เมนู

ปกิณฺณกวิภาโค

[211]

อิโต ปรํ กิจฺจโต จ, ทฺวาราลมฺพณวตฺถุโต;

ภูมิปุคฺคลโต ฐานา, ชนกา จ ยถารหํฯ

[212]

สงฺคโห จ ปวตฺติ จ, ปฏิสนฺธิปวตฺติสุ;

จิตฺตุปฺปาทวเสเนว, สํขิปิตฺวาน นิยฺยเตฯ

[213]

รูปารูปมหาปากา, มุเปกฺขาตีรณทฺวยํ;

จุติสนฺธิภวงฺคานิ, จิตฺตาเนกูนวีสติฯ

[214]

อาวชฺชนํ ตุ ยุคฬํ, ทสฺสนํ สวนํ ตถา;

ฆายนํ สายนญฺเจว, ผุสนํ สมฺปฏิจฺฉนํฯ

[215]

ตีณิ ตีรณจิตฺตานิ, เอกํ โวฏฺฐพฺพนํ มตํ;

ปญฺจทฺวาเร มโนทฺวาเร, ตทาวชฺชนนามกํฯ

[216]

ปญฺจปญฺญาส ชวนกิจฺจานีติ วินิทฺทิเส;

กฺริยา จาวชฺชนํ หิตฺวา, กุสลากุสลปฺผลํฯ

[217]

ตทาลมฺพณจิตฺตานิ, ภวนฺเตกาทเสว หิ;

มหาวิปากจิตฺตานิ, อฏฺฐ สนฺตีรณตฺตยํฯ

[218]

ปญฺจกิจฺจนฺติ ภาสนฺติ, อุเปกฺขาตีรณทฺวยํ;

จตุกิจฺจา มหาปากา, ติกกิจฺจา มหคฺคตาฯ

[219]

ทุกิจฺจมิติ โวฏฺฐพฺพํ, สุขตีรณมีริตํ;

ปญฺจวิญฺญาณชวนมโนธาตุตฺติกํ ปนฯ

[220]

เอกกิจฺจาติ ภาสนฺติ, อฏฺฐสฏฺฐิ วิภาวิโน;

อิจฺเจวํ กิจฺจเภเทน, จิตฺตุปฺปาทา ววตฺถิตาฯ

[221]

จกฺขุโสตฆานชิวฺหา-กายธาตุ ยถากฺกมํ;

ปญฺจทฺวารา ภวงฺคํ ตุ, มโนทฺวารํ ปวุจฺจติฯ

[222]

ฆานาทโย ตโย รูเป, ปญฺจ จกฺขาทโย ตถา;

อรูเป นตฺถุภยตฺถ, ตทาลมฺพณมานสํฯ

[223]

ฉ ทฺวารา วีถิจิตฺตานิ, สตฺต กามีสุ รูปิสุ;

ทฺวารตฺตยํ ฉ จิตฺตานิ, มโนทฺวารมรูปิสุฯ

[224]

ปฏิสนฺธาทิภูตา หิ, อวสาเน จุติฏฺฐิตา;

มชฺเฌ ภวงฺคํ เฉตฺวาน, ปจฺเจกํ วีถิ ชายติฯ

[225]

รูปาทารมฺมเณ จกฺขุ-ปสาทาทิมฺหิ ฆฏฺฏิเต;

อาวชฺชนาทโย โหนฺติ, ภวงฺคทฺวิจลา ปรํฯ

[226]

ปริณาเม ภวงฺคสฺส, อาลมฺเพ คหณารเห;

ตถา วีถิ มโนทฺวาเร, ยถาสมฺภวโต ภเวฯ

[227]

อาวชฺชา ปญฺจวิญฺญาณํ, สมฺปฏิจฺฉนตีรณํ;

โวฏฺฐพฺพกามชวนํ, ตทาลมฺพณมานสํฯ

[228]

