ปุถุชฺชนาริยา เจติ, ทุวิธา โหนฺติ ปุคฺคลา;
ติเหตุกาทิเภเทน, ติวิธา จ ปุถุชฺชนาฯ
[226]
มคฺคฏฺฐา จ ผลฏฺฐา จ,
อฏฺเฐวาริยปุคฺคลา;
อาทิโต สตฺต เสกฺขา จ,
อเสกฺโข จารหาปโรฯ
[227]
อเหตุกาว ลพฺภนฺติ, สตฺตา ทุคฺคติยํ ปน;
ติเหตุกาว ลพฺภนฺติ, รูปารูเป สจิตฺตกาฯ
[228]
กามาวจรเทเวสุ, อเหตุกวิวชฺชิตา;
วินิปาตาสุเร เจว, มานเว จ ตโยปิ จฯ
[229]
อริยา นาม ลพฺภนฺติ, อสญฺญาปายวชฺชิเต;
ปุถุชฺชนา ตุ ลพฺภนฺติ, สุทฺธาวาสวิวชฺชิเตฯ
[230]
สุทฺธาวาสมปายญฺจ, หิตฺวาสญฺญิภวํ ติธา;
โสตาปนฺนาทโย ทฺเวปิ, เสสฏฺฐาเนสุ ลพฺภเรฯ
[231]
อิติ สพฺพปฺปเภเทน, ภูมิปุคฺคลสงฺคหํ;
ญตฺวา วิญฺญู วิภาเวยฺย, ตตฺถ จิตฺตานิ สมฺภวาติฯ
อิติ จิตฺตวิภาเค ภูมิปุคฺคลกถา นิฏฺฐิตาฯ
ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ
ฉฏฺโฐ ปริจฺเฉโท
6. ภูมิปุคฺคลจิตฺตปฺปวตฺติกถา
[232]
กามสุคติยํ โหนฺติ, มหาปากา ยถารหํ;
มหคฺคตวิปากา จ, ยถาสนฺธิววตฺถิตาฯ
[233]
โวฏฺฐพฺพกามปุญฺญานิ, วิยุตฺตานิ จ ทิฏฺฐิยา;
อุทฺธจฺจสหิตญฺเจติ, โหนฺติ สพฺพตฺถ จุทฺทสฯ
[234]
สนฺตีรณมโนธาตุ-จกฺขุโสตมนา ปน;
ทส จิตฺตานิ ชายนฺติ, สพฺพตฺถารูปวชฺชิเตฯ
[235]
ทิฏฺฐิคตสมฺปยุตฺตา, วิจิกิจฺฉายุตา ตถา;
ปญฺจ สพฺพตฺถ ชายนฺติ, สุทฺธาวาสวิวชฺชิเตฯ
[236]
โทสมูลทฺวยญฺเจว, ฆานาทิตฺตยมานสา;
อฏฺฐ สพฺพตฺถ ชายนฺติ, มหคฺคตวิวชฺชิเตฯ
[237]
จตุตฺถารุปฺปชวนํ, อนาคามิผลาทโย;
มหากฺริยา จ ชายนฺติ, เตรสาปายวชฺชิเตฯ
[238]
เหฏฺฐารุปฺปชวา ทฺเว ทฺเว, ฉาปายุปริวชฺชิเต;
สิตรูปชวา โหนฺติ, อรูปาปายวชฺชิเตฯ
[239]
โสตาปตฺติผลาทีนิ, สุทฺธาปายวิวชฺชิเต;
ปฐมานุตฺตรํ สุทฺธา-ปายารูปวิวชฺชิเตฯ
[240]
อวตฺถาภูมิภูตตฺตา, น คยฺหนฺติ อนุตฺตรา;
เอกโวการภูมิ จ, รูปมตฺตา น คยฺหติฯ
[241]
สภุมฺมา สพฺพภุมฺมา จ, เอกทฺวิตฺตยวชฺชิตา;
ตถารูปสุทฺธาวาส-พฺรหฺมาปายวสาติ จฯ
[242]
มานสา ปญฺจ โกฏฺฐาสา, สตฺตรส จตุทฺทส;
ฉตฺติํสเตกวีสา จ, เอกญฺเจว ยถากฺกมํฯ
[243]
อฏฺฐารสาปิ โหนฺเตเต, นวธาปิ ปุเนกธา;
จตุธา ติวิธา เจว, เอกธาติ จ เภทโตฯ
[244]
เตรสาปิ จ โกฏฺฐาสา, ภวนฺเตกติภูมกา;
ฉสตฺเตกาทสสตฺต-รสภูมกมานสาฯ
[245]
เอกทฺวยติจตุกฺกปญฺจกาธิกวีสชา;
ฉพฺพีสติํสชา เจติ, ยถานุกฺกมโต ภเวฯ
[246]
จตฺตาริ ปุน จตฺตาริ, เอกมฏฺฐฏฺฐ เจกกํ;
จตฺตาเรกาทส ทฺเว ทฺเว, สตฺต เตวีส จุทฺทสฯ
[247]
กฺริยาชวมหาปากา , โลกุตฺตรมหคฺคตา;
