เมนู

ทสราชโก

[1]

ทุฏฺฐคามณิรญฺโญ ตุ, รชฺเชฐิตา ชนา อหู;

สาลิราชกุมาโรติ, หสฺสาสิ วิสฺสุโต สุโตฯ

[2]

อตีว ธญฺโญ โส อาสิ, ปุญฺญกมฺมรโต สทา;

อตีว จารุรุปาย, สตฺโต จณฺฑาลิยา อหุฯ

[3]

อโสกมาลาเทวิํตํ, สมฺพนฺธํ ปุพฺพชาติยา;

รูเปนา’ติ ปิยายนฺโต, โส รชฺชํ เนวกามยิฯ

[4]

ทุฏฺฐคามณิภาตา’โส, สทฺธาติสฺโส ตทจฺฉเย;

รชฺชํ กาเรสฺสา’ภิสิตฺโต, อฏฺฐารสฺส สมา’สโมฯ

[5]

ฉกฺกกมฺมํ สุธากมฺมํ, หตฺถิปาการเมว จ;

มหาถูปสฺส กาเรสิ, โส สทฺธากตนามโกฯ

[6]

ทีเปน โลหปาสาโท, อุฑฺฑิยฺหิตฺถ สุสงฺขโต;

กาเรสิ โลหปาสาทํ, ปุน โส สตฺตภูมกํฯ

[7]

นวุติสตสหสฺสคฺโฆ, ปาสาโท อาสิ โส ตทา;

ทกฺขิณคีริวิหารํ, กลฺลกเลณ เมว จฯ

[8]

กุฬุมฺพาลวิหารญฺจ, ตถาเปตฺตงฺค วาลิกํ;

เวลงฺควฏฺฏิกญฺเจว, ทุพฺพลวาปิติสฺสตํฯ

[9]

ทุรติสฺสกวาปิญฺจ, ตถามาตุวิหารกํ;

กาเรสิ อาทีฆวาปิํ, วิหารํโยชน โยชเนฯ

[10]

ทีฆวาปิวิหารญฺจ, กาเรสิ สหเจติยํ;

นานารตนกจฺฉนฺนํ, ตตฺถ กาเรสิ เจติเยฯ

[11]

สนฺธิยํ สนฺธิยํ ตตฺถ, รถจกฺกปฺปมาณกํ;

โสวณฺณมาลํ กาเรตฺวา, ลคฺคาเปสิ มโนรมํฯ

[12]

จตุราสีติสหสฺสานํ , ธมฺมกฺขนฺธานมิสฺสโร;

จตุราสีติสหสฺสานิ, ปูชาจาปิ อการยิฯ

[13]

เอวํ ปุญฺญานิ กตฺวา โส, อเนกานิ มหีปติ;

กายสฺสเภทา เทเวสุ, ตุสิเตสุ’ปปชฺชถฯ

[14]

สทฺธาติสฺสปการาเช, วสนฺเต ทีฆวาปิยํ;

ลชฺชีติสฺโส เชฏฺฐสุโต, คิริกุมฺภิมนามกํฯ

[15]

วิหารํ การยิ รมฺมํ, ตํกนิฏฺฐสุโต ปน;

ถุลฺลตฺถโน อกาเรสิ, วิหารํ กนฺทรวฺหยํฯ

[16]

ปิตรา ถุลฺลตฺถนโก, ภาตุสนฺติกมายตา;

สเหวา’ห วิหารสฺส, สงฺฆโภคตฺถมตฺตโนฯ

[17]

สทฺธาติสฺเสอุปรเต, สพฺเพ’มจฺจา สมาคตา;

ถูปาราเม ภิกฺขุสงฺฆํ, สกลํ สนฺนิปาติยฯ

[18]

สงฺฆานุญฺญายรฏฺฐสฺส, รกฺขณตฺถํ กุมารกํ;

อภิสิญฺจุํ ถุลฺลตฺถนํ, ตํ สุตฺวา ลชฺชีติสฺสโตฯ

[19]

อิธาคนฺตฺวา คเหตฺวา ตํ, สยํ รชฺชมการยิ;

