4. สมถกฺขนฺธก

ปุจฺฉา – อสมฺมุขีภูตานํ อาวุโส ภิกฺขูนํ ตชฺชนียํ วา นิยสฺสํ วา ปพฺพาชนียํ วา ปฏิสารณียํ วา อุกฺเขปนียํ วา กมฺมํ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปญฺญตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

วิสฺสชฺชนา – สาวตฺถิยํ ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปญฺญตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อสมฺมุขีภูตานํ ภิกฺขูนํ กมฺมํ อกํสุ ตชฺชนียมฺปิ นิยสฺสมฺปิ ปพฺพาชนียมฺปิ ปฏิสารณียมฺปิ อุกฺเขปนียมฺปิ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

ปุจฺฉา – สติเวปุลฺลปตฺตสฺส อาวุโส ภิกฺขุโน สติวินยํ ทานํ ภควตา กตฺถ อนุญฺญาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ อนุญฺญาตํฯ

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต เมตฺติยภูมชเก ภิกฺขู อารพฺภ อนุญฺญาตํ เมตฺติยภูมชกา ภนฺเต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ อมูลิกาย สีลวิปตฺติยา อนุทฺธํเสสุํ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ อนุญฺญาตํฯ

ปุจฺฉา – กติปนาวุโส เอตฺถ ธมฺมิกานิ สติวินยทานานิฯ

วิสฺสชฺชนา – ปญฺจิมานิ ภนฺเต ธมฺมิกานิ สติวินยสฺส ทานานิ, สุทฺโธ โหติ ภิกฺขุ อนาปตฺติโก, อนุวทนฺติ จ นํ, ยาจติ จ, ตสฺส สงฺโฆ สติวินยํ เทติ ธมฺเมน สมคฺเคน, อิมานิ โข ภนฺเต ปญฺจ ธมฺมิกานิ สติ วินยสฺส ทานานิฯ

ปุจฺฉา – อมูฬฺหสฺส อาวุโส ภิกฺขุโน อมูฬฺหวินยํ ทาตุํ ภควตา กตฺถ อนุญฺญาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ อนุญฺญาตํฯ

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนุญฺญาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู คคฺคํ ภิกฺขุํ อุมฺมตฺตเกน จิตฺตวิปริยาสกเตน อชฺฌาจิณฺเณน อาปตฺติยา โจเทสุํ ‘‘สรตา ยสฺมา เอวรูปิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตา’’ติ, โส เอวํ วเทติ ‘‘อหํ โข อาวุโส อุมฺมตฺตโก อโหสิ จิตฺตวิปริยาสกโต, เตน เม อุมฺมตฺตเกน จิตฺตวิปริยาสกเตน พหุํ อสฺสามณกํ อชฺฌาจิณฺณํ ภาสิตปริกฺกนฺตํ, นาหํ ตํ สรามิ, มูฬฺเหน เม เอตํ กต’’นฺติฯ เอวมฺปิ นํ วุจฺจมานา โจเทนฺเตว ‘‘สรตา ยสฺมา เอวรูปิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตา’’ติ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ อนุญฺญาตํฯ

ปุจฺฉา – กติ อาวุโส อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, วิภชิตฺวา กเถหิฯ

วิสฺสชฺชนา – ตีณิ ภนฺเต อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, อิธ ภนฺเต ภิกฺขุ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติ, ตเมนํ โจเทติ สงฺโฆ วา สมฺพหุลา วา เอกปุคฺคโล วา ‘‘สรตายสฺมา เอวรูปิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตา’’ติ, โส สรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘น โข อหํ อาวุโส สรามิ เอวรูปิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตา’’ติฯ อญฺโญ สรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘สรามิ โข อหํ อาวุโส ยถา สุปินนฺเตนา’’ติฯ อญฺโญ อนุมฺมตฺตโกว อุมฺมตฺตกาลยํ กโรติ ‘‘อหมฺปิ โข เอวํ กโรมิ, ตุมฺเหปิ เอวํ กโรถ, มยฺหมฺปิ เอตํ กปฺปติ, ตุมฺหากมฺเปตํ กปฺปตี’’ติฯ เอสํ สงฺโฆ อมูฬฺหวินยํ เทติ, อธมฺมิกํ ภนฺเต อมูฬฺหวินยสฺส ทานํฯ อิมานิ โข ภนฺเต ตีณิ อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิฯ

ปุจฺฉา – กติ อาวุโส ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, วิภชิตฺวา กเถหิฯ

