ธาตุทฺวยํ ติธา กตฺวา, ปจฺฉิมํ ปุน ปณฺฑิโต;
เอกาทสวิธํ จิตฺตํ, โหตีติ ปริทีปเยฯ
[176]
มโนวิญฺญาณธาตุมฺปิ, กุสลากุสลาทิโต;
จตุธา วิภชิตฺวาน, วเท ทฺวาทสธา ฐิตํฯ
[177]
ภเว จุทฺทสธา จิตฺตํ, จุทฺทสฏฺฐานเภทโต;
ปฏิสนฺธิภวงฺคสฺส, จุติยาวชฺชนสฺส จฯ
[178]
ปญฺจนฺนํ ทสฺสนาทีนํ, สมฺปฏิจฺฉนเจตโส;
สนฺตีรณสฺส โวฏฺฐพฺพ-ชวนานํ วเสน จฯ
[179]
ตทารมฺมณจิตฺตสฺส, ตเถว ฐานเภทโต;
เอวํ จุทฺทสธา จิตฺตํ, โหตีติ ปริทีปเยฯ
[180]
ภูมิปุคฺคลนานาตฺต-วเสน จ ปวตฺติโต;
พหุธา ปนิทํ จิตฺตํ, โหตีติ จ วิภาวเยฯ
[181]
เอกวิธาทินเย ปนิมสฺมิํ,
โย กุสโล มติมา อิธ ภิกฺขุ;
ตสฺสภิธมฺมคตา ปน อตฺถา,
หตฺถคตามลกา วิย โหนฺติฯ
อิติ อภิธมฺมาวตาเร เอกวิธาทินิทฺเทโส นาม
จตุตฺโถ ปริจฺเฉโทฯ
5. ปญฺจโม ปริจฺเฉโท
ภูมิปุคฺคลจิตฺตุปฺปตฺตินิทฺเทโส
[182]
อิโต ปรํ ปวกฺขามิ, พุทฺธิวุทฺธิกรํ นยํ;
จิตฺตานํ ภูมีสุปฺปตฺติํ, ปุคฺคลานํ วเสน จฯ
[183]
เทวาเจว มนุสฺสา จ, ติสฺโส วาปายภูมิโย;
คติโย ปญฺจ นิทฺทิฏฺฐา, สตฺถุนา ตุ ตโย ภวาฯ
[184]
ภูมิโย ตตฺถ ติํเสว, ตาสุ ติํเสว ปุคฺคลา;
ภูมีสฺเวตาสุ อุปฺปนฺนา, สพฺเพ จ ปน ปุคฺคลาฯ
[185]
ปฏิสนฺธิกจิตฺตานํ, วเสเนกูนวีสติ;
ปฏิสนฺธิ จ นาเมสา, ทุวิธา สมุทีริตาฯ
[186]
อจิตฺตกา สจิตฺตา จ, อสญฺญีนมจิตฺตกา;
เสสา สจิตฺตกา เญยฺยา, สา ปเนกูนวีสติฯ
[187]
ปฏิสนฺธิวเสเนว, โหนฺติ วีสติ ปุคฺคลา;
อิธ จิตฺตาธิการตฺตา, อจิตฺตา น จ อุทฺธฏาฯ
[188]
อเหตุทฺวิติเหตูติ, ปุคฺคลา ติวิธา สิยุํ;
อริยา ปน อฏฺฐาติ, สพฺเพ เอกาทเสริตาฯ
[189]
เอเตสํ ปน สพฺเพสํ, ปุคฺคลานํ ปเภทโต;
จิตฺตานํ ภูมีสุปฺปตฺติํ, ภณโต เม นิโพธถฯ
[190]
ติํสภูมีสุ จิตฺตานิ, กติ ชายนฺติ เม วท;
จุทฺทเสว ตุ จิตฺตานิ, โหนฺติ สพฺพาสุ ภูมิสุฯ
[191]
สทา วีสติ จิตฺตานิ, กาเมเยว ภเว สิยุํ;
ปญฺจ รูปภเวเยว, จตฺตาเรว อรูปิสุฯ
[192]
กามรูปภเวสฺเวว , อฏฺฐารส ภวนฺติ หิ;
ทฺเวจตฺตาลีส จิตฺตานิ, โหนฺติ ตีสุ ภเวสุปิฯ
[193]
ฐเปตฺวา ปน สพฺพาสํ, จตสฺโสปายภูมิโย;
