ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

มหาวํสปาฬิ

ปถมปริจฺเฉท

มหิยงฺคณาคมนํ

[1]

นมสฺสิตฺวาน สมฺพุทฺธํ, สุสุทฺธํ สุทฺธวํสชํ;

มหาวํสํ ปวกฺขามิ, นานานูนาธิการิกํฯ

[2]

โปราเณหิ กโต’เปโส, อติวิตฺถาริโต กฺวจิ;

อตีว กฺวจิ สํขิตฺโต, อเนกปุนรุตฺตโกฯ

[3]

วชฺชิตํ เตหิ โทเสหิ, สุขคฺคหณธารณํ;

ปสาทสํเวคกรํ, สุติโต จ อุปาคตํฯ

[4]

ปสาทชนเก ฐาเน, ตถา สํเวคการเก;

ชนยนฺโต ปสาทญฺจ, สํเวคญฺจ สุณาถ ตํฯ

[5]

ทีปงฺกรญฺหิ สมฺพุทฺธํ, ปสฺสิตฺวา โน ชิโน ปุรา;

โลกํ ทุกฺขา ปโมเจตุํ, โพธาย ปณิธิํ อกาฯ

[6]

ตโต ตญฺเจว สมฺพุทฺธํ, โกณฺฑญฺญํ มงฺคลํ มุนิํ;

สุมนํ เรวตํ พุทฺธํ, โสภิตญฺจ มหามุนิํฯ

[7]

อโนมทสฺสิํ สมฺพุทฺธํ, ปทุมํ นารทํ ชินํ;

ปทุมุตฺตรสมฺพุทฺธํ, สุเมธญฺจ ตถาคตํฯ

[8]

สุชาตํ ปิยทสฺสิญฺจ, อตฺถทสฺสิญฺจ นายกํ;

ธมฺมทสฺสิญฺจ สิทฺธตฺถํ, ติสฺสํ ผุสฺสชินํ ตถาฯ

[9]

วิปสฺสิํ สิขีสมฺพุทฺธํ, สมฺพุทฺธํ เวสฺสภุํ วิภุํ;

กกุสนฺธญฺจ สมฺพุทฺธํ, โกณาคมนเมว จฯ

[10]

กสฺสปํ สุคตญฺจ’เม, สมฺพุทฺเธ จตุวีสติ;

อาราเธตฺวา มหาวีโร, เตหิ โพธาย พฺยากโตฯ

[11]

ปุเรตฺวา ปารมี สพฺพา, ปตฺวา สมฺโพธิมุตฺตมํ;

อุตฺตโม โคตโม พุทฺโธ, สตฺเต ทุกฺขา ปโมจยิฯ

[12]

มคเธสุ รุเวลายํ, โพธิมูเล มหามุนิ;

วิสาขปุณฺณมายํ โส, ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํฯ

[13]

สตฺตาหานิ ตหิํ สตฺต, โส วิมุตฺติสุขํ ปรํ;

วินฺทนฺตํ มธุรตฺตญฺจ, ทสฺสยนฺโต วสี วสิฯ

[14]

ตโต พาราณสิํ คนฺตฺวา, ธมฺมจกฺกํ ปคตฺตยิ;

ตตฺถ วสฺส วสนฺโต’ว, สฏฺฐิํ อรหตํ อกาฯ

[15]

เต ธมฺมเทสนตฺถาย, วิสฺสชฺเชตฺวาน ภิกฺขโว;

วิเนตฺวา จ ตโต ติํส-สหา เย ภทฺทวคฺคิเยฯ

[16]

สหสฺสชฏิเล นาโถ, วิเนตุํ กสฺสปาทิเก;

เหมนฺเต อุรุเวลายํ, วสิเต ปริปาจยํฯ

[17]

อุรุเวลกสฺสปสฺส, มหายญฺเญ อุปฏฺฐิเต;

ตสฺส’ตฺตโน นาคมเน, อิจฺฉาจารํ วิชานิยฯ

[18]

อุตฺตรกุรุโต ภิกฺขํ, อาหริตฺวา ริมทฺทโน;

อโนตตฺตทเห ภุตฺวา, สายนฺหสมเย สยํฯ

[19]

โพธิโต นวเม มาเส, ผุสฺสปุณฺณมิยํ ชิโน;

ลงฺกาทีปํ วิโสเธตุํ, ลงฺกาทีปมุปาคมิฯ

[20]