มาสญฺเจว ทสาหญฺจ, ราชา ถุลฺลตฺถโน ปนฯ

[20]

ติสฺโสสมํ ลชฺชีติสฺโส, สงฺโฆ หุตฺวา อนาทโร;

‘‘น ชานิํสุ ยถาวุฑฺฒํ’’ มีติ ตํ ปริภาสยิฯ

[21]

ปจฺฉา สงฺฆํ ขมาเปตฺวา, ทณฺฑกมฺมตฺถมิสฺสโร;

ตีณิ สตสหสฺสานิ, ทตฺวาน อุรุเจติเยฯ

[22]

สิลามยานิ กาเรสิ, ปุปฺผยานานิ ตีณิโส;

อโถ สตสหสฺเสน, จิตาเปสิ จ อนฺตราฯ

[23]

มหาถูปถูปารามานํ, ภูมิํภูมิสฺสโร สมํ;

ถูปาราเม จ ถูปสฺส, สิลากญฺจุก มุตฺตมํฯ

[24]

ถูปารามสฺส ปุรโต, สิลาถูปกเมว จ;

ลชฺชีกาสนสาลญฺจ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส การยิฯ

[25]

กญฺจุกํ กณฺฏเก ถูเป, การาเปสิ สิลามยํ;

ทตฺวาน สตสหสฺสํ, วิหาเร เจติยวฺหเยฯ

[26]

คิริกุมฺภิลนามสฺส, วิหารสฺส มหมฺหิ โส;

สฏฺฐิภิกฺขุสหสฺสานํ, ติจีวรมทาปยิฯ

[27]

อริฏฺฐวิหารํ กาเรสิ, ตถากนฺทรหินกํ;

คามิกานญฺจ ภิกฺขูนํ, เภสชฺชานิ อทาปยิฯ

[28]

กิมิจฺฉกํ ตณฺฑุลญฺจ, ภิกฺขุนีนมทาปยิ;

สมานว’ฐมาสญฺจ, รชฺชํ โส การยี อิธฯ

[29]

มเต ลชฺชิกติสฺสมฺหิ, กนิฏฺโฐ ตสฺส การยิ;

รชฺชํ ฉเฬว วสฺสานิ, ขลฺลาฏนาคนามโกฯ

[30]

โลหปาสาทปริวาเร, ปาสาเท’ติ มโนรเม;

โลหปาสาทโสภตฺถํ, เอโส ทฺวตฺติํสการยิฯ

[31]

มหาถูปสฺส ปริโต, จารุโน เหมมาลิโน;

วาลิกงฺคณมริยาทํ, ปาการญฺจ อการยิฯ

[32]

โสวกุรุนฺทปาสกํ, วิหารญฺจ อการยิ;

ปุญฺญกมฺมานิจญฺญานิ, การาเปสิ มหีปติฯ

[33]

ตํ มหารตฺตโตนาม, เสนาปติ มหีปติํ;

ขลฺลาฏนาคราชานํ, นคเรเยว อคฺคหิฯ

[34]

ตสฺส รญฺโญ กนิฏฺโฐตุ, วฏฺฏคามณินามโก;

ตํ ทุฏฺฐเสนาปติกํ, หนฺตฺวา รชฺชมการยิฯ

[35]

ขลฺลาฏนาครญฺโญโส, ปุตฺตกํ สกภาตุโน;

มหาจูลิกนามานํ, ปุตฺตฐาเน ฐเปสิ จฯ

[36]

ตมฺมาตรํ นุฬาเทวิํ, มเหสิญฺจ อกาสิโส;

ปีติฐาเน ฐิตตา’สฺส, ปีติราชาติ อพฺรวุํฯ

[37]

เอวํ รชฺเช’ภิสิตฺตสฺส, ตสฺส มาสมฺหิ ปญฺจเม;

โรหเณ นกุลนคเร, เอโก พฺราหฺมณเจฏโตฯ

[38]

ติโย นาม พฺราหฺมณสฺส, วโจ สุตฺวา อปณฺฑิโต;

โจโร อสุ มหาตสฺส, ปริวาโร อโหสิ จฯ

[39]

