‘‘กตมญฺจ , ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรธํ อริยสจฺจํ? โย ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโย – อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรธํ อริยสจฺจํฯ

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิ – อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ อริยสจฺจานิฯ

‘‘ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, ‘อิทํ ทุกฺข’นฺติ โยโค กรณีโย…เป.… ‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’ติ โยโค กรณีโย’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. ปฐมธารณสุตฺตํ

[1085] ‘‘ธาเรถ โน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติ? เอวํ วุตฺเต อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อหํ โข, ภนฺเต, ธาเรมิ ภควตา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติฯ ‘‘ยถา กถํ ปน ตฺวํ, ภิกฺขุ, ธาเรสิ มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติ? ‘‘ทุกฺขํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา ปฐมํ อริยสจฺจํ เทสิตํ ธาเรมิ; ทุกฺขสมุทยํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา ทุติยํ อริยสจฺจํ เทสิตํ ธาเรมิ; ทุกฺขนิโรธํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา ตติยํ อริยสจฺจํ เทสิตํ ธาเรมิ; ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา จตุตฺถํ อริยสจฺจํ เทสิตํ ธาเรมิฯ เอวํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ธาเรมิ ภควตา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, ภิกฺขุ! สาธุ โข ตฺวํ, ภิกฺขุ, ธาเรสิ มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานีติฯ ทุกฺขํ โข, ภิกฺขุ, มยา ปฐมํ อริยสจฺจํ เทสิตํ, ตถา นํ ธาเรหิ; ทุกฺขสมุทยํ [ทุกฺขสมุทโย (สฺยา. กํ.)] โข, ภิกฺขุ, มยา ทุติยํ อริยสจฺจํ เทสิตํ, ตถา นํ ธาเรหิ; ทุกฺขนิโรธํ [ทุกฺขนิโรโธ (สฺยา. กํ.)] โข, ภิกฺขุ, มยา ตติยํ อริยสจฺจํ เทสิตํ, ตถา นํ ธาเรหิ; ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา [ทุกฺขนิโรธคามินิปฏิปทํ (ปี.), ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ (ก.)] โข, ภิกฺขุ, มยา จตุตฺถํ อริยสจฺจํ เทสิตํ, ตถา นํ ธาเรหิฯ เอวํ โข, ภิกฺขุ, ธาเรหิ มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานีติฯ

‘‘ตสฺมาติห , ภิกฺขุ, ‘อิทํ ทุกฺข’นฺติ โยโค กรณีโย…เป.… ‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’ติ โยโค กรณีโย’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. ทุติยธารณสุตฺตํ

[1086] ‘‘ธาเรถ โน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติ? เอวํ วุตฺเต อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อหํ โข, ภนฺเต, ธาเรมิ ภควตา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติฯ

‘‘ยถา กถํ ปน ตฺวํ, ภิกฺขุ, ธาเรสิ มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติ? ‘‘ทุกฺขํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา ปฐมํ อริยสจฺจํ เทสิตํ ธาเรมิฯ โย หิ โกจิ, ภนฺเต, สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํ วเทยฺย – ‘เนตํ ทุกฺขํ ปฐมํ อริยสจฺจํ ยํ สมเณน โคตเมน เทสิตํฯ อหเมตํ ทุกฺขํ ปฐมํ อริยสจฺจํ ปจฺจกฺขาย อญฺญํ ทุกฺขํ ปฐมํ อริยสจฺจํ ปญฺญเปสฺสามี’ติ – เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ ทุกฺขสมุทยํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา…เป.… ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ภควตา จตุตฺถํ อริยสจฺจํ เทสิตํ ธาเรมิฯ โย หิ โกจิ, ภนฺเต, สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํ วเทยฺย – ‘เนตํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา จตุตฺถํ อริยสจฺจํ ยํ สมเณน โคตเมน เทสิตํฯ อหเมตํ ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ จตุตฺถํ อริยสจฺจํ ปจฺจกฺขาย อญฺญํ ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ จตุตฺถํ อริยสจฺจํ ปญฺญเปสฺสามี’ติ – เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ เอวํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ธาเรมิ ภควตา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานี’’ติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, ภิกฺขุ! สาธุ โข ตฺวํ, ภิกฺขุ, ธาเรสิ มยา จตฺตาริ อริยสจฺจานิ เทสิตานีติฯ ทุกฺขํ โข, ภิกฺขุ, มยา ปฐมํ อริยสจฺจํ เทสิตํ, ตถา นํ ธาเรหิฯ โย หิ โกจิ, ภิกฺขุ, สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํ วเทยฺย – ‘เนตํ ทุกฺขํ ปฐมํ อริยสจฺจํ ยํ สมเณน โคตเมน เทสิตํฯ อหเมตํ ทุกฺขํ ปฐมํ อริยสจฺจํ ปจฺจกฺขาย อญฺญํ ทุกฺขํ ปฐมํ อริยสจฺจํ ปญฺญเปสฺสามี’ติ – เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ ทุกฺขสมุทยํ โข, ภิกฺขุ…เป.… ทุกฺขนิโรธํ โข, ภิกฺขุ…เป.… ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา โข, ภิกฺขุ, มยา จตุตฺถํ อริยสจฺจํ เทสิตํ, ตถา นํ ธาเรหิฯ