เอตฺถ รูปา อวุตฺตา หิ, ยถาวุตฺตานุสารโต;
วิตฺถาเรตฺวาน วิญฺเญยฺยา, สพฺพถาปิ จ วิญฺญุนาติฯ
อิติ รูปวิภาเค กลาปกถา นิฏฺฐิตาฯ
วีสติโม ปริจฺเฉโทฯ
เอกวีสติโม ปริจฺเฉโท
21. อุปฺปตฺติกถา
[797]
อฏฺฐวีสติ รูปานิ, กลาปา เจกวีสติ;
วุตฺตา เจตฺตาวตา เตสํ, อุปฺปาโท ทานิ นิยฺยเตฯ
[798]
อณฺฑชา ชลาพุชา จ, สํเสทโชปปาติกา;
อิจฺจุปฺปตฺติปเภเทน, จตสฺโส โยนิโย มตาฯ
[799]
ภุมฺมวชฺเชสุ เทเวสุ,
เปเต นิชฺฌามตณฺหิเก;
นิรเยสุ จ สมฺโภติ,
โยเนกาโวปปาติกาฯ
[800]
ภุมฺมเทเว มนุสฺเสสุ,
ติรจฺฉานาสุเร ตถา;
เปเตสุ จาวเสเสสุ,
จตสฺโสปิ จ โยนิโยฯ
[801]
ตตฺถณฺฑชา ชลาพุชา, คพฺภเสยฺยสมุคฺคโม;
สํเสทโชปปาติกา, โอปปาติกนามกาฯ
[802]
ตตฺถ สมฺปุณฺณายตโน, คพฺภเสยฺยสมุคฺคโม;
อภาโว ทฺเว สภาวา จ, อิตฺถิปุมฺภาวมิสฺสิตาฯ
[803]
ปริปุณฺณาปริปุณฺโณ, โอปปาติกนามโก;
อภาโว ทฺเว สภาวา จ, จตุราปายภูมิยํฯ
[804]
สมฺปุณฺณายตโนเวโส ,
กาเม สุคติยํ ปน;
อาทิกปฺเป อภาโว จ,
ทฺเว สภาวา ตโต ปรํฯ
[805]
อปริปุณฺณายตโน, อภาโว จ มหคฺคเต;
อิจฺเจวํ ทสธา โหนฺติ, สพฺพา สนฺธิสมุคฺคมาฯ
[806]
ตตฺเถว ทสธา ภินฺเน, อตฺตภาวสมุคฺคเม;
สนฺธิยญฺจ ปวตฺเต จ, รูปุปฺปตฺติํ วิภาวเยฯ
[807]
ตตฺถาภาวกสตฺตานํ, คพฺภเสยฺยสมุคฺคเม;
กายวตฺถุวสา ทฺเวว, ทสกา โหนฺติ กมฺมชาฯ
[808]
รูปสนฺตติสีสานิ, ทฺเว จ รูปานิ วีสติ;
อคหีตคฺคหเณน, ตตฺเถกาทส นิทฺทิเสฯ
[809]
ตโต ปรํ ปวตฺติมฺหิ, วฑฺฒมานสฺส ชนฺตุโน;
จกฺขุทสกาทโย จ, จตฺตาโร โหนฺติ สมฺภวาฯ
[810]
อิจฺจาภาวกสตฺตานํ, ฉเฬวุตฺตมโกฏิยา;
เหฏฺฐิมโกฏิยา ทฺเวว, คพฺภเสยฺยสมุคฺคเมฯ
[811]
จกฺขุโสตฆานวสา, ตตฺถ ติทฺเวกหีนกา;
เอโก ตโย ตโย เจว, สิยุํติจตุปญฺจกาฯ
[812]
โอปปาติกสงฺขาเต, อภาวกสมุคฺคเม;
ชิวฺหากายวตฺถุวสา, ตโย เหฏฺฐิมโกฏิยาฯ
[813]
อุตฺตมโกฏิยา โหนฺติ, ฉเฬโวภินฺนมนฺตเร;
จตุกฺกปญฺจกา ตตฺถ, ทฺเวกหีนา ตโย ตโยฯ
[814]
ฉกฺกาทโย อภาวานํ,
อิจฺเจวํ ปญฺจสงฺคหา;