สคณาสตฺตทมิฬา, มหาติตฺถมฺหิ โอตรุํ;

ตทา พฺราหฺมณติโย จ, เต สตฺตทมิฬาปิจฯ

[40]

ฉกฺกตฺถาย วิสชฺเชสุํ, เลขํ ภูปติสนฺติกํ;

ราชา พฺราหฺมณติยสฺส, เลขํ เปเสสิ นีติมาฯ

[41]

‘‘รชฺชํ ตว อิทาเนว, คณฺห ตฺวํ ทมิเฬ’’ อิติ;

สาธูติ โส ทมิเฬหิ, ยุชฺฌิ คณฺหิํสุ เต ตุ ตํฯ

[42]

ตโต เต ทมิฬา ยุทฺธํ, รญฺญา สห ปวตฺตยุํ;

โกฬมฺพาลกสามนฺตา, ยุทฺเธ ราชา ปราชิโตฯ

[43]

ติตฺถารามทุวาเรน, รถารุฬฺโห ปลายติ;

ปณฺฑุกาภยราเชน, ติตฺถาราโมหิ การิโต;

วาสิโต จ ตทา อาสิ, เอกวีสติ ราชุสูฯ

[44]

ตํ ทิสฺวา ปลายนฺตํ, นิคณฺโฐคิรินามโก;

‘‘ปลายติ มหากาฬ-สีหโฬ’’ติ ภุสํ รวิฯ

[45]

ตํ สุตฺวาน มหาราชา, ‘‘สิทฺเธ มม มโนรเถ;

วิหารํ เอตฺถ กาเรสฺสํ’’, อิจฺเจวํ จินฺตยี ตทาฯ

[46]

สคพฺภํ อนุลาเทวิํ, อคฺคหี รกฺขิยา อิติ;

มหาจูฬ มหานาค-กุมาเรจาปี รกฺขิเยฯ

[47]

รถสฺส ลหุภาวตฺถํ, ฑตฺวา จูฬามณิํสุภํ;

โอตาเรสิ โสมเทวิํ, ตสฺส’นุญฺญาย ภูปติฯ

[48]

ยุทฺธายคมเนเยว, ปุตฺตเก ทฺเว จ เทวิโย;

คาหยิตฺวาน นิกฺขนฺโต, สงฺกิโต โส ปราชเยฯ

[49]

อสกฺกุณิตฺวา คาเหตุํ, ปตฺตํ ภุตฺตํ ชิเนน ตํ;

ปลายิตฺวา เวสฺสคีริ-วเน อภินิยิยิโสฯ

[50]

กุตฺถิกฺกุลมหาติสฺส-เถโร ทิสฺวา ตหํ ตุ ตํ;

ภตฺตํ ปาทา อนามฏฺฐํ, ปิณฺฑทานํ วิวชฺชิยฯ

[51]

อถ เกตกิปตฺตมฺหิ, ลิขิตฺวา หฏฺฐมานโส;

สงฺฆโภคํ วิหารสฺส, ตสฺส ปาทามหีปติฯ

[52]

ตโต คนฺตฺวา สิลาโสพฺภ-กณฺฑกมฺหิ วสี ตโต;

คนฺตฺวาน มาตุเวลงฺเค, สาลคลสมีปโคฯ

[53]

ตตฺถทฺทส ทิฏฺฐปุพฺพํ, เถรํ เถโร มหีปติํ;

อุปฏฺฐากสฺส อปฺเปสิ, ตนสิวสฺส สาธุกํฯ

[54]

ตสฺส โส ตนสิวสฺส, รฏฺฐิกสฺส’นฺติเก ตหิํ;

ราชา จุทฺทสวสฺสานิ, วสี เตน อุปฏฺฐิโตฯ

[55]

สตฺตสุ ทมีเฬสฺเว’โก, โสมาเทวิํ มทาวหํ;

ราครตฺโต คเหตฺวาน, ปรตีรมคาลหุํฯ

[56]

เอโกปตฺตํ ทสพลสฺส, อนุราธปุเร ฐิตํ;

อาทาย เตน สนฺตุฏฺโฐ, ปรตีรมคาลหุํฯ

[57]

