ทสราชโก
[1]
ทุฏฺฐคามณิรญฺโญ ตุ, รชฺเชฐิตา ชนา อหู;
สาลิราชกุมาโรติ, หสฺสาสิ วิสฺสุโต สุโตฯ
[2]
อตีว ธญฺโญ โส อาสิ, ปุญฺญกมฺมรโต สทา;
อตีว จารุรุปาย, สตฺโต จณฺฑาลิยา อหุฯ
[3]
อโสกมาลาเทวิํตํ, สมฺพนฺธํ ปุพฺพชาติยา;
รูเปนา’ติ ปิยายนฺโต, โส รชฺชํ เนวกามยิฯ
[4]
ทุฏฺฐคามณิภาตา’โส, สทฺธาติสฺโส ตทจฺฉเย;
รชฺชํ กาเรสฺสา’ภิสิตฺโต, อฏฺฐารสฺส สมา’สโมฯ
[5]
ฉกฺกกมฺมํ สุธากมฺมํ, หตฺถิปาการเมว จ;
มหาถูปสฺส กาเรสิ, โส สทฺธากตนามโกฯ
[6]
ทีเปน โลหปาสาโท, อุฑฺฑิยฺหิตฺถ สุสงฺขโต;
กาเรสิ โลหปาสาทํ, ปุน โส สตฺตภูมกํฯ
[7]
นวุติสตสหสฺสคฺโฆ, ปาสาโท อาสิ โส ตทา;
ทกฺขิณคีริวิหารํ, กลฺลกเลณ เมว จฯ
[8]
กุฬุมฺพาลวิหารญฺจ, ตถาเปตฺตงฺค วาลิกํ;
เวลงฺควฏฺฏิกญฺเจว, ทุพฺพลวาปิติสฺสตํฯ
[9]
ทุรติสฺสกวาปิญฺจ, ตถามาตุวิหารกํ;
กาเรสิ อาทีฆวาปิํ, วิหารํโยชน โยชเนฯ
[10]
ทีฆวาปิวิหารญฺจ, กาเรสิ สหเจติยํ;
นานารตนกจฺฉนฺนํ, ตตฺถ กาเรสิ เจติเยฯ
[11]
สนฺธิยํ สนฺธิยํ ตตฺถ, รถจกฺกปฺปมาณกํ;
โสวณฺณมาลํ กาเรตฺวา, ลคฺคาเปสิ มโนรมํฯ
[12]
จตุราสีติสหสฺสานํ , ธมฺมกฺขนฺธานมิสฺสโร;
จตุราสีติสหสฺสานิ, ปูชาจาปิ อการยิฯ
[13]
เอวํ ปุญฺญานิ กตฺวา โส, อเนกานิ มหีปติ;
กายสฺสเภทา เทเวสุ, ตุสิเตสุ’ปปชฺชถฯ
[14]
สทฺธาติสฺสปการาเช, วสนฺเต ทีฆวาปิยํ;
ลชฺชีติสฺโส เชฏฺฐสุโต, คิริกุมฺภิมนามกํฯ
[15]
วิหารํ การยิ รมฺมํ, ตํกนิฏฺฐสุโต ปน;
ถุลฺลตฺถโน อกาเรสิ, วิหารํ กนฺทรวฺหยํฯ
[16]
ปิตรา ถุลฺลตฺถนโก, ภาตุสนฺติกมายตา;
สเหวา’ห วิหารสฺส, สงฺฆโภคตฺถมตฺตโนฯ
[17]
สทฺธาติสฺเสอุปรเต, สพฺเพ’มจฺจา สมาคตา;
ถูปาราเม ภิกฺขุสงฺฆํ, สกลํ สนฺนิปาติยฯ
[18]
สงฺฆานุญฺญายรฏฺฐสฺส, รกฺขณตฺถํ กุมารกํ;
อภิสิญฺจุํ ถุลฺลตฺถนํ, ตํ สุตฺวา ลชฺชีติสฺสโตฯ
[19]
อิธาคนฺตฺวา คเหตฺวา ตํ, สยํ รชฺชมการยิ;
มาสญฺเจว ทสาหญฺจ, ราชา ถุลฺลตฺถโน ปนฯ
[20]