เตรเสว จ จิตฺตานิ, โหนฺติ ฉพฺพีสภูมิสุฯ
[194]
อปรานิ จตสฺโสปิ, ฐเปตฺวารุปฺปภูมิโย;
จิตฺตานิ ปน ชายนฺติ, ฉ จ ฉพฺพีสภูมิสุฯ
[195]
สุทฺธาวาสิกเทวานํ , ฐเปตฺวา ปญฺจ ภูมิโย;
ปญฺจ จิตฺตานิ ชายนฺเต, ปญฺจวีสติภูมิสุฯ
[196]
อปรานิ ทุเว โหนฺติ, ปญฺจวีสติภูมิสุ;
ฐเปตฺวา เนวสญฺญญฺจ, จตสฺโสปายภูมิโยฯ
[197]
ทฺเวปิ จิตฺตานิ ชายนฺติ, จตุวีสติภูมิสุ;
อากิญฺจญฺญํ เนวสญฺญญฺจ, ฐเปตฺวาปายภูมิโยฯ
[198]
อปายภูมิโย หิตฺวา, ติสฺโส อารุปฺปภูมิโย;
ทฺเวเยว ปน จิตฺตานิ, โหนฺติ เตวีสภูมิสุฯ
[199]
อรูเป จ อปาเย จ, ฐเปตฺวา อฏฺฐ ภูมิโย;
เอกาทสวิธํ จิตฺตํ, โหนฺติ ทฺวาวีสภูมิสุฯ
[200]
สุทฺธาวาเส อปาเย จ, ฐเปตฺวา นว ภูมิโย;
เอกวีสาสุ นิจฺจมฺปิ, จตฺตาโรว ภวนฺติ หิฯ
[201]
เอกํ สตฺตรสสฺเวว, จิตฺตํ ชายติ ภูมิสุ;
สุทฺธาวาเส ฐเปตฺวา ตุ, อปายารุปฺปภูมิโยฯ
[202]
ทฺวาทเสว ตุ ชายนฺเต, เอกาทสสุ ภูมิสุ;
ฐเปตฺวา ปน สพฺพาปิ, ภูมิโย หิ มหคฺคตาฯ
[203]
กามาวจรเทวานํ, มนุสฺสานํ วเสน ตุ;
อฏฺฐ จิตฺตานิ ชายนฺเต, สทา สตฺตสุ ภูมิสุฯ
[204]
ปญฺจมชฺฌานปาเกโก , ชายเต ฉสุ ภูมิสุ;
จตฺตาริ ปน จิตฺตานิ, ตีสุ ตีสฺเวว ภูมิสุฯ
[205]
จตฺตาริ ปน จิตฺตานิ, โหนฺติ เอเกกภูมิสุ;
อรูปาวจรปากานํ, วเสน ปริทีปเยฯ
[206]
กุสลากุสลา กาเม,
เตสํ ปากา อเหตุกา;
อาวชฺชนทฺวยญฺจาติ,
สตฺตติํเสว มานสาฯ
[207]
นรกาทีสฺวปาเยสุ, จตูสุปิ จ ชายเร;
ทฺเวปญฺญาสาวเสสานิ, นุปฺปชฺชนฺติ กทาจิปิฯ
[208]
กาเม เทวมนุสฺสานํ, นว ปากา มหคฺคตา;
เนว ชายนฺติ ชายนฺติ, อสีติ หทยา สทาฯ
[209]
กาเม อฏฺฐ มหาปากา, โทมนสฺสทฺวยมฺปิ จ;
ตถา ฆานาทิวิญฺญาณ-ตฺตยํ ปากา อปุญฺญชาฯ
[210]
นตฺถิ อารุปฺปปากา จ, รูปาวจรภูมิยํ;
อิเมหิ สห จิตฺเตหิ, ตโย มคฺคา ผลทฺวยํฯ
[211]
จตฺตาโร ทิฏฺฐิสํยุตฺตา, วิจิกิจฺฉายุตมฺปิ จ;
จตฺตาโร เหฏฺฐิมา ปากา, สุทฺธาวาเส น ลพฺภเรฯ
[212]
เสสานิ เอกปญฺญาส, จิตฺตานิ ปน ลพฺภเร;
รูปาวจริกา สพฺเพ, วิปากา กามธาตุยาฯ
[213]
โทมนสฺสาทิมคฺโค จ, กฺริยา จ ทฺเว อเหตุกา;