ปุฬหตฺโถ ตุ ทมิโฬ, ตีณิวสฺสานิ การยิ;

รชฺชํ เสนาปติํ กตฺวา, ทมิฬํ พาหิยวฺหยํฯ

[58]

ปุฬหตฺถํ คเหตฺวา ตํ, ทูเร วสฺสานิ พาหีโย;

รชฺชํ กาเรสิ ตสฺสา’สิ, ปณยมาโร จมูปติฯ

[59]

พาหียํ ตํ คเหตฺวาน, ราชา’สิ ปณยมารโก;

สตฺตวสฺสานิ ตสฺสา’สิ, ปิฬยมาโร จมูปติฯ

[60]

ปณยมารํ คเหตฺวา โส, ราชาสิ ปีฬยมารโก;

สตฺตมาสานิ ตสฺสาสิ, ทาฐิโย ตุ จมูปติฯ

[61]

ปีฬยมารํ คเหตฺวา โส, ทาฐิโย ทมิโฬ ปน;

รชฺชํ’นุราธนคเร, ทุเว วสฺสานิ การยิฯ

[62]

เอวํ ทมิฬราชูนํ, เตสํ ปญฺจนฺนเมวหิ;

โหนฺติ จุทฺทสวสฺสานี, สตฺตมาสา จ อุตฺตริํฯ

[63]

คตาย ตุ นิวาสตฺถํ, มลเย’นุลเทวิยา;

ภริยากนสิวสฺส, ปาทาปหริ ปจฺฉิยํฯ

[64]

กุชฺฌิตฺวา โรทมานาสา, ราชานํ อุปสกิมิ;

ตํ สุตฺวา ตนสิโวโส, มนุมาทาย นิกฺขมิฯ

[65]

เทวิยา วจนํ สุตฺวา, ตสฺส อาคมนา ปุรา;

ทฺวิปุตฺตํ เทวิมาทาย, ตโต ราชา’ปิ นิกฺขมิฯ

[66]

ธนุํ สนฺธาย อายนฺตํ, สีวํ วิชฺฌิ มหาสีโว;

ราชา นามํ ภาวยิตฺวา, อกาสิ ชินสงฺคหํฯ

[67]

อลตฺถ อฏฺฐามจฺเจจ, มหนฺเต โยธสมฺมเต;

ปริวาโร มหาอาสี, ปริหาโร จ ราชิโนฯ

[68]

กุมฺภีลกมหาติสฺส-เถร ทิสฺวา มหายโส;

อจฺฉคลฺลวิหารมฺหิ, พุทฺธปูชมการยิฯ

[69]

วตฺถุํ โสเธตุมารุฬฺโห, อกาสเจติยงฺคณํ;

กวิสีเส อมจฺจมฺหิ, โอโรหนฺโตมหีปติฯ

[70]

อาโรหนฺโต สเทวิโก, ทิสฺวา มคฺเค นิสินฺนกํ;

‘‘น นิปนฺโน’’ติ กุชฺฌิตฺวา, กวิสีสํ อฆาตยิฯ

[71]

เสสา สตฺตอมจฺจาวิ, นิพฺพินฺนา เตน ราชินา;

ตสฺส’นฺติกา ปลายิตฺวา, ปกฺกมนฺตา ยถารุจิฯ

[72]

มคฺเค วิลุตฺตา โจเรหิ, วิหารํ หมฺพุคลฺลกํ;

ปวิสิตฺวาน อทฺทกฺขุํ, ติสฺสตฺเถรํ พหุสฺสุตํฯ

[73]

จตุเนกายิโก เถโร, ยถาลทฺธานิ ทาปยิ;

วตฺถผาณิตเตลานิ, ตณฺฑุลา ปาหุณา ตถาฯ

[74]

อสฺสตฺถกาเล เถโร โส,

‘‘กุหิํยาตา’’ติ ปุจฺฉิเต;

อตฺตานํ อาวีกตฺวา เต,

ตํ ปวตฺติํ นิเวทยุํฯ

[75]

‘‘กาเรตุํ เกหิ สกฺกา นุ, ชินสาสนปคฺคหํ;