ติสฺโสสมํ ลชฺชีติสฺโส, สงฺโฆ หุตฺวา อนาทโร;
‘‘น ชานิํสุ ยถาวุฑฺฒํ’’ มีติ ตํ ปริภาสยิฯ
[21]
ปจฺฉา สงฺฆํ ขมาเปตฺวา, ทณฺฑกมฺมตฺถมิสฺสโร;
ตีณิ สตสหสฺสานิ, ทตฺวาน อุรุเจติเยฯ
[22]
สิลามยานิ กาเรสิ, ปุปฺผยานานิ ตีณิโส;
อโถ สตสหสฺเสน, จิตาเปสิ จ อนฺตราฯ
[23]
มหาถูปถูปารามานํ, ภูมิํภูมิสฺสโร สมํ;
ถูปาราเม จ ถูปสฺส, สิลากญฺจุก มุตฺตมํฯ
[24]
ถูปารามสฺส ปุรโต, สิลาถูปกเมว จ;
ลชฺชีกาสนสาลญฺจ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส การยิฯ
[25]
กญฺจุกํ กณฺฏเก ถูเป, การาเปสิ สิลามยํ;
ทตฺวาน สตสหสฺสํ, วิหาเร เจติยวฺหเยฯ
[26]
คิริกุมฺภิลนามสฺส, วิหารสฺส มหมฺหิ โส;
สฏฺฐิภิกฺขุสหสฺสานํ, ติจีวรมทาปยิฯ
[27]
อริฏฺฐวิหารํ กาเรสิ, ตถากนฺทรหินกํ;
คามิกานญฺจ ภิกฺขูนํ, เภสชฺชานิ อทาปยิฯ
[28]
กิมิจฺฉกํ ตณฺฑุลญฺจ, ภิกฺขุนีนมทาปยิ;
สมานว’ฐมาสญฺจ, รชฺชํ โส การยี อิธฯ
[29]
มเต ลชฺชิกติสฺสมฺหิ, กนิฏฺโฐ ตสฺส การยิ;
รชฺชํ ฉเฬว วสฺสานิ, ขลฺลาฏนาคนามโกฯ
[30]
โลหปาสาทปริวาเร, ปาสาเท’ติ มโนรเม;
โลหปาสาทโสภตฺถํ, เอโส ทฺวตฺติํสการยิฯ
[31]
มหาถูปสฺส ปริโต, จารุโน เหมมาลิโน;
วาลิกงฺคณมริยาทํ, ปาการญฺจ อการยิฯ
[32]
โสวกุรุนฺทปาสกํ, วิหารญฺจ อการยิ;
ปุญฺญกมฺมานิจญฺญานิ, การาเปสิ มหีปติฯ
[33]
ตํ มหารตฺตโตนาม, เสนาปติ มหีปติํ;
ขลฺลาฏนาคราชานํ, นคเรเยว อคฺคหิฯ
[34]
ตสฺส รญฺโญ กนิฏฺโฐตุ, วฏฺฏคามณินามโก;
ตํ ทุฏฺฐเสนาปติกํ, หนฺตฺวา รชฺชมการยิฯ
[35]
ขลฺลาฏนาครญฺโญโส, ปุตฺตกํ สกภาตุโน;
มหาจูลิกนามานํ, ปุตฺตฐาเน ฐเปสิ จฯ
[36]
ตมฺมาตรํ นุฬาเทวิํ, มเหสิญฺจ อกาสิโส;
ปีติฐาเน ฐิตตา’สฺส, ปีติราชาติ อพฺรวุํฯ
[37]
เอวํ รชฺเช’ภิสิตฺตสฺส, ตสฺส มาสมฺหิ ปญฺจเม;
โรหเณ นกุลนคเร, เอโก พฺราหฺมณเจฏโตฯ
[38]
ติโย นาม พฺราหฺมณสฺส, วโจ สุตฺวา อปณฺฑิโต;
โจโร อสุ มหาตสฺส, ปริวาโร อโหสิ จฯ
[39]
สคณาสตฺตทมิฬา, มหาติตฺถมฺหิ โอตรุํ;