สาสนุชฺโชตนํ ฐานํ, ลํกา ญาตา ชิเนน หิ;

ยกฺขปุณฺณาย ลงฺกาย, ยกฺขา นิพฺพา สิยาติ จฯ

[21]

ญาโตว ลงฺกามชฺฌมฺหิ, คงฺคาภีเร มโนรเม;

ติโยชนาย เต รมฺเม, เอกโยชนวิตฺถเตฯ

[22]

มหานาควนุยฺยาเน, ยกฺขสงฺคามภูมิยา;

ลงฺกาทีปฏฺฐยกฺขานํ, มหายกฺขสมาคโมฯ

[23]

อุปาคโต ตํ สุคโต, มหายกฺขสมาคมํ;

สมาคมสฺส มชฺฌมฺหิ, ตตฺถ เตสํ สิโรปริฯ

[24]

มหิยงฺคณถูปสฺส, ฐาเน เวหายสํ ชิโน;

วุฏฺฐิวาตนฺธกาเรสิ, เตสํ สํเวชนํ อกาฯ

[25]

เต ภยฏฺฐา’ภยํ ยกฺขา, อยาจุํ อภยํ ชินํ;

ชิโน อภยโท อาห, ยกฺเข เต’ติ ภยทฺทีเตฯ

[26]

ยกฺขา ภยํ โว ทุกฺขญฺจ, หริสฺสามิ อิทํ อหํ;

ตุมฺเห นิสชฺชฐานํ เม, สมคฺคา เทถ โน อิธฯ

[27]

อาหุ เต สุคตํ ยกฺขา, เทม มาริส เต อิธ;

สพฺเพปิ สกลํ ทีปํ, เทหิ โน อภยํ ตุวํฯ

[28]

ภยํ สีตํ ตมํ เตสํ, หนฺตฺวา ตํ ทินฺนภูมิยํ;

จมฺมกฺขนฺธํ อตฺถริตฺวา, ตตฺถา’ สีโน ชิโน ตโตฯ

[29]

จมฺมกฺขณฺฑํ ปสาเรสิ, อาทิตฺตํ ตํ สมนฺตโต;

ฆมฺมาภิภูตา เต ภีตา, ฐิตา อนฺเต สมนฺตโตฯ

[30]

คิริทีปํ ตโต นาโถ, รมฺมํ เตสํ อิธา’นยิ;

เตสุ ตตฺถ ปวิฏฺเฐสุ, ยถาฐาเน ฐเปสิ จฯ

[31]

นาโถ ตํ สํขิปิ ธมฺมํ, ตทา เทวา สมาคมุํ;

ตสฺมิํ สมาคเม เตสํ, สตฺถา ธมฺม มเทสยิฯ

[32]

เนเกสํ ปาณโกฏีนํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ;

สรเณสุ จ สีเลสุ, ฐิตา อาสุํ อสํขิยาฯ

[33]

โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา, เสเล สุมนกูฏเก;

มหาสุมนเทวินฺโท, ปูชิยํ ยาจิ ปูชิยํฯ

[34]

สิรํ ปรามสิตฺวาน, นีลามลสิโรรุโห;

ปาณิมตฺเตอทา เกเส, ตสฺส ปาณ หิโต ชิโนฯ

[35]

โส ตํ สุวณฺณจงฺโกฏ-วเรนาทาย สตฺถุโน;

นิสินฺนฏฺฐานรจิเต, นานารตนสญฺจเยฯ

[36]

สพฺพโต สตฺตรตเน, เต ฐเปตฺวา สิโรรุเห;

โส อินฺทนีลถูเปน, ปิทเหสิ นมสฺสิ จฯ

[37]

ปรินิพฺพุตมฺหิ สมฺพุทฺเธ, จิตกโต จ อิทฺธิยา;

อาทาย ชินคีวฏฺฐิํ, เถโร สรภูนามโกฯ

[38]

เถรสฺส สาริปุตฺตสฺส, สิสฺโส อานีย เจติเย;

ตสฺมิํเยว ฐเปตฺวาน, ภิกฺขูหิ ปริวาริโตฯ

[39]

ฉาทาเปตฺวา เมทวณฺณ-ปาสาเณหิ มหิทฺธิโก;

ถูปํ ทฺวาทสหตฺถุจฺจํ, การาเปตฺวาน ปกฺกมิฯ

[40]

