อยญฺจ เนสํ วิจินนากาโร, อาจริยพุทฺธโฆโส หิ ยํ กญฺจิ คนฺถํ สีลาทิคุณสมฺปนฺเนน อญฺเญน อายาจิโตว กโรติ, อิธ ปน โกจิปิ อายาจโก นตฺถิฯ ปุนปิ อาจริโย ‘‘โปราณสีหฬฏฺฐกถํ ภาสาปริวตฺตนวเสน กริสฺสามี’’ติ จ ‘‘มหาวิหารวาสีนํ วาจนามคฺคํ นิสฺสาย กริสฺสามี’’ติ จ เอวํ ปฏิญฺญํ กตฺวาว กโรติ, อิธ ปน ตาทิสีปิ ปฏิญฺญา นตฺถิฯ ปุนปิ อาจริโย อติคมฺภีรตฺถานํ จตุนฺนญฺจาคมานํ อภิธมฺมสฺส จ สํวณฺณนารมฺเภปิ ทุกฺกรภาวํ น กเถติ, อิธ ปน ‘‘สาสนํ อโพธนฺเตน มาทิเสนา’’ติ อตฺตนา สาสนสฺส อพุทฺธภาวํ ปกาเสตฺวา ‘‘อติทุกฺกรา’’ติ จ กเถติฯ ตสฺมา ‘‘เนตํ อาจริยพุทฺธโฆสสฺส วิย วจน’’นฺติ วทนฺติฯ ตํ ยุตฺตํ วิย ทิสฺสติ, อาจริโย หิ อตฺตโน คนฺถนิคมเนสุ ‘‘ติปิฏกปริยตฺติปฺปเภเท สาฏฺฐกเถ สตฺถุสาสเน อปฺปฏิหตญาณปฺปภาเวนา’’ติ อตฺตโน ญาณปฺปภาวํ ปกาเสสิ, โส ‘‘สาสนํ อโพธนฺเตน มาทิเสน อติทุกฺกรา’’ติ อีทิสํ วจนํ น กเถยฺยเยวาติฯ
ชาตกฏฺฐกถากรณํ
ชาตกฏฺฐกถาปิ จ อาจริยพุทฺธโฆสตฺเถเรเนว กตาติ วทนฺติ, การณํ ปเนตฺถ น ทิสฺสติฯ สา ปน อตฺถทสฺสิตฺเถเรน จ พุทฺธมิตฺตตฺเถเรน จ มหิสาสกนิกายิเกน จ พุทฺธเทวตฺเถเรนาติ ตีหิ เถเรหิ อภิยาจิโต มหาวิหารวาสีนํ วาจนามคฺคํ นิสฺสาย กตาฯ อิมิสฺสาปิ นามวิเสโส นตฺถิฯ วุตฺตํ หิมิสฺสา อารมฺเภ –
‘‘พุทฺธวํสสฺส เอตสฺส, อิจฺฉนฺเตน จิรฏฺฐิติํ;
ยาจิโต อภิคนฺตฺวาน, เถเรน อตฺถทสฺสินาฯ
อสํสฏฺฐวิหาเรน, สทา สุทฺธวิหารินา;
ตเถว พุทฺธมิตฺเตน, สนฺตจิตฺเตน วิญฺญุนาฯ
มหิสาสกวํสมฺหิ, สมฺภูเตน นยญฺญุนา;
พุทฺธเทเวน จ ตถา, ภิกฺขุนา สุทฺธพุทฺธินาฯ
มหาปุริสจริยานํ, อานุภาวํ อจินฺติยํ;
ตสฺส วิชฺโชตยนฺตสฺส, ชาตกสฺสตฺถวณฺณนํฯ
มหาวิหารวาสีนํ, วาจนามคฺคนิสฺสิตํ;
ภาสิสฺสํ ภาสโต ตํ เม, สาธุ คณฺหนฺตุ สาธโว’’ติฯ