เมนู

3. ปฐมอานนฺทสุตฺตํ

[989] สาวตฺถินิทานํฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อตฺถิ นุ โข, ภนฺเต , เอกธมฺโม [เอโก ธมฺโม (สี.)] ภาวิโต พหุลีกโต จตฺตาโร ธมฺเม ปริปูเรติ, จตฺตาโร ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา สตฺต ธมฺเม ปริปูเรนฺติ, สตฺต ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา ทฺเว ธมฺเม ปริปูเรนฺตี’’ติ?

‘‘อตฺถิ โข, อานนฺท, เอกธมฺโม ภาวิโต พหุลีกโต จตฺตาโร ธมฺเม ปริปูเรติ, จตฺตาโร ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา สตฺต ธมฺเม ปริปูเรนฺติ, สตฺต ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา ทฺเว ธมฺเม ปริปูเรนฺตี’’ติฯ

‘‘กตโม ปน, ภนฺเต, เอกธมฺโม [เอโก ธมฺโม (สี.)] ภาวิโต พหุลีกโต จตฺตาโร ธมฺเม ปริปูเรติ, จตฺตาโร ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา สตฺต ธมฺเม ปริปูเรนฺติ, สตฺต ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา ทฺเว ธมฺเม ปริปูเรนฺตี’’ติ? ‘‘อานาปานสฺสติสมาธิ โข, อานนฺท, เอกธมฺโม ภาวิโต พหุลีกโต จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ปริปูเรติ, จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาวิตา พหุลีกตา สตฺต โพชฺฌงฺเค ปริปูเรนฺติ, สตฺต โพชฺฌงฺคา ภาวิตา พหุลีกตา วิชฺชาวิมุตฺติํ ปริปูเรนฺติ’’ฯ

‘‘กถํ ภาวิโต, อานนฺท, อานาปานสฺสติสมาธิ กถํ พหุลีกโต จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ปริปูเรติ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ อรญฺญคโต วา รุกฺขมูลคโต วา สุญฺญาคารคโต วา นิสีทติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย ปริมุขํ สติํ อุปฏฺฐเปตฺวาฯ โส สโตว อสฺสสติ, สโตว ปสฺสสติฯ ทีฆํ วา อสฺสสนฺโต ‘ทีฆํ อสฺสสามี’ติ ปชานาติ, ทีฆํ วา ปสฺสสนฺโต ‘ทีฆํ ปสฺสสามี’ติ ปชานาติ…เป.… ‘ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสี อสฺสสิสฺสามี’ติ สิกฺขติ, ‘ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสี ปสฺสสิสฺสามี’ติ สิกฺขติ’’ฯ ‘‘ยสฺมิํ สมเย, อานนฺท, ภิกฺขุ ทีฆํ วา อสฺสสนฺโต ‘ทีฆํ อสฺสสามี’ติ ปชานาติ, ทีฆํ วา ปสฺสสนฺโต ‘ทีฆํ ปสฺสสามี’ติ ปชานาติ; รสฺสํ วา…เป.… ‘ปสฺสมฺภยํ กายสงฺขารํ อสฺสสิสฺสามี’ติ สิกฺขติ, ‘ปสฺสมฺภยํ กายสงฺขารํ ปสฺสสิสฺสามี’ติ สิกฺขติ – กาเย กายานุปสฺสี, อานนฺท, ภิกฺขุ ตสฺมิํ สมเย วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตํ กิสฺส เหตุ? กายญฺญตราหํ, อานนฺท, เอตํ วทามิ, ยทิทํ – อสฺสาสปสฺสาสํ ฯ ตสฺมาติหานนฺท, กาเย กายานุปสฺสี ภิกฺขุ ตสฺมิํ สมเย วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ’’ฯ