เทวานํปิยติสฺสสฺส, รญฺโญ ภาตุกุธารโก;

อุทฺธจูฬาภโย นาม, ทิสฺวา เจติย มพฺภุตํฯ

[41]

ตํ ฉาทยิตฺวา กาเรสิ, ติํสหตฺถุจฺจ เจติยํ;

มทฺทนฺโต ทมิเฬ ราชา, ตตฺรฏฺโฐ ทุกฺขคามณิฯ

[42]

อสีติหตฺถํ กาเรสิ, ตสฺส กญฺชุกเจติยํ;

มหิยงฺคณถูโปย-เมโส เอวํ ปติฏฺฐิโตฯ

[43]

เอวํ ทีปมิมํกตฺวา, มนุสฺสารหมิสฺสโร;

อุรุเวลมคา ธีโร, อุรุวีร ปรกฺกโมติฯ

มหิยงฺคณาคมนํ นิฏฺฐิตํฯ

นาคทีปาคมน

[44]

มหาการุณิโก สตฺถา, สพฺพโลกหิเต รโต;

โพธิโต ปญฺจเม วสฺเส, วสํ เชตวเน ชิโนฯ

[45]

มโหทรสฺส นาคสฺส, ตถา จูโฬทรสฺส จ;

มาตุลภาคิเนยฺยานํ, มณิปลฺลงฺกเหตุกํฯ

[46]

ทิสฺวา สปาริสชฺชานํ, สงฺคามํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ;

สมฺพุทฺโธ จิตฺตมาสสฺส, กาฬปกฺเข อุโปสเถฯ

[47]

ปาโตเยว สมาทาย, ปวรํ ปตฺตจีวรํ;

อนุกมฺปาย นาคานํ, นาคทีปมุปาคมิฯ

[48]

มหาทโร’ปิโส นาโค, ตทา ราชา อหิทฺธิโก;

สมุทฺเท นาคภวเน, ทสทฺธสตโยชเนฯ

[49]

กณิฏฺฐิกา ตสฺส กณฺหา, วฑฺฒมานมฺหิ ปพฺพเต;

นาคราชสฺส ทินฺนา’สิ, ตสฺส จูโฬทโร สุโตฯ

[50]

ตสฺส มาตา มหามาตุ, มณิปลฺลงฺกมุตฺตมํ;

ทตฺวา กาลกตา นาคี, มาตุเลน ตถา หิ โสฯ

[51]

อโหสิ ภาคิเนยฺยสฺส, สงฺคาโม ปจฺจุปฏฺฐิโต;

ปพฺพเตยฺยา’ปิ นาคา เต, อเหสุญฺหิ มหิทฺธิกาฯ

[52]

สมิทฺธิสุมโน นาม, เทโว เชตวเน ฐิตํ;

ราชายตนมาทาย, อตฺตโน ภวนํ สุภํฯ

[53]

พุทฺธานุมติยาเยว, ฉตฺตาการํ ชิโนปริ;

ธารยนฺโต อุปาคญฺฉิ, ฐานํ ตํ ปุพฺพวุฏฺฐกํฯ

[54]

เทโว หิ โส นาคทีเป, มนุสฺโส’นนฺตเร ภเว;

อโหสิ ราชายตน-ฐิตฐาเน ส อทฺทสฯ

[55]

ปจฺเจกพุทฺธ ภุญฺชนฺเต, ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาทิย;

ปตฺตโสธนสาขาโย, เตสํ ปาทาสิ เตน โสฯ

[56]

นิพฺพตฺติตสฺมิํ รุกฺขสฺมิํ, เชตุยฺยาเน มโนรเม;

ทฺวารโกฏฺฐกปสฺสมฺหิ, ปจฺฉา พหิ อโหสิ โสฯ

[57]

เทวาติเทโว เทวสฺส, ตสฺส วุทฺธิญฺจ ปสฺสิย;

อิทํ ฐาน หิตตฺถญฺจ, ตํ สรุกฺขํ อิธานยิฯ

[58]

สงฺคามมชฺเฌ อากาเส, นิสินฺโน ตตฺถ นายโก;

ตมํ ตโมนุโท เตสํ, นาคานํ หิํสนํ อกาฯ

[59]

อสฺสาเสนฺโต ภยฏฺเฏ เต, อาโลกํ ปวิทฺธํสยิ;