ตทา พฺราหฺมณติโย จ, เต สตฺตทมิฬาปิจฯ
[40]
ฉกฺกตฺถาย วิสชฺเชสุํ, เลขํ ภูปติสนฺติกํ;
ราชา พฺราหฺมณติยสฺส, เลขํ เปเสสิ นีติมาฯ
[41]
‘‘รชฺชํ ตว อิทาเนว, คณฺห ตฺวํ ทมิเฬ’’ อิติ;
สาธูติ โส ทมิเฬหิ, ยุชฺฌิ คณฺหิํสุ เต ตุ ตํฯ
[42]
ตโต เต ทมิฬา ยุทฺธํ, รญฺญา สห ปวตฺตยุํ;
โกฬมฺพาลกสามนฺตา, ยุทฺเธ ราชา ปราชิโตฯ
[43]
ติตฺถารามทุวาเรน, รถารุฬฺโห ปลายติ;
ปณฺฑุกาภยราเชน, ติตฺถาราโมหิ การิโต;
วาสิโต จ ตทา อาสิ, เอกวีสติ ราชุสูฯ
[44]
ตํ ทิสฺวา ปลายนฺตํ, นิคณฺโฐคิรินามโก;
‘‘ปลายติ มหากาฬ-สีหโฬ’’ติ ภุสํ รวิฯ
[45]
ตํ สุตฺวาน มหาราชา, ‘‘สิทฺเธ มม มโนรเถ;
วิหารํ เอตฺถ กาเรสฺสํ’’, อิจฺเจวํ จินฺตยี ตทาฯ
[46]
สคพฺภํ อนุลาเทวิํ, อคฺคหี รกฺขิยา อิติ;
มหาจูฬ มหานาค-กุมาเรจาปี รกฺขิเยฯ
[47]
รถสฺส ลหุภาวตฺถํ, ฑตฺวา จูฬามณิํสุภํ;
โอตาเรสิ โสมเทวิํ, ตสฺส’นุญฺญาย ภูปติฯ
[48]
ยุทฺธายคมเนเยว, ปุตฺตเก ทฺเว จ เทวิโย;
คาหยิตฺวาน นิกฺขนฺโต, สงฺกิโต โส ปราชเยฯ
[49]
อสกฺกุณิตฺวา คาเหตุํ, ปตฺตํ ภุตฺตํ ชิเนน ตํ;
ปลายิตฺวา เวสฺสคีริ-วเน อภินิยิยิโสฯ
[50]
กุตฺถิกฺกุลมหาติสฺส-เถโร ทิสฺวา ตหํ ตุ ตํ;
ภตฺตํ ปาทา อนามฏฺฐํ, ปิณฺฑทานํ วิวชฺชิยฯ
[51]
อถ เกตกิปตฺตมฺหิ, ลิขิตฺวา หฏฺฐมานโส;
สงฺฆโภคํ วิหารสฺส, ตสฺส ปาทามหีปติฯ
[52]
ตโต คนฺตฺวา สิลาโสพฺภ-กณฺฑกมฺหิ วสี ตโต;
คนฺตฺวาน มาตุเวลงฺเค, สาลคลสมีปโคฯ
[53]
ตตฺถทฺทส ทิฏฺฐปุพฺพํ, เถรํ เถโร มหีปติํ;
อุปฏฺฐากสฺส อปฺเปสิ, ตนสิวสฺส สาธุกํฯ
[54]
ตสฺส โส ตนสิวสฺส, รฏฺฐิกสฺส’นฺติเก ตหิํ;
ราชา จุทฺทสวสฺสานิ, วสี เตน อุปฏฺฐิโตฯ
[55]
สตฺตสุ ทมีเฬสฺเว’โก, โสมาเทวิํ มทาวหํ;
ราครตฺโต คเหตฺวาน, ปรตีรมคาลหุํฯ
[56]
เอโกปตฺตํ ทสพลสฺส, อนุราธปุเร ฐิตํ;
อาทาย เตน สนฺตุฏฺโฐ, ปรตีรมคาลหุํฯ
[57]
ปุฬหตฺโถ ตุ ทมิโฬ, ตีณิวสฺสานิ การยิ;
รชฺชํ เสนาปติํ กตฺวา, ทมิฬํ พาหิยวฺหยํฯ
[58]