วิสฺสชฺชนา – ตีณิ ภนฺเต ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ, อิธ ภนฺเต ภิกฺขุ อุมฺมตฺตโก โหติ จิตฺตวิปริยาสกโต เตน อุมฺมตฺตเกน จิตฺตวิปริยาสกเตน พหุํ อสฺสามณกํ อชฺฌาจิณฺณํ โหติ ภาสิตปริกฺกนฺตํ, ตเมนํ โจเทติ สงฺโฆ วา สมฺพหุลา วา เอกปุคฺคโล วา ‘‘สรตายสฺมา เอวรูปิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตา’’ติ, โส อสฺสรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘น โข อหํ อาวุโส สรามิ เอวรูปิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตา’’ติฯ อญฺโญปิ อสฺสรมาโนว เอวํ วเทติ ‘‘สรามิ โข อหํ อาวุโส ยถา สุปินนฺเตนา’’ติฯ อญฺโญปิ อุมฺมตฺตโกว อุมฺมตฺตกาลยํ กโรติ ‘‘อหมฺปิ เอวํ กโรมิ, ตุมฺเหปิ เอวํ กโรถ, มยฺหมฺปิ เอตํ กปฺปติ, ตุมฺหากมฺเปตํ กปฺปตี’’ติฯ เอสํ ภนฺเต ติณฺณํ ภิกฺขูนํ สงฺโฆ อมูฬฺหวินยํ เทติ, ธมฺมิกํ ภนฺเต อมูฬฺหวินยสฺส ทานํฯ อิมานิ โข ภนฺเต ตีณิ ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิฯ

ปุจฺฉา – อปฺปฏิญฺญาย อาวุโส ภิกฺขูนํ ตชฺชนียาทีนิ กมฺมานิ กโรนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปญฺญตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปญฺญตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู อปฺปฏิญฺญาย ภิกฺขูนํ กมฺมานิ อกํสุ ตชฺชนียาทีนิ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

ปุจฺฉา – กถํ อาวุโส อธมฺมิกํ โหติ ปฏิญฺญาตกรณํฯ

วิสฺสชฺชนา – อญฺญถา ภนฺเต อาปตฺติํ อาปชฺชนฺตสฺส อญฺญถา ปฏิชานนฺตสฺส ยถา โส ปฏิชานาติ, ตถา สงฺโฆ กาเรติ, เอวํ โข ภนฺเต อธมฺมิกํ โหติ ปฏิญฺญาตกรณํฯ

ปุจฺฉา – กถํ อาวุโส ธมฺมิกํ โหติ ปฏิญฺญาตกรณํฯ

วิสฺสชฺชนา – ยํ ภนฺเต อาปตฺติํ อาปชฺชนฺตสฺส ตเมว ปฏิชานนฺตสฺส เตเนว สงฺโฆ กาเรติ, เอวํ โข ภนฺเต ธมฺมิกํ ปฏิญฺญาตกรณํฯ

ปุจฺฉา – เยภุยฺยสิกาย อาวุโส อธิกรณํ วูปสเมตุํ ภควตา กตฺถ อนุญฺญาตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ อนุญฺญาตํฯ

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ อนุญฺญาตํ, สมฺพหุลา ภนฺเต ภิกฺขู ภณฺฑนชาตา กลหชาตา วิวาทาปนฺนา อญฺญมญฺญํ มุขสตฺตีหิ วิตุทนฺตา วิหริํสุ, น สกฺโกนฺติ ตํ อธิกรณํ วูปสเมตุํ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ อนุญฺญาตํฯ

ปุจฺฉา – กถํ อาวุโส อธิกรณํ เยภุยฺยสิกาย วูปสเมตพฺพํฯ

วิสฺสชฺชนา – ปญฺจหิ ภนฺเต องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สลากคฺคาหาปโก สมฺมนฺนิตพฺโพ, เตน ภนฺเต สลากคฺคาหาปเกน สลากา คาหาตพฺพา ยถา พหุตรา ภิกฺขู ธมฺมวาทิโน วทนฺติ ตถา ตํ อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํ, เอวํ โข ภนฺเต เยภุยฺยสิกาย อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํฯ

ปุจฺฉา – กติ อาวุโส อธมฺมิกา สลากคฺคาหาฯ

วิสฺสชฺชนา – ทส ภนฺเต อธมฺมิกา สลากคฺคาหา, โอรมตฺตกญฺจ อธิกรณํ โหติ, น จ คติคตํ โหติ, น จ สริตสาริตํ โหติ, ชานาติ ‘อธมฺมวาที พหุตรา’ติ, อปฺเปว นาม อธมฺมวาที พหุตรา อสฺสูติ, ชานาติ ‘สงฺโฆ ภิชฺชิสฺสตี’ติ, อปฺเปว นาม สงฺโฆ ภิชฺเชยฺยาติ, อธมฺเมน คณฺหนฺติ, วคฺคา คณฺหนฺติ, น จ ยถาทิฏฺฐิยา คณฺหนฺติ, อิเม โข ภนฺเต ทส อธมฺมิกา กลากคฺคาหาฯ

ปุจฺฉา – กติ อาวุโส ธมฺมิกา สลากคฺคาหาฯ

วิสฺสชฺชนา – ทส ภนฺเต ธมฺมิกา สลากคฺคาหา วุตฺตวิปริยาเยนฯ

ปุจฺฉา – ปาปุสฺสนฺนสฺส อาวุโส ภิกฺขุสฺส ตสฺส ปาปิยสิกา กมฺมํ กาตุํ ภควตา กตฺถ ปญฺญตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต อุปวาฬํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ปญฺญตฺตํ, อุปวาโฬ ภนฺเต ภิกฺขุ สงฺฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชิยมาโน อวชานิตฺวา ปฏิชานาติ, ปฏิชานิตฺวา อวชานาติ, อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ, สมฺปชานมุสา ภาสติ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