เอโก ตโย ตโย เจโก,
เอโกติ จ ยถากฺกมํฯ
[815]
สภาวกานํ ทฺวินฺนมฺปิ, ทุวิธา สตฺตกาทโย;
ภาวาทิกา ยถาวุตฺตา, นวธา นวธา สิยุํฯ
[816]
สตฺเตวุตฺตมโต เหฏฺฐา, ติจตุกฺกา ตทนฺตเร;
จตุกฺกปญฺจกจฺฉกฺกา, ปญฺจฉกฺกาปิ จ ทฺวิธาฯ
[817]
ติณฺณนฺนมฺปิ วเสเนว, สตฺตกจฺฉกฺกปญฺจกา;
จตุกฺกติกทุกฺกา จ, ฉ โกฏฺฐาสา ยถารหํฯ
[818]
ทฺเว สตฺต จ นว ปญฺจ, ตโย เจโก ยถากฺกมํ;
รูปสนฺตติสีสานํ, ราสโย สตฺตวีสติฯ
[819]
กมฺมชาตา ยถาโยคํ, ปวตฺตนฺติ ขเณ ขเณ;
กามาวจรสตฺตานํ, ปฏิสนฺธิปวตฺติยํฯ
[820]
ตตฺถ สนฺตติสีสานิ, รูปานิ จ ยถารหํ;
ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, สพฺพตฺถาปิ วินิทฺทิเสฯ
[821]
สีตุณฺโหตุสมญฺญาตา,
เตโชธาตุ ฐิติกฺขเณ;
ภูตา สนฺธิกฺขเณ รูปํ,
ชเนติ อุตุชฏฺฐกํฯ
[822]
ปฏิสนฺธิมติกฺกมฺม, จิตฺตํ จิตฺตชมฏฺฐกํ;
ภวงฺคาทิมุปาทาย, ชเนตุปฺปตฺติยํ ปนฯ
[823]
ภุตฺตาหาโร ฐิติปฺปตฺโต, มาตรา จ สยมฺปิ จ;
สรีรานุคโต หุตฺวา, ชเนตาหารชฏฺฐกํฯ
[824]
อิติ สุทฺธฏฺฐกานิ จ, เตสมุฏฺฐานิกาปเร;
สทฺทวิญฺญตฺติลหุตา, สมฺภเว สมฺภวนฺติ จฯ
[825]
อิตฺถํ จตุสมุฏฺฐานา, กลาปา กามภูมิยํ;
ยาวชีวํ ปวตฺตนฺติ, ทีปชาลาว สนฺตติฯ
[826]
จกฺขุโสตวตฺถุวสา, ทสกา จ ตโย ปรํ;
ชีวิตนวกญฺเจว, รูปาวจรภูมิยํฯ
[827]
โหนฺติ สนฺธิปวตฺตีสุ, จตฺตาโร กมฺมชา สทา;
ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, ปวตฺเต อุตุจิตฺตชาฯ
[828]
ชีวิตนวกญฺเจกํ, ปฏิสนฺธิปวตฺติยํ;
ปวตฺเต อุตุชญฺเจติ, ทฺเวธาสญฺญีนมุทฺทิเสฯ
[829]
อิจฺจุปฺปตฺติกมํ ญตฺวา, วิภาเวยฺย ตโต ปรํ;
กลาปานญฺจ รูปานํ, สมฺภวาสมฺภวมฺปิ จฯ
[830]
อินฺทฺริยพทฺธสนฺตาเน, สพฺเพ สมฺโภนฺติ สมฺภวา;
กลาปา เจว รูปานิ, ตถา สนฺตติราสโยฯ
[831]
พหิทฺธา มตกาเย จ, โนปลพฺภนฺติ กมฺมชา;
จิตฺโตชชา กลาปา จ, อุตุชา ลหุตาทโยฯ
[832]
ตถา สุทฺธฏฺฐกสทฺท-นวกญฺโจตุ สพฺพถา;
กลาปา ตตฺถ ลพฺภนฺติ, ทฺเว จ รูปานิ อุทฺทิเสฯ
