เมนู

เอตฺถ รูปา อวุตฺตา หิ, ยถาวุตฺตานุสารโต;

วิตฺถาเรตฺวาน วิญฺเญยฺยา, สพฺพถาปิ จ วิญฺญุนาติฯ

อิติ รูปวิภาเค กลาปกถา นิฏฺฐิตาฯ

วีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

เอกวีสติโม ปริจฺเฉโท

21. อุปฺปตฺติกถา

[797]

อฏฺฐวีสติ รูปานิ, กลาปา เจกวีสติ;

วุตฺตา เจตฺตาวตา เตสํ, อุปฺปาโท ทานิ นิยฺยเตฯ

[798]

อณฺฑชา ชลาพุชา จ, สํเสทโชปปาติกา;

อิจฺจุปฺปตฺติปเภเทน, จตสฺโส โยนิโย มตาฯ

[799]

ภุมฺมวชฺเชสุ เทเวสุ,

เปเต นิชฺฌามตณฺหิเก;

นิรเยสุ จ สมฺโภติ,

โยเนกาโวปปาติกาฯ

[800]

ภุมฺมเทเว มนุสฺเสสุ,

ติรจฺฉานาสุเร ตถา;

เปเตสุ จาวเสเสสุ,

จตสฺโสปิ จ โยนิโยฯ

[801]

ตตฺถณฺฑชา ชลาพุชา, คพฺภเสยฺยสมุคฺคโม;

สํเสทโชปปาติกา, โอปปาติกนามกาฯ

[802]

ตตฺถ สมฺปุณฺณายตโน, คพฺภเสยฺยสมุคฺคโม;

อภาโว ทฺเว สภาวา จ, อิตฺถิปุมฺภาวมิสฺสิตาฯ

[803]

ปริปุณฺณาปริปุณฺโณ, โอปปาติกนามโก;

อภาโว ทฺเว สภาวา จ, จตุราปายภูมิยํฯ

[804]

สมฺปุณฺณายตโนเวโส ,

กาเม สุคติยํ ปน;

อาทิกปฺเป อภาโว จ,

ทฺเว สภาวา ตโต ปรํฯ

[805]

อปริปุณฺณายตโน, อภาโว จ มหคฺคเต;

อิจฺเจวํ ทสธา โหนฺติ, สพฺพา สนฺธิสมุคฺคมาฯ

[806]

ตตฺเถว ทสธา ภินฺเน, อตฺตภาวสมุคฺคเม;

สนฺธิยญฺจ ปวตฺเต จ, รูปุปฺปตฺติํ วิภาวเยฯ

[807]

ตตฺถาภาวกสตฺตานํ, คพฺภเสยฺยสมุคฺคเม;

กายวตฺถุวสา ทฺเวว, ทสกา โหนฺติ กมฺมชาฯ

[808]

รูปสนฺตติสีสานิ, ทฺเว จ รูปานิ วีสติ;

อคหีตคฺคหเณน, ตตฺเถกาทส นิทฺทิเสฯ

[809]

ตโต ปรํ ปวตฺติมฺหิ, วฑฺฒมานสฺส ชนฺตุโน;

จกฺขุทสกาทโย จ, จตฺตาโร โหนฺติ สมฺภวาฯ

[810]

อิจฺจาภาวกสตฺตานํ, ฉเฬวุตฺตมโกฏิยา;

เหฏฺฐิมโกฏิยา ทฺเวว, คพฺภเสยฺยสมุคฺคเมฯ

[811]

จกฺขุโสตฆานวสา, ตตฺถ ติทฺเวกหีนกา;

เอโก ตโย ตโย เจว, สิยุํติจตุปญฺจกาฯ

[812]

โอปปาติกสงฺขาเต, อภาวกสมุคฺคเม;

ชิวฺหากายวตฺถุวสา, ตโย เหฏฺฐิมโกฏิยาฯ

[813]

อุตฺตมโกฏิยา โหนฺติ, ฉเฬโวภินฺนมนฺตเร;

