1. ปฐมรโหคตสุตฺตํ

[899] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ อายสฺมา อนุรุทฺโธ สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ – ‘‘เยสํ เกสญฺจิ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา วิรทฺธา, วิรทฺโธ เตสํ อริโย มคฺโค สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามีฯ เยสํ เกสญฺจิ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา อารทฺธา, อารทฺโธ เตสํ อริโย มคฺโค สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามี’’ติฯ

อถ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส เจตสา เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย – เสยฺยถาปิ นาม พลวา ปุริโส สมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย, ปสาริตํ วา พาหํ สมิญฺเชยฺย, เอวเมว – อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส สมฺมุเข ปาตุรโหสิฯ อถ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ – ‘‘กิตฺตาวตา นุ โข, อาวุโส อนุรุทฺธ, ภิกฺขุโน จตฺตาโร สติปฏฺฐานา อารทฺธา โหนฺตี’’ติ?

‘‘อิธาวุโส, ภิกฺขุ อชฺฌตฺตํ กาเย สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตํ กาเย วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตํ กาเย สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ พหิทฺธา กาเย สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, พหิทฺธา กาเย วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, พหิทฺธา กาเย สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อชฺฌตฺตพหิทฺธา กาเย สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตพหิทฺธา กาเย วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตพหิทฺธา กาเย สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ

‘‘โส สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูเล ปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, ปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘ปฏิกูเล อปฺปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, อปฺปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูเล จ ปฏิกูเล จ ปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, ปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘ปฏิกูเล จ อปฺปฏิกูเล จ อปฺปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, อปฺปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูลญฺจ ปฏิกูลญฺจ ตทุภยํ อภินิวชฺเชตฺวา อุเปกฺขโก วิหเรยฺยํ สโต สมฺปชาโน’ติ, อุเปกฺขโก ตตฺถ วิหรติ สโต สมฺปชาโนฯ

‘‘อชฺฌตฺตํ เวทนาสุ สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตํ เวทนาสุ วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตํ เวทนาสุ สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ ฯ พหิทฺธา เวทนาสุ สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, พหิทฺธา เวทนาสุ วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, พหิทฺธา เวทนาสุ สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อชฺฌตฺตพหิทฺธา เวทนาสุ สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตพหิทฺธา เวทนาสุ วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตพหิทฺธา เวทนาสุ สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ

‘‘โส สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูเล ปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, ปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘ปฏิกูเล อปฺปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, อปฺปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูเล จ ปฏิกูเล จ ปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, ปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘ปฏิกูเล จ อปฺปฏิกูเล จ อปฺปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, อปฺปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ; สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูลญฺจ ปฏิกูลญฺจ ตทุภยํ อภินิวชฺเชตฺวา อุเปกฺขโก วิหเรยฺยํ สโต สมฺปชาโน’ติ, อุเปกฺขโก ตตฺถ วิหรติ สโต สมฺปชาโนฯ

‘‘อชฺฌตฺตํ จิตฺเต…เป.… พหิทฺธา จิตฺเต…เป.… อชฺฌตฺตพหิทฺธา จิตฺเต สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ… อชฺฌตฺตพหิทฺธา จิตฺเต วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ… อชฺฌตฺตพหิทฺธา จิตฺเต สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี…เป.… อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ

‘‘โส สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูเล ปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ , ปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ…เป.… อุเปกฺขโก ตตฺถ วิหรติ สโต สมฺปชาโนฯ

‘‘อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ…เป.… พหิทฺธา ธมฺเมสุ…เป.… อชฺฌตฺตพหิทฺธา ธมฺเมสุ สมุทยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ… อชฺฌตฺตพหิทฺธา ธมฺเมสุ วยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ… อชฺฌตฺตพหิทฺธา ธมฺเมสุ สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ

‘‘โส สเจ อากงฺขติ – ‘อปฺปฏิกูเล ปฏิกูลสญฺญี วิหเรยฺย’นฺติ, ปฏิกูลสญฺญี ตตฺถ วิหรติ…เป.… อุเปกฺขโก ตตฺถ วิหรติ สโต สมฺปชาโนฯ เอตฺตาวตา โข, อาวุโส, ภิกฺขุโน จตฺตาโร สติปฏฺฐานา อารทฺธา โหนฺตี’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ทุติยรโหคตสุตฺตํ

[900] สาวตฺถินิทานํฯ อถ โข อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ – ‘‘เยสํ เกสญฺจิ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา วิรทฺธา, วิรทฺโธ เตสํ อริโย มคฺโค สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามี; เยสํ เกสญฺจิ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา อารทฺธา, อารทฺโธ เตสํ อริโย มคฺโค สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามี’’ติฯ

อถ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส เจตสา เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย – เสยฺยถาปิ นาม พลวา ปุริโส สมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย , ปสาริตํ วา พาหํ สมิญฺเชยฺย, เอวเมว – อายสฺมโต อนุรุทฺธสฺส สมฺมุเข ปาตุรโหสิฯ

อถ โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อายสฺมนฺตํ อนุรุทฺธํ เอตทโวจ – ‘‘กิตฺตาวตา นุ โข, อาวุโส อนุรุทฺธ, ภิกฺขุโน จตฺตาโร สติปฏฺฐานา อารทฺธา โหนฺตี’’ติ?

‘‘อิธาวุโส , ภิกฺขุ อชฺฌตฺตํ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ พหิทฺธา กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ…เป.… อชฺฌตฺตพหิทฺธา กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ

‘‘อชฺฌตฺตํ เวทนาสุ เวทนานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