10. องฺคสุตฺตํ

[1046] ‘‘จตฺตาริมานิ , ภิกฺขเว, โสตาปตฺติยงฺคานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? สปฺปุริสสํเสโว, สทฺธมฺมสฺสวนํ, โยนิโสมนสิกาโร, ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปตฺติ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ โสตาปตฺติยงฺคานี’’ติฯ ทสมํฯ

สคาถกปุญฺญาภิสนฺทวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อภิสนฺทา ตโย วุตฺตา, ทุเว มหทฺธเนน จ;

สุทฺธํ นนฺทิยํ ภทฺทิยํ, มหานามงฺเคน เต ทสาติฯ

6. สปฺปญฺญวคฺโค

1. สคาถกสุตฺตํ

[1047] ‘‘จตูหิ , ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต อริยสาวโก โสตาปนฺโน โหติ อวินิปาตธมฺโม นิยโต สมฺโพธิปรายโณฯ

‘‘กตเมหิ จตูหิ? อิธ , ภิกฺขเว, อริยสาวโก พุทฺเธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติฯ ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ…เป.… อริยกนฺเตหิ สีเลหิ สมนฺนาคโต โหติ อขณฺเฑหิ…เป.… สมาธิสํวตฺตนิเกหิฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต อริยสาวโก โสตาปนฺโน โหติ อวินิปาตธมฺโม นิยโต สมฺโพธิปรายโณ’’ติฯ อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘ยสฺส สทฺธา ตถาคเต, อจลา สุปฺปติฏฺฐิตา;

สีลญฺจ ยสฺส กลฺยาณํ, อริยกนฺตํ ปสํสิตํฯ

‘‘สงฺเฆ ปสาโท ยสฺสตฺถิ, อุชุภูตญฺจ ทสฺสนํ;

อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํฯ

‘‘ตสฺมา สทฺธญฺจ สีลญฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;

อนุยุญฺเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธานสาสน’’นฺติฯ ปฐมํ;

2. วสฺสํวุตฺถสุตฺตํ

[1048] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สาวตฺถิยํ วสฺสํวุตฺโถ กปิลวตฺถุํ อนุปฺปตฺโต โหติ เกนจิเทว กรณีเยนฯ อสฺโสสุํ โข กาปิลวตฺถวา สกฺยา – ‘‘อญฺญตโร กิร ภิกฺขุ สาวตฺถิยํ วสฺสํวุตฺโถ กปิลวตฺถุํ อนุปฺปตฺโต’’ติฯ

อถ โข กาปิลวตฺถวา สกฺยา เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข กาปิลวตฺถวา สกฺยา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ – ‘‘กจฺจิ, ภนฺเต, ภควา อโรโค เจว พลวา จา’’ติ? ‘‘อโรโค จาวุโส, ภควา พลวา จา’’ติฯ ‘‘กจฺจิ ปน, ภนฺเต, สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานา อโรคา เจว พลวนฺโต จา’’ติ? ‘‘สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานาปิ โข, อาวุโส, อโรคา เจว พลวนฺโต จา’’ติฯ ‘‘กจฺจิ ปน, ภนฺเต, ภิกฺขุสงฺโฆ อโรโค จ พลวา จา’’ติฯ ‘‘ภิกฺขุสงฺโฆปิ โข, อาวุโส, อโรโค จ พลวา จา’’ติฯ ‘‘อตฺถิ ปน เต, ภนฺเต, กิญฺจิ อิมินา อนฺตรวสฺเสน ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิต’’นฺติ? ‘‘สมฺมุขา เมตํ, อาวุโส, ภควโต สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘อปฺปกา เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เย อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติฯ อถ โข เอเตว พหุตรา ภิกฺขู เย ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติกา ตตฺถ ปรินิพฺพายิโน อนาวตฺติธมฺมา ตสฺมา โลกา’’’ติฯ

‘‘อปรมฺปิ โข เม, อาวุโส, ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘อปฺปกา เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เย ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติกา ตตฺถ ปรินิพฺพายิโน อนาวตฺติธมฺมา ตสฺมา โลกาฯ อถ โข เอเตว พหุตรา ภิกฺขู เย ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา ราคโทสโมหานํ ตนุตฺตา สกทาคามิโน, สกิเทว อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสนฺตี’’’ติฯ