เมนู

กลาปา สตฺต รูปานิ, ปญฺจ รูเปสฺวสญฺญิสุ;

นตฺเถกาทส รูปานิ, กลาเปกูนวีสติฯ

[841]

ตสฺมา เตวีส รูปานิ, กลาปา ปน จุทฺทส;

เตสมุฏฺฐานิกา สนฺติ, รูปาวจรภูมิยํฯ

[842]

สตฺตรเสว รูปานิ, กลาปา ทฺเว ทฺวิสมฺภวา;

อสญฺญีนํ ตุ สมฺโภนฺติ, นตฺถารูเปสุ กิญฺจิปิฯ

[843]

อุปฺปตฺติกฺกมมิจฺเจวํ, สมฺภวาสมฺภวมฺปิ จ;

กลาปานญฺจ รูปานํ, ยถาโยคํ วิภาวเยติฯ

อิติ รูปวิภาเค อุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

เอกวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

ทฺวาวีสติโม ปริจฺเฉโท

22. ปกิณฺณกกถา

[844]

อิตฺถํ รูปานมุปฺปตฺติํ, ทีเปตฺวา ทานิ วุจฺจติ;

ปวตฺติโกสลฺลตฺถาย, ตตฺเถเวตํ ปกิณฺณกํฯ

[845]

ทุวิธา สนฺธิโย ตตฺถ, มิสฺสามิสฺสวิภาคโต;

ติวิธาปิ เจกจตุ-ปญฺจโวการเภทโตฯ

[846]

รูปมตฺตา อสญฺญีนํ, นามาภาวา อมิสฺสิตา;

นามมตฺตา อรูปีนํ, รูปาภาวาติ จ ทฺวิธาฯ

[847]

กามาวจริกา เจว, รูปาวจริกาติ จ;

ทุวิธา มิสฺสิตา เจติ, ภวนฺติ จ จตุพฺพิธาฯ

[848]

เอกจฺจตุโวการา จ, อมิสฺสา ปญฺจ สนฺธิโย;

ฉพฺพีสติวิธา มิสฺสา, ปญฺจโวการสนฺธิโยฯ

[849]

อิตฺถํ ภูมิปฺปเภเทน, เอกติํสวิธาปิ จ;

สนฺตติราสิเภเทน, สิยุํ ติํสวิธา กถํฯ

[850]

รูปสนฺตติสีสานํ ,

ราสโย สตฺตวีสติ;

วุตฺตา กาเม วสา เตสํ,

สตฺตกา กามสนฺธิโยฯ

[851]

เวทนาสญฺญาสงฺขาร-วิญฺญาณกฺขนฺธสงฺคหา;

สพฺพตฺถาปิ จตสฺโสว, นามสนฺตติโย สิยุํฯ

[852]

อิจฺจุภินฺนํ วสา โหนฺติ, ตตฺเถกาทสกาทโย;

สนฺตติราสโย ปุพฺเพ, วิภตฺตา สตฺตกาทโยฯ

[853]

เอกาทสกทสก-นวฏฺฐสตฺตกา สิยุํ;

ฉกฺเกน สทฺธิํ วิญฺเญยฺยา, ตสฺมา ตตฺถ ฉ สงฺคหาฯ

[854]

อฏฺฐ สนฺตติโย โหนฺติ, รูปโลเกน มิสฺสิตา;

อฏฺฐโก ราสิ ตตฺเถโก, ตสฺมา สนฺตติ วุจฺจติฯ

[855]

ชีวิตนวโก ตฺเวโก, อสญฺญี ปฏิสนฺธิยํ;

อรูปีนํ จตสฺโสปิ, นามสนฺตติโย สิยุํฯ

[856]

อิจฺเจกกจตุกฺกานํ, วเสน ทฺเว อมิสฺสิตา;

อฏฺฐวีสญฺจ มิสฺสาติ, ติํเสว โหนฺติ สนฺธิโยฯ

[857]

เอกุปฺปาทนิโรธา จ, อมิสฺสา ตตฺถ ราสโย;

มิสฺสิตานํ วิภาโคยํ, ยถาโยคํ กถียติฯ

[858]

อุปฺปาทฏฺฐิติภงฺคานํ, วสา ตีณิ ขณานิปิ;