เตจตฺตาลีส จิตฺตานิ, นตฺถิ อารุปฺปภูมิยํฯ
[214]
เอวํ ภูมิวเสเนว, จิตฺตุปฺปตฺติํ วิภาวเย;
ตถา เอกาทสนฺนมฺปิ, ปุคฺคลานํ วเสน จฯ
[215]
กุสลากุสลา กาเม,
เตสํ ปากา อเหตุกา;
อาวชฺชนทฺวยญฺจาติ,
สตฺตติํเสว มานสาฯ
[216]
อเหตุกสฺส สตฺตสฺส, ชายนฺเต ปญฺจภูมิสุ;
ทฺเวปญฺญาสาวเสสานิ, น ชายนฺติ กทาจิปิฯ
[217]
อเหตุกสฺส วุตฺเตหิ, กามปากา ทุเหตุกา;
ทุเหตุกสฺส ชายนฺเต, จตฺตาลีสํ ตเถกกํฯ
[218]
สพฺเพ มหคฺคตา เจว, สพฺเพปิ จ อนาสวา;
ติเหตุกา วิปากา จ, กาเม นว กฺริยาปิ จฯ
[219]
ทุเหตุโน น ชายนฺติ, จตฺตาลีสํ ตถาฏฺฐ จ;
กามาวจรสตฺตสฺส, ติเหตุปฏิสนฺธิโนฯ
[220]
ปุถุชฺชนสฺส ชายนฺเต, จตุปญฺญาส มานสา;
ทฺวิเหตุกสฺส วุตฺตานิ, จตฺตาลีสํ ตเถกกํฯ
[221]
จตฺตาโร ญาณสํยุตฺตา, วิปากา กามธาตุยา;
รูปารูเปสุ ปุญฺญานิ, จตุปญฺญาส มานสาฯ
[222]
ปุถุชฺชนสฺส ชายนฺเต, ปญฺจติํส น ชายเร;
ฉเทเวสุ มนุสฺเสสุ, โสตาปนฺนสฺส เทหิโนฯ
[223]
ปญฺญาเสวสฺส จิตฺตานิ, ชายนฺตีติ วินิทฺทิเส;
นวติํเสว จิตฺตานิ, นุปฺปชฺชนฺตีติ ทีปเยฯ
[224]
โสตาปนฺนสฺส วุตฺตานิ, ฐเปตฺวา ปฐมํ ผลํ;
อตฺตโนว ผเลนสฺส, สกทาคามิโน สิยุํฯ
[225]
โสตาปนฺนสฺส วุตฺตานิ, ฐเปตฺวา ปฏิฆทฺวยํ;
ทุติยํ จ ผลํ หิตฺวา, ยานิ จิตฺตานิ ตานิติ;
อนาคามิสฺส สตฺตสฺส, ชายนฺตีติ วินิทฺทิเสฯ
[226]
กติ จิตฺตานิ ชายนฺเต, กาเม อรหโต ปน;
จตฺตารีสญฺจ จตฺตาริ, กาเม อรหโต สิยุํฯ
[227]
มคฺคฏฺฐานํ จตุนฺนมฺปิ, ปุคฺคลานํ สกํ สกํ;
มคฺคจิตฺตํ สิยา เตสํ, เอกจิตฺตกฺขณา หิ เตฯ
[228]
ปุถุชฺชนสฺส ตีสฺเวว, ปฐมชฺฌานภูมิสุ;
ปญฺจติํเสว จิตฺตานิ, ชายนฺเตติ วินิทฺทิเสฯ
[229]
ฆานาทีสุ จ วิญฺญาณ-ตฺตยํ สตฺต อปุญฺญชา;
มหาปากา ตถา ปากา, อุปริชฺฌานภูมิกาฯ
[230]
วิปากาปิ จ อารุปฺปา, โทมนสฺสทฺวยมฺปิ จ;
อฏฺฐารส กฺริยา เจว, อฏฺฐ โลกุตฺตรานิ จฯ
[231]
ปฐมชฺฌานนิพฺพตฺต-ปุถุชฺชนสรีริโน;
เอตานิ จตุปญฺญาส, จิตฺตานิ น จ ลพฺภเรฯ
[232]
โสตาปนฺนสฺส จิตฺตานิ, ตตฺเถกติํส ชายเร;
ปุถุชฺชนสฺส วุตฺเตสุ, หิตฺวา จาปุญฺญปญฺจกํฯ
[233]
