6. ตติยกณฺฑกีสุตฺตํ

[904] สาเกตนิทานํฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา สาริปุตฺโต อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ – ‘‘กตเมสํ อายสฺมา อนุรุทฺโธ ธมฺมานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา มหาภิญฺญตํ ปตฺโต’’ติ? ‘‘จตุนฺนํ ขฺวาหํ, อาวุโส, สติปฏฺฐานานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา มหาภิญฺญตํ ปตฺโต ฯ กตเมสํ จตุนฺนํ? อิธาหํ, อาวุโส, กาเย กายานุปสฺสี วิหรามิ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรามิ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ – อิเมสํ ขฺวาหํ, อาวุโส, จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา มหาภิญฺญตํ ปตฺโตฯ อิเมสญฺจ ปนาหํ, อาวุโส, จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ ภาวิตตฺตา พหุลีกตตฺตา สหสฺสํ โลกํ อภิชานามี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. ตณฺหกฺขยสุตฺตํ

[905] สาวตฺถินิทานํ ฯ ตตฺร โข อายสฺมา อนุรุทฺโธ ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อาวุโส ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘อาวุโส’’ติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส ปจฺจสฺโสสุํฯ อายสฺมา อนุรุทฺโธ เอตทโวจ –

‘‘จตฺตาโรเม , อาวุโส, สติปฏฺฐานา ภาวิตา พหุลีกตา ตณฺหกฺขยาย สํวตฺตนฺติฯ กตเม จตฺตาโร? อิธาวุโส, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ…เป.… เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ – อิเม โข, อาวุโส, จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาวิตา พหุลีกตา ตณฺหกฺขยาย สํวตฺตนฺตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. สลฬาคารสุตฺตํ

[906] เอกํ สมยํ อายสฺมา อนุรุทฺโธ สาวตฺถิยํ วิหรติ สลฬาคาเรฯ ตตฺร โข อายสฺมา อนุรุทฺโธ ภิกฺขู อามนฺเตสิ…เป.… เอตทโวจ – ‘‘เสยฺยถาปิ, อาวุโส, คงฺคา นที ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภาราฯ อถ มหาชนกาโย อาคจฺเฉยฺย กุทฺทาลปิฏกํ [กุทฺทาลปิฏกํ (พหูสุ)] อาทาย – ‘มยํ อิมํ คงฺคานทิํ ปจฺฉานินฺนํ กริสฺสาม ปจฺฉาโปณํ ปจฺฉาปพฺภาร’นฺติฯ ตํ กิํ มญฺญถาวุโส, อปิ นุ โส มหาชนกาโย คงฺคานทิํ ปจฺฉานินฺนํ กเรยฺย ปจฺฉาโปณํ ปจฺฉาปพฺภาร’’นฺติ? ‘‘โน เหตํ, อาวุโส’’ฯ ‘‘ตํ กิสฺส เหตุ’’? ‘‘คงฺคา, อาวุโส, นที ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภาราฯ สา น สุกรา ปจฺฉานินฺนํ กาตุํ ปจฺฉาโปณํ ปจฺฉาปพฺภารํฯ ยาวเทว จ ปน โส มหาชนกาโย กิลมถสฺส วิฆาตสฺส ภาคี อสฺสา’’ติฯ

‘‘เอวเมว โข, อาวุโส, ภิกฺขุํ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ภาเวนฺตํ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน พหุลีกโรนฺตํ ราชาโน วา ราชมหามตฺตา วา มิตฺตา วา อมจฺจา วา ญาตี วา สาโลหิตา วา โภเคหิ อภิหฏฺฐุํ ปวาเรยฺยุํ – ‘เอหมฺโภ ปุริส, กิํ เต อิเม กาสาวา อนุทหนฺติ? กิํ มุณฺโฑ กปาลมนุสญฺจรสิ? เอหิ หีนายาวตฺติตฺวา โภเค จ ภุญฺชสฺสุ ปุญฺญานิ จ กโรหี’’’ติฯ

‘‘โส วต, อาวุโส, ภิกฺขุ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ภาเวนฺโต จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน พหุลีกโรนฺโต สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺติสฺสตีติ – เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ยญฺหิ ตํ, อาวุโส, จิตฺตํ ทีฆรตฺตํ วิเวกนินฺนํ วิเวกโปณํ วิเวกปพฺภารํ ตํ วต หีนายาวตฺติสฺสตีติ – เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ กถญฺจาวุโส, ภิกฺขุ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ภาเวติ, จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน พหุลีกโรตีติ? อิธาวุโส, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ…เป.… เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ เอวํ โข, อาวุโส, ภิกฺขุ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ภาเวติ, จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน พหุลีกโรตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. อมฺพปาลิวนสุตฺตํ

[907] เอกํ สมยํ อายสฺมา จ อนุรุทฺโธ อายสฺมา จ สาริปุตฺโต เวสาลิยํ วิหรนฺติ อมฺพปาลิวเนฯ อถ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต…เป.… เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา สาริปุตฺโต อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ –

‘‘วิปฺปสนฺนานิ โข เต, อาวุโส อนุรุทฺธ, อินฺทฺริยานิ, ปริสุทฺโธ มุขวณฺโณ ปริโยทาโตฯ กตเมนายสฺมา อนุรุทฺโธ วิหาเรน เอตรหิ พหุลํ วิหรตี’’ติ? ‘‘จตูสุ ขฺวาหํ, อาวุโส, สติปฏฺฐาเนสุ สุปฺปติฏฺฐิตจิตฺโต เอตรหิ พหุลํ วิหรามิฯ