จตุกฺกปญฺจกา ตตฺถ, ทฺเวกหีนา ตโย ตโยฯ

[814]

ฉกฺกาทโย อภาวานํ,

อิจฺเจวํ ปญฺจสงฺคหา;

เอโก ตโย ตโย เจโก,

เอโกติ จ ยถากฺกมํฯ

[815]

สภาวกานํ ทฺวินฺนมฺปิ, ทุวิธา สตฺตกาทโย;

ภาวาทิกา ยถาวุตฺตา, นวธา นวธา สิยุํฯ

[816]

สตฺเตวุตฺตมโต เหฏฺฐา, ติจตุกฺกา ตทนฺตเร;

จตุกฺกปญฺจกจฺฉกฺกา, ปญฺจฉกฺกาปิ จ ทฺวิธาฯ

[817]

ติณฺณนฺนมฺปิ วเสเนว, สตฺตกจฺฉกฺกปญฺจกา;

จตุกฺกติกทุกฺกา จ, ฉ โกฏฺฐาสา ยถารหํฯ

[818]

ทฺเว สตฺต จ นว ปญฺจ, ตโย เจโก ยถากฺกมํ;

รูปสนฺตติสีสานํ, ราสโย สตฺตวีสติฯ

[819]

กมฺมชาตา ยถาโยคํ, ปวตฺตนฺติ ขเณ ขเณ;

กามาวจรสตฺตานํ, ปฏิสนฺธิปวตฺติยํฯ

[820]

ตตฺถ สนฺตติสีสานิ, รูปานิ จ ยถารหํ;

ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, สพฺพตฺถาปิ วินิทฺทิเสฯ

[821]

สีตุณฺโหตุสมญฺญาตา,

เตโชธาตุ ฐิติกฺขเณ;

ภูตา สนฺธิกฺขเณ รูปํ,

ชเนติ อุตุชฏฺฐกํฯ

[822]

ปฏิสนฺธิมติกฺกมฺม, จิตฺตํ จิตฺตชมฏฺฐกํ;

ภวงฺคาทิมุปาทาย, ชเนตุปฺปตฺติยํ ปนฯ

[823]

ภุตฺตาหาโร ฐิติปฺปตฺโต, มาตรา จ สยมฺปิ จ;

สรีรานุคโต หุตฺวา, ชเนตาหารชฏฺฐกํฯ

[824]

อิติ สุทฺธฏฺฐกานิ จ, เตสมุฏฺฐานิกาปเร;

สทฺทวิญฺญตฺติลหุตา, สมฺภเว สมฺภวนฺติ จฯ

[825]

อิตฺถํ จตุสมุฏฺฐานา, กลาปา กามภูมิยํ;

ยาวชีวํ ปวตฺตนฺติ, ทีปชาลาว สนฺตติฯ

[826]

จกฺขุโสตวตฺถุวสา, ทสกา จ ตโย ปรํ;

ชีวิตนวกญฺเจว, รูปาวจรภูมิยํฯ

[827]

โหนฺติ สนฺธิปวตฺตีสุ, จตฺตาโร กมฺมชา สทา;

ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, ปวตฺเต อุตุจิตฺตชาฯ

[828]

ชีวิตนวกญฺเจกํ, ปฏิสนฺธิปวตฺติยํ;

ปวตฺเต อุตุชญฺเจติ, ทฺเวธาสญฺญีนมุทฺทิเสฯ

[829]

อิจฺจุปฺปตฺติกมํ ญตฺวา, วิภาเวยฺย ตโต ปรํ;

กลาปานญฺจ รูปานํ, สมฺภวาสมฺภวมฺปิ จฯ

[830]

อินฺทฺริยพทฺธสนฺตาเน, สพฺเพ สมฺโภนฺติ สมฺภวา;

กลาปา เจว รูปานิ, ตถา สนฺตติราสโยฯ

[831]

พหิทฺธา มตกาเย จ, โนปลพฺภนฺติ กมฺมชา;

จิตฺโตชชา กลาปา จ, อุตุชา ลหุตาทโยฯ

[832]