ทฺเวปญฺญาส น ลพฺภนฺติ, จตุราปายภูมิยํฯ
[248]
กามาวจรเทเวสุ, ฉสุ ภุมฺเม จ มานเว;
กามสุคติยํ นตฺถิ, นว ปากา มหคฺคตาฯ
[249]
โทสมูลมหาปากา, ฆานาทิตฺตยมานสา;
นตฺถารูปวิปากา จ, วีสตี รูปภูมิยํฯ
[250]
กงฺขาทิฏฺฐิยุตา ปญฺจารูปปากา จตุพฺพิธา;
ปญฺจาโทนุตฺตรา เจว, สุทฺธาวาเส น ลพฺภเรฯ
[251]
อาทาวชฺชนมคฺคา จ, ปฏิฆารูปมานสา;
กามปากา สิตารูเป, เตจตฺตาลีส นตฺถิ เตฯ
[252]
สตฺตติํส ปริตฺตา จ, ลพฺภนฺตาปายภูมิยํ;
มานสาสีติ ลพฺภนฺติ, กามสุคติยํ ปนฯ
[253]
เอกูนสตฺตติ รูเป, สุทฺเธ ปญฺญาส ปญฺจ จ;
ฉจตฺตาลีส อารุปฺเป, นตฺถาสญฺญีสุ กิญฺจิปิฯ
[254]
อิตฺถเมกทฺวิติจตุปญฺจภุมฺมานิ โสฬส;
ทส ปญฺจทเสวาถ, จตุตฺติํส จตุทฺทสฯ
[255]
อปายาเหตุกานํ ตุ, มหาปากกฺริยาชเว;
หิตฺวา เสสปริตฺตานิ, จิตฺตานิ ปน ลพฺภเรฯ
[256]
ทฺวิเหตุกาเหตุกานํ, เสสานํ กามมานสา;
ลพฺภนฺติ ปน หิตฺวาน, ญาณปากกฺริยาชเวฯ
[257]
ติเหตุกานํ สตฺตานํ, ตตฺถ ตตฺถูปปตฺติยํ;
ตตฺถ ตตฺถูปปนฺนานํ, ลพฺภมานานิ ลพฺภเรฯ
[258]
ติเหตุกานํ สพฺเพปิ, มานสาปายปาณินํ;
สตฺตติํสาวเสสานํ, เอกตาลีส นิทฺทิเสฯ
[259]
ปุถุชฺชนาน เสกฺขานํ, น สนฺติ ชวนกฺริยา;
น สนฺติ วีตราคานํ, ปุญฺญาปุญฺญานิ สพฺพถาฯ
[260]
กงฺขาทิฏฺฐิยุตา ปญฺจ, เสกฺขานํ นตฺถิ มานสา;
โทสมูลทฺวยญฺจาปิ, นตฺถานาคามิโน ปนฯ
[261]
ววตฺถิตาริเยสฺเวว, ยถาสกมนุตฺตรา;
มคฺคฏฺฐานํ สโก มคฺโค, นตฺถญฺญํ กิญฺจิ สพฺพถาฯ
[262]
ปุถุชฺชนานํ ทฺวินฺนมฺปิ, ผลฏฺฐานํ ยถากฺกมํ;
ตติยสฺส ผลฏฺฐสฺส, จตุตฺถสฺส จ สมฺภวาฯ
[263]
เตสฏฺฐิ เจว จิตฺตานิ, ลพฺภนฺเตกูนสฏฺฐิ จ;
สตฺตปญฺญาส จิตฺตานิ, เตปญฺญาส จ สพฺพถาฯ
[264]
จตุปญฺญาส ปญฺญาส, ปญฺญาสทฺวยหีนกา;
กาเมสุ เตสํ สมฺโภนฺติ, จตุตาลีส จกฺกมาฯ
[265]
เตจตฺตาลีส เจกูนจตฺตาลีส ยถากฺกมํ;
ภวนฺเตกูนตาลีส, ปญฺจตฺติํส จ รูปิสุฯ
[266]
สตฺตวีส จ เตวีส, เตวีส จ ยถากฺกมํ;
อารุปฺเปสุปิ ลพฺภนฺติ, เตสมฏฺฐารเสว จฯ
[267]
ปุถุชฺชนา จ จตฺตาโร, อปายาเหตุกาทโย;
อริยา เจว อฏฺฐาติ, ทฺวาทสนฺนํ วสา สิยุํฯ
[268]
ฉพฺพิธา จิตฺตโกฏฺฐาสา, เอกปุคฺคลิกา ตถา;
จตุปญฺจฉสตฺตฏฺฐ-ปุคฺคลฏฺฐาติ จกฺกมาฯ
[269]
ฉพฺพีส จุทฺทเสวาถ, เตรส ทฺเว จ มานสา;
ทส สตฺตาธิกา เจว, ปุน สตฺตาธิกา ทสาติฯ
อิติ จิตฺตวิภาเค ภูมิปุคฺคลจิตฺตปฺปวตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ
ฉฏฺโฐ ปริจฺเฉโทฯ
สตฺตโม ปริจฺเฉโท