สกทาคามิโน ตตฺถ, ฐเปตฺวา ปฐมํ ผลํ;
เอกติํเสว ชายนฺเต, ปกฺขิปิตฺวา สกํ ผลํฯ
[234]
อนาคามิสฺส ตตฺเถว, ฐเปตฺวา ทุติยํ ผลํ;
เอกติํเสว ชายนฺเต, ผลจิตฺเตน อตฺตโนฯ
[235]
วิญฺญาณํ จกฺขุโสตานํ, ปุญฺญชํ สมฺปฏิจฺฉนํ;
สนฺตีรณทฺวยญฺเจว, กฺริยจิตฺตานิ วีสติฯ
[236]
อรหตฺตผลํ ปาโก, ปฐมชฺฌานสมฺภโว;
สตฺตวีสติ จิตฺตานิ, อรหนฺตสฺส ชายเรฯ
[237]
ปุถุชฺชนสฺส ตีสฺเวว, ทุติยชฺฌานภูมิสุ;
ฉตฺติํส ทุติยชฺฌาน-ตติยชฺฌานปากโตฯ
[238]
ปุถุชฺชนสฺส วุตฺเตสุ, หิตฺวา วาปุญฺญปญฺจกํ;
โสตาปนฺนสฺส พาตฺติํส, ผเลน สห อตฺตโนฯ
[239]
โสตาปนฺนสฺส วุตฺเตสุ, ฐเปตฺวา ปฐมํ ผลํ;
พาตฺติํส ผลจิตฺเตน, สกทาคามิสฺส อตฺตโนฯ
[240]
สกทาคามีสุ วุตฺเตสุ, ฐเปตฺวา ทุติยํ ผลํ;
อนาคามิผเลนสฺส, พาตฺติํเสว ภวนฺติ หิฯ
[241]
อรหนฺตสฺส ตีสฺเวว, อฏฺฐวีสติ อตฺตโน;
ผเลน ทุติยชฺฌาน-ตติยชฺฌานปากโตฯ
[242]
ปริตฺตกสุภาทีนํ, เทวานํ ตีสุ ภูมิสุ;
ปญฺจติํเสว ชายนฺเต, จตุตฺถชฺฌานปากโตฯ
[243]
โสตาปนฺนสฺส ตตฺเถก-ติํส จิตฺตานิ ชายเร;
สกทาคามิโน เอวํ, ตถานาคามิโนปิ จฯ
[244]
ขีณาสวสฺส ตตฺเถว, สตฺตวีสติ มานสา;
ตถา เวหปฺผเล จาปิ, สพฺเพสํ โหนฺติ มานสาฯ
[245]
เอกติํเสว จิตฺตานิ, สุทฺธาวาสิกภูมิสุ;
อนาคามิกสตฺตสฺส, โหนฺตีติ ปริทีปเยฯ
[246]
อรหโต ปน ตตฺเถว, มานสา สตฺตวีสติ;
เอวํ รูปีสุ จิตฺตานิ, วิญฺเญยฺยานิ วิภาวินาฯ
[247]
จตุวีสติ จิตฺตานิ, ปฐมารุปฺปภูมิยํ;
ปุถุชฺชนสฺส สตฺตสฺส, ชายนฺตีติ วินิทฺทิเสฯ
[248]
โสตาปนฺนสฺส ตตฺเถว, ฐเปตฺวาปุญฺญปญฺจกํ;
สมวีสติ จิตฺตานิ, ผเลน สห อตฺตโนฯ
[249]
สกทาคามิโน ตตฺถ, ตถานาคามิโนปิ จ;
ชายนฺติ วีส จิตฺตานิ, ปุพฺพปุพฺพผลํ วินาฯ
[250]
ขีณาสวสฺส ตตฺเถว, ทสปญฺจ จ มานสา;
ปุถุชฺชนสฺส สตฺตสฺส, ทุติยารุปฺปภูมิยํฯ
[251]
โหนฺติ เตวีส จิตฺตานิ, อิติ วตฺวา วิภาวเย;
ติณฺณนฺนมฺเปตฺถ เสขานํ, จิตฺตาเนกูนวีสติฯ
[252]
จุทฺทเสว ตุ จิตฺตานิ, ทุติยารุปฺปภูมิยํ;
กฺริยาทฺวาทส ปาเกโก, ผลํ ขีณาสวสฺส ตุฯ
[253]
ปุถุชฺชนสฺส สตฺตสฺส, ตติยารุปฺปภูมิยํ;