สตฺเตวํ วีถิจิตฺตานิ, จิตฺตุปฺปาทา จตุทฺทส;

จตุปญฺญาส วิตฺถารา, ปญฺจทฺวาเร ยถารหํฯ

[229]

อุปฺปาทฏฺฐิติภงฺคานํ, วสา จิตฺตกฺขณํ ตยํ;

รูปานํ ฐิติ เอกูน-ปญฺญาสญฺจ ทุเก ทุกํฯ

[230]

ปริตฺเตติปริตฺเต จ, มหนฺเตติมหนฺตเก;

โวฏฺฐพฺพโมฆชวนํ, ตทาลมฺพนฺติ ตํ กมาฯ

[231]

อาวชฺชนญฺจ ชวนํ, มโนทฺวาเร ตุ โคจเร;

วิภูเต ตุ ตทาลมฺพํ, วิตฺถารา สตฺตสฏฺฐิ เตฯ

[232]

กาเม ชวนสตฺตาล-มฺพณานํ นิยเม สติ;

วิภูเตติมหนฺเต จ, ตทาลมฺพณมีริตํฯ

[233]

ปญฺจทฺวาเร มโนธาตุ, ปจฺเจกมฺหิ ยถากฺกมํ;

ปญฺจวิญฺญาณยุคฬํ, ปจฺเจกํ ตุ ปกาสิตํฯ

[234]

มโนทฺวาเร ตุ ชวนํ, มหคฺคตมนุตฺตรํ;

สุขตีรณโวฏฺฐพฺพํ, ปริตฺตชวนํ ฉสุฯ

[235]

มหาวิปากจิตฺตานิ , อุเปกฺขาตีรณทฺวยํ;

ฉสุ ทฺวาเรสุ ชายนฺติ, วีถิมุตฺตานิ เจกทาฯ

[236]

สตฺตติ วีถิจิตฺตานิ, วิปากา ตุ มหคฺคตา;

นว วีถิวิมุตฺตา จ, ทุวิธาปิ ทสีริตาฯ

[237]

อิจฺเจวํ ทฺวารเภเทน, วิภาเวตฺวา ตโต ปรํ;

เญยฺยา โคจรเภเทน, จิตฺตุปฺปาทา ยถารหํฯ

[238]

รูปสทฺทคนฺธรสโผฏฺฐพฺพา ปญฺจ โคจรา;

เสสญฺจ รูปปญฺญตฺตินามญฺจ ธมฺมโคจรํฯ

[239]

ปญฺจทฺวาเร วตฺตมานํ, ปญฺจาลมฺพํ ยถากฺกมํ;

ฉาลมฺพณํ มโนทฺวาเร, อตีตานาคตมฺปิ จฯ

[240]

ปญฺญตฺตาตีตวตฺตนฺตํ , ฉทฺวารคฺคหิตํ ปน;

ฉฬารมฺมณสงฺขาตํ, เยภุยฺเยน ภวนฺตเรฯ

[241]

นิมิตฺตคติกมฺมานํ, กมฺมเมวาถ โคจรํ;

ปฏิสนฺธิภวงฺคานํ, จุติยาว ยถารหํฯ

[242]

ปญฺจาลมฺเพ มโนธาตุ, ปจฺเจกมฺหิ ยถากฺกมํ;

ปญฺจวิญฺญาณยุคฬํ, ปจฺเจกํ ตุ ปกาสิตํฯ

[243]

กามปากานิ เสสานิ, หสนญฺจ ปริตฺตเก;

ญาณหีนานิปุญฺญานิ, ชวนานิ อนิมฺมเลฯ

[244]

ติเหตุกามปุญฺญานิ, ปุญฺญาภิญฺญา จ โลกิยา;

สพฺพาลมฺเพ ปวตฺตนฺติ, อคฺคมคฺคผลํ วินาฯ

[245]

กฺริยาภิญฺญา จ โวฏฺฐพฺพํ, กฺริยา กาเม ติเหตุกา;