[833]
เตสมุฏฺฐานิกา สพฺเพ, กลาปา นตฺถิ สนฺธิยํ;
อุปฺปาทกาเล สพฺพตฺถ, ชรตานิจฺจตาปิ จฯ
[834]
กลาปา กมฺมชา สนฺติ, ชาติรูปญฺจ สนฺธิยํ;
รูปานิ จ กลาปา จ, สพฺเพปิ จ ปวตฺติยํฯ
[835]
สนฺติ สพฺพานิ รูปานิ, กาเมสุ จตุสมฺภวา;
ชีวิตนวกํ หิตฺวา, กลาปา โหนฺติ วีสติฯ
[836]
ทสเกสฺเวว คหิตํ, วิสุํ กาเม น ลพฺภติ;
ชีวิตนวกํ นาม, รูปโลเก วิสุํ สิยาฯ
[837]
อาหารชกลาปา จ, ภาวา ทฺเว จาทิกปฺปิเก;
อาทิกาเล น ลพฺภนฺติ, ปจฺฉา ลพฺภนฺติ เกจิปิฯ
[838]
ฆานชิวฺหากายภาว-ทสกา รูปภูมิยํ;
อาหารชกลาปา จ, น ลพฺภนฺเตว สพฺพถาฯ
[839]
จกฺขุโสตวตฺถุสทฺทา, กลาปา จิตฺตชาปิ จ;
อสญฺญิภูมิยํ ปุพฺเพ, วุตฺตาปิ จ น ลพฺภเรฯ
[840]
กลาปา สตฺต รูปานิ, ปญฺจ รูเปสฺวสญฺญิสุ;
นตฺเถกาทส รูปานิ, กลาเปกูนวีสติฯ
[841]
ตสฺมา เตวีส รูปานิ, กลาปา ปน จุทฺทส;
เตสมุฏฺฐานิกา สนฺติ, รูปาวจรภูมิยํฯ
[842]
สตฺตรเสว รูปานิ, กลาปา ทฺเว ทฺวิสมฺภวา;
อสญฺญีนํ ตุ สมฺโภนฺติ, นตฺถารูเปสุ กิญฺจิปิฯ
[843]
อุปฺปตฺติกฺกมมิจฺเจวํ, สมฺภวาสมฺภวมฺปิ จ;
กลาปานญฺจ รูปานํ, ยถาโยคํ วิภาวเยติฯ
อิติ รูปวิภาเค อุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ
เอกวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ
ทฺวาวีสติโม ปริจฺเฉโท
22. ปกิณฺณกกถา
[844]
อิตฺถํ รูปานมุปฺปตฺติํ, ทีเปตฺวา ทานิ วุจฺจติ;
ปวตฺติโกสลฺลตฺถาย, ตตฺเถเวตํ ปกิณฺณกํฯ
[845]
ทุวิธา สนฺธิโย ตตฺถ, มิสฺสามิสฺสวิภาคโต;
ติวิธาปิ เจกจตุ-ปญฺจโวการเภทโตฯ
[846]
รูปมตฺตา อสญฺญีนํ, นามาภาวา อมิสฺสิตา;
นามมตฺตา อรูปีนํ, รูปาภาวาติ จ ทฺวิธาฯ
[847]
กามาวจริกา เจว, รูปาวจริกาติ จ;
ทุวิธา มิสฺสิตา เจติ, ภวนฺติ จ จตุพฺพิธาฯ
[848]
เอกจฺจตุโวการา จ, อมิสฺสา ปญฺจ สนฺธิโย;
ฉพฺพีสติวิธา มิสฺสา, ปญฺจโวการสนฺธิโยฯ
[849]
อิตฺถํ ภูมิปฺปเภเทน, เอกติํสวิธาปิ จ;
สนฺตติราสิเภเทน, สิยุํ ติํสวิธา กถํฯ
[850]