เมนู

ปญฺจทฺวาริกจิตฺตานิ , ทฺวาราภาเว น วิชฺชเร;

สเหตุกวิปากา จ, ยถาภูมิววตฺถิตาฯ

[283]

สมฺภวาสมฺภวญฺเจวํ, ญตฺวา ปุคฺคลภูมิสุ;

ลพฺภมานวสา ตตฺถ, จิตฺตสงฺคหมุทฺทิเสฯ

[284]

กุสลาทิปฺปเภทา จ, ตถา ภูมาทิเภทโต;

วตฺถุทฺวารารมฺมณโต, ภูมิปุคฺคลโตปิ จฯ

[285]

วิภาโค โย สมุทฺทิฏฺโฐ,

จิตฺตานญฺจ ตุ สมฺภวา;

เญยฺโย เจตสิกานญฺจ,

สมฺปโยคานุสารโตติฯ

อิติ จิตฺตวิภาเค ภูมิปุคฺคลสมฺภวกถา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตโม ปริจฺเฉโทฯ

นิฏฺฐิโต จ จิตฺตวิภาโคฯ

อฏฺฐโม ปริจฺเฉโท

2. เจตสิกวิภาโค

8. เจตสิกสมฺปโยคกถา

[286]

อิติ จิตฺตวิธิํ ญตฺวา, ทฺเวปญฺญาส วิภาวินา;

เญยฺยา เจตสิ สมฺภูตา, ธมฺมา เจตสิกา กถํฯ

[287]

ผสฺโส จ เวทนา สญฺญา, เจตเนกคฺคตา ตถา;

ชีวิตํ มนสิกาโร, สตฺต สาธารณา อิเมฯ

[288]

วิตกฺโก จ วิจาโร จ, ปีติ จ วีริยํ ตถา;

ฉนฺโท จ อธิโมกฺโข จ, ฉ ปกิณฺณกนามกาฯ

[289]

ปุญฺญาปุญฺเญสุ ปาเกสุ, กฺริยาสุ จ ยถารหํ;

มานเสสุ ปวตฺตนฺติ, วิปฺปกิณฺณา ปกิณฺณกาฯ

[290]

สทฺธา สตินฺทฺริยญฺเจว, หิโรตฺตปฺปพลทฺวยํ;

อโลโภ จ อโทโส จ, ปญฺญา มชฺฌตฺตตาปิ จฯ

[291]

อฏฺเฐเต อุตฺตมา นาม, ธมฺมา อุตฺตมสาธนา;

นิวชฺชาติ ปวุจฺจนฺติ, ยุคฬา ฉ ตโตปเรฯ

[292]

ปสฺสทฺธิ กายจิตฺตานํ, ลหุตา มุทุตา ตถา;

กมฺมญฺญตา จ ปาคุญฺญ-ตา จ อุชุกตาติ จฯ

[293]

อปฺปมญฺญาทฺวยํ นาม, กรุณามุทิตา สิยุํ;

สมฺมาวาจา จ กมฺมนฺตา-ชีวา จ วิรติตฺตยํฯ

[294]

ปญฺจวีส ปนิจฺเจเต, อนวชฺชา ยถารหํ;

ปาปาเหตุกมุตฺเตสุ, อนวชฺเชสุ ชายเรฯ

[295]

โลโภ โทโส จ โมโห จ,

มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;

ถินมิทฺธญฺจ อุทฺธจฺจํ,

กุกฺกุจฺจญฺจ ตถา ทสฯ

[296]

อหิรีกมโนตฺตปฺปํ, อิสฺสา มจฺฉริยนฺติ จ;

โหนฺติ จุทฺทส สาวชฺชา, สาวชฺเชสฺเวว สมฺภวาฯ

[297]

ทฺเวปญฺญาส จตุทฺเธวํ, ธมฺมา เจตสิกา ฐิตา;

เตสํ ทานิ ปวกฺขามิ, สมฺปโยคญฺจ สงฺคหํฯ

[298]

สตฺต สาธารณา สพฺพ-จิตฺตสาธารณา ตโต;

จิตฺเตน สทฺธิ อฏฺฐนฺนํ, วิปฺปโยโค น กตฺถจิฯ

[299]

วิตกฺโก ปญฺจวิญฺญาณํ, ทุติยาทิวิวชฺชิเต;

วิจาโรปิ จ ตตฺเถว, ตติยาทิวิวชฺชิเตฯ

[300]

โสมนสฺสยุเต ปีติ-จตุตฺถชฺฌานวชฺชิเต;

วีริยํ ปฐมาวชฺช-วิปากาเหตุวชฺชิเตฯ

[301]

ฉนฺโท สมฺโภติ สพฺพตฺถ, โมมูหาเหตุวชฺชิเต;

อธิโมกฺโข วิจิกิจฺฉา-ปญฺจวิญฺญาณวชฺชิเตฯ

[302]

ฉสฏฺฐิ ปญฺจปญฺญาส, สตฺตติ เจว โสฬส;