สพฺพาลมฺเพ ปวตฺตนฺติ, นิพฺพาเน นิมฺมลา สิยุํฯ

[246]

ทุติยญฺจ จตุตฺถญฺจ, อารุปฺเปสุ มหคฺคเต;

มหคฺคตญฺเญ โวหาเร, อยมาลมฺพเณ นโยฯ

[247]

จกฺขุโสตฆานชิวฺหา-กายหทยวตฺถุนา;

กามโลเก ฉวตฺถูนิ, นิสฺสิตา สตฺต ธาตุโยฯ

[248]

ปญฺจวิญฺญาณธาตู จ, ตาสํ ปุพฺพาปรตฺตยํ;

มโนธาตุ ตโต เสสา, มโนวิญฺญาณธาตุ จฯ

[249]

จตสฺโส ธาตุโย รูเป, ตีณิ วตฺถูนิ นิสฺสิตา;

อรูเป ตุ อนิสฺสาย, ธาตฺเวกาว ปวตฺตติฯ

[250]

ปญฺจปฺปสาเท นิสฺสาย, ปจฺเจกํ ตุ ยถากฺกมํ;

ปญฺจวิญฺญาณยุคฬํ, ภวตีติ ปกาสิตํฯ

[251]

กามปากานิ เสสานิ, มคฺคาวชฺชนมาทิโต;

หสนํ ปฏิฆารูปา-วจรํ วตฺถุนิสฺสิตํฯ

[252]

ทฺเวจตฺตาลีส นิสฺสาย, อนิสฺสาย จ ชายเร;

อนิสฺสาย วิปากานิ, อารุปฺเปติ สมีริตํฯ

[253]

อิจฺเจวํ วตฺถุเภเทน, จิตฺตุปฺปาทา ปกาสิตา;

ตโต ปรํ วิภาเวยฺย, ภูมิเภเทน ปณฺฑิโตฯ

[254]

นิรเย เปตโลเก จ, ติรจฺฉานาสุเร ตถา;

ปาปกมฺโมปปชฺชนฺติ, ปาปปากาย สนฺธิยาฯ

[255]

ภูมิสฺสิเตสุ เทเวสุ, มนุสฺเสสุปิ หีนกา;

อเหตุกาย ชายนฺติ, ปุญฺญปากาย สนฺธิยาฯ

[256]

จาตุมหาราชิกา จ, ตาวติํสา จ ยามกา;

ตุสิตา เจว นิมฺมานรติโน วสวตฺติโนฯ

[257]

อิจฺเจวํ ฉสุ เทเวสุ, มนุสฺเสสุ จ ชายเร;

มหาวิปากสนฺธีหิ, กามปุญฺญกตา ชนาฯ

[258]

พฺรหฺมานํ ปาริสชฺชา จ, ตถา พฺรหฺมปุโรหิตา;

มหาพฺรหฺมา จ ชายนฺติ, ปฐมชฺฌานสนฺธิยาฯ

[259]

ปริตฺตา อปฺปมาณาภา, ชายนฺตาภสฺสรา ตถา;

ทุติยชฺฌานปากาย, ตติยาย จ สนฺธิยาฯ

[260]

ปริตฺตสุภปฺปมาณสุภา จ สุภกิณฺหกา;

จตุตฺถาย ตุ ชายนฺติ, ตติยชฺฌานภูมิกาฯ

[261]

เวหปฺผลา อสญฺญี จ, สุทฺธาวาสาติ สตฺตสุ;

ปญฺจมาย จ ชายนฺติ, อสญฺญีจิตฺตวชฺชิตาฯ

[262]

อวิหา จ อตปฺปา จ, สุทสฺสา จ สุทสฺสิโน;

อกนิฏฺฐาติ ปญฺเจเต, สุทฺธาวาสา ปกาสิตาฯ

[263]

อากาสานญฺจายตนปากาทีหิ ยถากฺกมํ;