ปุฬหตฺถํ คเหตฺวา ตํ, ทูเร วสฺสานิ พาหีโย;
รชฺชํ กาเรสิ ตสฺสา’สิ, ปณยมาโร จมูปติฯ
[59]
พาหียํ ตํ คเหตฺวาน, ราชา’สิ ปณยมารโก;
สตฺตวสฺสานิ ตสฺสา’สิ, ปิฬยมาโร จมูปติฯ
[60]
ปณยมารํ คเหตฺวา โส, ราชาสิ ปีฬยมารโก;
สตฺตมาสานิ ตสฺสาสิ, ทาฐิโย ตุ จมูปติฯ
[61]
ปีฬยมารํ คเหตฺวา โส, ทาฐิโย ทมิโฬ ปน;
รชฺชํ’นุราธนคเร, ทุเว วสฺสานิ การยิฯ
[62]
เอวํ ทมิฬราชูนํ, เตสํ ปญฺจนฺนเมวหิ;
โหนฺติ จุทฺทสวสฺสานี, สตฺตมาสา จ อุตฺตริํฯ
[63]
คตาย ตุ นิวาสตฺถํ, มลเย’นุลเทวิยา;
ภริยากนสิวสฺส, ปาทาปหริ ปจฺฉิยํฯ
[64]
กุชฺฌิตฺวา โรทมานาสา, ราชานํ อุปสกิมิ;
ตํ สุตฺวา ตนสิโวโส, มนุมาทาย นิกฺขมิฯ
[65]
เทวิยา วจนํ สุตฺวา, ตสฺส อาคมนา ปุรา;
ทฺวิปุตฺตํ เทวิมาทาย, ตโต ราชา’ปิ นิกฺขมิฯ
[66]
ธนุํ สนฺธาย อายนฺตํ, สีวํ วิชฺฌิ มหาสีโว;
ราชา นามํ ภาวยิตฺวา, อกาสิ ชินสงฺคหํฯ
[67]
อลตฺถ อฏฺฐามจฺเจจ, มหนฺเต โยธสมฺมเต;
ปริวาโร มหาอาสี, ปริหาโร จ ราชิโนฯ
[68]
กุมฺภีลกมหาติสฺส-เถร ทิสฺวา มหายโส;
อจฺฉคลฺลวิหารมฺหิ, พุทฺธปูชมการยิฯ
[69]
วตฺถุํ โสเธตุมารุฬฺโห, อกาสเจติยงฺคณํ;
กวิสีเส อมจฺจมฺหิ, โอโรหนฺโตมหีปติฯ
[70]
อาโรหนฺโต สเทวิโก, ทิสฺวา มคฺเค นิสินฺนกํ;
‘‘น นิปนฺโน’’ติ กุชฺฌิตฺวา, กวิสีสํ อฆาตยิฯ
[71]
เสสา สตฺตอมจฺจาวิ, นิพฺพินฺนา เตน ราชินา;
ตสฺส’นฺติกา ปลายิตฺวา, ปกฺกมนฺตา ยถารุจิฯ
[72]
มคฺเค วิลุตฺตา โจเรหิ, วิหารํ หมฺพุคลฺลกํ;
ปวิสิตฺวาน อทฺทกฺขุํ, ติสฺสตฺเถรํ พหุสฺสุตํฯ
[73]
จตุเนกายิโก เถโร, ยถาลทฺธานิ ทาปยิ;
วตฺถผาณิตเตลานิ, ตณฺฑุลา ปาหุณา ตถาฯ
[74]
อสฺสตฺถกาเล เถโร โส,
‘‘กุหิํยาตา’’ติ ปุจฺฉิเต;
อตฺตานํ อาวีกตฺวา เต,
ตํ ปวตฺติํ นิเวทยุํฯ
[75]
‘‘กาเรตุํ เกหิ สกฺกา นุ, ชินสาสนปคฺคหํ;
ทมิเฬหิ วา’ถ รญฺญา, อิติ ปุฏฺฐา ตุ เต ปนฯ
[76]
‘‘รญฺโญ สกฺกา’’ติ อาหํสุ, สญฺญาเปตฺวาน เต อิติ;
อุโภ ติสฺส มหาติสฺส-เถรา อาทาย เต ตโตฯ