วีสเตกาทเสวาถ, ปกิณฺณกวิวชฺชิตาฯ

[303]

มานสา ปญฺจปญฺญาส, สวิตกฺกา ฉสฏฺฐิ จ;

สวิจาเรกปญฺญาส, สปฺปีติกมนา ตถาฯ

[304]

เตสตฺตติ สวีริยา, สฉนฺเทกูนสตฺตติ;

สาธิโมกฺขา ปวุจฺจนฺติ, อฏฺฐสตฺตติ มานสาฯ

[305]

ปญฺญาปฺปมญฺญาวิรตี, หิตฺวา เอกูนสฏฺฐิสุ;

ปาปาเหตุกมุตฺเตสุ, สทฺธาเทกูนวีสติฯ

[306]

ทฺวิเหตุกาเหตุปาปวชฺชิเตสุ สมาสโต;

ปญฺญา ตุ ชายเต สตฺตจตฺตาลีเสสุ สพฺพถาฯ

[307]

มหากฺริยากามปุญฺญ-รูปชฺฌาเนสุ ชายเร;

อปฺปมญฺญาฏฺฐวีเสสุ, หิตฺวา ฌานํ ตุ ปญฺจมํฯ

[308]

โลกุตฺตเรสุ สพฺพตฺถ, สเหว วิรติตฺตยํ;

กามปุญฺเญสุ สมฺโภติ, ยถาสมฺภวโต วิสุํฯ

[309]

วิรตีอปฺปมญฺญาสุ, ปญฺจสฺวปิ ยถารหํ;

กทาจิเทว สมฺโภติ, เอเกโกว น เจกโตฯ

[310]

อหิรีกมโนตฺตปฺปํ, โมหอุทฺธจฺจเมว จ;

ปาปสาธารณา นาม, จตฺตาโร ปาปสมฺภวาฯ

[311]

โลโภ จ โลภมูเลสุ, ทิฏฺฐิยุตฺเตสุ ทิฏฺฐิ จ;

มาโน ทิฏฺฐิวิยุตฺเตสุ, ทิฏฺฐิมานา น เจกโตฯ

[312]

โทสมูเลสุ โทโส จ, อิสฺสา มจฺฉริยํ ตถา;

กุกฺกุจฺจมิติ จตฺตาโร, วิจิกิจฺฉา ตุ กงฺขิเตฯ

[313]

สเหว ถินมิทฺธํ ตุ, สสงฺขาเรสุ ปญฺจสุ;

อิติ จุทฺทส สาวชฺชา, สาวชฺเชสฺเวว นิจฺฉิตาฯ

[314]

มาโน จ ถินมิทฺธญฺจ, สห วาถ วิสุํ น วา;

อิสฺสามจฺเฉรกุกฺกุจฺจา, อญฺญมญฺญํ วิสุํ น วาติฯ

อิติ เจตสิกวิภาเค เจตสิกสมฺปโยคกถา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐโม ปริจฺเฉโทฯ

นวโม ปริจฺเฉโท

9. เจตสิกสงฺคหกถา

[315]

สตฺต สาธารณา เจว, ฉ ธมฺมา จ ปกิณฺณกา;

สทฺธาทิ ปญฺจวีเสติ, อฏฺฐติํส สมิสฺสิตาฯ

[316]

กามาวจรปุญฺเญสุ, ลพฺภนฺติ ปฐมทฺวเย;

สตฺตติํเสว ทุติเย, ปญฺญามตฺตวิวชฺชิตาฯ

[317]

ตติเย จ ยถาวุตฺตา, ปีติมตฺตวิวชฺชิตา;

ฉตฺติํเสว จตุตฺถมฺหิ, ปญฺญาปีติทฺวยํ วินาฯ

[318]

มหากฺริยาสุ ยุชฺชนฺติ, หิตฺวา วิรติโย ตถา;

ปญฺจติํส จตุตฺติํสทฺวยํ เตตฺติํสกํ กมาฯ

[319]

ฐเปตฺวา อปฺปมญฺญา จ, มหาปาเกสุ โยชิตา;

เตตฺติํสา เจว ทฺวตฺติํสทฺวเยกตฺติํสกํ กมาฯ

[320]

อปฺปมญฺญา คเหตฺวาน, หิตฺวา วิรติโย ตถา;

ปญฺจติํเสว ปฐเม, รูปาวจรมานเสฯ

[321]

วิตกฺกํ ทุติเย หิตฺวา, วิจารญฺจ ตโต ปรํ;

จตุตฺเถ ปน ปีติญฺจ, อปฺปมญฺญญฺจ ปญฺจเมฯ

[322]

ยถาวุตฺตปการาว , จตุตฺติํส ยถากฺกมํ;

เตตฺติํส เจว ทฺวตฺติํส, สมติํสญฺจ ลพฺภเรฯ

[323]

ปญฺจเมน สมานา จ, ฐเปตฺวารุปฺปมานสา;

ภูมารมฺมณเภทญฺจ, องฺคานญฺจ ปณีตตํฯ

[324]