เมนู

มหาวิหารนาสนํ

มหาวิหารวาสีสุ ปน วุตฺตปฺปกาเรน สพฺพวิหาเร ฉฑฺเฑตฺวา คเตสุ สงฺฆมิตฺโต ปาปภิกฺขุ ราชานํ สญฺญาเปตฺวา โลหปาสาทาทิเก จตุสฏฺฐฺยาธิเก ติสตมตฺเต ปริเวณปาสาเท นาเสตฺวา สมูลํ อุทฺธราเปตฺวา อภยคิริวิหารํ อานยาเปสิฯ วิหารภูมิยญฺจ กสาเปตฺวา อปรณฺเณ วปาเปสิฯ เอวํ ตทา มหาวิหาโร นว วสฺสานิ ภิกฺขูหิ สุญฺโญ อโหสิ อาวาสวิรหิโต จฯ อถ ราชา เมฆวณฺณาภยสฺส นาม กลฺยาณมิตฺตภูตสฺส อมจฺจสฺส สนฺตชฺชนปุพฺพงฺคเมน วจเนน มหาวิหารํ ปุน ปากติกํ กตฺวา เต จาปิ อปกฺกนฺเต ภิกฺขู อาเนตฺวา จตูหิ ปจฺจเยหิ อุปฏฺฐหิ [มหาวํเส 37-30-คาถาสุฯ นิกายสงฺคเห 14-15-ปิฏฺเฐสุ]

เชตวนวาสินิกายุปฺปตฺติ

ปุนปิ ราชา ทกฺขิณารามวาสิมฺหิ ชิมฺหมานเส กุหกติสฺสตฺเถเร ปสนฺโน หุตฺวา ตสฺสตฺถาย มหาวิหารสีมพฺภนฺตเร โชติวนุยฺยาเน เชตวนวิหารํ กาเรตุมารภิฯ มหาวิหารวาสิโน ภิกฺขู ตํ นิวาเรตุํ อสกฺโกนฺตา ปุนปิ ตโต อปกฺกมิํสุฯ ตทาปิ มหาวิหาโร นว มาสานิ ภิกฺขูหิ สุญฺโญ อโหสิฯ ราชา ปน อตฺตโน อชฺฌาสยวเสเนว ตตฺถ เชตวนวิหารํ กาเรตฺวา ตสฺส กุหกติสฺสตฺเถรสฺส อทาสิเยวฯ ตตฺถ ทกฺขิณคิริวิหารโต สาคลิยา ภิกฺขู อาคนฺตฺวา วสิํสุฯ ปจฺฉา จ เต อมฺพสามเณรสิลากาลรญฺโญ กาเล (1067-1080-พุ-ว) เวตุลฺลวาทิโน อเหสุํ [มหาวํเส 37, 32-คาถาทีสุ, นิกายสงฺคเห 15-ปิฏฺเฐ]

เอวํ อาจริยพุทฺธโฆสตฺเถรสฺส สีหฬทีปมาคมนกาลโต (965-พุ-ว) ปุพฺเพเยว วิสุทฺธตฺเถรวาทีหิ มหาวิหารวาสีหิ วิรุทฺธสมยา อภยคิริวาสิโน (455-พุ-ว) สาคลิยา (797-810-พุ-ว) เชตวนวาสิโน (829-845-พุ-ว) จาติ ตโย นิกายา อุปฺปนฺนา อเหสุํฯ เตสุ ปน อภยคิริวาสิโนเยว วิเสสโต ปากฏา เจว โหนฺติ พลวนฺโต จฯ ตถา หิ เต วิสุทฺธตฺเถรวาทปิฏกญฺจ วชฺชิปุตฺตกปริยาปนฺนธมฺมรุจินิกายปิฏกญฺจ มหิสาสกาทินิกายปิฏกญฺจ มหายานปิฏกญฺจ สมฺปฏิจฺฉนฺติฯ เตสุ ธมฺมรุจินิกายปิฏกสฺส สมฺปฏิจฺฉิตภาโว ปากโฏเยวฯ มหิสาสกาทินิกายปิฏกสฺส สมฺปฏิจฺฉิตภาโว ปน ผาหิยนฺนามสฺส จินภิกฺขุโน อทฺธานกฺกมสลฺลกฺขณกถาย เจว อฏฺฐกถาสุ ปฏิกฺขิตฺตวณฺณปิฏกาทินามวเสน จ เวทิตพฺโพ, ตถา มหายานปิฏกสฺส สมฺปฏิจฺฉิตภาโวปิฯ