อากาสานญฺจายตนภูมิกาทีสุ ชายเรฯ

[264]

จุติสนฺธิภวงฺคานํ , วสา ปากา มหคฺคตา;

กาเม สเหตุกา ปากา, ตทาลมฺพณโตปิ จฯ

[265]

ยถาวุตฺตนิยาเมน, ภูมีสฺเวกาว ชายเร;

จิตฺตุปฺปาเทสุ สพฺพตฺถ, น ตฺเววาสญฺญิโน มตาฯ

[266]

ฆานชิวฺหากายธาตุ-นิสฺสิตํ มานสํ ตถา;

ปฏิฆทฺวยมิจฺเจวมฏฺฐ โหนฺเตว กามิสุฯ

[267]

จกฺขุโสตญฺจ วิญฺญาณํ, มโนธาตุ จ ตีรณํ;

กามรูเปสุ ชายนฺติ, ยถาสมฺภวโต ทสฯ

[268]

โวฏฺฐพฺพกามปุญฺญานิ, วิปฺปยุตฺตานิ ทิฏฺฐิยา;

อุทฺธจฺจสหิตญฺเจติ, สพฺพตฺเถตานิ จุทฺทสฯ

[269]

กงฺขิตํ ทิฏฺฐิยุตฺตานิ, สุทฺธาวาสวิวชฺชิเต;

สิตญฺจ รูปชวน-มารุปฺปาปายวชฺชิเตฯ

[270]

กามกฺริยา สเหตู จ, อุทฺธํ โลกุตฺตรตฺตยํ;

จตุตฺถารุปฺปชวนํ, สพฺพตฺถาปายวชฺชิเตฯ

[271]

เสสมารุปฺปชวนํ, หิตฺวาปายํ ยถากฺกมํ;

อุทฺธมารุปฺปภูมิญฺจ, ชายตีติ วิภาวเยฯ

[272]

โสตาปตฺติผลาทีนิ, จตฺตารานุตฺตรานิ ตุ;

สุทฺธาวาสมปายญฺจ, หิตฺวา สพฺพตฺถ ชายเรฯ

[273]

สุทฺธาวาสมปายญฺจ, หิตฺวารูปญฺจ สพฺพถา;

ปฐมานุตฺตโร มคฺโค, เสสฏฺฐาเนสุ ชายติฯ

[274]

สตฺตติํส อปาเยสุ, กาเมสีติ ปกาสิตา;

ปญฺจปญฺญาส สุทฺเธสุ, รูเปสฺเวกูนสตฺตติฯ

[275]

ฉจตฺตาลีส อารุปฺเป, อุปฺปชฺชนฺติ ยถารหํ;

อิจฺเจวํ ภูมิเภเทน, จิตฺตุปฺปาทา ปกาสิตาฯ

[276]

ติเหตุสตฺเต สพฺพานิ, ทฺวิเหตุกาเหตุเก ปน;

ปริตฺตานิ วิวชฺเชตฺวา, ญาณปากกฺริยาชเวฯ

[277]

ปุถุชฺชนานํ สมฺโภนฺติ, ทิฏฺฐิยุตฺตญฺจ กงฺขิตํ;

โสตาปนฺนาทิติณฺณมฺปิ, ผลํ โหติ ยถาสกํฯ

[278]

วีตราคสฺส ชวนํ, กฺริยา จนฺติมนุตฺตรํ;

ปุถุชฺชนาทิติณฺณมฺปิ, ปฏิฆํ สมุทีริตํฯ

[279]

ชวา ปุถุชฺชนาทีนํ, จตุนฺนํ เสส สาสวา;

สาสวาวชฺชปากานิ, ปญฺจนฺนมปิ ทีปเยฯ

[280]

ปุถุชฺชเนสุ เตสฏฺฐิ, โสตาปนฺนาทิกทฺวเย;