เต ทิสฺวา สุคตํ ตุฏฺฐา, ปาเท วนฺทิํสุ สตฺถุโนฯ

[60]

เตสํ ธมฺมมเทเสสิ, สามคฺคิกรณํ ชิโน;

อุโภ’ปิ เต ปตีตา ตํ, ปลฺลงฺกํ มุนิโน อทุํฯ

[61]

สตฺถา ภูมิคโต ตตฺถ, ปสีทิสฺวาน อาสเน;

เตหิ ทิพฺพนฺนปาเนหิ, นาคราเชหิ ตปฺปิโตฯ

[62]

เต ชลฏฺเฐ ตลฏฺเฐ จ, ภุชเค’สีติโกฏิโย;

สรเณสุ จ สีเลสุ, ปติฏฺฐาเปสิ นายโกฯ

[63]

มโหทรสฺส นาคสฺส, มาตุโล มณิอกฺขิโก;

กลฺยาณิยํ นาคราชา, ยุทฺธํ กาตุํ ตหิํ คโตฯ

[64]

พุทฺธคามมฺหิ ปฐเม, สุตฺวา สทฺธมฺมเทสนํ;

ฐิโต สรณสีเลสุ, ตตฺถา’ยาจิ ตถาคตํฯ

[65]

มหตี อนุกมฺปาโน, กตา นาถ ตยา อยํ;

ตวานาคมเน สพฺเพ, มยํ ภสฺมี ภวามเหฯ

[66]

อนุกมฺปา มหี ปิเต, วิสุํ โหตุ มโหทย;

ปุนราคมเนเนตฺถ, วาสภูมิํ มมา มมฯ

[67]

อธิวาสยิตฺวา ภควา, ตุณฺหิภาเว นิธาคมํ;

ปติฏฺฐาเปสิ ตตฺเถว, ราชายตนเจติยํฯ

[68]

ตญฺจปิ ราชายตนํ, ปลฺลญฺจงฺก มหารหํ;

อปฺเปสิ นาคราชูนํ, โลกนาโถ นมสฺสิตุํฯ

[69]

ปริโภคเจติยํ มยฺหํ, นาคราชา นมสฺสถ;

ตํ ภวิสฺสติ โวตาตา, หิตาย จ สุขาย จฯ

[70]

อิจฺเจวมาทิํ สุคโต, นาคานํ อนุสาสนํ;

กตฺวา เชตวนํ เอว, คโต โลกานุกมฺปโกติฯ

นาคทีปาคมนํ

กลฺยาณาคมนํ

[71]

ตโต โส ตติเย วสฺเส,

นาคินฺโท มณิอกฺขิโก;

อุปสงฺกมฺม สมฺพุทฺธํ,

สตสงฺฆํ นิมนฺตยิฯ

[72]

โพธิโต อฏฺฐเม วสฺเส, วสํ เชตวเน ชิโน;

นาโถ ปญฺจหิ ภิกฺขูนํ, สเตหิ ปริวาริโตฯ

[73]

ทุติเย ทิวเส ภตฺต-กาเล อาโรจิเต ชิโน;

รมฺเม เวสาขมาสมฺหิ, ปุณฺณมายํ มุนิสฺสโรฯ

[74]

ตตฺเถว ปารุปิตฺวาน, สงฺฆาฏิํ ปตฺตมาทิย;

อาคา กลฺยาณิเทสํ ตํ, มณิอกฺขินิเวสนํฯ

[75]

กลฺยาณิ เจติยฐาเน, กเต รตนมณฺฑเป;

มหารหมฺหิ ปลฺลงฺเก, สหสงฺเฆนุ’ปาวิสิฯ

[76]

ทิพฺเพหิ ขชฺชโภชฺเชหิ, สคโณ สคณํ ชินํ;

นาคราชา ธมฺมราชํ, สนฺตปฺเปสิ สุมานโสฯ

[77]

ตตฺถ ธมฺมํ เทสยิตฺวา, สตฺถา โลนุกมฺปโก;

อุคฺคนฺตฺวา สุมเน กูเฏ, ปทํ ทสฺเสสิ นายโกฯ

[78]

ตสฺมิํ ปพฺพตปาทมฺหิ, สหสงฺโฆ ยถาสุขํ;

ทิวา วิหารํ กตฺวาน, ทีฆวาปิ มุปาคมิฯ

[79]