อิจฺฉิตพฺพมิเมกนฺตเมวํ ปาฐาวิโรธโต;
อถ วา เตหิ วิญฺเญยฺยํ, ทสกํ นวกฏฺฐกํฯ
[72]
สพฺพํ กามภเว รูปํ, รูเป เอกูนวีสติ;
อสญฺญีนํ ทส คนฺธรโสชาหิ จ พฺรหฺมุนํฯ
อิติ สจฺจสงฺเขเป รูปสงฺเขโป นาม
ปฐโม ปริจฺเฉโทฯ
2. ทุติโย ปริจฺเฉโท
ขนฺธตฺตยสงฺเขโป
[73]
เวทนานุภโว เตธา, สุขทุกฺขมุเปกฺขยา;
อิฏฺฐานิฏฺฐานุภวนมชฺฌานุภวลกฺขณาฯ
[74]
กายิกํ มานสํ ทุกฺขํ, สุโขเปกฺขา จ เวทนา;
เอกํ มานสเมเวติ, ปญฺจธินฺทฺริยเภทโตฯ
[75]
ยถา ตถา วา สญฺญาณํ, สญฺญา สตินิพนฺธนํ;
ฉธา ฉทฺวารสมฺภูตผสฺสชานํ วเสน สาฯ
[76]
สงฺขารา เจตนา ผสฺโส,
มนกฺการายุ สณฺฐิติ;
ตกฺโก จาโร จ วายาโม,
ปีติ ฉนฺโทธิโมกฺขโกฯ
[77]
สทฺธา สติ หิโรตฺตปฺปํ, จาโค เมตฺตา มติ ปุน;
มชฺฌตฺตตา จ ปสฺสทฺธี, กายจิตฺตวสา ทุเวฯ
[78]
ลหุตา มุทุกมฺมญฺญปาคุญฺญมุชุตา ตถา;
ทยา มุทา มิจฺฉาวาจา, กมฺมนฺตาชีวสํวโรฯ
[79]
โลโภ โทโส จ โมโห จ, ทิฏฺฐิ อุทฺธจฺจเมว จ;
อหิรีกํ อโนตฺตปฺปํ, วิจิกิจฺฉิตเมว จฯ
[80]
มาโน อิสฺสา จ มจฺเฉรํ, กุกฺกุจฺจํ ถินมิทฺธกํ;
อิติ เอเตว ปญฺญาส, สงฺขารกฺขนฺธสญฺญิตาฯ
[81]
พฺยาปาโร เจตนา ผสฺโส, ผุสนํ สรณํ ตหิํ;
มนกฺกาโร ปาลนายุ, สมาธิ อวิสารตาฯ
[82]
อาโรปนานุมชฺชฏฺฐา, ตกฺกจารา ปนีหนา;
วีริยํ ปีนนา ปีติ, ฉนฺโท ตุ กตฺตุกามตาฯ
[83]
อธิโมกฺโข นิจฺฉโย สทฺธา,
ปสาโท สรณํ สติ;
หิรี ปาปชิคุจฺฉา หิ,
โอตฺตปฺปํ ตสฺส ภีรุตาฯ
[84]
อลคฺโค จ อจณฺฑิกฺกํ, จาโค เมตฺตา มติ ปน;
ยาถาวโพโธ มชฺฌตฺตํ, สมวาหิตลกฺขณํฯ
[85]
ฉ ยุคานิ กายจิตฺตทรคารวถทฺธตา-
อกมฺมญฺญตฺตเคลญฺญกุฏิลานํ วิโนทนาฯ
[86]
ตานุทฺธตาทิถินาทิทิฏฺฐาทีนํ ยถากฺกมํ;
เสสกาทิอสทฺธาทิมายาทีนํ วิปกฺขิโนฯ
[87]
ทุกฺขาปนยนกามา, ทยา โมทา ปโมทนา;
วจีทุจฺจริตาทีนํ, วิราโม วิรติตฺตยํฯ
[88]
โลโภ โทโส จ โมโห จ,
เคธจณฺฑมนนฺธนา;
กเมน ทิฏฺฐิ ทุคฺคาโห,
อุทฺธจฺจํ ภนฺตตํ มตํฯ
[89]
อหิรีกมลชฺชตฺตํ, อโนตฺตปฺปมตาสตา;
สํสโย วิจิกิจฺฉา หิ, มาโน อุนฺนติลกฺขโณฯ
[90]
ปรสฺสกสมฺปตฺตีนํ ,
อุสูยา จ นิคูหนา;
อิสฺสามจฺเฉรกา ตาโป,
กตากตสฺส โสจนาฯ
[91]
ถินํ จิตฺตสฺส สงฺโกโจ, อกมฺมญฺญตฺตตา ปน;
มิทฺธมิจฺเจวเมเตสํ, ลกฺขณญฺจ นเย พุโธฯ
[92]
เวทนาทิสมาธนฺตา, สตฺต สพฺพคสญฺญิตา;
ตกฺกาทิอธิโมกฺขนฺตา, ฉ ปกิณฺณกนามกาฯ
[93]
สทฺธาทโย วิรมนฺตา, อรณา ปญฺจวีสติ;
โลภาทิมิทฺธกนฺตานิ, สรณานิ จตุทฺทสฯ
[94]
อิสฺสามจฺเฉรกุกฺกุจฺจโทสา กาเม ทยา มุทา;
กาเม รูเป จ เสสา ฉ-จตฺตาลีส ติธาตุชาฯ
[95]
ฉนฺทนิจฺฉยมชฺฌตฺตมนกฺการา สอุทฺธวา;
