เมนู

ปุถุชฺชนาริยา เจติ, ทุวิธา โหนฺติ ปุคฺคลา;

ติเหตุกาทิเภเทน, ติวิธา จ ปุถุชฺชนาฯ

[226]

มคฺคฏฺฐา จ ผลฏฺฐา จ,

อฏฺเฐวาริยปุคฺคลา;

อาทิโต สตฺต เสกฺขา จ,

อเสกฺโข จารหาปโรฯ

[227]

อเหตุกาว ลพฺภนฺติ, สตฺตา ทุคฺคติยํ ปน;

ติเหตุกาว ลพฺภนฺติ, รูปารูเป สจิตฺตกาฯ

[228]

กามาวจรเทเวสุ, อเหตุกวิวชฺชิตา;

วินิปาตาสุเร เจว, มานเว จ ตโยปิ จฯ

[229]

อริยา นาม ลพฺภนฺติ, อสญฺญาปายวชฺชิเต;

ปุถุชฺชนา ตุ ลพฺภนฺติ, สุทฺธาวาสวิวชฺชิเตฯ

[230]

สุทฺธาวาสมปายญฺจ, หิตฺวาสญฺญิภวํ ติธา;

โสตาปนฺนาทโย ทฺเวปิ, เสสฏฺฐาเนสุ ลพฺภเรฯ

[231]

อิติ สพฺพปฺปเภเทน, ภูมิปุคฺคลสงฺคหํ;

ญตฺวา วิญฺญู วิภาเวยฺย, ตตฺถ จิตฺตานิ สมฺภวาติฯ

อิติ จิตฺตวิภาเค ภูมิปุคฺคลกถา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ

ฉฏฺโฐ ปริจฺเฉโท

6. ภูมิปุคฺคลจิตฺตปฺปวตฺติกถา

[232]

กามสุคติยํ โหนฺติ, มหาปากา ยถารหํ;

มหคฺคตวิปากา จ, ยถาสนฺธิววตฺถิตาฯ

[233]

โวฏฺฐพฺพกามปุญฺญานิ, วิยุตฺตานิ จ ทิฏฺฐิยา;

อุทฺธจฺจสหิตญฺเจติ, โหนฺติ สพฺพตฺถ จุทฺทสฯ

[234]

สนฺตีรณมโนธาตุ-จกฺขุโสตมนา ปน;

ทส จิตฺตานิ ชายนฺติ, สพฺพตฺถารูปวชฺชิเตฯ

[235]

ทิฏฺฐิคตสมฺปยุตฺตา, วิจิกิจฺฉายุตา ตถา;

ปญฺจ สพฺพตฺถ ชายนฺติ, สุทฺธาวาสวิวชฺชิเตฯ

[236]

โทสมูลทฺวยญฺเจว, ฆานาทิตฺตยมานสา;

อฏฺฐ สพฺพตฺถ ชายนฺติ, มหคฺคตวิวชฺชิเตฯ

[237]

จตุตฺถารุปฺปชวนํ, อนาคามิผลาทโย;

มหากฺริยา จ ชายนฺติ, เตรสาปายวชฺชิเตฯ

[238]

เหฏฺฐารุปฺปชวา ทฺเว ทฺเว, ฉาปายุปริวชฺชิเต;

สิตรูปชวา โหนฺติ, อรูปาปายวชฺชิเตฯ

[239]

โสตาปตฺติผลาทีนิ, สุทฺธาปายวิวชฺชิเต;

ปฐมานุตฺตรํ สุทฺธา-ปายารูปวิวชฺชิเตฯ

[240]

อวตฺถาภูมิภูตตฺตา, น คยฺหนฺติ อนุตฺตรา;

เอกโวการภูมิ จ, รูปมตฺตา น คยฺหติฯ

[241]

สภุมฺมา สพฺพภุมฺมา จ, เอกทฺวิตฺตยวชฺชิตา;

ตถารูปสุทฺธาวาส-พฺรหฺมาปายวสาติ จฯ

[242]

มานสา ปญฺจ โกฏฺฐาสา, สตฺตรส จตุทฺทส;

ฉตฺติํสเตกวีสา จ, เอกญฺเจว ยถากฺกมํฯ

[243]

อฏฺฐารสาปิ โหนฺเตเต, นวธาปิ ปุเนกธา;

จตุธา ติวิธา เจว, เอกธาติ จ เภทโตฯ

[244]

เตรสาปิ จ โกฏฺฐาสา, ภวนฺเตกติภูมกา;

ฉสตฺเตกาทสสตฺต-รสภูมกมานสาฯ

[245]

เอกทฺวยติจตุกฺกปญฺจกาธิกวีสชา;

ฉพฺพีสติํสชา เจติ, ยถานุกฺกมโต ภเวฯ

[246]

จตฺตาริ ปุน จตฺตาริ, เอกมฏฺฐฏฺฐ เจกกํ;

จตฺตาเรกาทส ทฺเว ทฺเว, สตฺต เตวีส จุทฺทสฯ

[247]

กฺริยาชวมหาปากา , โลกุตฺตรมหคฺคตา;

