เอเต อนิยตา นาม, เอกาทส ยถารหํ;

ตโต จ เสสา สพฺเพปิ, นิยตาติ ปกิตฺติตาฯ

[409]

เกจิ ราสิํ น ภชนฺติ, เกจิ จานิยตา ยโต;

ตสฺมา เยวาปนาเตว, ธมฺมา โสฬส เทสิตาฯ

[410]

สตฺตติํสาวเสสา ตุ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;

สรูเปเนว นิทฺทิฏฺฐา, จิตฺตุปฺปาเทสุ สพฺพถาฯ

[411]

เทสิตานุตฺตรุทฺธจฺเจ, นามโต วิรตุทฺธวา;

ตถานุตฺตรจิตฺเตสุ, นิยตํ วิรติตฺตยํฯ

[412]

จิตฺตํ วิตกฺโก สทฺธา จ,

หิโรตฺตปฺปพลทฺวยํ;

อโลโภ จ อโทโส จ,

โลโภ โทโส จ ทิฏฺฐิ จฯ

[413]

อหิรีกมโนตฺตปฺปํ,

อุทฺธจฺจํ วิรติตฺตยํ;

โสฬเสเต ยถาโยคํ,

ทฺวีสุ ฐาเนสุ เทสิตาฯ

[414]

เวทนา ตีสุ วีริยํ, สติ จ จตุราสิกา;

สมาธิ ฉสุ ปญฺญา จ, สตฺตฏฺฐาเนสุ ทีปิตาฯ

[415]

เอกวีส ปนิจฺเจเต, สวิภตฺติกนามกา;

เสสา ทฺวตฺติํสติ ธมฺมา, สพฺเพปิ อวิภตฺติกาติฯ

อิติ เจตสิกวิภาเค ราสิสรูปกถา นิฏฺฐิตาฯ

เอกาทสโม ปริจฺเฉโทฯ

ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโท

12. ราสิวินิจฺฉยกถา

[416]

ตตฺถ วิญฺญาณกายา ฉ, สตฺต วิญฺญาณธาตุโย;

ผสฺสา จกฺขาทิสมฺผสฺสา, ฉพฺพิธา สตฺตธาปิ จฯ

[417]

จกฺขุสมฺผสฺสชาทีหิ , เภเทหิ ปน เวทนา;

สญฺญา จ เจตนา เจว, ภินฺนา ฉธา จ สตฺตธาฯ

[418]

จิตฺตุปฺปาเทสุ ธมฺมา จ, ขนฺธายตนธาตุโย;

อาหารา จ ยถาโยคํ, ผสฺสปญฺจกราสิยํฯ

[419]

สพฺเพ สงฺคหิตา โหนฺติ, ตสฺมา นามปริคฺคโห;

มูลราสิ จ โส สพฺพ-สงฺคโหติ ปวุจฺจติฯ

[420]

ฌานราสิมฺหิ ปญฺเจว, ธมฺมา สตฺตปฺปเภทโต;

อินฺทฺริยานิ จ พาวีส, ธมฺมโต ปน โสฬสฯ

[421]

นว มคฺคงฺคธมฺมา จ, ภินฺนา ทฺวาทสธาปิ เต;

ฉเฬว เหตุโย ตตฺถ, เทสิตา กงฺขิตุทฺธวาฯ

[422]

ทส กมฺมปถา ธมฺมา, ฉเฬว ปน เทสิตา;

เสสาว ทสธมฺเมหิ, สมานา จตุราสโยฯ

[423]

ปญฺญา ทสวิธา ตตฺถ, เวทนา นวธา ฐิตา;

สมาธิ สตฺตธา โหติ, วีริยํ ปน ปญฺจธาฯ

[424]

สติ ภินฺนา จตุธาว, วิตกฺโก ติวิโธ มโต;

ทฺวิธา จิตฺตาทโย โหนฺติ, ทสปญฺเจว สมฺภวาฯ

[425]

เสสา ทฺวตฺติํส สพฺเพปิ, ธมฺมา เอเกกธาปิ จ;

หิตฺวา รูปินฺทฺริยาเนเต, วิภาคา อฏฺฐธา กถํฯ

[426]

ผสฺโส จ เจตนา สญฺญา, วิจาโร ปีติ ชีวิตํ;

นิรวชฺชา ฉ ยุคฬา, สาวชฺชโมหกงฺขิตาฯ

[427]

เยวาปนกธมฺมา จ, วิรตุทฺธจฺจวชฺชิตา;

ทฺวาทสา เจติ สพฺเพปิ, ทฺวตฺติํสเกกธา ตถาฯ

[428]

จิตฺตํ มนินฺทฺริยํ จิตฺตํ, สทฺธา สทฺธินฺทฺริยํ พลํ;