ทยาที ปญฺจ มานาที, ฉ เยวาปน โสฬสฯ
[96]
ฉนฺทาที ปญฺจ นิยตา, ตตฺเถกาทส เนตรา;
อหิรีกมโนตฺตปฺปํ, โลกนาสนกํ ทฺวยํฯ
[97]
เอเต ทฺเว โมหุทฺธจฺจาติ, จตฺตาโร ปาปสพฺพคา;
โลกปาลทุกํ วุตฺตํ, หิริโอตฺตปฺปนามกํฯ
[98]
อารมฺมณูปนิชฺฌานา, ฌานงฺคา ตกฺกจารกา;
ปีติ เอกคฺคตา เจติ, สตฺต วิตฺติตฺตเยน เวฯ
[99]
สทฺธา สติ มเตกคฺค-ธิติ โลกวินาสกา;
ปาลกา นว เจตานิ, พลานิ อวิกมฺปโตฯ
[100]
เอตฺถ สทฺธาทิปญฺจายุ, กตฺวาตฺร จตุธา มติํ;
เวทนาหิ ทฺวิสตฺเตเต, อินฺทฺริยานาธิปจฺจโตฯ
[101]
มนรูปินฺทฺริเยเหเต , สพฺเพ อินฺทฺริยนามกา;
พาวีสติ ภวนฺตายุทฺวยํ กตฺเวกสงฺคหํฯ
[102]
ทิฏฺฐีเหกคฺคตาตกฺกสตีวิรติโย ปถา;
อฏฺฐ นิยฺยานโต อาทิจตุโร ภิตฺวาน ทฺวาทสฯ
[103]
ผสฺโส จ เจตนา เจว,
ทฺเวเวตฺถาหารณตฺตโต;
อาหารา มนโวชาหิ,
ภวนฺติ จตุโรถวาฯ
[104]
เหตุ มูลฏฺฐโต ปาเป,
โลภาทิตฺตยมีริตํ;
กุสลาพฺยากเต จาปิ,
อโลภาทิตฺตยํ ตถาฯ
[105]
ทิฏฺฐิโลภทุสา กมฺมปถาปายสฺส มคฺคโต;
ตพฺพิปกฺขา สุคติยา, ตโยติ ฉ ปถีริตาฯ
[106]
ปสฺสทฺธาทิยุคานิ ฉ, วคฺคตฺตา ยุคฬานิ ตุ;
อุปการา สติ ธี จ, พหูปการภาวโตฯ
[107]
โอฆาหรณโต โยคา,
โยชเนนาภวคฺคโต;
สวเนนาสวา ทิฏฺฐิ-
โมเหเชตฺถ ทุธา ลุโภฯ
[108]
ทฬฺหคฺคาเหน ทิฏฺเฐชา, อุปาทานํ ติธา ตหิํ;
ทิฏฺฐิ โทเสน เต คนฺถา, คนฺถโต ทิฏฺฐิห ทฺวิธาฯ
[109]
ปญฺจาวรณโต กาม-กงฺขาโทสุทฺธวํ ตโป;
ถินมิทฺธญฺจ โมเหน, ฉ วา นีวรณานิถฯ
[110]
กตฺวา ตาปุทฺธวํ เอกํ, ถินมิทฺธญฺจ วุจฺจติ;
กิจฺจสฺสาหารโต เจว, วิปกฺขสฺส จ เลสโตฯ
[111]
ทิฏฺเฐชุทฺธวโทสนฺธ-
กงฺขาถินุณฺณตี ทส;
โลกนาสยุเคเนเต,
กิเลสา จิตฺตกฺเลสโตฯ
[112]
โลภโทสมูหมาน-ทิฏฺฐิกงฺขิสฺสมจฺฉรา;
สํโยชนานิ ทิฏฺเฐชา, ภิตฺวา พนฺธนโต ทุธาฯ
[113]
ตานิ โมหุทฺธวํมานกงฺขาโทเสชทิฏฺฐิโย;
ทุธาทิฏฺฐิ ติธา โลภํ, ภิตฺวา สุตฺเต ทสีริตาฯ
[114]
ทิฏฺฐิโลภมูหมานโทสกงฺขา ตหิํ ทุธา;
กตฺวา โลภมิเม สตฺตานุสยา สมุทีริตาฯ
[115]
ทิฏฺฐิ เอว ปรามาโส, เญยฺโย เอวํ สมาสโต;
อตฺโถ สงฺขารกฺขนฺธสฺส, วุตฺโต วุตฺตานุสารโตฯ
อิติ สจฺจสงฺเขเป ขนฺธตฺตยสงฺเขโป นาม
ทุติโย ปริจฺเฉโทฯ
3. ตติโย ปริจฺเฉโท
จิตฺตปวตฺติปริทีปโน
[116]
จิตฺตํ วิสยคฺคาหํ ตํ, ปากาปากทโต ทุธา;
กุสลากุสลํ ปุพฺพํ, ปรมพฺยากตํ มตํฯ
[117]
กุสลํ ตตฺถ กามาทิภูมิโต จตุธา สิยา;
อฏฺฐ ปญฺจ จตฺตาริ จ, จตฺตาริ กมโต กถํฯ
[118]
โสมนสฺสมติยุตฺตมสงฺขารมนเมกํ;
สสงฺขารมนญฺเจกํ, ตถา หีนมติทฺวยํฯ
[119]
ตโถเปกฺขามติยุตฺตํ, มติหีนนฺติ อฏฺฐธา;
กามาวจรปุญฺเญตฺถ, ภิชฺชเต เวทนาทิโตฯ
[120]