[77]
ราชิโน สนฺติกํ เนตฺวา, อญฺญมญฺญํ ขมาปยุํ;
ราชา จ เต อมจฺจา จ, เถโร เอว มยาจยุํฯ
[78]
สิทฺเธ กมฺเม เปสิเตโน, คนฺตพฺพํ สนฺติกํ อิติ;
เถรา ทตฺวา ปฏิญฺญํ เต, ยถาฐานมคญฺฉิสุํฯ
[79]
อนุราธปุรํ ราชา, อาคนฺตฺวาน มหายโส;
ทาฐิกํ ทมิฬํ หนฺตฺวา, สยํ รชฺชมการยิฯ
[80]
ตโต นิคณฺฐารามํ ตํ, วิทฺธํเสตฺวา มหีปติ;
วิหารํ การยิ ตตฺถ, ทฺวาทส ปริเวณกํฯ
[81]
มหาวิหารปฏฺฐานา, ทฺวีสุ วสฺสส เตสุ จ;
สตฺตรสสุ วสฺเสสุ, ทสมาสา’มิเกสุ จฯ
[82]
ตถา ทิเนสุ ทสสุ, อติกฺกนฺเตสุ สาทโร;
อภยคิริ วิหารํโส, ปติฏฺฐาเปสิ ภูปติฯ
[83]
อกฺโกสิยิตฺวา เต เถเร, เตสุ ปุพฺพุปการิโน;
ตํ มหาติสฺส เถรสฺส, วิหารํ มานโท อทาฯ
[84]
คิริสฺส ยสฺมา คาราเม, ราชา กาเรสิ โสภโย;
ตสฺมา’ภย คิริตฺเวว, วิหาโร นามโก อหุฯ
[85]
อาณาเปตฺวา โสมาเทวิํ,
ยถา ฐาเน ฐเปสิโส;
ตสฺสาตนฺนามกํ กตฺวา,
โสมาราม มการยิฯ
[86]
รถา โอโรปิตา สา หิ, ตสฺมิํฐาเน วรงฺคนา;
กทฺทมฺพปุปฺผ คุมฺพมฺหิ, นิลินา ตตฺถ อทฺทสฯ
[87]
มุตฺตยนฺตํ สามเณรํ, มคฺคํ หตฺเถน ฉาทิย;
ราชา ตสฺส วโจ สุตฺวา, วิหารํ ตตฺถ การยิฯ
[88]
มหาถูปสฺสุตฺตรโต,
เจติยํ อุจฺจวตฺถุกํ;
สิลา โสภกณฺฑกํ นาม,
ราชา โสเยว การยิฯ
[89]
เตสุ สตฺตสุ โยเธสุ, อุตฺติโย นาม การยิ;
นครมฺหา ทกฺขิณโต, วิหารํ ทกฺขิณวฺหยํฯ
[90]
ตตฺเตว มูลโวกาส, วีหารํ มูลนามโก;
อมจฺโจ การยี เตน, โสปิ ตํนามโก อหุฯ
[91]
กาเรสิ สาลิยารามํ, อมจฺโจ สาลิยวฺหโย;
กาเรสิ ปพฺพตารามํ, อมจฺโจ ปพฺพตวฺหโยฯ
[92]
อุตฺตรติสฺสรามนฺตุ, ติสฺสามจฺโจ อการยิ;
วิหาเร นิฏฺฐิเต รมฺเม, ติสฺสเถร มุปจฺจเตฯ
[93]
‘‘ตุมฺหากํ ปฏิสนฺถาร, วเสน’มฺเหหิ การิเต;
วิหาเร เทม ตุมฺหากํ, อิติ วตฺวา อทํสุ จฯ
[94]
เถโร สพฺพตฺถวาเสสิ, เต เต ภิกฺขู ยถา รหํ;
อมจฺจา’ทํสุ สงฺฆสฺส, วิวิเธ สมณารเหฯ
[95]
ราชา สกวิหารมฺหิ, วสนฺเต สมุปฏฺฐหิ;
ปจฺจเยหิ อนุเนหิ, เตน เต พหโว อหุํฯ