พเลสุ โลกิยา วุตฺตา, โลกิเย จ ทุกทฺวเยฯ

[429]

โลภาโลภาทิกา ทฺเว ทฺเว,

จตฺตาโร เหตุราสิยํ;

มิจฺฉาทิฏฺฐิ จ มคฺคงฺเค,

ปญฺจกมฺมปเถปิ เตฯ

[430]

เยวาปนกราสิมฺหิ, เทสิตา วิรตุทฺธวา;

มคฺคเหตูสุ เจเวติ, ทฺวิธา ปญฺจทส ฐิตาฯ

[431]

วิตกฺโก ฌานมคฺเคสุ, ติวิธา นวธา ปน;

เวทนา มูลราสิมฺหิ, ตถา ฌานินฺทฺริเยสุ จฯ

[432]

อินฺทฺริยมคฺคราสิมฺหิ, พลปิฏฺฐิทุกตฺติเก;

จตุธา สติ ตตฺเถว, วีริยมฺปิ จ ปญฺจธาฯ

[433]

สมาธิ สตฺตธา วุตฺโต, ฌานงฺเคสุ จ ตตฺถ จ;

ตตฺเถว ทสธา ปญฺญา, เหตุกมฺมปเถสุ จฯ

[434]

ทสนวสตฺตปญฺจจตุติทฺเวกธา ฐิตา;

ฉเฬกกา ปญฺจทส, ทฺวตฺติํส จ ยถากฺกมํฯ

[435]

อฏฺฐ วิภาคสงฺเขปา, ปทานิ ทสธา สิยุํ;

เตปญฺญาเสว ธมฺมา จ, อฏฺฐารส จ ราสโยฯ

[436]

อิติ ธมฺมววตฺถาเน, ธมฺมสงฺคณิยํ ปน;

จิตฺตุปฺปาทปริจฺเฉเท, อุทฺเทสนยสงฺคโหฯ

[437]

ปทานิ จตุราสีติ, เทสิตานิ สรูปโต;

เยวาปนกนาเมน, โสฬเสว ยถารหํฯ

[438]

ตตฺถานิยตนามานิ, ปทาเนกาทเสว ตุ;

วุตฺตาเนกูนนวุติ, นิยตาเนว สมฺภวาฯ

[439]

อสมฺภินฺนปทาเนตฺถ, เตปญฺญาเสว สพฺพถา;

จิตฺตเจตสิกานํ ตุ, วเสน ปริทีปเยฯ

[440]

วิภาคปทธมฺมานํ , วเสเนวํ ปกาสิโต;

จิตฺตเจตสิกานํ ตุ, กมโต ราสินิจฺฉโยติฯ

อิติ เจตสิกวิภาเค ราสิวินิจฺฉยกถา นิฏฺฐิตาฯ

ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโทฯ

เตรสโม ปริจฺเฉโท

13. ราสิโยคกถา

[441]

อิติ ราสิวีถิํ ญตฺวา, ลพฺภมานวสา พุโธ;

เตสเมวาถ โยคมฺปิ, จิตฺตุปฺปาเทสุ ทีปเยฯ

[442]

กามาวจรกุสลสฺส, ปฐมทฺวยมานเส;

สพฺเพปิ ราสโย โหนฺติ, ยถาสมฺภวโต กถํฯ

[443]

ผสฺสปญฺจกราสี จ, ฌานปญฺจกราสิ จ;

อินฺทฺริยฏฺฐกราสี จ, มคฺคปญฺจกราสิ จฯ

[444]

พลสตฺตกราสี จ, เหตุกมฺมปถตฺติกา;

ทสาวเสสา ราสี จ, โลกปาลทุกาทโยฯ

[445]

เยวาปนกนวกํ, นิยตุทฺธจฺจวชฺชิตา;

อปฺปมญฺญาทฺวยญฺเจว, ติสฺโส วิรติโยติ จฯ

[446]

อิติ สตฺตรเสเวเต, เทสิตา จ สรูปโต;

เยวาปนกราสี จ, ลพฺภนฺติฏฺฐารสาปิ จฯ

[447]

ฉปฺปญฺญาส ปทาเนตฺถ, เทสิตานิ สรูปโต;

ธมฺมา ปน สมติํส, ตตฺถ โหนฺติ สรูปโตฯ

[448]

ตานิ เยวาปนเกหิ, ปญฺจสฏฺฐิ ปทานิ จ;

ธมฺมา เจกูนตาลีส, ภวนฺติ ปน สมฺภวาฯ

[449]

ตตฺถ ทฺวาทส ธมฺมา จ, เทสิตา สวิภตฺติกา;

อวเสสา ตุ สพฺเพปิ, อวิภตฺติกนามกาฯ

[450]