เอกูนสฏฺฐิ จิตฺตานิ, อนาคามิกปุคฺคเลฯ

[281]

สตฺตปญฺญาส ชายนฺติ, เตปญฺญาส อนาสเว;

มคฺคฏฺเฐสุ สโก มคฺโค, ปุคฺคเลสุ อยํ นโย

[282]

ติเหตุกามจุติยา, สพฺพาปิ ปฏิสนฺธิโย;

ทฺวิเหตาเหตุจุติยา, กามาวจรสนฺธิโยฯ

[283]

รูปาวจรจุติยา, สเหตุปฏิสนฺธิโย;

อารุปฺปารุปฺปจุติยา, เหฏฺฐิมารุปฺปวชฺชิตาฯ

[284]

ปฏิสนฺธิ ตถา กาเม, ติเหตุปฏิสนฺธิโย;

ภวนฺตีติ จ เมธาวี, จุติสนฺธินยํ นเย

[285]

จุติยานนฺตรํ โหติ, ปฏิสนฺธิ ตโต ปรํ;

ภวงฺคํ ตํ ปน เฉตฺวา, โหติ อาวชฺชนํ ตโตฯ

[286]

อนิฏฺเฐ ปาปปากาว, จกฺขุวิญฺญาณกาทโย;

อิฏฺเฐ ตุ ปุญฺญปากาว, ยถาสมฺภวโต สิยุํฯ

[287]

ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, วีถิจิตฺตานิ โยชเย;

ปญฺจทฺวาเร ยถาโยคํ, มโนทฺวาเร จ ปณฺฑิโตฯ

[288]

สนฺตีรณตทาลมฺพ-มิฏฺฐาลมฺเพ ปวตฺตติ;

สุขิตํ อิฏฺฐมชฺฌตฺเต, อนิฏฺเฐ จ อุเปกฺขิตํฯ

[289]

สุโขเปตํ ตทาลมฺพํ, อุเปกฺขากฺริยโต ปรํ;

น โหติ โทมนสฺสมฺหา, โสมนสฺสํ ตุ สพฺพทาฯ

[290]

ตโถเปกฺขาตทาลมฺพํ, สุขิตกฺริยโต ปรํ;

อญฺญตฺถ นิยโม นตฺถิ, ตทาลมฺพปวตฺติยาฯ

[291]

โสมนสฺสภวงฺคสฺส, ชวเน โทมนสฺสิเต;

ตทาลมฺเพ อสมฺโภนฺเต, อุเปกฺขาตีรณํ ภเวฯ

[292]

ปริกมฺโมปจารานุ-โลมโคตฺรภุโต ปรํ;

ปญฺจมํ วา จตุตฺถํ วา, ชวนํ โหติ อปฺปนาฯ

[293]

จตุฌานํ สุโขเปตํ, ญาณยุตฺตานนนฺตรํ;

อุเปกฺขาญาณยุตฺตานํ, ปญฺจมํ ชายเต ปรํฯ

[294]

ปุถุชฺชนาน เสกฺขานํ, กามปุญฺญติเหตุโต;

ติเหตุกามกฺริยโต, วีตราคานมปฺปนาฯ

[295]

อาวชฺชปญฺจวิญฺญาณ-สมฺปฏิจฺฉนตีรณํ;

ปฏิสนฺธิจุติ สพฺพา, รูปารูปาทิกปฺปนาฯ

[296]

นิโรธา วุฏฺฐหนฺตสฺส, อุปริฏฺฐผลํ ทฺวยํ;

ปญฺจาภิญฺญา ตถา มคฺคา, เอกจิตฺตกฺขณา มตาฯ

[297]

ทฺวิกฺขตฺตุํ หิ นิโรธสฺส, สมาปตฺติกฺขเณ ปน;

จตุตฺถารุปฺปชวนํ, ตทาลมฺพญฺจ สพฺพถาฯ

[298]