[96]
เถรํ กุเลหี สํสฏฺฐํ, มหาติสฺโสติ วิสฺสุตํ;
กุลสํสฏฺฐ โทเสน, สงฺโฆ ตํ นีหริ อิโตฯ
[97]
ตสฺส สิสฺโส พหลมสฺสุ-
ติสฺสตฺเถโรติ ปิสฺสุโต;
กุทฺโธ’ภยคิริํ คนฺตฺวา,
วสิ ปกฺขํ วหํ ตหิํฯ
[98]
ตโตปฺปภุติ เต ภิกฺขู, มหาวิหารนาคมุํ;
เอวํ เต’ภยคิริกา, นิคฺคตา เถรวาทโตฯ
[99]
ปภินฺนา’ภยคิริเกหิ, ทกฺขิณวิหาริกายติ;
เอวํ เต เถรวาทีหิ, ปภินฺนา ภิกฺขโว ทฺวิธาฯ
[100]
มหา อภยภิกฺขู เต, วฑฺเฒตุํ ทีปวาสิโน;
วฏฺฏคามณิภูมินฺโท, ปตฺติํ นาม อทาสิ โสฯ
[101]
วิหารปริเวณานิ, ฆฏาพทฺเธ อการยิ;
‘‘ปฏิสงฺขรณํ เอวํ, เหสฺสตีติ วิจินฺติยฯ
[102]
ปิฏกตฺตยปาฬิญฺจ, ตสฺส อฏฺฐกถมฺปิ จ;
มุขปาเฐน อาเนสุํ, ปุพฺเพ ภิกฺขู มหามติฯ
[103]
หานิํ ทิสฺวาน สตฺตานํ, ตทา ภิกฺขู สมาคตา;
จิรฏฺฐิตตฺถํ ธมฺมสฺส, โปตฺถเกสุ ลิขาปยุํฯ
[104]
วฏฺฏคามณิ อภโย, ราชา รชฺชมการยิ;
อิติ ทฺวาทสวสฺสานิ, ปญฺจมาเสสุ อาทิโตฯ
[105]
อิตี ปรหิต มตฺตโน หิตญฺจ,
ปฏิลภิยิสฺสริยํ กโรติ ปญฺโญ;
วิปุลมปิ กุพุทฺธิลทฺธโภวํ,
อุภยหิตํ น กโรติ โภคลุทฺโธ’ติฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ทสราชโก นาม
เตตฺติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ
จตุตฺติํสติม ปริจฺเฉท
เอกาทสราชทีปโน
[1]
ตทจฺจเย มหาจูลี-มหาติสฺโส อการยิ;
รชฺชํ จุทฺทสวสฺสานิ, ธมฺเมน จ สเมน จฯ
[2]
สหตฺเถน กตํ ทานํ, โส สุตฺวาน มหปฺผลํ;
ปฐเมเยว วสฺสมฺหิ, คนฺตฺวา อญฺญาตเวสวาฯ
[3]
กตฺวาน สาลิลวนํ, ลทฺธาย ภติยา ตโต;
ปิณฺฑปาตํ มหาสุมฺม-เถรสฺสา’ทา มหีปติฯ
[4]
โสณฺณคิริมฺหิ ปุน โส, ตีณิวสฺสานิ ขตฺติโย;
คุฬยนฺตมฺหิ กตฺวาน, ภติํลทฺธา คุเฬ ตโตฯ
[5]
เต คุเฬ อาหราเปตฺวา, ปุรํ อาคมฺม ภูปติ;
ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปาทาสิ, มหาทานํ มหีปติฯ
[6]
ติํสภิกฺขุสหสฺสสฺส, อทา อจฺฉาทนานิ จ;
ทฺวาทสนฺนํ สหสฺสานํ, ภิกฺขูนีนํ ตเถว จฯ
[7]