กลาปา สตฺต รูปานิ, ปญฺจ รูเปสฺวสญฺญิสุ;
นตฺเถกาทส รูปานิ, กลาเปกูนวีสติฯ
[841]
ตสฺมา เตวีส รูปานิ, กลาปา ปน จุทฺทส;
เตสมุฏฺฐานิกา สนฺติ, รูปาวจรภูมิยํฯ
[842]
สตฺตรเสว รูปานิ, กลาปา ทฺเว ทฺวิสมฺภวา;
อสญฺญีนํ ตุ สมฺโภนฺติ, นตฺถารูเปสุ กิญฺจิปิฯ
[843]
อุปฺปตฺติกฺกมมิจฺเจวํ, สมฺภวาสมฺภวมฺปิ จ;
กลาปานญฺจ รูปานํ, ยถาโยคํ วิภาวเยติฯ
อิติ รูปวิภาเค อุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ
เอกวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ
ทฺวาวีสติโม ปริจฺเฉโท
22. ปกิณฺณกกถา
[844]
อิตฺถํ รูปานมุปฺปตฺติํ, ทีเปตฺวา ทานิ วุจฺจติ;
ปวตฺติโกสลฺลตฺถาย, ตตฺเถเวตํ ปกิณฺณกํฯ
[845]
ทุวิธา สนฺธิโย ตตฺถ, มิสฺสามิสฺสวิภาคโต;
ติวิธาปิ เจกจตุ-ปญฺจโวการเภทโตฯ
[846]
รูปมตฺตา อสญฺญีนํ, นามาภาวา อมิสฺสิตา;
นามมตฺตา อรูปีนํ, รูปาภาวาติ จ ทฺวิธาฯ
[847]
กามาวจริกา เจว, รูปาวจริกาติ จ;
ทุวิธา มิสฺสิตา เจติ, ภวนฺติ จ จตุพฺพิธาฯ
[848]
เอกจฺจตุโวการา จ, อมิสฺสา ปญฺจ สนฺธิโย;
ฉพฺพีสติวิธา มิสฺสา, ปญฺจโวการสนฺธิโยฯ
[849]
อิตฺถํ ภูมิปฺปเภเทน, เอกติํสวิธาปิ จ;
สนฺตติราสิเภเทน, สิยุํ ติํสวิธา กถํฯ
[850]
รูปสนฺตติสีสานํ ,
ราสโย สตฺตวีสติ;
วุตฺตา กาเม วสา เตสํ,
สตฺตกา กามสนฺธิโยฯ
[851]
เวทนาสญฺญาสงฺขาร-วิญฺญาณกฺขนฺธสงฺคหา;
สพฺพตฺถาปิ จตสฺโสว, นามสนฺตติโย สิยุํฯ
[852]
อิจฺจุภินฺนํ วสา โหนฺติ, ตตฺเถกาทสกาทโย;
สนฺตติราสโย ปุพฺเพ, วิภตฺตา สตฺตกาทโยฯ
[853]
เอกาทสกทสก-นวฏฺฐสตฺตกา สิยุํ;
ฉกฺเกน สทฺธิํ วิญฺเญยฺยา, ตสฺมา ตตฺถ ฉ สงฺคหาฯ
[854]
อฏฺฐ สนฺตติโย โหนฺติ, รูปโลเกน มิสฺสิตา;
อฏฺฐโก ราสิ ตตฺเถโก, ตสฺมา สนฺตติ วุจฺจติฯ
[855]
ชีวิตนวโก ตฺเวโก, อสญฺญี ปฏิสนฺธิยํ;
อรูปีนํ จตสฺโสปิ, นามสนฺตติโย สิยุํฯ
[856]
อิจฺเจกกจตุกฺกานํ, วเสน ทฺเว อมิสฺสิตา;
อฏฺฐวีสญฺจ มิสฺสาติ, ติํเสว โหนฺติ สนฺธิโยฯ
[857]
เอกุปฺปาทนิโรธา จ, อมิสฺสา ตตฺถ ราสโย;
