ตสฺมิมฺปิ ปรมตฺถา จ, สจฺจิกฏฺฐสลกฺขณา;

อตฺถา ปญฺญตฺติมตฺตา จ, อตฺถปญฺญตฺตินามกาฯ

[1080]

เตสํ ปญฺญาปิกา เจว, นามปญฺญตฺตินามิกา;

อิจฺเจวํ วณฺณนามคฺเค, เญยฺยตฺตา ติวิธา กตาฯ

[1081]

ปรมตฺถสจฺจํ นาม, ปรมตฺถาว ตตฺถ จ;

สจฺจิกฏฺฐสภาวตฺตา, อวิสํวาทกา หิ เตฯ

[1082]

สมฺมุติสจฺจํ ปญฺญตฺติทฺวยํ โวหารวุตฺติยา;

โลกสมญฺญาธิปฺปายาวิสํวาทกภาวโตฯ

[1083]

อิติ สจฺจทฺวยมฺเปตํ, อกฺขาสิ ปุริสุตฺตโม;

เตนาปิ นามสํวิญฺญู, โวหเรยฺยุภยมฺปิ วาฯ

อิติ ปญฺญตฺติวิภาเค ปเภทกถา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

อฏฺฐวีสติโม ปริจฺเฉโท

28. อตฺถปญฺญตฺติกถา

[1084]

ตตฺถ จ ปุพฺพาปริย-ปวตฺตกฺขนฺธสมฺมตา;

วิญฺญตฺตินฺทฺริยวิปฺผาร-วิเสโสปนิพนฺธนาฯ

[1085]

เทวยกฺขมนุสฺสาทิ-นานาเภทา สลกฺขิกา;

สตฺตปญฺญตฺติ นามายํ, สฺวายํ สตฺโตติ สมฺมโตฯ

[1086]

วฏฺฏตฺตยมุปาทาย,

ขนฺธายตนวุตฺติยา;

การโก เวทโก วายํ,

สนฺธาวติ ภเว ภเวฯ

[1087]

ตสฺมา สํสารมาปนฺโน, สตฺโต นาม ส ปุคฺคโล;

อหมตฺตาปรา อิตฺถี, ปุริโสติ จ กปฺปิโตฯ

[1088]

สฺวายํ ขนฺธาทิโต สตฺโต, อญฺโญติ จ น วุจฺจติ;

ขนฺธาทิวินิมุตฺตสฺส, สตฺตสฺเสว อภาวโตฯ

[1089]

ขนฺธา ขนฺธานเมวายํ, สตฺโตติ จ น วุจฺจติ;

ขนฺธโวหารโต ตสฺส, อญฺญโวหารสมฺภวาฯ

[1090]

อิจฺเจวํ ขนฺธนานตฺเต-กตฺตมุตฺโตปิ อตฺถโต;

ตพฺพิเสสาวจริต-โวหาโร จ ตุ ทิสฺสติฯ

[1091]

เตนายํ ปุคฺคโล สตฺโต, ชายติชฺชิยฺยตีติ จ;

มียตีติ จ ตสฺสายํ, สํสาโรติ ปวุจฺจติฯ

[1092]

มโต ชาโต จ น สฺเวว, ขนฺธเภโทปจารโต;

นาปโร สฺเวว สนฺตานเภทาภาโวปจารโตฯ

[1093]

นานตฺเตกตฺตมิจฺเจวํ, ปุคฺคลสฺโสปจารโต;

อุจฺเฉทสสฺสตตฺตํ วา, ตสฺมา โนเปติ ปุคฺคโลฯ

[1094]

อิจฺจายํ ปุคฺคโล นาม, สตฺโต สํสารการโก;

ขนฺธาทิกมุปาทาย, ปญฺญตฺโตติ ปวุจฺจติฯ

[1095]

ตสฺมา ปุคฺคลสงฺขาตา, สํสาโรปนิพนฺธนา;

สตฺตปญฺญตฺติ นามาติ, วิญฺญาตพฺพา วิภาวินาฯ

[1096]

อชฺฌตฺติกา จ เกสาทิโกฏฺฐาสา พาหิเรสุ จ;

ภูมิปพฺพตปาสาณติณรุกฺขลตาทิกาฯ

[1097]

ภูตสมฺภารนิพฺพตฺติวิภาคปริกปฺปิตา;

ตมุปาทาย สมฺภารปญฺญตฺตีติ ปวุจฺจติฯ

[1098]

ภูตสมฺภารสณฺฐานวิภาคปริกปฺปิตา;

สณฺฐานปญฺญตฺติ นาม, ถมฺภกุมฺภาทิกา มตาฯ

[1099]

ภูตสมฺภารสงฺฆาตวิเสสปริกปฺปิตา;

สงฺฆาตปญฺญตฺติ นาม, รถเคหาทิกา มตาฯ

[1100]

ภูตสมฺภารวิเสสปริณามปกปฺปิตา;

ปริณามปญฺญตฺตีติ, ทธิภตฺตาทิกา มตาฯ

[1101]

อิตฺถมชฺฌตฺตพหิทฺธา , ธมฺมา สมฺภารสมฺภูตา;