ทฺวิกฺขตฺตุํ วาถ ติกฺขตฺตุํ, มคฺคสฺสานนฺตรํ ผลํ;

ภวงฺคาทิ จ โวฏฺฐพฺพํ, ชวนาทิ สกิํ ปนฯ

[299]

ติเหตุกามชวนํ, อปฺปนาฆฏิตํ ปน;

ติกฺขตฺตุํ วา จตุกฺขตฺตุํ, มโนทฺวาเร ปวตฺตติฯ

[300]

ฉทฺวาเรสุ ปนญฺญตฺถ, ชวนํ กามธาตุชํ;

ปญฺจ วาเร ฉ วา สตฺต, สมุปฺปชฺชติ สมฺภวาฯ

[301]

สมาปตฺติภวงฺเคสุ, นิยโม น สมีริโต;

วีถิจิตฺตาวสาเน ตุ, ภวงฺคํ จุติ วา ภเวฯ

[302]

อิจฺจานนฺตรเภเทน, จิตฺตุปฺปาทฏฺฐิติํ จุติํ;

ญตฺวา คเณยฺย สงฺคยฺห, ลพฺภมานวสา กถํ?

[303]

ปญฺจทฺวาราวชฺชนโต, ทส จิตฺตานิ ทีปเย;

เสสาวชฺชนโต ปญฺจ-จตฺตาลีสนฺติ ภาสิตํฯ

[304]

ปญฺจวิญฺญาณโต ปาปวิปากา สมฺปฏิจฺฉนา;

ปรเมกํ ทุเว ปุญฺญ-วิปากา สมฺปฏิจฺฉนาฯ

[305]

สนฺตีรณทฺวิเหตุมฺหา, ปากา ทฺวาทส ชายเร;

ติเหตุกามปากมฺหา, เอกวีสติ ภาสิตํฯ

[306]

รูปาวจรปากมฺหา, ปรเมกูนวีสติ;

นวฏฺฐารุปฺปปากมฺหา, สตฺต ฉ วา ยถากฺกมํฯ

[307]

ปฏิฆมฺหา ตุ สตฺเตว, สิตมฺหา เตรสพฺรวุํ;

ทฺวิเหตุปุญฺญาปุญฺญมฺหา, เอกวีสติ ภาวเยฯ

[308]

ทฺวิเหตุกามกฺริยโต, อฏฺฐารส อุเปกฺขกา;

สุขิตมฺหา สตฺตรส, วิภาเวนฺติ วิจกฺขณาฯ

[309]

กามปุญฺญา ติเหตุมฺหา, เตตฺติํเสว อุเปกฺขกา;

สุขิตมฺหา ติปญฺญาส, ภวนฺตีติ ปกาสิตํฯ

[310]

ติเหตุกามกฺริยโต, จตุวีสติเปกฺขกา;

สุขิตมฺหา ตุ ทีเปยฺย, ปญฺจวีสติ ปณฺฑิโตฯ

[311]

ทส รูปชวมฺเหกาทส ทฺวาทส เตรส;

ยถากฺกมํ ปญฺจทส, อารุปฺปา ปริทีปเยฯ

[312]

ผลมฺหา จุทฺทเสวาหุ, มคฺคมฺหา ตุ สกํ ผลํ;

ปรํ สงฺคหมิจฺเจวํ, วิคเณยฺย วิสารโทฯ

[313]

ปญฺจทสมฺหาทฺยาวชฺช-เมกวีสติโตปรํ ;

เอกมฺหา ปญฺจวิญฺญาณํ, ปญฺจมฺหา สมฺปฏิจฺฉนํฯ

[314]

สุขสนฺตีรณํ โหติ, ปญฺจวีสติโต ปรํ;

สมฺโภนฺติ สตฺตติํสมฺหา, อุเปกฺขาตีรณทฺวยํฯ

[315]

ภวนฺติ จตฺตาลีสมฺหา, สุขปากา ทฺวิเหตุกา;