ผาหิยมทฺธานกฺกมกถา

ผาหิยนฺนาเมน หิ จินภิกฺขุนา 956-พุทฺธวสฺเส สีหฬทีปโต สกฺกตภาสาโรปิตํ มหิสาสกวินยปิฏกญฺจ ทีฆาคโม จ สํยุตฺตาคโม จ สนฺนิปาตปิฏกญฺจ อตฺตนา สห จินรฏฺฐมานีตนฺติ ตสฺส อทฺธานกฺกมกถายํ ทสฺสิตํฯ ตญฺจ สพฺพํ อภยคิริวิหารโตเยว ลทฺธมสฺส, มหาวิหารวาสีนํ สกฺกตาโรปิตปิฏกาภาวโตฯ อฏฺฐกถายํ ปฏิกฺขิตฺตวณฺณปิฏกาทีนิ จ ตตฺเถว ภเวยฺยุํ, มหาวิหารวาสีหิ เตสํ อปฺปฏิคฺคหิตภาวโตฯ ตถา ‘‘ผาหิยมฺภิกฺขุสฺส สีหฬทีเป ปฏิวสนกาเล (954-956-พุ-ว) มหาวิหาเร ติสหสฺสมตฺตา ภิกฺขู วสนฺติ, เต เถรวาทปิฏกเมว อุคฺคณฺหนฺติ, น มหายานปิฏกํฯ อภยคิริวิหาเร ปญฺจสหสฺสมตฺตา ภิกฺขู วสนฺติ, เต ปน ทฺเวปิ ปิฏกานิ อุคฺคณฺหนฺติ มหายานปิฏกญฺเจว เถรวาทปิฏกญฺจา’’ติ จ เตเนว จินภิกฺขุนา ทสฺสิตํฯ

ยสฺมา ปน อภยคิริวาสิโน มหายานปิฏกมฺปิ อุคฺคณฺหนฺติ, ตสฺมา ตสฺมิํ วิหาเร มหายานิกานํ ปธานาจริยภูเตหิ อสฺสโฆสนาคชฺชุเนหิ กตคนฺถาปิ สํวิชฺชมานาเยว ภเวยฺยุํ, ตโตเยว เตสํ นยญฺจ นามญฺจ อาจริยพุทฺธโฆสตฺเถโรปิ อญฺเญปิ ตํกาลิกา มหาวิหารวาสิโน สุตสมฺปนฺนา เถรา ชาเนยฺยุํเยวฯ อปิจ ทกฺขิณอินฺทิยรฏฺเฐ สมุทฺทสมีเป คุนฺตาชนปเท นาคารชุนโกณฺฑํ นาม ฐานมตฺถิ, ยตฺถ นาคชฺชุโน มหายานิกานํ ปธานาจริยภูโต วสนฺโต พุทฺธสาสนํ ปติฏฺฐาเปสิฯ อาจริยพุทฺธโฆสสฺส จ ตนฺเทสิกภาวนิมิตฺตํ ทิสฺสติ, ตํ ปจฺฉโต (33-ปิฏฺเฐ) อาวิภวิสฺสติฯ ตสฺมาปิ อาจริยพุทฺธโฆสตฺเถโร นาคชฺชุนสฺส จ อสฺสโฆสสฺส จ นยญฺจ นามญฺจ ชาเนยฺยเยวาติ สกฺกา อนุมินิตุํฯ

ชานโตเยว ปน เตสํ นยสฺส วา นามสฺส วา อตฺตโน อฏฺฐกถายมปฺปกาสนํ เตสํ นิกายนฺตรภาวโตเยวสฺสฯ