อยญฺจ เนสํ วิจินนากาโร, อาจริยพุทฺธโฆโส หิ ยํ กญฺจิ คนฺถํ สีลาทิคุณสมฺปนฺเนน อญฺเญน อายาจิโตว กโรติ, อิธ ปน โกจิปิ อายาจโก นตฺถิฯ ปุนปิ อาจริโย ‘‘โปราณสีหฬฏฺฐกถํ ภาสาปริวตฺตนวเสน กริสฺสามี’’ติ จ ‘‘มหาวิหารวาสีนํ วาจนามคฺคํ นิสฺสาย กริสฺสามี’’ติ จ เอวํ ปฏิญฺญํ กตฺวาว กโรติ, อิธ ปน ตาทิสีปิ ปฏิญฺญา นตฺถิฯ ปุนปิ อาจริโย อติคมฺภีรตฺถานํ จตุนฺนญฺจาคมานํ อภิธมฺมสฺส จ สํวณฺณนารมฺเภปิ ทุกฺกรภาวํ น กเถติ, อิธ ปน ‘‘สาสนํ อโพธนฺเตน มาทิเสนา’’ติ อตฺตนา สาสนสฺส อพุทฺธภาวํ ปกาเสตฺวา ‘‘อติทุกฺกรา’’ติ จ กเถติฯ ตสฺมา ‘‘เนตํ อาจริยพุทฺธโฆสสฺส วิย วจน’’นฺติ วทนฺติฯ ตํ ยุตฺตํ วิย ทิสฺสติ, อาจริโย หิ อตฺตโน คนฺถนิคมเนสุ ‘‘ติปิฏกปริยตฺติปฺปเภเท สาฏฺฐกเถ สตฺถุสาสเน อปฺปฏิหตญาณปฺปภาเวนา’’ติ อตฺตโน ญาณปฺปภาวํ ปกาเสสิ, โส ‘‘สาสนํ อโพธนฺเตน มาทิเสน อติทุกฺกรา’’ติ อีทิสํ วจนํ น กเถยฺยเยวาติฯ

ชาตกฏฺฐกถากรณํ

ชาตกฏฺฐกถาปิ จ อาจริยพุทฺธโฆสตฺเถเรเนว กตาติ วทนฺติ, การณํ ปเนตฺถ น ทิสฺสติฯ สา ปน อตฺถทสฺสิตฺเถเรน จ พุทฺธมิตฺตตฺเถเรน จ มหิสาสกนิกายิเกน จ พุทฺธเทวตฺเถเรนาติ ตีหิ เถเรหิ อภิยาจิโต มหาวิหารวาสีนํ วาจนามคฺคํ นิสฺสาย กตาฯ อิมิสฺสาปิ นามวิเสโส นตฺถิฯ วุตฺตํ หิมิสฺสา อารมฺเภ –

‘‘พุทฺธวํสสฺส เอตสฺส, อิจฺฉนฺเตน จิรฏฺฐิติํ;

ยาจิโต อภิคนฺตฺวาน, เถเรน อตฺถทสฺสินาฯ

อสํสฏฺฐวิหาเรน, สทา สุทฺธวิหารินา;

ตเถว พุทฺธมิตฺเตน, สนฺตจิตฺเตน วิญฺญุนาฯ

มหิสาสกวํสมฺหิ, สมฺภูเตน นยญฺญุนา;

พุทฺธเทเวน จ ตถา, ภิกฺขุนา สุทฺธพุทฺธินาฯ

มหาปุริสจริยานํ, อานุภาวํ อจินฺติยํ;

ตสฺส วิชฺโชตยนฺตสฺส, ชาตกสฺสตฺถวณฺณนํฯ

มหาวิหารวาสีนํ, วาจนามคฺคนิสฺสิตํ;

ภาสิสฺสํ ภาสโต ตํ เม, สาธุ คณฺหนฺตุ สาธโว’’ติฯ