13. เอกปุคฺคลวคฺโค

[170] ‘‘เอกปุคฺคโล , ภิกฺขเว, โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ กตโม เอกปุคฺคโล? ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, เอกปุคฺคโล โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสาน’’นฺติฯ

[171] ‘‘เอกปุคฺคลสฺส, ภิกฺขเว, ปาตุภาโว ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ กตมสฺส เอกปุคฺคลสฺส? ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, เอกปุคฺคลสฺส ปาตุภาโว ทุลฺลโภ โลกสฺมิ’’นฺติฯ

[172] ‘‘เอกปุคฺคโล, ภิกฺขเว, โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ อจฺฉริยมนุสฺโสฯ กตโม เอกปุคฺคโล? ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, เอกปุคฺคโล โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ อจฺฉริยมนุสฺโส’’ติฯ

[173] ‘‘เอกปุคฺคลสฺส, ภิกฺขเว, กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา [อานุตปฺปา (สี.)] โหติฯ กตมสฺส เอกปุคฺคลสฺส? ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, เอกปุคฺคลสฺส กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหตี’’ติฯ

[174] ‘‘เอกปุคฺคโล, ภิกฺขเว, โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ อทุติโย อสหาโย อปฺปฏิโม อปฺปฏิสโม อปฺปฏิภาโค อปฺปฏิปุคฺคโล อสโม อสมสโม ทฺวิปทานํ อคฺโคฯ กตโม เอกปุคฺคโล? ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, เอกปุคฺคโล โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ อทุติโย อสหาโย อปฺปฏิโม อปฺปฏิสโม อปฺปฏิภาโค อปฺปฏิปุคฺคโล อสโม อสมสโม ทฺวิปทานํ อคฺโค’’ติฯ

[175-186] ‘‘เอกปุคฺคลสฺส , ภิกฺขเว, ปาตุภาวา มหโต จกฺขุสฺส ปาตุภาโว โหติ, มหโต อาโลกสฺส ปาตุภาโว โหติ, มหโต โอภาสสฺส ปาตุภาโว โหติ, ฉนฺนํ อนุตฺตริยานํ ปาตุภาโว โหติ, จตุนฺนํ ปฏิสมฺภิทานํ สจฺฉิกิริยา โหติ, อเนกธาตุปฏิเวโธ โหติ, นานาธาตุปฏิเวโธ โหติ, วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยา โหติ, โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยา โหติ, สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยา โหติ, อนาคามิผลสจฺฉิกิริยา โหติ, อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยา โหติฯ กตมสฺส เอกปุคฺคลสฺส? ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, เอกปุคฺคลสฺส ปาตุภาวา มหโต จกฺขุสฺส ปาตุภาโว โหติ, มหโต อาโลกสฺส ปาตุภาโว โหติ, มหโต โอภาสสฺส ปาตุภาโว โหติ, ฉนฺนํ อนุตฺตริยานํ ปาตุภาโว โหติ, จตุนฺนํ ปฏิสมฺภิทานํ สจฺฉิกิริยา โหติ, อเนกธาตุปฏิเวโธ โหติ, นานาธาตุปฏิเวโธ โหติ, วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยา โหติ, โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยา โหติ, สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยา โหติ, อนาคามิผลสจฺฉิกิริยา โหติ, อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยา โหตี’’ติฯ

[187] ‘‘นาหํ ภิกฺขเว, อญฺญํ เอกปุคฺคลมฺปิ สมนุปสฺสามิ โย เอวํ ตถาคเตน อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ สมฺมเทว อนุปฺปวตฺเตติ ยถยิทํ, ภิกฺขเว, สาริปุตฺโตฯ สาริปุตฺโต, ภิกฺขเว, ตถาคเตน อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ สมฺมเทว อนุปฺปวตฺเตตี’’ติฯ

เอกปุคฺคลวคฺโค เตรสโมฯ

14. เอตทคฺควคฺโค

1. ปฐมวคฺโค

[188] ‘‘เอตทคฺคํ , ภิกฺขเว, มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ รตฺตญฺญูนํ ยทิทํ อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ’’ [อญฺญาตโกณฺฑญฺโญติ (ก.), อญฺญาโกณฺฑญฺโญ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)]ฯ

[189] … มหาปญฺญานํ ยทิทํ สาริปุตฺโตฯ

[190] … อิทฺธิมนฺตานํ ยทิทํ มหาโมคฺคลฺลาโนฯ

[191] … ธุตวาทานํ [ธุตงฺคธรานํ (กตฺถจิ)] ยทิทํ มหากสฺสโปฯ

[192] … ทิพฺพจกฺขุกานํ ยทิทํ อนุรุทฺโธฯ

[193] … อุจฺจากุลิกานํ ยทิทํ ภทฺทิโย กาฬิโคธายปุตฺโตฯ

[194] … มญฺชุสฺสรานํ ยทิทํ ลกุณฺฑก [ลกุณฺฏก (สฺยา. กํ.)] ภทฺทิโยฯ