สนฺตานวุตฺติ สงฺเกตสิทฺธา ปญฺญตฺติ ปญฺจธาฯ

[1102]

ตถา ตถา สมุปฺปนฺนวิกปฺปาโภคสมฺมตา;

วิกปฺปปญฺญตฺติ นาม, กาลากาสทิสาทิกาฯ

[1103]

ตํ ตํ นิมิตฺตมาคมฺม, ตโตปฏฺฐานกปฺปิตา;

อุปฏฺฐานปญฺญตฺตีติ, ปฏิภาคาทิกา มตาฯ

[1104]

วิเสสาการมตฺตาปิ, อตฺถนฺตรปกปฺปิตา;

อาการปญฺญตฺติ นาม, วิญฺญตฺติลหุตาทิกาฯ

[1105]

ตํ ตํ การณมาคมฺม, ตถา โวหารกปฺปิตา;

โวหารปญฺญตฺติ นาม, กถินาปตฺติอาทิกาฯ

[1106]

พาโล โย โส จ เม อตฺตา,

โส ภวิสฺสามิ มํ จ ตุ;

นิจฺโจ ธุโว สสฺสโตติ-

อาทิกา ปน สพฺพถาฯ

[1107]

ตพฺโพหารนิมิตฺตานํ, อภาเวปิ ปวตฺติโต;

อภินิเวสปญฺญตฺติ, นาม ติตฺถิยกปฺปิตาฯ

[1108]

อิจฺเจวํ โลกสาสนติตฺถายตนกปฺปิตา;

สนฺตานมุตฺตสงฺเกตสิทฺธา อตฺถาปิ ปญฺจธาฯ

[1109]

สงฺกานวุตฺติสนฺตานมุตฺตเภทวสา ทฺวิธา;

อตฺถปญฺญตฺติ นามายํ, ทสธา ปริทีปิตาฯ

[1110]

อิติ วุตฺตปฺปกาเรสุ, ปญฺญตฺตตฺเถสุ ปณฺฑิตา;

ปญฺญตฺติมตฺตํ สนฺธาย, โวหรนฺติ ยถากถํฯ

[1111]

ตทญฺเญ ปน พาลา จ, ติตฺถิยาปิ อโกวิทา;

ปญฺญตฺติมติธาวิตฺวา, คณฺหนฺติ ปรมตฺถโตฯ

[1112]

เต ตถา คหิตาการา, อญฺญาณคหิตา ชนา;

มิจฺฉตฺตาภินิวิฏฺฐา จ, วฑฺฒนฺติ ภวพนฺธนํฯ

[1113]

ทุวิเธสุปิ อตฺเถสุ, ตสฺมา ปณฺฑิตชาติโก;

ปรมตฺถปญฺญตฺตีสุ, วิภาคมิติ ลกฺขเยติฯ

อิติ ปญฺญตฺติวิภาเค อตฺถปญฺญตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

เอกูนติํสติโม ปริจฺเฉโท

29. นามปญฺญตฺติกถา

[1114]

นามโวหารสงฺเกตการโณปนิพนฺธนา;

ยถาวุตฺตตฺถสทฺทานํ, อนฺตรา จินฺตนา คตาฯ

[1115]

นามปญฺญตฺติ นามายํ, อตฺถสทฺทวินิสฺสฏา;

ตํทฺวยาพทฺธสงฺเกตเญยฺยากาโรปลกฺขิตาฯ

[1116]

ยา คยฺหติ นามโฆสโคจรุปฺปนฺนวีถิยา;

ปวตฺตานนฺตรุปฺปนฺน-มโนทฺวาริกวีถิยาฯ

[1117]

มญฺจปีฐาทิสทฺทํ หิ, โสตวิญฺญาณวีถิยา;

สุตฺวา ตเมว จินฺเตตฺวา, มโนทฺวาริกวีถิยาฯ

[1118]

ตโต สงฺเกตนิปฺผนฺนํ, นามํ จินฺตาย คยฺหติ;

นามปญฺญตฺติอตฺถา ตุ, ตโต คยฺหนฺติ สมฺภวาฯ

[1119]

สทฺทนามตฺถปญฺญตฺติปรมตฺถวเสน หิ;

จตุธา ติวิธา วาถ, จินฺตนา ตตฺถ อิจฺฉิตาฯ

[1120]

อิตฺถมฏฺฐกถามคฺคํ, วณฺเณนฺเตน หิ ทสฺสิโต;

นโย อาจริเยเนติ, วิภาโคยํ ปกาสิโตฯ

[1121]

นตฺถญฺญา กาจิ วิญฺญตฺติ, วิการสหิโต ปน;

สทฺโทว นามปญฺญตฺติ, อิจฺเจกจฺเจหิ วณฺณิตํฯ

[1122]

ตเทตํ นามปญฺญตฺติภาเวเนกวิธมฺปิ จ;

เนรุตฺติกยาทิจฺฉกวสา นามํ ทฺวิธา ภเวฯ

[1123]

สญฺญาสุ ธาตุรูปานิ, ปจฺจยญฺจ ตโต ปรํ;

กตฺวา วณฺณาคมาทิญฺจ, สทฺทลกฺขณสาธิตํฯ

[1124]