มิสฺสิตานํ วิภาโคยํ, ยถาโยคํ กถียติฯ
[858]
อุปฺปาทฏฺฐิติภงฺคานํ, วสา ตีณิ ขณานิปิ;
สมานาเนว นามานํ, เอกจิตฺตกฺขณํ มตํฯ
[859]
ตุลฺยมุปฺปาทภงฺคานํ, รูปานมฺปิ ขณทฺวยํ;
เอกูนปญฺญาสมตฺตํ, ฐิติกฺขณมุทีริตํฯ
[860]
นามรูปานมุปฺปาโท, ภงฺโคปิ หิ สโม มโต;
ทนฺธํ หิ วตฺติกํ รูปํ, นามํ ตุ ลหุวตฺติกํฯ
[861]
ตถา หิ รูเป ติฏฺฐนฺเต, จิตฺตุปฺปาทา ตุ โสฬส;
อุปฺปชฺชิตฺวา ปวตฺติตฺวา, ภิชฺชนฺติ จ ลหุํ ลหุํฯ
[862]
ตสฺมา หิ เอกปญฺญาส-ขณรูปกฺขณํ ตถา;
สตฺตรสจิตฺตกฺขณํ, ติขณนฺติ จ วุจฺจติฯ
[863]
จิตฺตกฺขณํ หิ ติณฺณนฺนํ, ตตฺถ วิญฺญตฺติกทฺวยํ;
ลกฺขณตฺตยรูปํ ตุ, สลกฺขณววตฺถิตํฯ
[864]
ตสฺมา หิตฺวา ทฺวยญฺเจตํ, พาวีสติวิธมฺปิ จ;
รูปํ นาม จตุกฺกญฺจ, สลกฺขณนิยามิตํฯ
[865]
เอกุปฺปาทนิโรธา จ, ตตฺถ ตุลฺยกฺขณา มตา;
อตุลฺยกฺขณธมฺมานํ, สิยา เภทํ ยถารหํฯ
[866]
ปฏิสนฺธิกฺขเณ ชาตํ, ตสฺมา รูปํ ตโต ปรํ;
สตฺตรสมจิตฺตสฺส, ภงฺเคน สห ภิชฺชติฯ
[867]
ตสฺส ฐิติกฺขเณ ชาตํ, รูปมฺปิ จ ตโต ปรํ;
อฏฺฐารสมจิตฺตสฺส, อุปฺปาเท ปน ภิชฺชติฯ
[868]
ตสฺส ภงฺคกฺขเณ ชาตํ, รูปมฺปิ จ ตโต ปรํ;
อฏฺฐารสมจิตฺตสฺส, ฐิติกาเลสุ ภิชฺชติฯ
[869]
ตถา ทุติยจิตฺตสฺส, อุปฺปาทมฺหิ สมุฏฺฐิตํ;
อฏฺฐารสมจิตฺตสฺส, ภงฺเคน สห ภิชฺชติฯ
[870]
อิติ วุตฺตนิยาเมน, สชาติกฺขณโต ปรํ;
ฐตฺวา เอกูนปญฺญาส, ขณานิ ปุน ภิชฺชติฯ
[871]
ตสฺมา เอกูนปญฺญาส, กลาปา สห วตฺตเร;
เอโก ชายติ เอโก จ, ภิชฺชตีติ จ สพฺพถาฯ
[872]
เอกสนฺตติสมฺพนฺธา, กลาปา สห กมฺมชา;
ยถานุปุพฺพฆฏิตา, เอกปญฺญาส ลพฺภเรฯ
[873]
สตฺตวีส ปนิจฺเจวํ, กาเม ทฺเว รูปภูมิยํ;
รูปสนฺตติสีสานํ, ราสโย สตฺตกาทโยฯ
[874]
เอกูนติํส สพฺเพปิ, กมฺมชาตา ยถารหํ;
เอกปญฺญาส ฆฏิกา, ปวตฺตนฺติ ขเณ ขเณฯ
[875]
ตตฺถ สนฺธิกฺขเณ ชาตํ, สตฺตรสมเจตโส;
อุปฺปาเท ภิชฺชติจฺเจวํ, วุตฺโต อฏฺฐกถานโยฯ
[876]
ตํ นยํ ปฏิพาหิตฺวา, จิตฺเตน สห ภิชฺชติ;
จิตฺเตน สห ชาตนฺติ, วุตฺตมาจริเยน หิฯ
[877]