ปุจฺฉา – กติ อาวุโส ธมฺมิกานิ ตสฺสปาปิยสิกา กมฺมสฺส กรณานิฯ

วิสฺสชฺชนา – ปญฺจิมานิ ภนฺเต ธมฺมิกานิ ตสฺสปาปิยสิกา กมฺมสฺส กรณานิฯ อสุจิ จ โหติ, อลชฺชี จ, สานุวาโท จ, ตสฺส สงฺโฆ ตสฺสปาปิยสิกา กมฺมํ กโรติ ธมฺเมน สมคฺเคน, อิมานิ โข ภนฺเต ปญฺจ ธมฺมิกานิ ตสฺส ปาปิยสิกา กมฺมสฺส กรณานิฯ

ปุจฺฉา – ตสฺส ปาปิยสิกากมฺมกเตน อาวุโส ภิกฺขุนา กติสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํฯ

วิสฺสชฺชนา – ตสฺส ปาปิยสิกากมฺมกเตน ภนฺเต ภิกฺขุนา อฏฺฐารสสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํฯ น อุปสมฺปาเทตพฺพํ, น นิสฺสโย ทาตพฺโพ, น สามเณโร อุปฏฺฐาเปตพฺโพ, เอวมาทีสุ ภนฺเต อฏฺฐารสสุ วตฺเตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํฯ

ปุจฺฉา – กติ อาวุโส อธิกรณานิ สมเถหิ วูปสเมตพฺพานิฯ

วิสฺสชฺชนา – จตฺตาริมานิ ภนฺเต อธิกรณานิ สมเถหิ วูปสเมตพฺพานิ, วิวาทาธิกรณํ อนุวาทาธิกรณํ อาปตฺตาธิกรณํ กิจฺจาธิกรณํ, อิมานิ ภนฺเต จตฺตาริ อธิกรณานิ สมเถหิ วูปสเมตพฺพานิฯ

ปุจฺฉา – กิํ อาวุโส วิวาทาธิกรณสฺส มูลํฯ

วิสฺสชฺชนา – ฉ ภนฺเต วิวาทมูลานิ วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ อกุสลมูลานิ วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ กุสลมูลานิ วิวาทาธิกรณสฺส มูลํ, อิทํ ภนฺเต วิวาทาธิกรณสฺส มูลํฯ

ปุจฺฉา – กิํ ปนาวุโส อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํฯ

วิสฺสชฺชนา – ฉ ภนฺเต อนุวาทมูลานิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ อกุสลมูลานิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, ตีณิปิ กุสลมูลานิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, กาโยปิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, วาจาปิ อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํ, อิทํ โข ภนฺเต อนุวาทาธิกรณสฺส มูลํฯ

ปุจฺฉา – กิํ ปนาวุโส อาปตฺตาธิกรณสฺส มูลํฯ

วิสฺสชฺชนา – ฉ ภนฺเต อาปตฺติสมุฏฺฐานา อาปตฺตาธิกรณสฺส มูลํ, อตฺติ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต สมุฏฺฐาติ น วาจโต น จิตฺตโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ วาจโต สมุฏฺฐาติ น กายโต น จิตฺตโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺฐาติ น จิตฺตโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ น วาจโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ น กายโต, อตฺถิ ภนฺเต อาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, อิมานิ ภนฺเต ฉ อาปตฺติ สมุฏฺฐานานิ อาปตฺตาธิกรณสฺส มูลํฯ

ปุจฺฉา – กิํ ปนาวุโส กิจฺจาธิกรณสฺส มูลํฯ

วิสฺสชฺชนา – กิจฺจาธิกรณสฺส ภนฺเต เอกํ มูลํ สงฺโฆฯ

ปุจฺฉา – สมถํ อาวุโส ปุจฺฉิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํฯ สมุกฺกฏฺฐปทานํ อาวุโส กติ อาปตฺติโยฯ

วิสฺสชฺชนา – สมถํ ภนฺเต วิสฺสชฺชิสฺสํ, สนิทานํ สนิทฺเทสํฯ สมุกฺกฏฺฐปทานํ ภนฺเต ทฺเว อาปตฺติโยฯ

5. ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธก

ปุจฺฉา – นหายนฺเตน อาวุโส ภิกฺขุนา รุกฺเข วา ถมฺเภ วา กุฏฺเฏ วา กายํ อุคฺฆํเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปญฺญตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

วิสฺสชฺชนา – ราชคเห ภนฺเต ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู อารพฺภ ปญฺญตฺตํ, ฉพฺพคฺคิยา ภนฺเต ภิกฺขู นหายมานา รุกฺเขปิ ถมฺเภปิ กุฏฺเฏปิ กายํ อุคฺฆํเสสุํ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

ปุจฺฉา – คนฺธพฺพหตฺถเกน วา อาวุโส กุรุวินฺทกสุตฺติยา วา มลฺลเกน วา นหายนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ภควตา กตฺถ ปญฺญตฺตํ, กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