ปาตญฺชลํ มตํ;

ปริวตฺเตสิ สมฺปุณฺณ-ปทํ สุปริมณฺฑลํฯ

[218]

ตตฺเถโก เรวโตนาม, มหาเถโร วิชานิย;

‘‘มหาปญฺโญ อยํ สตฺโถ, ทเมตุํ วฏฺฏตี’’ติ โสฯ

[219]

‘‘โก นุ คทฺรภราเวน, วิรวนฺโต’’ติ อพฺรวิ;

‘‘คทฺรภานํ รเว อตฺถํ, กิํ ชานาสี’’ติ อาหตํฯ

[220]

‘‘อหํ ชาเน’’ติ วุตฺโตโส, โอตาเรสิ สกํ มตํ;

วุตฺตํ วุตฺตํ วิยากาสิ, วิโรธมฺปิ จ ทสฺสยิฯ

[221]

‘‘เตนหิ ตฺวํ สกวาท-โมตาเรหี’’ติ โจทิโต;

ปาฬิมาหา’ภิธมฺมสฺส, อตฺถมสฺส น โส’มิคาฯ

[222]

อาห กสฺเส’สมนฺโต’ติ, พุทฺธมนฺโต’ติ โสพฺรวิ;

‘‘เทหิ เม ต’’นฺติ วุตฺเตหิ, ‘‘คณฺหุ ปพฺพชฺชตํ’’อิติฯ

[223]

มนฺตตฺถี ปพฺพชิตฺวาโส, อุคฺคณฺหิ ปิฏกตฺตยํ;

‘‘เอกายโน อยํ มคฺโค’’, อิติ ปจฺฉา ตมคฺคหิฯ

[224]

พุทฺธสฺส วิย คมฺภีร-โฆสตฺตาตํ วิยากรุํ;

‘‘พุทฺธโฆโส’’ติ โฆโสหิ, พุทฺโธ วิย มหีตเลฯ

[225]

ตตฺถ ญาโณทยํ นาม, กตฺวา มกรณํ ตทา;

ธมฺมสงฺคณียา’กาสิ, กจฺฉํ โส อฏฺฐสาลินิํฯ

[226]

ปติตฺตฏฺฐกถญฺเจว , การามารภิพุทฺธิมา;

ตํ ทิสฺวา เรวโต เถโร, อิทํ วจนมพฺรุวิฯ

[227]

ปาฬิมตฺตอิธานิตํ, นตฺถิ อฏฺฐกถา อิธ;

ตถาจริยวาทา จ, ภินฺนรูปา น วิชฺชเรฯ

[228]

สีหฬาฏฺฐกถา สุทฺธา, มหินฺเทน มตีมตา;

สํคีติตฺตยมารุฬํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํฯ

[229]

สาริปุตฺตาทิคีตญฺจ, กถามคฺคํ สเมกฺขิย;

เอกา สีหฬภาสาย, สีหเฬสุ ปวตฺตติฯ

[230]

ตํ ตตฺถ คนฺตฺวา สุตฺวา ตํ, มาคธานํ นิรุตฺติยา;

ปริวตฺเตสิ สา โหติ, สพฺพโลกหิตา วหาฯ

[231]

เอวํ วุตฺโต ปสนฺโน โส, นิกฺขมิตฺวา ตโตอิมํ;

ทีปมาคา อิมสฺเสว, รญฺโญกาเล มหามติฯ

[232]

มหาวิหารํ สมฺปตฺโต, วิหารํ สพฺพสาธูนํ;

มหาปธานฆรํ คนฺตฺวา, สงฺฆปาลสฺส สนฺติกาฯ

[233]

สีหฬฏฺฐกถา สุทฺธา, เถรวาทญฺจ สพฺพโส;

‘‘ธมฺมสามิสฺส เอโสว, อธิปฺปาโย’’ติ นิจฺฉิยฯ

[234]

ตตฺถ สงฺฆํ สมาเนตฺวา, ‘‘กาตุมฏฺฐกถามม;

โปตฺถเก เทถ สพฺเพ’’ติ, อาห วีมํสิตุํ สตํฯ

[235]

สงฺโฆ คาถาทฺวยํ ตสฺสา-ทาสิ ‘‘สามตฺติยํ ตว;

เอตฺถ ทสฺเสหิ ตํ ทิสฺวา, สพฺเพ เทมา’’ติ โปตฺถเกฯ

[236]

ปิฏกตฺตยเมตฺเถว, สทฺธิมฏฺฐกถาย โส;

วิสุทฺธิมคฺค นามากา, สงฺคเหตฺวา สมาสโตฯ

[237]

ตโต สงฺฆํ สมุเหตฺวา, สมฺพุทฺธมตโกวิทํ;

มหาโพธิสมีปมฺหิ, โส ตํ วาเจตุมารภิฯ

[238]

เทวตา ตสฺส เนปุญฺญํ, ปกาเสตุํ มหาชเน;

ฉาเทสุํ โปตฺถกํโส’ยิ, ทฺวตฺติกฺขตฺตุมฺปิ ตํ อกาฯ

[239]

วาเจตุํ ตติเย วาเร, โปตฺถเก สมุทาหเฏ;

โปตฺถกทฺวยมญฺญมฺปิ, สณฺฐาเปสุํ ตหิํ มรูฯ

[240]

วาจยิํสุ ตทาภิกฺขู, โปตฺถกตฺตย เมกโต;

คนฺถโต อตฺถโต จาปิ, ปุพฺพาปรวเสน วาฯ

[241]

เถรวาเทหิ ปาฬิหิ, ปเทหิ พฺยญฺชเนหิ จ;

อญฺญตฺถตฺตมหูเนว, โปตฺถตฺถเกสุปิ ตีสุปิฯ

[242]

อถ อุคฺโฆสยิ สงฺโฆ, ตุฏฺฐหฏฺโฐ ติเสสโต;

‘‘นิสฺสํสยา’ยํ เมตฺเตยฺโย’’, อิติ วตฺวา ปุนปฺปุนํฯ

[243]

สทฺธิมฏฺฐกถายา’ทา, โปตฺถเก ปิฏกตฺตเย;

คนฺถกาเร วสนฺโต โส, วิหาเร ทุรสงฺกเรฯ

[244]

ปริวตฺเตสิ สพฺพาปิ, สีหฬฏฺฐกถา ตทา;

สพฺเพสํ มูลภาสาย, มาคธาย นิรุตฺติยาฯ

[245]

‘‘สตฺตานํ สพฺพภาสานํ, สา อโหสิ หิตาวหา;

เถริยา จริยาสพฺเพ, ปาฬิํวิย ตมคฺคยฺหํฯ

[246]

อถ กตฺตพฺพกิจฺเจสุ, คเหตุ ปรินิฏฺฐิติํ;

วนฺทิตุํ โส มหาโพธิํ, ชมฺพุทีปมุปาคมิฯ

[247]

สุตฺวา ทฺวาวีสวสฺสานิ, มหานาโม มหามหิํ;

กตฺวา ปุญฺญานิ จิตฺรานิ, ยถา กมฺมมุคาคมิฯ

[248]

สพฺเพ’เป เต ธรณีปตโย มจฺจุมจฺเจตุมนฺเต,

โน สกฺขิํ สูปจิตสุขพลาสาธุ สมฺปนฺนโภโค;

เอวํ สพฺเพ นิธนวสคา โหนฺติ สตฺตา’ติ นิจฺจํ,

ราคํ สมฺมา วินยตุธเน ชีวิเต จาปิ ธีมาฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปญฺจราชโก นาม

สตฺตติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ

อฏฺฐติํสติม ปริจฺเฉท