ทฺเวปญฺญาส น ลพฺภนฺติ, จตุราปายภูมิยํฯ

[248]

กามาวจรเทเวสุ, ฉสุ ภุมฺเม จ มานเว;

กามสุคติยํ นตฺถิ, นว ปากา มหคฺคตาฯ

[249]

โทสมูลมหาปากา, ฆานาทิตฺตยมานสา;

นตฺถารูปวิปากา จ, วีสตี รูปภูมิยํฯ

[250]

กงฺขาทิฏฺฐิยุตา ปญฺจารูปปากา จตุพฺพิธา;

ปญฺจาโทนุตฺตรา เจว, สุทฺธาวาเส น ลพฺภเรฯ

[251]

อาทาวชฺชนมคฺคา จ, ปฏิฆารูปมานสา;

กามปากา สิตารูเป, เตจตฺตาลีส นตฺถิ เตฯ

[252]

สตฺตติํส ปริตฺตา จ, ลพฺภนฺตาปายภูมิยํ;

มานสาสีติ ลพฺภนฺติ, กามสุคติยํ ปนฯ

[253]

เอกูนสตฺตติ รูเป, สุทฺเธ ปญฺญาส ปญฺจ จ;

ฉจตฺตาลีส อารุปฺเป, นตฺถาสญฺญีสุ กิญฺจิปิฯ

[254]

อิตฺถเมกทฺวิติจตุปญฺจภุมฺมานิ โสฬส;

ทส ปญฺจทเสวาถ, จตุตฺติํส จตุทฺทสฯ

[255]

อปายาเหตุกานํ ตุ, มหาปากกฺริยาชเว;

หิตฺวา เสสปริตฺตานิ, จิตฺตานิ ปน ลพฺภเรฯ

[256]

ทฺวิเหตุกาเหตุกานํ, เสสานํ กามมานสา;

ลพฺภนฺติ ปน หิตฺวาน, ญาณปากกฺริยาชเวฯ

[257]

ติเหตุกานํ สตฺตานํ, ตตฺถ ตตฺถูปปตฺติยํ;

ตตฺถ ตตฺถูปปนฺนานํ, ลพฺภมานานิ ลพฺภเรฯ

[258]

ติเหตุกานํ สพฺเพปิ, มานสาปายปาณินํ;

สตฺตติํสาวเสสานํ, เอกตาลีส นิทฺทิเสฯ

[259]

ปุถุชฺชนาน เสกฺขานํ, น สนฺติ ชวนกฺริยา;

น สนฺติ วีตราคานํ, ปุญฺญาปุญฺญานิ สพฺพถาฯ

[260]

กงฺขาทิฏฺฐิยุตา ปญฺจ, เสกฺขานํ นตฺถิ มานสา;

โทสมูลทฺวยญฺจาปิ, นตฺถานาคามิโน ปนฯ

[261]

ววตฺถิตาริเยสฺเวว, ยถาสกมนุตฺตรา;

มคฺคฏฺฐานํ สโก มคฺโค, นตฺถญฺญํ กิญฺจิ สพฺพถาฯ

[262]

ปุถุชฺชนานํ ทฺวินฺนมฺปิ, ผลฏฺฐานํ ยถากฺกมํ;

ตติยสฺส ผลฏฺฐสฺส, จตุตฺถสฺส จ สมฺภวาฯ

[263]

เตสฏฺฐิ เจว จิตฺตานิ, ลพฺภนฺเตกูนสฏฺฐิ จ;

สตฺตปญฺญาส จิตฺตานิ, เตปญฺญาส จ สพฺพถาฯ

[264]

จตุปญฺญาส ปญฺญาส, ปญฺญาสทฺวยหีนกา;

กาเมสุ เตสํ สมฺโภนฺติ, จตุตาลีส จกฺกมาฯ

[265]

เตจตฺตาลีส เจกูนจตฺตาลีส ยถากฺกมํ;

ภวนฺเตกูนตาลีส, ปญฺจตฺติํส จ รูปิสุฯ

[266]

สตฺตวีส จ เตวีส, เตวีส จ ยถากฺกมํ;

อารุปฺเปสุปิ ลพฺภนฺติ, เตสมฏฺฐารเสว จฯ

[267]

ปุถุชฺชนา จ จตฺตาโร, อปายาเหตุกาทโย;

อริยา เจว อฏฺฐาติ, ทฺวาทสนฺนํ วสา สิยุํฯ

[268]

ฉพฺพิธา จิตฺตโกฏฺฐาสา, เอกปุคฺคลิกา ตถา;

จตุปญฺจฉสตฺตฏฺฐ-ปุคฺคลฏฺฐาติ จกฺกมาฯ

[269]

ฉพฺพีส จุทฺทเสวาถ, เตรส ทฺเว จ มานสา;

ทส สตฺตาธิกา เจว, ปุน สตฺตาธิกา ทสาติฯ

อิติ จิตฺตวิภาเค ภูมิปุคฺคลจิตฺตปฺปวตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

ฉฏฺโฐ ปริจฺเฉโทฯ

สตฺตโม ปริจฺเฉโท