พาวีสติ จ จิตฺตานิ, ภวนฺตีติ ปกาสเยฯ
[254]
อฏฺฐารเสว จิตฺตานิ, โสตาปนฺนสฺส ชายเร;
สกทาคามิโน ตานิ, ฐเปตฺวา ปฐมํ ผลํฯ
[255]
สกทาคามิวุตฺเตสุ, ฐเปตฺวา ทุติยํ ผลํ;
อฏฺฐารเสว จิตฺตานิ, อนาคามิสฺส ชายเรฯ
[256]
เตรเสว จ จิตฺตานิ, ตติยารุปฺปภูมิยํ;
ขีณาสวสฺส สตฺตสฺส, ภวนฺตีติ วินิทฺทิเสฯ
[257]
เอกวีสติ จิตฺตานิ, จตุตฺถารุปฺปภูมิยํ;
ปุถุชฺชนสฺส สตฺตสฺส, ชายนฺตีติ วินิทฺทิเสฯ
[258]
โสตาปนฺนสฺส สตฺตสฺส, สตฺตรส ปกาสเย;
สกทาคามิโน ตานิ, ฐเปตฺวา ปฐมํ ผลํฯ
[259]
สกทาคามิวุตฺเตสุ, ฐเปตฺวา ทุติยํ ผลํ;
โหนฺติ สตฺตรเสวสฺส, อนาคามิสฺส มานสาฯ
[260]
ทฺวาทเสว ตุ จิตฺตานิ, จตุตฺถารุปฺปภูมิยํ;
ชายนฺติ อรหนฺตสฺส, อิติ วตฺวา วิภาวเยฯ
[261]
เหฏฺฐิมานํ อรูปีนํ, พฺรหฺมานํ อุปรูปริ;
อรูปกุสลา เจว, อุปฺปชฺชนฺติ กฺริยาปิ จฯ
[262]
อุทฺธมุทฺธมรูปีนํ, เหฏฺฐิมา เหฏฺฐิมา ปน;
อารุปฺปาเนว ชายนฺเต, ทิฏฺฐาทีนวโต กิรฯ
[263]
ฐเปตฺวา ปฐมํ มคฺคํ, กุสลานุตฺตรา ตโย;
กามาวจรปุญฺญานิ, อปุญฺญานิ ตถา ทสฯ
[264]
จตฺตารารุปฺปปุญฺญานิ, สพฺเพ ปากา อนุตฺตรา;
ปฐมารุปฺปปาโก จ, นว กามกฺริยาปิ จฯ
[265]
อารุปฺปาปิ กฺริยา สพฺพา, เตจตฺตาลีส มานสา;
อุปฺปชฺชนฺติ ปเนตานิ, ปฐมารุปฺปภูมิยํฯ
[266]
สพฺโพ กามวิปาโก จ, สพฺโพ รูโปมหคฺคโต;
จิตฺตุปฺปาโท มโนธาตุ, โทมนสฺสทฺวยมฺปิ จฯ
[267]
อาทิมคฺโค ตโย ปากา, อารุปฺปา จ ตถูปริ;
ฉจตฺตาลีส นตฺเถตฺถ, ปฐมารุปฺปภูมิยํฯ
[268]
วุตฺเตสุ ปน จิตฺเตสุ, ปฐมารุปฺปภูมิยํ;
ฐเปตฺวา ปฐมารุปฺป-ตฺตยํ ปาโก จ อตฺตโนฯ
[269]
ตาลีเสตานิ ชายนฺเต, ทุติยารุปฺปภูมิยํ;
เอวํ เสสทฺวเย เญยฺยา, หิตฺวา เหฏฺฐิมเหฏฺฐิมํฯ
[270]
อตฺตโน อตฺตโน ปากา, จตฺตาโร จ อนาสวา;
วิปากา โหนฺติ สพฺเพว, จตูสฺวารุปฺปภูมิสุฯ
[271]
โวฏฺฐพฺพเนน จิตฺเตน, กาเม อฏฺฐ มหากฺริยา;
จตสฺโสปิ จ อารุปฺปา, เตรเสว กฺริยา สิยุํฯ
[272]
ขีณาสวสฺส ชายนฺเต, ปฐมารุปฺปภูมิยํ;
ทฺวาทเสว กฺริยา โหนฺติ, ทุติยารุปฺปภูมิยํฯ
[273]
เอกาทส กฺริยา โหนฺติ, ตติยารุปฺปภูมิยํ;