ทมิเฬหิ วา’ถ รญฺญา, อิติ ปุฏฺฐา ตุ เต ปนฯ

[76]

‘‘รญฺโญ สกฺกา’’ติ อาหํสุ, สญฺญาเปตฺวาน เต อิติ;

อุโภ ติสฺส มหาติสฺส-เถรา อาทาย เต ตโตฯ

[77]

ราชิโน สนฺติกํ เนตฺวา, อญฺญมญฺญํ ขมาปยุํ;

ราชา จ เต อมจฺจา จ, เถโร เอว มยาจยุํฯ

[78]

สิทฺเธ กมฺเม เปสิเตโน, คนฺตพฺพํ สนฺติกํ อิติ;

เถรา ทตฺวา ปฏิญฺญํ เต, ยถาฐานมคญฺฉิสุํฯ

[79]

อนุราธปุรํ ราชา, อาคนฺตฺวาน มหายโส;

ทาฐิกํ ทมิฬํ หนฺตฺวา, สยํ รชฺชมการยิฯ

[80]

ตโต นิคณฺฐารามํ ตํ, วิทฺธํเสตฺวา มหีปติ;

วิหารํ การยิ ตตฺถ, ทฺวาทส ปริเวณกํฯ

[81]

มหาวิหารปฏฺฐานา, ทฺวีสุ วสฺสส เตสุ จ;

สตฺตรสสุ วสฺเสสุ, ทสมาสา’มิเกสุ จฯ

[82]

ตถา ทิเนสุ ทสสุ, อติกฺกนฺเตสุ สาทโร;

อภยคิริ วิหารํโส, ปติฏฺฐาเปสิ ภูปติฯ

[83]

อกฺโกสิยิตฺวา เต เถเร, เตสุ ปุพฺพุปการิโน;

ตํ มหาติสฺส เถรสฺส, วิหารํ มานโท อทาฯ

[84]

คิริสฺส ยสฺมา คาราเม, ราชา กาเรสิ โสภโย;

ตสฺมา’ภย คิริตฺเวว, วิหาโร นามโก อหุฯ

[85]

อาณาเปตฺวา โสมาเทวิํ,

ยถา ฐาเน ฐเปสิโส;

ตสฺสาตนฺนามกํ กตฺวา,

โสมาราม มการยิฯ

[86]

รถา โอโรปิตา สา หิ, ตสฺมิํฐาเน วรงฺคนา;

กทฺทมฺพปุปฺผ คุมฺพมฺหิ, นิลินา ตตฺถ อทฺทสฯ

[87]

มุตฺตยนฺตํ สามเณรํ, มคฺคํ หตฺเถน ฉาทิย;

ราชา ตสฺส วโจ สุตฺวา, วิหารํ ตตฺถ การยิฯ

[88]

มหาถูปสฺสุตฺตรโต,

เจติยํ อุจฺจวตฺถุกํ;

สิลา โสภกณฺฑกํ นาม,

ราชา โสเยว การยิฯ

[89]

เตสุ สตฺตสุ โยเธสุ, อุตฺติโย นาม การยิ;

นครมฺหา ทกฺขิณโต, วิหารํ ทกฺขิณวฺหยํฯ

[90]

ตตฺเตว มูลโวกาส, วีหารํ มูลนามโก;

อมจฺโจ การยี เตน, โสปิ ตํนามโก อหุฯ

[91]

กาเรสิ สาลิยารามํ, อมจฺโจ สาลิยวฺหโย;

กาเรสิ ปพฺพตารามํ, อมจฺโจ ปพฺพตวฺหโยฯ

[92]

อุตฺตรติสฺสรามนฺตุ, ติสฺสามจฺโจ อการยิ;

วิหาเร นิฏฺฐิเต รมฺเม, ติสฺสเถร มุปจฺจเตฯ

[93]

‘‘ตุมฺหากํ ปฏิสนฺถาร, วเสน’มฺเหหิ การิเต;

วิหาเร เทม ตุมฺหากํ, อิติ วตฺวา อทํสุ จฯ

[94]

เถโร สพฺพตฺถวาเสสิ, เต เต ภิกฺขู ยถา รหํ;