ตเถกจตฺตาลีสมฺหา, สุขปากา ทฺวิเหตุกา;

ตเถกจตฺตาลีสมฺหา, อุเปกฺขาย สมายุตาฯ

[316]

โหนฺติ สตฺตติโต กาเม,

สุขปากา ติเหตุกา;

ทฺวิสตฺตติมฺหา ชายนฺติ,

อุเปกฺขาสหิตา ปุนฯ

[317]

เอกูนสฏฺฐิโต รูปา, ปากา ปากา อรูปิโน;

กมาฏฺฐจตฺตาลีสมฺหา, ตเถกทฺวิติหีนโตฯ

[318]

ผลทฺวยํ จตุกฺกมฺหา, ปญฺจมฺหานฺตผลทฺวยํ;

ติกา มหคฺคตา ชวา, มคฺคา กามชวา ทฺวยาฯ

[319]

จิตฺตุปฺปาทานมิจฺเจวํ, คณิโต ปุพฺพสงฺคโห;

เญยฺโยยํ ฐานเภโทติ, ปุพฺพาปรนิยามิโตฯ

[320]

รูปปากมหาปากา, มโนธาตุ จ ตีรณํ;

รูปเมว ชเนนฺตีติ, วุตฺตา เอกูนวีสติฯ

[321]

อปฺปนาชวนํ สพฺพํ, มหคฺคตมนุตฺตรํ;

อิริยาปถรูปานิ, ชเนตีติ สมีริตํฯ

[322]

โวฏฺฐพฺพํ กามชวนมภิญฺญา จ ยถารหํ;

อิริยาปถวิญฺญตฺติรูปานํ ชนกา สิยุํฯ

[323]

ปญฺจวิญฺญาณมารุปฺปา, วิปากา จ น กิญฺจิปิ;

สพฺเพสํ ปฏิสนฺธี จ, จุติ จารหโต ตถาฯ

[324]

รูปาทิตฺตยมิจฺเจวํ , สมุฏฺฐาเปติ มานสํ;

อุปฺปชฺชมานเมเวติ, เญยฺโย ชนกสงฺคโห

[325]

อิติ กิจฺจาทิเภเทสุ, ปจฺเจกสฺมิํ ปกาสิตํ;

นยํ วุตฺตานุสาเรน, สมาเสตฺวา วิโยชเยฯ

[326]

ปนุณฺณสมฺโมหมลสฺส สาสเน,

วิกิณฺณวตฺถูหิ สุคนฺถิตํ นยํ;

ปกิณฺณโมคยฺห ปรตฺถนินฺนเย,

วิติณฺณกงฺขาว ภวนฺติ ปณฺฑิตาฯ

[327]

พหุนยวินิพนฺธํ กุลฺลเมตํ คเหตฺวา,

ชินวจนสมุทฺทํ กามโมคยฺห ธีรา;

หิตสกลสมตฺถํ วตฺถุสารํ หริตฺวา,

หทย รตนคพฺภํ สาธุ สมฺปูรยนฺติฯ

อิติ นามรูปปริจฺเฉเท ปกิณฺณกวิภาโค นาม

จตุตฺโถ ปริจฺเฉโทฯ

5. ปญฺจโม ปริจฺเฉโท

กมฺมวิภาโค

[328]

วิภาคํ ปน กมฺมานํ,

ปวกฺขามิ อิโต ปรํ;

กมฺมปากกฺริยาเภเท,

อโมหาย สมาสโตฯ

[329]

กมฺมปจฺจยกมฺมนฺติ, เจตนาว สมีริตา;

ตตฺถาปิ นานกฺขณิกา, ปุญฺญาปุญฺญาว เจตนาฯ

[330]

เทติ ปากมธิฏฺฐาย, สมฺปยุตฺเต ยถารหํ;

กมฺมสฺสายูหนฏฺเฐน, ปวตฺตตฺตา หิ เจตนาฯ

[331]