ตถา สุทฺธฏฺฐกสทฺท-นวกญฺโจตุ สพฺพถา;

กลาปา ตตฺถ ลพฺภนฺติ, ทฺเว จ รูปานิ อุทฺทิเสฯ

[833]

เตสมุฏฺฐานิกา สพฺเพ, กลาปา นตฺถิ สนฺธิยํ;

อุปฺปาทกาเล สพฺพตฺถ, ชรตานิจฺจตาปิ จฯ

[834]

กลาปา กมฺมชา สนฺติ, ชาติรูปญฺจ สนฺธิยํ;

รูปานิ จ กลาปา จ, สพฺเพปิ จ ปวตฺติยํฯ

[835]

สนฺติ สพฺพานิ รูปานิ, กาเมสุ จตุสมฺภวา;

ชีวิตนวกํ หิตฺวา, กลาปา โหนฺติ วีสติฯ

[836]

ทสเกสฺเวว คหิตํ, วิสุํ กาเม น ลพฺภติ;

ชีวิตนวกํ นาม, รูปโลเก วิสุํ สิยาฯ

[837]

อาหารชกลาปา จ, ภาวา ทฺเว จาทิกปฺปิเก;

อาทิกาเล น ลพฺภนฺติ, ปจฺฉา ลพฺภนฺติ เกจิปิฯ

[838]

ฆานชิวฺหากายภาว-ทสกา รูปภูมิยํ;

อาหารชกลาปา จ, น ลพฺภนฺเตว สพฺพถาฯ

[839]

จกฺขุโสตวตฺถุสทฺทา, กลาปา จิตฺตชาปิ จ;

อสญฺญิภูมิยํ ปุพฺเพ, วุตฺตาปิ จ น ลพฺภเรฯ

[840]

กลาปา สตฺต รูปานิ, ปญฺจ รูเปสฺวสญฺญิสุ;

นตฺเถกาทส รูปานิ, กลาเปกูนวีสติฯ

[841]

ตสฺมา เตวีส รูปานิ, กลาปา ปน จุทฺทส;

เตสมุฏฺฐานิกา สนฺติ, รูปาวจรภูมิยํฯ

[842]

สตฺตรเสว รูปานิ, กลาปา ทฺเว ทฺวิสมฺภวา;

อสญฺญีนํ ตุ สมฺโภนฺติ, นตฺถารูเปสุ กิญฺจิปิฯ

[843]

อุปฺปตฺติกฺกมมิจฺเจวํ, สมฺภวาสมฺภวมฺปิ จ;

กลาปานญฺจ รูปานํ, ยถาโยคํ วิภาวเยติฯ

อิติ รูปวิภาเค อุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

เอกวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

ทฺวาวีสติโม ปริจฺเฉโท

22. ปกิณฺณกกถา

[844]

อิตฺถํ รูปานมุปฺปตฺติํ, ทีเปตฺวา ทานิ วุจฺจติ;

ปวตฺติโกสลฺลตฺถาย, ตตฺเถเวตํ ปกิณฺณกํฯ

[845]

ทุวิธา สนฺธิโย ตตฺถ, มิสฺสามิสฺสวิภาคโต;

ติวิธาปิ เจกจตุ-ปญฺจโวการเภทโตฯ

[846]

รูปมตฺตา อสญฺญีนํ, นามาภาวา อมิสฺสิตา;

นามมตฺตา อรูปีนํ, รูปาภาวาติ จ ทฺวิธาฯ

[847]

กามาวจริกา เจว, รูปาวจริกาติ จ;

ทุวิธา มิสฺสิตา เจติ, ภวนฺติ จ จตุพฺพิธาฯ

[848]

เอกจฺจตุโวการา จ, อมิสฺสา ปญฺจ สนฺธิโย;

ฉพฺพีสติวิธา มิสฺสา, ปญฺจโวการสนฺธิโยฯ

[849]

อิตฺถํ ภูมิปฺปเภเทน, เอกติํสวิธาปิ จ;

สนฺตติราสิเภเทน, สิยุํ ติํสวิธา กถํฯ

[850]