ทเสว จ กฺริยา เญยฺยา, จตุตฺถารุปฺปภูมิยํฯ
[274]
อรหโต ปน จิตฺตานิ, โหนฺติ เอกูนวีสติ;
อรหตฺตํ กฺริยา สพฺพา, ฐเปตฺวาวชฺชนทฺวยํฯ
[275]
จตุนฺนญฺจ ผลฏฺฐานํ, ติเหตุกปุถุชฺชเน;
เตรเสว จ จิตฺตานิ, ภวนฺตีติ ปกาสเยฯ
[276]
จตฺตาโร ญาณสํยุตฺตา, มหาปากา ตถา นว;
รูปารูปวิปากา จ, เตรเสว ภวนฺติเมฯ
[277]
จตุนฺนญฺจ ผลฏฺฐานํ, ทุเหตุกปุถุชฺชเน;
ญาณหีนานิ จตฺตาริ, วิปากา เอว ชายเรฯ
[278]
ปุถุชฺชนานํ ติณฺณมฺปิ, จตุนฺนํ อริยเทหินํ;
สตฺตรเสว จิตฺตานิ, สตฺตนฺนมฺปิ ภวนฺติ หิฯ
[279]
วิญฺญาณานิ ทุเว ปญฺจ, มโนธาตุตฺตยมฺปิ จ;
สนฺตีรณานิ โวฏฺฐพฺพํ, โหนฺติ สตฺตรเสวิเมฯ
[280]
เหฏฺฐา ติณฺณํ ผลฏฺฐานํ, ติเหตุกปุถุชฺชเน;
นเวว กุสลา โหนฺติ, จตุนฺนมฺปิ มหคฺคตาฯ
[281]
ติณฺณํ ปุถุชฺชนานญฺจ, ติณฺณมริยานมาทิโต;
เตรเสว ตุ จิตฺตานิ, อุปฺปชฺชนฺตีติ นิทฺทิเสฯ
[282]
อฏฺเฐว กามปุญฺญานิ, ทิฏฺฐิหีนา อปุญฺญโต;
จตฺตาโรปิ จ อุทฺธจฺจ-สํยุตฺตญฺจาติ เตรสฯ
[283]
เหฏฺฐา ทฺวินฺนํ ผลฏฺฐานํ, ตถา สพฺพปุถุชฺชเน;
โทมนสฺสยุตฺตํ จิตฺตํ, ทฺวยเมว ตุ ชายเตฯ
[284]
ติณฺณํ ปุถุชฺชนานํ ตุ, ปญฺเจว ปน ชายเร;
จตฺตาริ ทิฏฺฐิยุตฺตานิ, วิจิกิจฺฉายุตมฺปิ จฯ
[285]
มคฺคฏฺฐานํ จตุนฺนมฺปิ, มคฺคจิตฺตํ สกํ สกํ;
เอกเมว ภเว เตสํ, อิติ วตฺวา วิภาวเยฯ
[286]
มยา ภเวสุ จิตฺตานํ, ปุคฺคลานํ วเสน จ;
ภิกฺขูนํ ปาฏวตฺถาย, จิตฺตุปฺปตฺติ ปกาสิตาฯ
[287]
เอวํ สพฺพมิทํ จิตฺตํ, ภูมิปุคฺคลเภทโต;
พหุธาปิ จ โหตีติ, วิญฺญาตพฺพํ วิภาวินาฯ
[288]
สกฺกา วุตฺตานุสาเรน, เภโท ญาตุํ วิภาวินา;
คนฺถวิตฺถารภีเตน, สํขิตฺตํ ปนิทํ มยาฯ
[289]
ปุพฺพาปรํ วิโลเกตฺวา, จินฺเตตฺวา จ ปุนปฺปุนํ;
อตฺถํ อุปปริกฺขิตฺวา, คเหตพฺพํ วิภาวินาฯ
[290]
อิมญฺจาภิธมฺมาวตารํ สุสารํ,
วรํ สตฺตโมหนฺธการปฺปทีปํ;
สทา สาธุ จินฺเตติ วาเจติ โย ตํ,
นรํ ราคโทสา จิรํ โนปยนฺติฯ
อิติ อภิธมฺมาวตาเร ภูมิปุคฺคลวเสน จิตฺตุปฺปตฺตินิทฺเทโส นาม
ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ
6. ฉฏฺโฐ ปริจฺเฉโท