อานาปานตกฺกจารา , เอกุปฺปาทนิโรธกา;
วุตฺตา หิ ยมเก กายวจีสงฺขารนามกาฯ
[878]
จิตฺตุปฺปาทกฺขเณ ชาตา, อุตุ ตสฺส ฐิติกฺขเณ;
รูปํ ชเนติ ตตฺถาปิ, อุตุ ภงฺคกฺขเณปิ จฯ
[879]
อนุปุพฺพกฺกเมเนวํ, ชาตํ รูปํ ตถาปรํ;
อฏฺฐารสมอุปฺปาทฏฺฐิติอาทีสุ ภิชฺชติฯ
[880]
อิตฺถํ กลาปา ฆฏิตา, อุตุชาหารชาปิ จ;
เอกสนฺตติสมฺพนฺธา, เอกปญฺญาส ลพฺภเรฯ
[881]
กลาปา จิตฺตชา ยสฺมา, อุปฺปาทกฺขณสมฺภูตา;
ฆฏิกา สห ลพฺภนฺติ, ตสฺมา สตฺตรเสว เตฯ
[882]
สพฺเพปิ รูปชนกา, จิตฺตุปฺปาเท ยถาสกํ;
ชเนนฺติ ฐิติภงฺเคสุ, น ชเนนฺตีติ เกจนาฯ
[883]
กุสลาพฺยากตาทีนํ, เอกุปฺปาทนิโรธตา;
ธมฺมานํ ยมเก วุตฺตา, อิติ ปาฬิ วทนฺติ จฯ
[884]
กุสลาทิกสมฺพนฺธา, ตตฺถ ตตฺถ หิ เทสิตา;
อิติ วตฺวา ปุเร วุตฺตํ, อิจฺฉนฺตาจริยา นยํฯ
[885]
อิจฺเจวํ จตุสมฺภูตา, รูปสนฺตติราสโย;
รูปานิ จ กลาปา จ, เอกาพทฺธา ยถารหํฯ
[886]
สุตฺตปวตฺตมตฺตานํ, สมฺพุทฺธานมฺปิ ปาณินํ;
ยาว มรณกาลาปิ, ปวตฺตนฺติ นิรนฺตรํฯ
[887]
อายุกฺขยา จ มรณํ, ตถา กมฺมกฺขยา สิยา;
อุภินฺนํ วา ขยา จาถ, อุปจฺเฉทกกมฺมุนาฯ
[888]
จตุธาปิ มรนฺตสฺส, ตสฺเสวํ ตุ ยถารหํ;
สตฺตรสจิตฺตกฺขณมตฺตเสสมฺหิ ชีวิเตฯ
[889]
อุปริจฺจุติจิตฺตสฺส , สตฺตรสมเจตโส;
ฐิติกาลมุปาทาย, น ตุ ชายติ กมฺมชํฯ
[890]
ตสฺสุปฺปาทกฺขเณ ชาตํ,
รูปญฺจ จุติยา สห;
ภิชฺชตีติ มโต นาม,
ตโต โหติ ส ปุคฺคโลฯ
[891]
จิตฺตชาหารชญฺจาปิ, น ชายติ ตโต ปรํ;
อุตุสมฺภวรูปํ ตุ, อวสิสฺสติ วา น วาฯ
[892]
ตโต วุตฺตนเยเนว, มตสตฺโต ยถารหํ;
มิสฺสามิสฺสาหิ สนฺธีหิ, ปุนเทโวปปชฺชติฯ
[893]
ตโต วุตฺตนเยเนว, เอกูนติํส กมฺมชา;
เตสมุฏฺฐานิกา ปญฺจ, จตุตฺติํส สมิสฺสิตาฯ
[894]
กลาปา ราสโย โหนฺติ, สตฺตวีสติภูมิสุ;
อิติ สพฺพปกาเรน, รูปธมฺมา ปกาสิตาติฯ
อิติ รูปวิภาเค ปกิณฺณกกถา นิฏฺฐิตาฯ
ทฺวาวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ
นิฏฺฐิโต จ สพฺพถาปิ รูปวิภาโคฯ
เตวีสติโม ปริจฺเฉโท
4. นิพฺพานวิภาโค