สมานาเนว นามานํ, เอกจิตฺตกฺขณํ มตํฯ

[859]

ตุลฺยมุปฺปาทภงฺคานํ, รูปานมฺปิ ขณทฺวยํ;

เอกูนปญฺญาสมตฺตํ, ฐิติกฺขณมุทีริตํฯ

[860]

นามรูปานมุปฺปาโท, ภงฺโคปิ หิ สโม มโต;

ทนฺธํ หิ วตฺติกํ รูปํ, นามํ ตุ ลหุวตฺติกํฯ

[861]

ตถา หิ รูเป ติฏฺฐนฺเต, จิตฺตุปฺปาทา ตุ โสฬส;

อุปฺปชฺชิตฺวา ปวตฺติตฺวา, ภิชฺชนฺติ จ ลหุํ ลหุํฯ

[862]

ตสฺมา หิ เอกปญฺญาส-ขณรูปกฺขณํ ตถา;

สตฺตรสจิตฺตกฺขณํ, ติขณนฺติ จ วุจฺจติฯ

[863]

จิตฺตกฺขณํ หิ ติณฺณนฺนํ, ตตฺถ วิญฺญตฺติกทฺวยํ;

ลกฺขณตฺตยรูปํ ตุ, สลกฺขณววตฺถิตํฯ

[864]

ตสฺมา หิตฺวา ทฺวยญฺเจตํ, พาวีสติวิธมฺปิ จ;

รูปํ นาม จตุกฺกญฺจ, สลกฺขณนิยามิตํฯ

[865]

เอกุปฺปาทนิโรธา จ, ตตฺถ ตุลฺยกฺขณา มตา;

อตุลฺยกฺขณธมฺมานํ, สิยา เภทํ ยถารหํฯ

[866]

ปฏิสนฺธิกฺขเณ ชาตํ, ตสฺมา รูปํ ตโต ปรํ;

สตฺตรสมจิตฺตสฺส, ภงฺเคน สห ภิชฺชติฯ

[867]

ตสฺส ฐิติกฺขเณ ชาตํ, รูปมฺปิ จ ตโต ปรํ;

อฏฺฐารสมจิตฺตสฺส, อุปฺปาเท ปน ภิชฺชติฯ

[868]

ตสฺส ภงฺคกฺขเณ ชาตํ, รูปมฺปิ จ ตโต ปรํ;

อฏฺฐารสมจิตฺตสฺส, ฐิติกาเลสุ ภิชฺชติฯ

[869]

ตถา ทุติยจิตฺตสฺส, อุปฺปาทมฺหิ สมุฏฺฐิตํ;

อฏฺฐารสมจิตฺตสฺส, ภงฺเคน สห ภิชฺชติฯ

[870]

อิติ วุตฺตนิยาเมน, สชาติกฺขณโต ปรํ;

ฐตฺวา เอกูนปญฺญาส, ขณานิ ปุน ภิชฺชติฯ

[871]

ตสฺมา เอกูนปญฺญาส, กลาปา สห วตฺตเร;

เอโก ชายติ เอโก จ, ภิชฺชตีติ จ สพฺพถาฯ

[872]

เอกสนฺตติสมฺพนฺธา, กลาปา สห กมฺมชา;

ยถานุปุพฺพฆฏิตา, เอกปญฺญาส ลพฺภเรฯ

[873]

สตฺตวีส ปนิจฺเจวํ, กาเม ทฺเว รูปภูมิยํ;

รูปสนฺตติสีสานํ, ราสโย สตฺตกาทโยฯ

[874]

เอกูนติํส สพฺเพปิ, กมฺมชาตา ยถารหํ;

เอกปญฺญาส ฆฏิกา, ปวตฺตนฺติ ขเณ ขเณฯ

[875]

ตตฺถ สนฺธิกฺขเณ ชาตํ, สตฺตรสมเจตโส;

อุปฺปาเท ภิชฺชติจฺเจวํ, วุตฺโต อฏฺฐกถานโย

[876]

ตํ นยํ ปฏิพาหิตฺวา, จิตฺเตน สห ภิชฺชติ;

จิตฺเตน สห ชาตนฺติ, วุตฺตมาจริเยน หิฯ

[877]

