18. อปรอจฺฉราสงฺฆาตวคฺโค

[382] ‘‘อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตมฺปิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปฐมํ ฌานํ ภาเวติ, อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว – ‘ภิกฺขุ อริตฺตชฺฌาโน วิหรติ, สตฺถุสาสนกโร โอวาทปติกโร, อโมฆํ รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชติ’ฯ โก ปน วาโท เย นํ พหุลีกโรนฺตี’’ติ!

[383-389] ‘‘อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตมฺปิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ทุติยํ ฌานํ ภาเวติ…เป.… ตติยํ ฌานํ ภาเวติ…เป.… จตุตฺถํ ฌานํ ภาเวติ…เป.… เมตฺตํ เจโตวิมุตฺติํ ภาเวติ…เป.… กรุณํ เจโตวิมุตฺติํ ภาเวติ…เป.… มุทิตํ เจโตวิมุตฺติํ ภาเวติ…เป.… อุเปกฺขํ เจโตวิมุตฺติํ ภาเวติ…เป.…ฯ

[390-393] กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ เวทนานุปสฺสี วิหรติ…เป.… จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ

[394-397] อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ [วิริยํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติฯ อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติฯ

[398-401] ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ… วีริยสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ… จิตฺตสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ… วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ…ฯ

[402-406] สทฺธินฺทฺริยํ ภาเวติ… วีริยินฺทฺริยํ ภาเวติ… สตินฺทฺริยํ ภาเวติ… สมาธินฺทฺริยํ ภาเวติ… ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ…ฯ

[407-411] สทฺธาพลํ ภาเวติ… วีริยพลํ ภาเวติ… สติพลํ ภาเวติ… สมาธิพลํ ภาเวติ… ปญฺญาพลํ ภาเวติ…ฯ

[412-418] สติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… วีริยสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ…ฯ

[419-426] สมฺมาทิฏฺฐิํ ภาเวติ… สมฺมาสงฺกปฺปํ ภาเวติ… สมฺมาวาจํ ภาเวติ… สมฺมากมฺมนฺตํ ภาเวติ… สมฺมาอาชีวํ ภาเวติ… สมฺมาวายามํ ภาเวติ… สมฺมาสติํ ภาเวติ… สมฺมาสมาธิํ ภาเวติ…ฯ

[427-434] [ที. นิ. 2.173; ม. นิ. 2.249; อ. นิ. 8.65] อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ ปริตฺตานิ สุวณฺณทุพฺพณฺณานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ อปฺปมาณานิ สุวณฺณทุพฺพณฺณานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ ปริตฺตานิ สุวณฺณทุพฺพณฺณานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ อปฺปมาณานิ สุวณฺณทุพฺพณฺณานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ นีลานิ นีลวณฺณานิ นีลนิทสฺสนานิ นีลนิภาสานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ ปีตานิ ปีตวณฺณานิ ปีตนิทสฺสนานิ ปีตนิภาสานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ โลหิตกานิ โลหิตกวณฺณานิ โลหิตกนิทสฺสนานิ โลหิตกนิภาสานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ เอวํสญฺญี โหติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ โอทาตานิ โอทาตวณฺณานิ โอทาตนิทสฺสนานิ โอทาตนิภาสานิฯ ‘ตานิ อภิภุยฺย ชานามิ ปสฺสามี’ติ – เอวํสญฺญี โหติ…ฯ

[435-442] รูปี รูปานิ ปสฺสติ… อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหติ… สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ… สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ… สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม นตฺถิ กิญฺจีติ อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ… สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ… สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ…ฯ

[443-452] ปถวีกสิณํ ภาเวติ… อาโปกสิณํ ภาเวติ… เตโชกสิณํ ภาเวติ… วาโยกสิณํ ภาเวติ… นีลกสิณํ ภาเวติ… ปีตกสิณํ ภาเวติ… โลหิตกสิณํ ภาเวติ… โอทาตกสิณํ ภาเวติ… อากาสกสิณํ ภาเวติ… วิญฺญาณกสิณํ ภาเวติ…ฯ

[453-462] อสุภสญฺญํ ภาเวติ… มรณสญฺญํ ภาเวติ… อาหาเร ปฏิกูลสญฺญํ ภาเวติ… สพฺพโลเก อนภิรติสญฺญํ [อนภิรตสญฺญํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ภาเวติ… อนิจฺจสญฺญํ ภาเวติ… อนิจฺเจ ทุกฺขสญฺญํ ภาเวติ… ทุกฺเข อนตฺตสญฺญํ ภาเวติ… ปหานสญฺญํ ภาเวติ… วิราคสญฺญํ ภาเวติ… นิโรธสญฺญํ ภาเวติ…ฯ

