เมนู

โปราณวจนทสฺสนํ

น เกวลํ อาจริโย อฏฺฐกถาโยเยว นิสฺสยภาเวน ทสฺเสสิ, อถ โข ‘‘โปราณา ปนาหู’’ติอาทินา โปราณานํ วจนมฺปิ ทสฺเสสิเยวฯ ตเทตฺถ ทฺวาวีสติยา ฐาเนสุ ทิฏฺฐํ [วิสุทฺธิ. 1.15, 137, 142, 217, 252, 303; 2.581, 675-676, 689, 706, 736, 745, 746, 749,755, 778, 839]ฯ เก ปเนเต โปราณา นาม? ยาว จตุตฺถสงฺคีติกาลา สงฺคีติกาเรสุ ปริยาปนฺนา วา ตาทิสา วา มหาเถราติ เวทิตพฺพาฯ ตถา หิ ปฏิสมฺภิทามคฺเค (292-3-ปิฏฺเฐสุ)ฯ

‘‘โอภาเส เจว ญาเณ จ, ปีติยา จ วิกมฺปติ…เป.…

ธมฺมุทฺธจฺจกุสโล โหติ, น จ วิกฺเขปํ คจฺฉตี’’ติ –

เอวมาคตา คาถาโย อิธ (273-4-ปิฏฺเฐสุ) โปราณานํ วจนภาเวน ทสฺสิตาฯ ยทิ จิมา คาถาโย สงฺคีติกาเรหิ ปกฺขิตฺตา ภเวยฺยุํ ยถา ปริวารปาฬิยํ (3-ปิฏฺเฐ) อาคตา อาจริยปรมฺปราทีปิกา คาถาโย, ตา หิ สมนฺตปาสาทิกายํ (1, 46-ปิฏฺเฐ) โปราณวจนภาเวน ทสฺสิตา, เอวํ สติ เตเยว สงฺคีติการา โปราณาติ เวทิตพฺพาฯ อถ ปฏิสมฺภิทามคฺคเทสเกเนว ภาสิตา ภเวยฺยุํ, เต วิย ครุกรณียา ปจฺจยิกา สทฺธายิตพฺพกา มหาเถรา โปราณาติ เวทิตพฺพาฯ สมนฺตปาสาทิกาสุมงฺคลวิลาสินีอาทีสุ ‘‘โปราณา ปน เอวํ วณฺณยนฺตี’’ติอาทินา วุตฺตฏฺฐาเนสุปิ ตาทิสาว อาจริยา โปราณาติ วุตฺตาฯ

วินยฏฺฐกถากรณํ

อาจริโย ปน อิมํ วิสุทฺธิมคฺคปกรณํ ยถาวุตฺตปฺปกาเรน กตฺวา อญฺญาปิ ติปิฏกฏฺฐกถาโย อนุกฺกเมน อกาสิฯ กถํ? สมนฺตปาสาทิกํ นาม วินยฏฺฐกถํ พุทฺธสิริตฺเถเรน อชฺเฌสิโต มหาวิหารสฺส ทกฺขิณภาเค ปธานฆรปริเวเณ มหานิคมสฺสามิโน ปาสาเท วสนฺโต อกาสิฯ สา ปเนสา สิริปาโลติ นามนฺตรสฺส มหานามรญฺโญ วีสติมวสฺเส (973-พุ-ว) อารทฺธา เอกวีสติมวสฺเส (974-พุ-ว) นิฏฺฐานปฺปตฺตา อโหสิฯ ตญฺจ ปน กโรนฺโต มหามหินฺทตฺเถเรนาภตํ สีหฬภาสาย สงฺขตํ มหาอฏฺฐกถํ ตสฺสา สรีรํ กตฺวา มหาปจฺจรีกุรุนฺทีสงฺเขปอนฺธกฏฺฐกถาหิ จ คเหตพฺพํ คเหตฺวา สีหฬทีเป ยาว วสภราชกาลา ปากฏานํ โปราณ วินยธรมหาเถรานํ วินิจฺฉยภูตํ เถรวาทมฺปิ ปกฺขิปิตฺวา อกาสิฯ วุตฺตญฺเหตํ สมนฺตปาสาทิกายํ –

‘‘สํวณฺณนํ ตญฺจ สมารภนฺโต, ตสฺสา มหาอฏฺฐกถํ สรีรํ;

กตฺวา มหาปจฺจริยํ ตเถว, กุรุนฺทินามาทิสุ วิสฺสุตาสุฯ