อานาปานตกฺกจารา , เอกุปฺปาทนิโรธกา;

วุตฺตา หิ ยมเก กายวจีสงฺขารนามกาฯ

[878]

จิตฺตุปฺปาทกฺขเณ ชาตา, อุตุ ตสฺส ฐิติกฺขเณ;

รูปํ ชเนติ ตตฺถาปิ, อุตุ ภงฺคกฺขเณปิ จฯ

[879]

อนุปุพฺพกฺกเมเนวํ, ชาตํ รูปํ ตถาปรํ;

อฏฺฐารสมอุปฺปาทฏฺฐิติอาทีสุ ภิชฺชติฯ

[880]

อิตฺถํ กลาปา ฆฏิตา, อุตุชาหารชาปิ จ;

เอกสนฺตติสมฺพนฺธา, เอกปญฺญาส ลพฺภเรฯ

[881]

กลาปา จิตฺตชา ยสฺมา, อุปฺปาทกฺขณสมฺภูตา;

ฆฏิกา สห ลพฺภนฺติ, ตสฺมา สตฺตรเสว เตฯ

[882]

สพฺเพปิ รูปชนกา, จิตฺตุปฺปาเท ยถาสกํ;

ชเนนฺติ ฐิติภงฺเคสุ, น ชเนนฺตีติ เกจนาฯ

[883]

กุสลาพฺยากตาทีนํ, เอกุปฺปาทนิโรธตา;

ธมฺมานํ ยมเก วุตฺตา, อิติ ปาฬิ วทนฺติ จฯ

[884]

กุสลาทิกสมฺพนฺธา, ตตฺถ ตตฺถ หิ เทสิตา;

อิติ วตฺวา ปุเร วุตฺตํ, อิจฺฉนฺตาจริยา นยํฯ

[885]

อิจฺเจวํ จตุสมฺภูตา, รูปสนฺตติราสโย;

รูปานิ จ กลาปา จ, เอกาพทฺธา ยถารหํฯ

[886]

สุตฺตปวตฺตมตฺตานํ, สมฺพุทฺธานมฺปิ ปาณินํ;

ยาว มรณกาลาปิ, ปวตฺตนฺติ นิรนฺตรํฯ

[887]

อายุกฺขยา จ มรณํ, ตถา กมฺมกฺขยา สิยา;

อุภินฺนํ วา ขยา จาถ, อุปจฺเฉทกกมฺมุนาฯ

[888]

จตุธาปิ มรนฺตสฺส, ตสฺเสวํ ตุ ยถารหํ;

สตฺตรสจิตฺตกฺขณมตฺตเสสมฺหิ ชีวิเตฯ

[889]

อุปริจฺจุติจิตฺตสฺส , สตฺตรสมเจตโส;

ฐิติกาลมุปาทาย, น ตุ ชายติ กมฺมชํฯ

[890]

ตสฺสุปฺปาทกฺขเณ ชาตํ,

รูปญฺจ จุติยา สห;

ภิชฺชตีติ มโต นาม,

ตโต โหติ ส ปุคฺคโลฯ

[891]

จิตฺตชาหารชญฺจาปิ, น ชายติ ตโต ปรํ;

อุตุสมฺภวรูปํ ตุ, อวสิสฺสติ วา น วาฯ

[892]

ตโต วุตฺตนเยเนว, มตสตฺโต ยถารหํ;

มิสฺสามิสฺสาหิ สนฺธีหิ, ปุนเทโวปปชฺชติฯ

[893]

ตโต วุตฺตนเยเนว, เอกูนติํส กมฺมชา;

เตสมุฏฺฐานิกา ปญฺจ, จตุตฺติํส สมิสฺสิตาฯ

[894]

กลาปา ราสโย โหนฺติ, สตฺตวีสติภูมิสุ;

อิติ สพฺพปกาเรน, รูปธมฺมา ปกาสิตาติฯ

อิติ รูปวิภาเค ปกิณฺณกกถา นิฏฺฐิตาฯ

ทฺวาวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

นิฏฺฐิโต จ สพฺพถาปิ รูปวิภาโคฯ

เตวีสติโม ปริจฺเฉโท

4. นิพฺพานวิภาโค