อมจฺจา’ทํสุ สงฺฆสฺส, วิวิเธ สมณารเหฯ

[95]

ราชา สกวิหารมฺหิ, วสนฺเต สมุปฏฺฐหิ;

ปจฺจเยหิ อนุเนหิ, เตน เต พหโว อหุํฯ

[96]

เถรํ กุเลหี สํสฏฺฐํ, มหาติสฺโสติ วิสฺสุตํ;

กุลสํสฏฺฐ โทเสน, สงฺโฆ ตํ นีหริ อิโตฯ

[97]

ตสฺส สิสฺโส พหลมสฺสุ-

ติสฺสตฺเถโรติ ปิสฺสุโต;

กุทฺโธ’ภยคิริํ คนฺตฺวา,

วสิ ปกฺขํ วหํ ตหิํฯ

[98]

ตโตปฺปภุติ เต ภิกฺขู, มหาวิหารนาคมุํ;

เอวํ เต’ภยคิริกา, นิคฺคตา เถรวาทโตฯ

[99]

ปภินฺนา’ภยคิริเกหิ, ทกฺขิณวิหาริกายติ;

เอวํ เต เถรวาทีหิ, ปภินฺนา ภิกฺขโว ทฺวิธาฯ

[100]

มหา อภยภิกฺขู เต, วฑฺเฒตุํ ทีปวาสิโน;

วฏฺฏคามณิภูมินฺโท, ปตฺติํ นาม อทาสิ โสฯ

[101]

วิหารปริเวณานิ, ฆฏาพทฺเธ อการยิ;

‘‘ปฏิสงฺขรณํ เอวํ, เหสฺสตีติ วิจินฺติยฯ

[102]

ปิฏกตฺตยปาฬิญฺจ, ตสฺส อฏฺฐกถมฺปิ จ;

มุขปาเฐน อาเนสุํ, ปุพฺเพ ภิกฺขู มหามติฯ

[103]

หานิํ ทิสฺวาน สตฺตานํ, ตทา ภิกฺขู สมาคตา;

จิรฏฺฐิตตฺถํ ธมฺมสฺส, โปตฺถเกสุ ลิขาปยุํฯ

[104]

วฏฺฏคามณิ อภโย, ราชา รชฺชมการยิ;

อิติ ทฺวาทสวสฺสานิ, ปญฺจมาเสสุ อาทิโตฯ

[105]

อิตี ปรหิต มตฺตโน หิตญฺจ,

ปฏิลภิยิสฺสริยํ กโรติ ปญฺโญ;

วิปุลมปิ กุพุทฺธิลทฺธโภวํ,

อุภยหิตํ น กโรติ โภคลุทฺโธ’ติฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ทสราชโก นาม

เตตฺติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ

จตุตฺติํสติม ปริจฺเฉท

เอกาทสราชทีปโน

[1]

ตทจฺจเย มหาจูลี-มหาติสฺโส อการยิ;

รชฺชํ จุทฺทสวสฺสานิ, ธมฺเมน จ สเมน จฯ

[2]

สหตฺเถน กตํ ทานํ, โส สุตฺวาน มหปฺผลํ;

ปฐเมเยว วสฺสมฺหิ, คนฺตฺวา อญฺญาตเวสวาฯ

[3]

กตฺวาน สาลิลวนํ, ลทฺธาย ภติยา ตโต;

ปิณฺฑปาตํ มหาสุมฺม-เถรสฺสา’ทา มหีปติฯ

[4]

โสณฺณคิริมฺหิ ปุน โส, ตีณิวสฺสานิ ขตฺติโย;

คุฬยนฺตมฺหิ กตฺวาน, ภติํลทฺธา คุเฬ ตโตฯ

[5]

เต คุเฬ อาหราเปตฺวา, ปุรํ อาคมฺม ภูปติ;

ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาทาสิ, มหาทานํ มหีปติฯ

[6]

ติํสภิกฺขุสหสฺสสฺส, อทา อจฺฉาทนานิ จ;

ทฺวาทสนฺนํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนีนํ ตเถว จฯ

[7]