[463-472] อนิจฺจสญฺญํ ภาเวติ… อนตฺตสญฺญํ ภาเวติ… มรณสญฺญํ ภาเวติ… อาหาเร ปฏิกูลสญฺญํ ภาเวติ… สพฺพโลเก อนภิรติสญฺญํ ภาเวติ… อฏฺฐิกสญฺญํ ภาเวติ… ปุฬวกสญฺญํ [ปุฬุวกสญฺญํ (ก.)] ภาเวติ… วินีลกสญฺญํ ภาเวติ… วิจฺฉิทฺทกสญฺญํ ภาเวติ… อุทฺธุมาตกสญฺญํ ภาเวติ…ฯ

[473-482] พุทฺธานุสฺสติํ ภาเวติ… ธมฺมานุสฺสติํ ภาเวติ… สงฺฆานุสฺสติํ ภาเวติ… สีลานุสฺสติํ ภาเวติ… จาคานุสฺสติํ ภาเวติ… เทวตานุสฺสติํ ภาเวติ… อานาปานสฺสติํ ภาเวติ… มรณสฺสติํ ภาเวติ… กายคตาสติํ ภาเวติ… อุปสมานุสฺสติํ ภาเวติ…ฯ

[483-492] ปฐมชฺฌานสหคตํ สทฺธินฺทฺริยํ ภาเวติ… วีริยินฺทฺริยํ ภาเวติ… สตินฺทฺริยํ ภาเวติ… สมาธินฺทฺริยํ ภาเวติ… ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ… สทฺธาพลํ ภาเวติ… วีริยพลํ ภาเวติ… สติพลํ ภาเวติ… สมาธิพลํ ภาเวติ… ปญฺญาพลํ ภาเวติ…ฯ

[493-562] ‘‘ทุติยชฺฌานสหคตํ…เป.… ตติยชฺฌานสหคตํ…เป.… จตุตฺถชฺฌานสหคตํ…เป.… เมตฺตาสหคตํ…เป.… กรุณาสหคตํ…เป.… มุทิตาสหคตํ…เป.… อุเปกฺขาสหคตํ สทฺธินฺทฺริยํ ภาเวติ… วีริยินฺทฺริยํ ภาเวติ… สตินฺทฺริยํ ภาเวติ… สมาธินฺทฺริยํ ภาเวติ… ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ… สทฺธาพลํ ภาเวติ… วีริยพลํ ภาเวติ… สติพลํ ภาเวติ… สมาธิพลํ ภาเวติ… ปญฺญาพลํ ภาเวติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว – ‘ภิกฺขุ อริตฺตชฺฌาโน วิหรติ สตฺถุสาสนกโร โอวาทปติกโร, อโมฆํ รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชติ’ฯ โก ปน วาโท เย นํ พหุลีกโรนฺตี’’ติ!

อปรอจฺฉราสงฺฆาตวคฺโค อฏฺฐารสโมฯ

19. กายคตาสติวคฺโค

[563] ‘‘ยสฺส กสฺสจิ, ภิกฺขเว, มหาสมุทฺโท เจตสา ผุโฏ อนฺโตคธา ตสฺส กุนฺนทิโย ยา กาจิ สมุทฺทงฺคมา; เอวเมวํ, ภิกฺขเว, ยสฺส กสฺสจิ กายคตา สติ ภาวิตา พหุลีกตา อนฺโตคธา ตสฺส กุสลา ธมฺมา เย เกจิ วิชฺชาภาคิยา’’ติฯ

[564-570] ‘‘เอกธมฺโม, ภิกฺขเว, ภาวิโต พหุลีกโต มหโต สํเวคาย สํวตฺตติ… มหโต อตฺถาย สํวตฺตติ… มหโต โยคกฺเขมาย สํวตฺตติ… สติสมฺปชญฺญาย สํวตฺตติ… ญาณทสฺสนปฺปฏิลาภาย สํวตฺตติ… ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย สํวตฺตติ… วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยาย สํวตฺตติฯ กตโม เอกธมฺโม? กายคตา สติฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, เอกธมฺโม ภาวิโต พหุลีกโต มหโต สํเวคาย สํวตฺตติ… มหโต อตฺถาย สํวตฺตติ… มหโต โยคกฺเขมาย สํวตฺตติ… สติสมฺปชญฺญาย สํวตฺตติ… ญาณทสฺสนปฺปฏิลาภาย สํวตฺตติ… ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย สํวตฺตติ… วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยาย สํวตฺตตี’’ติฯ